Το γιγάντιο γαλαξιακό σμήνος της Πανδώρας βρίσκεται περίπου 4 δισ. έτη φωτός μακριά από την Γη και αποτελείται από τρία μεγάλα γαλαξιακά σμήνη. Χάρη στο φαινόμενο της
βαρυτικής εστίασης, οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν το σμήνος της Πανδώρας σαν έναν τεράστιο
βαρυτικό φακό, προκειμένου να παρατηρήσουν ακόμη πιο μακρινούς γαλαξίες που «κρύβονται» πίσω του, αλλά και να αποκαλύψουν χαρακτηριστικά του πρώιμου Σύμπαντος. Χωρίς το φαινόμενο της βαρυτικής εστίασης θα ήταν αδύνατο να τα παρατηρήσουμε, ακόμη και από τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια που διαθέτουμε.
* Εικόνα 50.000 φωτεινών πηγών στο εγγύς υπέρυθρο
Συνδυάζοντας τη διεισδυτική ματιά του διαστημικού τηλεσκοπίου
James Webb με τη βαρυτική εστίαση που «προσφέρει» το
σμήνος της Πανδώρας, ομάδα αστρονόμων δημιούργησε μια λεπτομερή εικόνα 50.000 φωτεινών πηγών στο
εγγύς υπέρυθρο, στην οποία περιλαμβάνονται και κάποια χαρακτηριστικά που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν.
Η υπέρυθρη ακτινοβολία από κάθε μία από τις φωτεινές αυτές πηγές έχει διανύσει διαφορετικές αποστάσεις μέχρι να «φτάσει» στο τηλεσκόπιο, αποτυπώνοντας έτσι την απεραντοσύνη του Διαστήματος σε μια ενιαία εικόνα. Το λαμπρό άστρο με τις χαρακτηριστικές αιχμές περίθλασης (που διακρίνεται στα δεξιά του κέντρου της εικόνας) ανήκει στον Γαλαξία μας. Οι φωτεινές λευκές πηγές που περιβάλλονται από μια θολή λάμψη είναι οι γαλαξίες του σμήνους της Πανδώρας.
Η αδιανόητα μεγάλη συσσώρευση ύλης στο σμήνος αυτό, που υπολογίζεται ότι έχει την μάζα τουλάχιστον 4 τρισ. Ήλιων, στρεβλώνει με την βαρύτητά της τον χώρο γύρω της, λειτουργώντας σαν ένας τεράστιος βαρυτικός φακός.
Με τη βοήθεια της βαρυτικής εστίασης, οι αστρονόμοι μπορούν να «δουν» πολύ μακρινές πηγές φωτός, πέρα από το σμήνος, που διαφορετικά θα ήταν μη ανιχνεύσιμες, ακόμη και για το James Webb.
Αυτές οι φωτεινές πηγές, που εμφανίζονται κόκκινες στην εικόνα, παραμορφώνονται συχνά από το φαινόμενο της βαρυτικής εστίασης, σχηματίζοντας μεγάλα και μικρά επιμήκη τόξα. Πολλές, μάλιστα, από αυτές είναι γαλαξίες του πρώιμου Σύμπαντος. Άλλες, πάλι, παραμένουν αδιευκρίνιστες και η πραγματική τους φύση αναμένεται να αποκαλυφθεί μελλοντικά, με την βοήθεια του φασματογράφου στο εγγύς υπέρυθρο του τηλεσκοπίου.
* Υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο πρώιμο σύμπαν;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας αδιευκρίνιστης περίπτωσης αποτελεί μια εξαιρετικά συμπαγής φωτεινή πηγή, η οποία φαίνεται σαν μια μικροσκοπική κόκκινη κουκκίδα, που όμως δεν έχει στρεβλωθεί από την παραμορφωτική επίδραση της βαρυτικής εστίασης. Ορισμένοι αστρονόμοι πιθανολογούν ότι πρόκειται για μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του πρώιμου Σύμπαντος. (!)
*
Το James Webb ξεπέρασε τις προσδοκίες μας
Το διαστημικό τηλεσκόπιο
Hubble της NASA, έχει μελετήσει μόνο τον κεντρικό πυρήνα της Πανδώρας. Το διαστημικό όμως τηλεσκόπιο James Webb ανοίγει ένα νέο σύνορο στη μελέτη της κοσμολογίας και της εξέλιξης των γαλαξιών.
Η αστρονόμος Ρέιτσελ Μπεζανσόν του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ στην Πενσυλβάνια, δήλωσε μεταξύ των άλλων:
«Ο αρχαίος μύθος της Πανδώρας έχει να κάνει με την ανθρώπινη περιέργεια και τις ανακαλύψεις που οριοθετούν το παρελθόν από το μέλλον, κάτι που νομίζω ότι είναι μια ταιριαστή σύνδεση με τα νέα πεδία του σύμπαντος που ανοίγει το Webb, συμπεριλαμβανομένης αυτής της εικόνας του σμήνους της Πανδώρας σε βαθύ πεδίο».
«Το James Webb ξεπέρασε τις προσδοκίες μας»
Σχετικές αναρτήσεις:
(Ομάδες γαλαξιών, Γαλαξιακά Σμήνη και Υπερσμήνη.
Η εξέλιξη των γαλαξιακων δομών)
