Κατά τη διαδικασία συγγραφής εξ αποστάσεως μαθημάτων είναι απαραίτητο να ληφθεί σοβαρά υπόψη το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων του υλικού που θα χρησιμοποιηθεί. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη χρήση υλικού (ασκήσεων, κειμένων) από βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Να επισημάνουμε ότι για τα online μαθήματα το πλαίσιο είναι πιο αυστηρό από ότι για τη διδασκαλία στην τάξη. Βλ. ενδεικτικά στον Οδηγός-ΔΠΙ v.1.0 που εξέδωσε το Ακαδημαϊκό Διαδίκτυο (GUnet) σελ. 17-18
Επίσης χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση εικόνων και βίντεο από το διαδίκτιο. Υπάρχουν αρκετά site που προσφέρουν εικόνες free, με αναφορά στο δημιουργό, CreativeCommons. Δώστε για παράδειγμα free images στο Google.
Μια καλή περίπτωση για εικόνες με δικαιώματα CreativeCommons είναι η Wikipedia. Πατώντας πάνω στην εικόνα βλέπουμε τα δικαιώματα χρήσης. Τις περισσότερες φορές αρκεί η αναφορά της πηγής, την οποία προσθέτουμε με σύνδεσμο κάτω από την εικόνα.
Για τη χρήση επώνυμων καλλιτεχνικών έργων ισχύουν ιδιαίτερες προϋποθέσεις, π.χ. η πολιτική πνευματικών δικαιωμάτων των μουσείων που αυτά φυλάσσονται. Ευκαιρία είναι να θυμίσουμε ότι στα έργα που δίνουμε στους μαθητές βάζουμε πάντα: (α) το όνομα του καλλιτέχνη, (β) τον τίτλο του έργου συνήθως με πλάγια (italics) γράμματα, (γ) το έτος ή την πιθανή χρονολογία ή τον αιώνα που δημιουργήθηκε όταν δεν ξέρουμε ακριβώς πότε βάζουμε περ. 980 μ,Χ. για παράδειγμα. (δ) το μουσείο ή το ίδρυμα ή την συλλογή στην οποία βρίσκεται (ε) την πηγή απ’ όπου πήραμε την φωτογραφία (βιβλίο, ίντερνετ, από τη συλλογή του κ. τάδε κλπ.)
Εάν δεν ξέρουμε την πηγή της εικόνας τη βρίσκουμε στο διαδίκτυο (α) Πατάμε πάνω στη φωτογραφία κάνουμε αποθήκευση εικόνας ως… (β) στη συνέχεια ανοίγουμε το google επιλέγουμε πάνω δεξιά τη λέξη images (γ) πάμε στο ψαχτήρι και πατάμε το εικονίδιο με τη φωτογραφική μηχανή για να κάνουμε αναζήτηση εικόνων. (δ) Στο παραθυράκι που μας ανοίγει πατάμε μεταφόρτωση εικόνας, (ε) πατάμε στο επιλογή αρχείου και εμφανίζεται ένα παραθυράκι με την επιφάνεια εργασίας μας (ε) επιλέγουμε την εικόνα μας κάνουμε κλικ στη λέξη άνοιγμα και μας πηγαίνει σε εικόνες του έργου. Ψάχνουμε και βρίσκουμε τα στοιχεία που μας ενδιαφέρουν
Παράδειγμα αναζήτησης free εικόνων
Google: Στην αναζήτηση του google για εικόνες παράδειγμα στην Επιλογή «Εργαλεία» εμφανίζεται το πτυσσόμενο μενού «Δικαιώματα χρήσης». Αντίστοιχες επιλογές έχουν και άλλα λογισμικά.
youtube: αφού δώσουμε το λήμμα στην αναζήτηση και πατήσουμε enter, μετά πατάμε φίλτρο και επιλέγουμε CreativeCommοns
Περισσότερες πληροφορίες για τα πνευματικά δικαιώματα σε σχέση με τη χρήση τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς θα βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους:
Οδηγός πνευματικής ιδιοκτησίας για δασκάλους
Επίσης ο παραπάνω οδηγός με τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων
Ο νόμος 2121/1993 Πνευματική ιδιοκτησία, Συγγενικά δικαιώματα και πολιτιστικά θέματα, ιδιαίτερα τα άρθρα 19-21
Εξαιρετικά χρήσιμο είναι το ανοικτό μάθημα open eclass «Πνευματική ιδιοκτησία και ανοικτά μαθήματα-Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί πόροι»