sntoumanis's blog

Από www.kathimerini.gr

Του Τακη Θεοδωροπουλου / ttheodoropoulos@kathimerini.gr
Τον τίτλο τον δανείζομαι από έναν τόμο που κυκλοφόρησε το 2000 στη Γαλλία και τον οποίον επιμελήθηκαν οι δύο κορυφαίοι ελληνιστές που δεν υπάρχουν πια, η Ζακλίν ντε Ρομιγί και ο Ζαν Πιερ Βερνάν. Το ζητούμενο ήταν να εκθέσουν τη σημασία των Ελληνικών στην εκπαίδευση για να σώσουν τη διδασκαλία τους και να τα γλιτώσουν από την εξαφάνιση που τους επεφύλασσε μια από τις πολλές «προοδευτικές» μεταρρυθμίσεις. Στον τόμο συμμετέχουν συγγραφείς, όπως ο Τουρνιέ, ποιητές, όπως ο Μπονφουά, επιστήμονες όπως ο βιολόγος Φρανσουά Ζακόμπ και ο ιστορικός Ζακ Λε Γκοφφ, αλλά και μαθητές. Ολοι τους αφηγούνται τη σχέση τους με τα Αρχαία Ελληνικά, τις εμπειρίες τους από τα θρανία και τον τρόπο που επηρέασαν τη σκέψη τους και τη ζωή τους. Εχει σημασία, νομίζω, ότι κανείς, εκτός από τους δύο επιμελητές, δεν είναι ειδικός επί του θέματος. Είναι άνθρωποι που έχουν σταδιοδρομήσει σε διάφορους τομείς και προσπαθούν να αποτιμήσουν την αξία που είχαν τα Αρχαία Ελληνικά στην καλλιέργειά τους.
Ας σημειώσω ορισμένα επιχειρήματα που διατυπώνει η Ρομιγί στον πρόλογό της. Το πρώτο είναι ότι η αρχαία Ελλάδα είναι ο πυρήνας του ευρωπαϊκού πολιτισμού – γνωστό και τετριμμένο θα μου πείτε. Το δεύτερο είναι ότι η αρχαία ελληνική λογοτεχνία, επειδή είναι λογοτεχνία των απαρχών, εφευρίσκει μορφές και τρόπους έκφρασης, διαθέτει μια απλότητα και ακρίβεια σκέψης που είναι πολύ δύσκολο να τη βρεις στους επιγόνους της. Είναι σαν η λογοτεχνία έκτοτε να ψάχνει να πετύχει την εκφραστική απλότητα και αμεσότητα των Ελλήνων συγγραφέων. «Να μου δοθεί αυτή η χάρη να μιλήσω απλά», έλεγε ο Σεφέρης. Ακόμη θυμάμαι τον Μπόρχες να λέει σε συνέντευξή του πως αν έχεις διαβάσει Ομηρο και Κάφκα ξέρεις όλη τη λογοτεχνία.
Υπάρχει και ένα τρίτο επιχείρημα που αφορά την ανάγνωση των κειμένων αυτών στο πρωτότυπο. Το οποίο η Ρομιγί το διατυπώνει με βάση την εμπειρία της ως εκπαιδευτικός – ως γνωστόν είχε υπηρετήσει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Κι αυτό είναι η πειθαρχία της αναγνωστικής εμπειρίας που επιβάλλει η λεγόμενη «νεκρή γλώσσα», εν πάση περιπτώσει η γλώσσα την οποία δεν πρόκειται ποτέ να χρησιμοποιήσεις για τις καθημερινές σου συναλλαγές. Οταν διαβάζεις Πλάτωνα στο πρωτότυπο, μαθαίνεις να διαβάζεις αργά. Παραπέμπω στον Κούντερα για την αξία της αργής ανάγνωσης σε έναν κόσμο που σε σπρώχνει να «σκανάρεις» τα κείμενα, και όπου η λογοτεχνική αξία κρίνεται με όρους ροφήματος. Ενα μυθιστόρημα είναι «καλό» όταν ο αναγνώστης μπορεί να το ρουφήξει, σαν χλιαρή σοκολάτα, χωρίς να πάρει ανάσα. Αντε μετά να διαβάσεις Τολστόι ή Σταντάλ. Υπάρχουν και οι «Αποχρώσεις του γκρι» θα μου πείτε.
Με δυο λόγια η εκμάθηση των δύο γλωσσών του κλασικού μας πολιτισμού, κατά μείζονα λόγο των Ελληνικών, αλλά και των Λατινικών, είναι ζήτημα που αφορά την ευρωπαϊκή εκπαίδευση. Εμείς βέβαια εδώ έχουμε και τους δικούς μας λόγους, το περίφημο γλωσσικό. Οι κατά καιρούς υποστηρικτές της κατάργησης της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, έχουν υπάρξει και σοβαρότεροι της κ. Ρεπούση, προβάλλουν ως κύριο επιχείρημα πως η Νέα Ελληνική είναι μια ολοκληρωμένη γλώσσα που δεν χρειάζεται τα Αρχαία για να σταθεί. Είναι μια πλήρης και ολοκληρωμένη δομή, που λένε και οι γλωσσολόγοι.
Αν βέβαια τολμήσεις να αναρωτηθείς κατά πόσον αυτό ισχύει και για την καθαρεύουσα, η οποία δεν διδάσκεται από τη δεκαετία του εβδομήντα, εκεί τα πράγματα μπερδεύονται λίγο. Συμμετέχει η καθαρεύουσα σ’ αυτήν την πλήρη δομή; Εχουν γραφτεί σ’ αυτήν ορισμένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά μνημεία των Νέων Ελληνικών; Κι αν ναι, που όντως έχουν γραφτεί, τότε γιατί δεν διδάσκεται; Ελάτε τώρα, γιατί είναι συντηρητική κι εμείς όλοι έχουμε αποφασίσει να είμαστε αναφανδόν προοδευτικοί. Τόσο προοδευτικοί που, ενώ διαθέτουμε μια γλώσσα με τρεις χιλιάδες χρόνια ιστορία, έχουμε αποφασίσει να την περιορίσουμε στα τελευταία τριάντα. Τα κλασικά ελληνικά είναι ο ορίζοντας της γλώσσας που μιλάμε, όπως η κλασική ελληνική σκέψη είναι ο ορίζοντας της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης.
Μα και βέβαια τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται Αρχαία Ελληνικά. Και πρέπει να διδάσκονται, με ακόμη μεγαλύτερη έμφαση, σε μια Ελλάδα που θέλει να είναι ευρωπαϊκή χώρα. Διότι είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, στο οποίο το ελληνόπουλο έχει πολύ ευκολότερη πρόσβαση και πολύ μεγαλύτερη οικειότητα από το ιταλάκι ή το γαλλάκι. Σκεφθείτε μόνον ποια θα ήταν η θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη αν κάποιος σοφός πολιτικός είχε αποφασίσει να ενισχύσει τις κλασικές σπουδές τώρα που υποχωρούν παντού. Αν όντως πρόσφεραν τη δυνατότητα σε φοιτητές από όλον τον κόσμο να διδάσκονται τα κείμενα του Πλάτωνος in situ. Για τα Λατινικά δεν λέω τίποτε. Ούτως ή άλλως δεν διδάσκονται παρά μόνον για ξεκάρφωμα.

Από www.kathimerini.gr

Του Διομηδη Σπινελλη*
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο για το νέο εκπαιδευτικό σύστημα, τα παιδιά μας θα ταλαιπωρούνται ατέλειωτες ώρες για να μάθουν πώς απέδιδαν οι Αλεξανδρινοί τη γλώσσα του Ερατοσθένη, αλλά δυστυχώς ούτε που θα ακούσουν το πώς αυτός σκεφτόταν. Αυτό είναι τραγικό, διότι ο Ερατοσθένης (όπως και ο Ευκλείδης) βρήκαν πώς μπορούμε να λύνουμε ασύλληπτα δύσκολα προβλήματα αλγοριθμικά, δηλαδή ακολουθώντας μια σειρά από απλά συγκεκριμένα βήματα. Σ’ αυτόν τον υπολογιστικό τρόπο σκέψης βασίζεται η λειτουργία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και φυσικά όλων των τεχνολογικών υποδομών της κοινωνίας μας: από τα κινητά τηλέφωνα και τα βιομηχανικά ρομπότ, μέχρι το Διαδίκτυο και τα μεταφορικά μέσα. Η επιστήμη που καλύπτει αυτές τις καταπληκτικές τεχνολογίες είναι η πληροφορική• η διδασκαλία της θα πρέπει να αποτελεί κύριο μάθημα στα σχολεία.
Σήμερα, μαζί με τα μαθηματικά, η πληροφορική αποτελεί τη βάση για τις άλλες επιστήμες, την τεχνολογία και την οικονομία. Χρησιμοποιείται στη βιολογία, στη φυσική, στη χημεία, στα μαθηματικά, στη γλωσσολογία, στην ψυχολογία, στα οικονομικά και στη στατιστική. Μας επιτρέπει να λύνουμε γιγάντια προβλήματα, να σχεδιάζουμε σύνθετα συστήματα και να αντιληφθούμε τη δύναμη και τα όρια των υπολογιστών και του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η πληροφορική, με τις πρακτικές της εφαρμογές, ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα επιτρέποντας στους μαθητές να κατασκευάζουν χρήσιμα συστήματα. Αναπτύσσει τόσο τη λογική τους (πώς δουλεύει αυτό;) όσο και την αισθητική τους (αυτό είναι όμορφα σχεδιασμένο!) παράλληλα με την κρίση και την εφευρετικότητα.
Εδώ πρέπει να ξεχωρίσουμε τις δεξιότητες που σχετίζονται με τις εφαρμογές της πληροφορικής (πώς γράφω ένα κείμενο σε υπολογιστή, πώς αναζητώ κάτι στο Διαδίκτυο) από την επιστήμη της πληροφορικής που εξετάζει το γύρω μας φυσικό και τεχνητό κόσμο. Είναι απαραίτητο να διδάσκουμε και τα δύο σε όλους τους μαθητές μας. Οι απόφοιτοι του σχολείου πρέπει να είναι ψηφιακά εγγράμματοι στις δεξιότητες της πληροφορικής για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη σημερινή κοινωνία. Επιπλέον, όμως, πρέπει να έχουν έρθει σε επαφή με την επιστήμη της πληροφορικής για να μη γίνουν παθητικοί καταναλωτές των προϊόντων της, αλλά παραγωγικοί εργαζόμενοι, καινοτόμοι επιχειρηματίες και σκεπτόμενοι πολίτες.
Πώς πρέπει να διδάσκεται η πληροφορική στο σχολείο; Εδώ δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό• ευτυχώς έχει γίνει σοβαρή δουλειά σε άλλες χώρες σχετικά με την απαραίτητη ύλη (βλ. π.χ. http://bit.ly/lLUAnn). Πρέπει καταρχήν να διδάσκονται οι βασικές αρχές της πληροφορικής.
Ακόμα σημαντικότερο είναι οι μαθητές, ειδικά στις τάξεις του Λυκείου, να διδάσκονται τον λεγόμενο υπολογιστικό τρόπο σκέψης που πηγάζει από την πληροφορική. Σύμφωνα με αυτόν, μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε στοιχεία υπολογισμών στον κόσμο που μας περιβάλλει και να εφαρμόζουμε εργαλεία και τεχνικές της πληροφορικής, προκειμένου να καταλάβουμε και να αναλύσουμε φυσικά και τεχνητά δημιουργήματα: από το πώς φυτρώνουν τα φύλλα σε ένα κλαδί μέχρι τον λογαριασμό του τηλεφώνου μας. Ενα σημαντικό στοιχείο του υπολογιστικού τρόπου σκέψης είναι η αφαίρεση, να μπορούν δηλαδή τα παιδιά μας να σχηματίσουν ένα μοντέλο για κάτι που παρατηρούν, να το αναλύσουν στα τμήματα που το απαρτίζουν και να το γενικεύσουν σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Αυτό τον τρόπο σκέψης μπορούν μαθητές να μάθουν άμεσα να τον εφαρμόζουν στον προγραμματισμό υπολογιστών. Ετσι ενθαρρύνεται η λογική σκέψη, η ακρίβεια και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και αυτόνομης εκμάθησης. Αυτές οι λεγόμενες νοητικές δεξιότητες ανωτέρου επιπέδου είναι απολύτως απαραίτητες σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα.
Τέλος, θα πρέπει οι μαθητές μας να διδάσκονται τις κύριες γνώσεις που σχετίζονται με την επιστήμη της πληροφορικής, δηλαδή βασικούς αλγορίθμους, γλώσσες προγραμματισμού, τρόπους παράστασης δεδομένων, πώς δουλεύουν οι υπολογιστές και πώς επικοινωνούν μεταξύ τους για να συνθέσουν το Διαδίκτυο.
Κοιτάζοντας γύρω μας, εύκολα θα δούμε ότι η πληροφορική είναι σήμερα το κύριο συστατικό της καινοτομίας. Είναι το κλειδί για την κοινωνία της πληροφορίας, αυτή που θα μας φέρει την οικονομική ανάπτυξη που θέλουμε να έχουμε. Χωρίς τη διδασκαλία της πληροφορικής στα σχολεία, βλάπτουμε σοβαρά, εκπαιδευτικά και οικονομικά, τη νέα γενιά, το μέλλον της χώρας μας. Πρέπει λοιπόν να πάρουμε παράδειγμα από χώρες, όπως τη Νότια Κορέα και το Ισραήλ, που πρωτοπορούν στη διδασκαλία της πληροφορικής στα σχολεία τους και, όχι τυχαία, ηγούνται και στους αντίστοιχους τεχνολογικούς τομείς και να εντάξουμε με θάρρος τη διδασκαλία της ως κύριο μάθημα σε όλες τις τάξεις των σχολείων μας.
* Ο κ. Διομήδης Σπινέλλης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Από www.kathimerini.gr

Του Πασχου Μανδραβελη
Μεγάλο και χορταστικό είναι το σχέδιο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που παρουσίασε ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος. Εκατόν δέκα ολόκληρες σελίδες, 28.000 λέξεις• δηλαδή 27.686 λέξεις παραπάνω από όσες χρειάστηκε ο Θεός στις Δέκα Εντολές για να ρυθμίσει ολόκληρο τον κόσμο. Κι αυτό χωρίς να υπολογίζουμε τις τροπολογίες που θα κατατεθούν στη Βουλή και θα ενσωματωθούν στον νόμο.
Σε αυτό το γκράντε σχέδιο των 28.000 λέξεων ρυθμίζονται τα πάντα. Ρυθμίζονται κεντρικώς τα μαθήματα και οι ώρες που αναλογούν για κάθε μάθημα• διαβάζουμε για παράδειγμα: «Τα μαθήματα του κοινού εκπαιδευτικού προγράμματος και γενικής παιδείας είναι τα εξής: α) Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία 6 διδακτικών ωρών β) Θρησκευτικά, 1 ώρα, γ) Ιστορία, 2 ωρών, δ) Ξένη Γλώσσα, 2 ωρών, Αγγλικά ή δεύτερη ξένη γλώσσα Γαλλικά ή Γερμανικά και ε) Φυσική Αγωγή, μιας ώρας». Στα Επαγγελματικά Λύκεια καθορίζεται μέχρι και ότι τα μαθηματικά θα διδάσκονται σε αναλογία δύο ώρες Αλγεβρα και μία Γεωμετρία. Ρυθμίζονται «Ομάδες Προσανατολισμού με τις αντίστοιχες Ειδικότητες της Σχολής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» όπως «Τεχνίτης Αισθητικός Ποδολογίας – Καλλωπισμού νυχιών & Ονυχοπλαστικής». «Με απόφαση του υπουργού», γράφει ο νόμος, «καθορίζονται ο αριθμός των εισακτέων και τα ειδικά μαθήματα ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση, καθώς και ο συντελεστής βαρύτητας κάθε μαθήματος ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση του τρέχοντος έτους».
Ολα τα σφάζει, όλα τα μαχαιρώνει με το νέο αυτό γκράντε σχέδιο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο (εκάστοτε) υπουργός, ένα πράγμα δεν αναφέρεται: οι στόχοι που πρέπει να επιτύχουν οι εκπαιδευτικές μονάδες. Μιλάμε για ποσοτικούς στόχους και όχι τις γενικολογίες του άρθρου 1 του νομοσχεδίου περί «γενικής παιδείας υψηλού επιπέδου» κ.λπ. Δηλαδή προκρίνοντας τα Θρησκευτικά έναντι της πληροφορικής σίγουρα θα παράγουμε «καλύτερους πολίτες» του 19ου αιώνα, αλλά πώς θα κρίνουμε ότι ένα Λύκειο π.χ. της Λάρισας είναι καλύτερο από ένα Λύκειο της Πάτρας;
Από την άλλη βέβαια, ορθώς, το υπουργείο δεν θέτει στόχους. Μέχρι να εφαρμοστεί αυτό το γκράντε σχέδιο, η ζωή -όπως κάνει πάντα- θα έχει αλλάξει τα δεδομένα και ο μεθεπόμενος υπουργός θα παρουσιάσει ένα ακόμη κείμενο 28.000 λέξεων ώς την «οριστική απάντηση» σε όλα τα προβλήματα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτό δεν κάνουμε κάθε λίγο και λιγάκι; Το υπουργείο φτιάχνει λεπτομερή προγράμματα, ακόμη και αν κάποιο ΙΕΚ θα έχει υποδιευθυντή• στην εφαρμογή, όπως κάθε κεντρικός σχεδιασμός χωλαίνει• αρχίζουν οι τροποποιήσεις του νόμου, μέχρι που αυτός γίνεται αγνώριστος. Και φτου πάλι από την αρχή: μια ακόμη «τομή στην Παιδεία».
Το έχουμε γράψει πολλάκις και θα το επισημάνουμε ξανά. Το πρόβλημα της Παιδείας είναι η σοβιετικού τύπου οργάνωσή της που επαναλαμβάνεται με νομοσχέδια σαν κι αυτό που κατατέθηκε τώρα. Οποιοσδήποτε κεντρικός σχεδιασμός δεν πρόκειται να λύσει ποτέ τα προβλήματα. Κι αυτό γιατί οι ανάγκες από περιοχή σε περιοχή, από σχολείο σε σχολείο είναι διαφορετικές και αλλάζουν διαρκώς. Σ’ αυτό το τεράστιο και δαιδαλώδες σύστημα με ένα κέντρο, αλλάζοντας απλώς μια παράμετρο για να διορθωθεί μια αρρυθμία κάπου, δημιουργούνται πολλαπλάσιες αρρυθμίες κάπου αλλού.
Γι’ αυτό παρά τις καλές προθέσεις κάθε υπουργός αποτυγχάνει να αναμορφώσει την Παιδεία. Αν δεν μπει στη λογική της αποκέντρωσης οι «τομές» έχουν την τύχη του λίθου που έσπρωχνε ο Σίσυφος.

Από www.kathimerini.gr

Η ενίσχυση στοιχείων του χαρακτήρα, όπως η επιμονή και η ικανότητα συγκέντρωσης, είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά

Οι έφηβοι που αποφοίτησαν από ένα ειδικό γυμνάσιο του νότιου Μπρονξ το 1999 έγιναν πανεθνικά διάσημοι. Οι μαθητές, όλοι τους μαύροι ή λατινοαμερικανικής καταγωγής και ως επί το πλείστον από φτωχές οικογένειες, είχαν επιλεγεί τέσσερα χρόνια νωρίτερα για να συμμετάσχουν σε ένα πειραματικό πρόγραμμα που ονομαζόταν KIPP (Knowledge Is Power Program) και είχε στόχο να εξουδετερώσει το χάσμα επίδοσης ανάμεσα στους προνομιούχους και τους φτωχούς μαθητές. Η εμπειρία φάνηκε να πηγαίνει πολύ καλά: στις γενικές σχολικές εξετάσεις, οι μαθητές αυτοί κέρδισαν τους υψηλότερους βαθμούς από όλα τα σχολεία του Μπρονξ και είχαν την πέμπτη καλύτερη επίδοση σε όλη τη Νέα Υόρκη. Οι περισσότεροι κατάφεραν να γίνουν δεκτοί σε κορυφαία λύκεια, συχνά με πλήρη υποτροφία. Ολοι φαίνονταν προορισμένοι για το πανεπιστήμιο και για επιτυχίες στη ζωή, που θα αψηφούσαν τα συνήθη προγνωστικά.

Ωστόσο, έξι χρόνια μετά την αποφοίτησή τους από το λύκειο μόνο το ένα πέμπτο από τους νέους αυτούς είχε ολοκληρώσει τετράχρονες σπουδές στο κολέγιο. Οι περισσότεροι κατέληξαν να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, επαναβεβαιώνοντας την αυξανόμενη ταξική ανισότητα στα αμερικανικά πανεπιστημιακά campus. Οι διοργανωτές του ΚΙΡΡ απογοητεύτηκαν πολύ, ιδιαίτερα επειδή ένα πανεπιστημιακό πτυχίο ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο πολύτιμο, δίνοντας τη δυνατότητα στους Αμερικανούς νέους να κερδίσουν κατά μέσον όρο 80% περισσότερα από τους αποφοίτους λυκείου. Γιατί, λοιπόν, δεν κατάφερε το ΚΙΡΡ να προετοιμάσει τους μαθητές για τις πανεπιστημιακές σπουδές;

Δεν αρκεί το τεστ IQ
Ο Πολ Ταφ, δημοσιογράφος και πρώην συντάκτης του New York Magazine, επιχειρεί να απαντήσει σε αυτό το ακανθώδες ερώτημα στο «Πώς επιτυγχάνουν τα παιδιά: Σθένος, περιέργεια και η κρυμμένη δύναμη του χαρακτήρα»», ένα φιλοδοξο και κομψά γραμμένο βιβλίο που τώρα κυκλοφόρησε και στη Βρετανία. Το πρόβλημα, γράφει, είναι ότι η ακαδημαϊκή επιτυχία θεωρείται πως είναι προϊόν των γνωσιακών ικανοτήτων – του είδους της ευφυΐας που μετριέται με τα τεστ IQ. Αυτή η άποψη έχει τροφοδοτήσει τη ζήτηση παιχνιδιών «νοητικής ανάπτυξης» και ένα κίνημα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που δίνει μεγάλη σημασία στους βαθμούς των εξετάσεων.

Ωστόσο, νέες έρευνες από οικονομολόγους, ψυχολόγους, νευρολόγους και εκπαιδευτικούς έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι δεξιότητες που δίνουν τη δυνατότητα σ’ έναν φοιτητή να τελειώσει κολέγιο και πανεπιστήμιο δεν έχουν τόσο να κάνουν με την εξυπνάδα όσο με πιο συνηθισμένα στοιχεία του χαρακτήρα, όπως η ικανότητα των παιδιών να συγκεντρώνονται και να συγκρατούν τις παρορμήσεις τους. Οι σπουδαστές του ΚΙΡΡ που αποφοίτησαν από το κολέγιο δεν ήταν τα σχολικά αστέρια, αλλά οι επίμονοι και εργατικοί νεαροί, αυτοί που κατάφερναν να μην περισπώνται και ήταν αποφασισμένοι να πάνε μπροστά.

Ετσι, οι μη γνωσιακές δεξιότητες, όπως η επιμονή και η περιέργεια, είναι ισχυροί παράγοντες πρόβλεψης της μελλοντικής επιτυχίας. Από πού όμως έρχονται αυτά τα χαρακτηριστικά; Και πώς μπορούν να αναπτυχθούν; Αναζητώντας απαντήσεις, ο Πολ Ταφ εξετάζει πρώτα το πρόβλημα σε νευρολογικό επίπεδο. Μπορεί ιατρικά να εξηγηθεί γιατί τα παιδιά που μεγαλώνουν σε στερητικό, δυσλειτουργικό περιβάλλον έχουν σε γενικές γραμμές μεγαλύτερη δυσκολία να συγκεντρωθούν, να προσηλωθούν στις εργασίες τους και να ανακάμψουν από απογοητεύσεις. Το τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζεται περισσότερο από το πρώιμο στρες είναι ο προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος επιτελεί κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο των σκέψεων και στη ρύθμιση της συμπεριφοράς. Οταν αυτή η περιοχή υποστεί βλάβη –όπως συμβαίνει συχνά σε παιδιά που ζουν μέσα στις πιέσεις της φτώχειας– είναι πιο δύσκολο να συγκρατηθούν τα αντιπαραγωγικά ένστικτα.

Η επιστήμη επισημαίνει το πρόβλημα, αλλά δείχνει και τρόπους να ξεπεραστεί. Μελέτες δείχνουν ότι η έγκαιρη προσπάθεια από γονείς ή κηδεμόνες των παιδιών τα βοηθάει να αντισταθμίσουν τη βιοχημική επίδραση του στρες. Και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προωθήσουν τη συγκέντρωση και τον αυτοέλεγχο. «Ο προμετωπιαίος φλοιός ανταποκρίνεται καλύτερα στην παρέμβαση από άλλα τμήματα του εγκεφάλου», γράφει ο Πολ Ταφ. Παραμένει ευεπηρέαστος μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης.

Τα σχολεία έχουν την εμπειρία της επιδίωξης καλύτερων βαθμών στις εξετάσεις. Είναι όμως πολύ πιο δύσκολη η ανεύρεση τρόπων για να βοηθήσουν τα νεαρά παιδιά να αναπτύξουν το σθένος τους (αυτό που ο συγγραφέας αποκαλεί «grit», την παθιασμένη αφοσίωση σε κάποιο στόχο). Οι ψυχολογικές παρεμβάσεις είναι πιο περίπλοκες και λεπτές από τη διδασκαλία των μαθηματικών, και ένα από τα προβλήματα στα αμερικανικά σχολεία είναι η έλλειψη καλών δασκάλων. Ο συγγραφέας ρίχνει φως σε μερικές αξιόλογες προσπάθειες ενίσχυσης αυτών των μη γνωστικών δεξιοτήτων – όπως η δουλειά ενός νεαρού δάσκαλου σκακιού στο Μπρούκλιν, ο οποίος μετατρέπει «αδιάφορους» μαθητές από φτωχές οικογένειες σε πρωταθλητές στο σκάκι, διδάσκοντάς τους νέους τρόπους να λύνουν προβλήματα και να ξεπερνούν τις αποτυχίες. Στο Σικάγο, το πρόγραμμα OneGoal, που ξεκίνησε το 2009, προετοιμάζει μαθητές γυμνασίου για το κολέγιο δίνοντας έμφαση στη σύνδεση ανάμεσα στη σκληρή δουλειά και τη «μοίρα». Και τα σχολεία όπου δρα το πρόγραμμα ΚΙΡΡ πειραματίζονται τώρα με κάτι που αποκαλείται «αναφορά χαρακτήρα», σχεδιασμένη για να δείχνει στους μαθητές ότι οι ικανότητες αυτές μπορούν να βελτιωθούν με τον καιρό.

Το καλό σχολείο παραμένει το πιο ισχυρό διαθέσιμο εργαλείο εναντίον της φτώχειας. Επειτα από δεκαετίες αποτυχημένων προσπαθειών για τη βελτίωση της ζωής φτωχών μαθητών, ο Πολ Ταφ έγραψε ένα διορατικό και προκλητικό βιβλίο για το είδος δουλειάς που πρέπει να γίνει ώστε να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.

kathimerini.gr | Κατά της «Αθηνάς» οι αρχαιολόγοι.

Ποδηλατάδα

Προσδιορίστηκε η χρονολόγηση συγγραφής της Ιλιάδας – NEWS247.

kathimerini.gr | Τα παιδιά μελετούν, αλλά δεν κατανοούν.

Από www.tovima.gr

Φιλόλογοι, διεθνείς οργανώσεις, εφημερίδες και ιστολόγια καλλιεργούν και εκφράζονται με τις λέξεις του Βιργιλίου

Το τελευταίο που χρειάζεται ένας ρεπόρτερ σήμερα είναι να ξέρει λατινικά. Σωστά; Λάθος. Αν δεν καταλάβαινε τη γλώσσα του Βιργιλίου, η Τζιοβάνα Κίρι δεν θα έβγαζε, σε παγκόσμια αποκλειστικότητα, το «λαβράκι» για την παραίτηση του Πάπα. Οι περισσότεροι περίμεναν τη μετάφραση στα ιταλικά, στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες που, τέλος πάντων, δεν είναι νεκρές. Αλλά φαίνεται ότι η δημοσιογράφος του ιταλικού πρακτορείου ANSA διάβαζε επιμελώς τα λατινικά της στο σχολείο. Ακουσε την ομιλία του Βενέδικτου ΙΣτ’ στους καρδιναλίους, η οποία ξεκίνησε με τις λέξεις «Fratres carissimi…» («Φίλτατοι αδελφοί…») και κατάλαβε αμέσως περί τίνος επρόκειτο. Αφού ειδοποίησε το ANSA, έγραψε ένα tweet στα ιταλικά: «Β16 παραιτήθηκε. Φεύγει στις 28 Φεβρουαρίου». Είπε ότι κατάλαβε τα λατινικά του Πάπα με ευκολία, και μετέδωσε την είδηση πρώτη και καλύτερη.

Πόσο διαδεδομένα είναι τα λατινικά στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ποιος τα μιλάει «urbi et orbi» [«στην πόλη (Ρώμη) και στην οικουμένη»] εν έτει 2013; Καλύτερα απ’ όλους τα ξέρει ο μονσινιόρ Ρέτζιναλντ Φόστερ, ο λεγόμενος «λατινιστής του Πάπα». Δουλειά του είναι να γράφει στα λατινικά τα επίσημα έγγραφα. Ο Φόστερ μιλάει λατινικά με φίλους στο τηλέφωνο και τους στέλνει κάρτες από τα ταξίδια του γραμμένες επίσης στα λατινικά.

Για να τα κρατήσει ζωντανά, διδάσκει, εδώ και χρόνια, στο Aestiva Romae Latinitas στη Ρώμη – ένα ταχύρυθμο σεμινάριο δύο μηνών ως εισαγωγή στη γλώσσα. Αλλά ανησυχεί για το μέλλον τους στην Εκκλησία. Εκτιμά ότι μόλις 100 άνθρωποι μιλάνε άπταιστα λατινικά στο Βατικανό και πιστεύει ότι ο αριθμός θα μειώνεται όσο περνούν τα χρόνια.«Εχουμε μεγαλειώδη κείμενα στα λατινικά, αλλά μπορεί να τα καταλάβει ο νεαρός ιερέας που διασχίζει την πλατεία του Αγίου Πέτρου; Δεν νομίζω» λέει.

Η γλώσσα του Βατικανού είναι πια τα ιταλικά. «Αλλά τα ιταλικά, και κάθε άλλη ομιλουμένη γλώσσα, δεν μπορεί να είναι η επίσημη γλώσσα για έναν διεθνή θεσμό, όπως η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Αν χρησιμοποιούσε μια συγκεκριμένη γλώσσα, θα συνδεόταν πολύ με μια χώρα και την κουλτούρα της. Η Εκκλησία χρειάζεται μια “υπερεθνική” γλώσσα, όπως τα λατινικά» μας λέει ο Ρομπέρτο Σπάταρο, γραμματέας της Pontifica Academia Latinitatis.

«Αν αποκοπεί από τον πλούτο της παράδοσής της στα λατινικά, η Εκκλησία θα καταστρέψει τη γλωσσική της ενότητα και θα στερήσει από τα μέλη της την πλήρη πρόσβαση στην κληρονομιά τους» μας λέει και η Φράνσις Πέτι, από το Circulus Latinus Interretialis (Λατινικός Κύκλος στο Internet).

Τα λατινικά γνωρίζουν αναγέννηση όχι μόνο στα πανεπιστήμια και στις κλασικές σπουδές. Υπάρχουν, urbi et orbi, σύλλογοι και διεθνείς οργανώσεις, άπειρα έντυπα και βιβλία για τη γλώσσα των αρχαίων Ρωμαίων.

Ενθουσιώδεις λατινιστές μπαίνουν καθημερινώς σε websites όπως το Circulus Latinus Interretialis και το Grex Latine Loquentium (Ποίμνιο των Λατινοφώνων) και διαβάζουν τις ειδήσεις στα λατινικά στην ηλεκτρονική εφημερίδα Ephemeris. Ο ραδιοφωνικός σταθμός YLE μεταδίδει ειδήσεις στα λατινικά στη Φινλανδία.

Αλλά κάποιοι φοβούνται ότι το λεξιλόγιο δεν ανανεώνεται ούτε εξελίσσεται. Λένε, ας πούμε, ότι υπάρχει μια πολύ καλή μετάφραση για το tweet. Θα ήταν pipatum, το τιτίβισμα που έκανε το σπουργίτι της φίλης του Κάτουλλου. Αλλά για κάποιον λόγο το Βατικανό επιμένει σε μια περίφραση με τρεις μεγάλες λέξεις: pagina publica breviloquentis.

Υπάρχει περίπτωση αναβίωσης, στον σύγχρονο κόσμο; «Δεν νομίζω ότι είναι επιθυμητή (ή δυνατή) σήμερα. Η ιδανική κατάσταση θα ήταν να μην αναγκάζεται κανείς να τα μαθαίνει στο σχολείο, αλλά όποιος θέλει να μπορεί να βρει με ευκολία ικανούς και εμπνευσμένους δασκάλους» μας λέει ο Ντίλαν Σέιλορ, καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ.

Συμφωνεί και ο Στίβεν Χάρισον, καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Κατά καιρούς ακούγονται προτάσεις για να γίνουν τα λατινικά κοινή ευρωπαϊκή ή ακόμη και παγκόσμια γλώσσα, όπως τα Εσπεράντο. Μου φαίνεται απίθανο και καθόλου πρακτικό» μας λέει.

Ζωντανή – νεκρή

Fistula Nicotiana, δηλαδή… τσιγάρο
Ειδικοί έχουν μεταφράσει πολλές σύγχρονες λέξεις στα λατινικά: το τσιγάρο θα λεγόταν fistula nicotiana, το μπάσκετ follies canistrique ludus, ο μπάρμαν tabernae potoriae minister, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής instrumentum computatorium, η μίνι φούστα tunicula minima, και ο ΟΗΕ Unitarium Nationum Coetus.

3.000 ομιλητές
Μόλις 3.000 άνθρωποι, σε όλον τον κόσμο, μπορούν να κάνουν μια προφορική συζήτηση στα λατινικά. Μερικές εκατοντάδες λαμβάνουν μέρος σε διεθνή συνέδρια που διοργανώνει η Academia Latinitati Fovendae και η Academia Vivarium Novum.

Τελευταίος ο Νεύτωνας
Στη Δυτική Ευρώπη, ήταν διαδεδομένα μέχρι τον 18ο αιώνα, όταν έπεσαν σε αχρησία στη Γαλλία και στην Αγγλία. Το Principia Mathematica του Νεύτωνα ήταν το τελευταίο μεγάλο έργο που εκδόθηκε στα λατινικά, το 1687.

Νίκολας Οστλερ, συγγραφέας του «Ad Infinitum»
«Κατανοούμε νόμους, Ιστορία, ιδέες»
«Αξίζει τον κόπο να μάθει κανείς λατινικά σήμερα;» ρώτησε «Το Βήμα» τον Νίκολας Οστλερ, συγγραφέα του «Ad Infinitum», μιας ιστορίας των λατινικών, και πρόεδρο του Ιδρύματος για τις Γλώσσες που Απειλούνται με Εξαφάνιση.

«Νομίζω ναι. Η γνώση τους είναι μια στιβαρή επαφή με τη δύναμη που συνδέει σχεδόν ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Στους πρώτους αιώνες της, η λατινική ήταν ένας μικρότερος εταίρος των ελληνικών, αλλά οι δύο γλώσσες χώρισαν γύρω στον 5ο αιώνα μΧ, όταν οι ελίτ της Ανατολής και της Δύσης σταμάτησαν να μαθαίνουν η μία τη γλώσσα της άλλης.

Για τους επόμενους επτά αιώνες η επικοινωνία κατέρρευσε, και αυτό ήταν μεγάλη πνευματική απώλεια για τη Δύση. Ολες οι απόπειρες που έγιναν, κατά καιρούς στη Δύση, για την ανανέωση της κουλτούρας της (οι Αναγεννήσεις του 9ου, του 12ου και του 15ου αιώνα) άρχισαν με μια μεταρρύθμιση στις σπουδές των λατινικών.

Σήμερα, εκτός από την περιοδική χρήση τους στο Βατικανό (η πρόσφατη ανακοίνωση της παραίτησης του Πάπα είναι ένα καλό παράδειγμα), τα λατινικά ζουν στο λυκόφως. Δεν είναι πια πηγή καινοτομίας. Αλλά η μελέτη τους μας βοηθάει να κατανοήσουμε πολλές από τις λέξεις μας, από τους νόμους μας, και από τα ιστορικά προβλήματα και τις ιδέες μας.

Οπως λέει η επιγραφή στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο, “Si monumentum requires circumspice”: αν ψάχνεις κάποιο μνημείο (για την επιρροή των λατινικών στην Ιστορία), ρίξε απλώς μια ματιά γύρω σου (στον σύγχρονο κόσμο)»!

ΤΟ ΒΗΜΑ – Χτίζοντας γέφυρες στο σχολείο – γνώμες.