Καθημερινά όλοι μας αντιμετωπίζουμε την ανάγκη να λαμβάνουμε πολλές αποφάσεις σχετικά με διάφορες πτυχές της ζωής μας. Με τον όρο απόφαση εννοούμε τη διαδικασία επιλογής μιας κατεύθυνσης δραστηριοτήτων ανάμεσα σε έναν αριθμό εναλλακτικών λύσεων. Οι αποφάσεις μας επηρεάζονται κυρίως από τον εαυτό μας, δηλαδή από τις αξίες, τις προσδοκίες, τη συναισθηματική μας κατάσταση αλλά και από το κοινωνικό περιβάλλον, τις προοπτικές μας.
Κάποιες αποφάσεις αφορούν θέματα για τα οποία είναι δυνατόν να αποφασίζουμε αυτόματα, χωρίς πολλή σκέψη (για παράδειγμα, τι θα φάμε, με ποιους θα βγούμε κ.τ.λ). Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα θέματα για τα οποία χρειάζεται ιδιαίτερη ενασχόληση προκειμένου να καταλήξουμε σε μια απόφαση (για παράδειγμα, η επιλογή επαγγέλματος). Σε αυτές τις περιπτώσεις καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διλήμματα, καθώς η επιλογή της μιας ή της άλλης κατεύθυνσης θα έχει διαφορετικές συνέπειες στη ζωή μας. Έτσι, η κρισιμότητα και η σοβαρότητα που έχουν οι επιπτώσεις των αποφάσεων, η διάρκεια των συνεπειών και η δυσκολία που θα συναντήσουμε να τις διορθώσουμε, αν κάποια στιγμή αλλάξουμε γνώμη, κάνουν τις αποφάσεις αυτές να είναι σημαντικές. Σημαντικές, επομένως, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι αποφάσεις που αφορούν στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές μας επιλογές.
Η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε προκειμένου να οδηγηθούμε στη λήψη απόφασης για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές μας επιλογές προϋποθέτει αρχικά να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους, να συγκεντρώσουμε πληροφορίες, να σκεφτούμε και να αξιολογήσουμε τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν και στη συνέχεια, συσχετίζοντας όλα τα παραπάνω, να επιλέξουμε τη λύση που είναι προσφορότερη. Πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τις επαγγελματικές μας επιλογές. Αυτοί μπορεί να είναι: α) οι αξίες και οι προτεραιότητές μας, β) οι επιθυμίες και οι προσδοκίες μας, γ) το φύλο, δ) το οικογενειακό μας περιβάλλον, ε) γενικότερα το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και κινούμαστε, στ) η διαμόρφωση της αγοράς εργασίας στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο κ.τ.λ. Η έγκυρη και αξιόπιστη πληροφόρηση του ατόμου στους παραπάνω τομείς σηματοδοτεί τη λήψη ορθών αποφάσεων.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αρκετοί τρόποι λήψης απόφασης. Είναι δυνατόν κάποιος να αποφασίζει αυθόρμητα, χωρίς σκέψη ή διαισθητικά, χωρίς λογική αιτιολόγηση. Άλλος θέτει ως κριτήριο την επιδίωξη αυτού που επιθυμεί περισσότερο ή την αποφυγή καταστάσεων που δημιουργούν άγχος, αναβάλλοντας διαρκώς τη λήψη μιας απόφασης, διστακτικά. Άλλος πάλι μπορεί να καταλήξει σε μια επιλογή με βάση τις επιθυμίες και τις προσδοκίες άλλων ατόμων. Τέλος, κάποιος μπορεί να οδηγηθεί στη λήψη απόφασης ορθολογικά, με βάση τη διερεύνηση των αναγκών του και την εκτίμηση των προσφερόμενων εναλλακτικών λύσεων.
