24 Ιανουαρίου – παγκόσμια ημέρα εκπαίδευσης

Η Μαλάλα Γιουσαφζάι είναι μία νεαρή κοπέλα από τo Πακιστάν που αγωνίζεται για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση στη χώρα της. Γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1997 στην πόλη Μινγκόρα, στο βορειοδυτικό Πακιστάν. Με πατέρα δάσκαλο και ιδιοκτήτη εκπαιδευτικού ιδρύματος, η ίδια έμαθε από πολύ νωρίς την σημασία της παιδείας.

Σε ηλικία 11 ετών με την παρότρυνση του πατέρα της ξεκίνησε να γράφει (χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο) στο μπλογκ του BBC. Εκεί περιέγραφε τη ζωή της μετά την κατάληψη της εξουσίας από φανατικούς Ταλιμπάν του Αφγανιστάν στην περιοχή του Πακιστάν όπου κατοικούσε. Οι Ταλιμπάν έκαψαν 200 σχολεία και τρομοκρατούσαν τα μικρά κορίτσια με σκοπό να τα αναγκάσουν να συμμορφωθούν  με τους νόμους της σαρίας που δεν επιτρέπει την μόρφωση των γυναικών. Στα κείμενά της εξέφραζε τις απόψεις της σχετικά με το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση.  Τα επόμενα χρόνια έδωσε συνεντεύξεις σε διάφορα μέσα, τόσο της χώρας της όσο και του εξωτερικού, στις οποίες υποστήριζε το δικαίωμα των κοριτσιών να πηγαίνουν στο σχολείο.

Οι Ταλιμπάν δεν άργησαν να εντοπίσουν και να στοχοποιήσουν την Μαλάλα. Το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 2012 ένας άντρας εισέβαλε στο σχολικό λεωφορείο που βρισκόταν η κοπέλα και την πυροβόλησε στο κεφάλι τραυματίζοντάς την πολύ σοβαρά. Μετά την επίθεση νοσηλεύθηκε σε κρίσιμη κατάσταση σε νοσοκομείο στο Πακιστάν και στη συνέχεια, όταν η κατάστασή της σταθεροποιήθηκε, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο του Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία, ένα από τα πολλά που προσφέρθηκαν να αναλάβουν τη νοσηλεία της. Η Μαλάλα κατάφερε να αναρρώσει και, καθώς στην πατρίδα της κινδυνεύει η ζωή της,  παραμένει ως σήμερα στη Βρετανία, όπου σπουδάζει Πολιτικές Επιστήμες, Φιλοσοφία και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Η απόπειρα δολοφονίας εναντίον της  το 2012 προκάλεσε μια έκρηξη συμπαράστασης προς την 15χρονη τότε μαθήτρια, τόσο στο Πακιστάν όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 2014, σε ηλικία 17 ετών, ως αναγνώριση των προσπαθειών της για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση, της απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης. Έτσι, η Μαλάλα έγινε το νεαρότερο άτομο στο οποίο απονεμήθηκε ποτέ το βραβείο αυτό.

Στην πατρίδα της Μαλάλα, το Πακιστάν, το ποσοστό των γυναικών που έχει λάβει κάποιας μορφής εκπαίδευση είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, σε όλο τον κόσμο 123 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 6 έως 15 ετών βρίσκονται εκτός σχολείου εξαιτίας των παρατεταμένων πολεμικών συγκρούσεων, της εκτεταμένης φτώχειας, της κοινωνικής ανισότητας και της ανισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα, καθώς και της ανεπαρκούς χρηματοδότησης για την εκπαίδευση στις χώρες τους.

Όσον αφορά τους ενήλικες, υπολογίζεται πως τουλάχιστον 750 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως είναι οργανικά ή λειτουργικά αναλφάβητοι. Ως οργανικά αναλφάβητο ορίζουμε ένα άτομο που δεν φοίτησε ποτέ στο σχολείο και δεν έχει ικανότητα γραφής και ανάγνωσης ενός απλού κειμένου σε μία έστω γλώσσα, ούτε τη δυνατότητα υπολογισμού με απλές αριθμητικές πράξεις. Λειτουργικά αναλφάβητος είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος αν και έχει διδαχθεί γραφή και ανάγνωση, δεν καλλιέργησε στη συνέχεια της ζωής του αυτές τις γνώσεις με αποτέλεσμα να ατονήσουν και τελικά  να ξεχαστούν σε μεγάλο βαθμό. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως στον σύγχρονο κόσμο έχουν εμφανιστεί νέες μορφές αναλφαβητισμού: αφενός ο τεχνολογικός ή ψηφιακός, ο οποίος αναφέρεται στην ελλιπή σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία και το διαδίκτυο, και αφετέρου η έλλειψη γλωσσομάθειας, δηλαδή η μη επαρκής γνώση μιας άλλης γλώσσας (κυρίως της Αγγλικής) πέραν της μητρικής. Σημαντική επίπτωση του αναλφαβητισμού είναι η αδυναμία κατανόησης και ερμηνείας της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας.