Η ορεινή δεν είναι ίσως η αρχαιότερη στην Ελλάδα, είναι όμως η πολυπληθέστερη επειδή εκτρέφεται στη μεγάλη οροσειρά της Πίνδου απο τη Μακεδονία-΄Ηπειρο ως τη Στερεά Ελλάδα, καθώς και σε γειτονικά ορεινά της Θεσσαλίας και Ηπείρου. Η εκτροφή της κυρίως απο κτηνοτρόφους της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, της Ηπείρου, Θεσσαλίας και Στερεάς, έφτασε τη φυλή στο μεγαλύτερο ποσοστό ίππειου πληθυσμού της χώρας.
Ατυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία για την αρχαία εξέλιξη αυτής της μικροσωματικής φυλής, τουλάχιστο κατά την προ-Ρωμαϊκή εποχή, πλήν μερικών αξιόλογων μαρτυριών που σχετίζονται με τα Ιππικά των Ολυμπιάδων και άλλων αγώνων της αρχαιότητος: η Επίδαμνος (ρωμαϊκό Δυρράχιο, σημ. Ντουράς), η Αμβρακία και η Ήπειρος έθρεψαν τα άλογα τριών Ολυμπιονικών απο το 516 ως το 296 πΧΕ, με πρώτο και καλύτερο τον Κλεοσθένη που νίκησε στο τέθριππον τέλειον (άρμα 4 ενήλικων ίππων) των 66ων Ολύμπιων. Η ιστορία του Επιδάμνιου ιπποτρόφου είναι άκρως συγκινητική. Ήταν ο μόνος μεταξύ όλων των νικητών, που στο άγαλμα-αφιέρωμα της νίκης του τίμησε και τους τέσσερις ίππους, βάζοντας όχι μόνο τα ονόματα αλλά και τη θέση του καθενός στο άρμα σ’ επιγραφή που διέσωσε ο Παυσανίας (6.10.6). Έτσι μάθαμε πως οι Φοίνιξ-Κόραξ ήταν ζύγιοι (μεσαίοι) και οι Κνακίας-Σάμος σειραφόροι (ακραίοι, δεξιά κι αριστερά)! Το παράδειγμα του είναι καλό να βρει μιμητές στους τωρινούς ρεπόρτερ, που λησμονούν το όνομα του νικητού αλόγου και θυμούνται μόνο τον ιππέα?Οι άλλοι δυο νικητές ήταν ο Μολοσσός βασιλιάς Αρύββας, ο οποίος νίκησε στο τέθριππον των 109ων Ολύμπιων (340 πΧΕ) και ο Αμβρακιεύς Τλασίμαχος, ο οποίος μετά απο δυο γενιές κέρδισε δύο κότινους στη συνωρίδα και το τέθριππο πώλων των 121ων Ολύμπιων του 296 πΧΕ (Antikas TG, Olympica Hippica, εκδ. Εύανδρος 2004).
Τό πιο ηρωικό έπος του ίππου φυλής Πίνδου ήταν η προσφορά στον αγώνα του ’21 και στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του ?40, όπου η αντοχή του στις αντίξοες καιρικές και εδαφικές συνθήκες συνέβαλε στη νικητήρια έκβαση του αγώνα. Η φυλή ξαπλώθηκε βορειότερα στην Αλβανία και τη Σερβία, μέχρι και το Κόσοβο. Σήμερα αριθμεί πάνω απο 3.000 άτομα σε εκτροφές μικρών ομάδων 1-3 ή 5-10 ζώων. Πρόσφατα σε ιδιωτικά ιπποφορβεία που έγιναν για να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση πλαγιοτροχαστών υπάρχουν 10-150 άλογα. Μεγάλο τμήμα των εκτροφών είναι φοράδες και εκτομίες, λόγω αποκλειστικής χρήσης για εργασίες. Οι επιβήτορες είναι μόνο 3-4% και νεαρής ηλικίας, γιατί ευνουχίζονται νωρίς για να γίνουν ευάγωγοι. Ο ίππος Πίνδου είναι στην ουσία πόνυ Β’ ως Δ’, με ύψος που κυμαίνεται απο 125 μέχρι 140 εκ. Βασικοί χρωματισμοί του είναι ο ορφνός με αποχρώσεις (70%) κι ο φαιός (30%), ενώ ο ξανθός και ο ερυθρόφαιος είναι σπάνιοι. Το κεφάλι είναι μικρό με απότομη κατάληξη, μικρά χείλη κι ακορρίνιο και εντυπωσιακά μεγάλους ρώθωνες. Ο τράχηλος είναι ευρύς με ισχυρούς μυς, το σώμα επίμηκες με πλάτες και γλουτούς λιγώτερο ανεπτυγμένα. Τα άκρα είναι κοντά με ισχυρό σκελετό, ιδίως τα πρόσθια, τα οποία καθιστούν την φυλή ιδεώδη για δύσβατα εδάφη. Οι οπλές μικρές και σκληρές, προσαρμοσμένες στην ορεινή χρήση. Τέλος η αντοχή της φυλής είναι παροιμιώδης παρά το μικρό σωματότυπο της.
Αναπαραγωγή και προοπτικές
Η ενήβωση των φύλων αρχίζει σχεδόν ταυτόχρονα τη δεύτερη άνοιξη (2 ετών) και η οχεία διαρκεί ως το θέρος. Η έλλειψη επιβητόρων οδηγεί σε αγονιμοποίητα θηλυκά (ή μόνο με μια γέννα), πράγμα που συντελεί στη χρήση των αρσενικών μόνο για μία ή δύο περιόδους. Σπάνια βλέπουμε υπερήλικα βαρβάτα, σε μονάδες με πολλές φοράδες, ενώ τα περισσότερα άλογα ανήκουν σε υλοτόμους ή κτηνοτρόφους δύσβατων εδαφών (Σαρακατσάνοι, Βλάχοι). Τρέφονται σε ελεύθερη βόσκηση, στα δε χειμαδιά με λίγο καρπό, ξερό χόρτο και άχυρο, ως λιτοδίαιτα χωρίς ανάγκη ενσταβλισμού. Τη δεκαετία ’90 δημιουργήθηκαν Όμιλοι παραδοσιακής ιππικής για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδίως στη Δυτ. Μακεδονία (Αιανή, Γρεβενά, Κοζάνη, Σιάτιστα, κ.α). Εκδηλώσεις, ιστορικές πορείες, λιτανείες κ.α., με συμμετοχή 50 ως 300 αλόγων έγιναν γνωστές διεθνώς και βοήθησαν στη διάσωση της φυλής και στη γνωριμία της ανά την Ευρώπη. Πάντως η διάσωση αλλά και η διατήρηση της συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη εκτατικής κτηνοτροφίας (αιγοπρόβατα, βοοειδή), την ενίσχυση κτηνοτρόφων με προγράμματα της Ε.Ε. και με τη δημιουργία Κέντρων Αναπαραγωγής (λ.χ. στην Κοζάνη ή Σιάτιστα) για τη βελτίωση και καθιέρωση της φυλής με Studbook δημιουργούμενο απο σύγχρονα Ελληνικά Ιπποφορβεία.
Αφήστε μια απάντηση