ΓΟΝΕΙΣ – ΕΦΗΒΟΙ / ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ

Χάσμα γενεών: Με τον συγκεκριμένο όρο δηλώνονται οι μεγάλες διαφορές που χωρίζουν δύο επάλληλες γενεές, τη γενιά των ωρίμων, που βρίσκεται στο προσκήνιο της κοινωνικής δραστηριότητας, και τη νέα γενιά που ετοιμάζεται να την διαδεχτεί. Οι διαφορές αυτές αναφέρονται στην αντίληψη του κόσμου, στο νόημα της ζωής, στο κύρος των αξιών, στους τρόπους της καθημερινής συμπεριφοράς.

Βασικά χαρακτηριστικά των νέων: γνήσιοι, ειλικρινείς, ορμητικοί, απόλυτοι, ανικανοποίητοι, ανήσυχοι, ρηξικέλευθοι, απαιτητικοί, αντικομφορμιστές, ασυμβίβαστοι, αντίθετοι προς το άδικο με όραμα για ένα καλύτερο κόσμο.

Βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής και νοητικής συμπεριφοράς των εφήβων.

• ενδοστρέφεια, ανασφάλεια, έλλειψη αυτοπεποίθησης, επιθετικότητα, και κυρίως αίσθημα μοναξιάς, κάτι που τον οδηγεί στην αναζήτηση της εμπιστοσύνης στις ομάδες των συνομήλικων τους
• δυνατότητα διατύπωσης και κατανόησης συλλογισμών με «τυπική νομοτέλεια»
• αποδέσμευση από τα εμπειρικά δεδομένα, τάση για θεωρητικό στοχασμό
• αμφισβήτηση καθιερωμένων παραδοσιακών αξιών είτε σε κοινωνικό, είτε σε ηθικό, είτε σε θρησκευτικό επίπεδο
• αντιφατική συμπεριφορά, καθώς από τη μια δείχνουν ανατρεπτική διάθεση και από την άλλη αποδέχονται άκριτα πολιτικές και ιδεολογικές κοσμοθεωρίες.

Η εφηβεία είναι η εποχή κατά την οποία αρχίζει να διαμορφώνεται και η ιδεολογία του ατόμου. Η ιδεολογία εξαρτάται από τις καινούριες δυνατότητες σκέψης, αλλά και από τη συναισθηματική κινητοποίηση του εφήβου, την ανάγκη να βρει τον δικό του χώρο. Ο έφηβος μπορεί να κατανοήσει τη δομή της κοινωνίας, τους νόμους που τη διέπουν και τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων.

Η στάση των ενηλίκων απέναντι στους εφήβους και τους νέους γενικότερα:

• αδυναμία προσφοράς κινήτρων για δράση και ανάληψη ευθύνης εκ μέρους των νέων
• επιφυλακτικότητα, υποτίμηση των δυνατοτήτων τους, έως και απόρριψη τους
• περιορισμός της ελευθερίας τους, χωρίς δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών εκ μέρους των εφήβων και των νέων.

Τα αίτια του φαινομένου του χάσματος των γενεών:

• Η τεχνολογική ανάπτυξη και η έκρηξη γνώσεων, δημιουργούν τεράστια απόσταση ανάμεσα στους νέους και τους μεγαλύτερους, καθώς οι νέες γενιές έχουν τεράστιες σε έκταση εμπειρίες.
• Η ιλιγγιώδης ταχύτητα της ιστορικής εξέλιξης που ανατρέπει κοινωνικοπολιτικά συστήματα, παραδοσιακές ιδεολογίες και αξίες. Η απουσία ιδεολογικού προσανατολισμού στην εποχή μας προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση μεταξύ νέων και μεγαλυτέρων.
• Οι δυσκολίες που χαρακτηρίζουν, ούτως ή άλλως, την ανθρώπινη επικοινωνία επιτείνουν την αποστασιοποίηση των νέων.
• Η δυσκολία της επαγγελματικής προοπτικής, ο κίνδυνος της ανεργίας, η αβεβαιότητα για το μέλλον προκαλούν άγχος στις νέες γενιές, που εύλογα αποδίδουν τις ευθύνες στους μεγαλύτερους, οι οποίοι με τη σειρά τους αδυνατούν να βρουν λύσεις ικανοποιητικές.
• Η κρίση του θεσμού της οικογένειας.
• Η σύγχρονη ζωή στις μεγαλουπόλεις που καλλιεργεί την αποξένωση, την αλλοτρίωση και την αδιαφορία.
• Τα ΜΜΕ που προβάλλουν ακραία πρότυπα συμπεριφοράς που επιτείνουν το πρόβλημα.
• Η κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του εφήβου και του νέου και αδυνατεί να δώσει δημιουργικές και εποικοδομητικές κατευθύνσεις στους νέους. Ένα δημιουργικό σχολείο θα ενίσχυε τη θέση του εφήβου στην κοινωνία, ενώ το σύγχρονο ανταγωνιστικό σχολείο τον υπονομεύει και τον οδηγεί στην αντιπαράθεση με τον κόσμο των ενηλίκων.
• Η ίδια η φύση του νέου που απορρίπτει και αμφισβητεί, αλλά και η φύση των μεγαλυτέρων να αμφισβητούν (δες παραπάνω)

Συνέπειες του φαινομένου:

• Κρίση στις οικογενειακές και στις ανθρώπινες σχέσεις εν γένει.
• Παραβατικές συμπεριφορές: βία, εκγληματικότητα, ναρκωτικά.
• Κοινωνική και πολιτική αποτελμάτωση. Αδρανοποίηση του πιο ζωντανού και δημιοργικού κομματιού της ανθρώπινης κοινωνίας.

Τρόποι αντιμετώπισης:

• Οι μεγαλύτεροι πρέπει να αποβάλουν την υπερβολική συντηρητικότητα.
• Εμπιστοσύνη στους νέους και μεγαλύτεροι κατανόηση, χωρίς τάσεις για διδάγματα και λόγια που δεν παιδαγωγούν
• Στάση αυτοκριτικής των μεγαλυτέρων για τα έργα και τις πράξεις τους. Η ειλικρίνεια και η αναγνώριση των σφαλμάτων είναι πάντοτε εκτιμητέα.
• Συνειδητοποίηση των σύγχρονων προβλημάτων των νέων στις πραγματικές τους διαστάσεις.
• Αναπροσαρμογή των εκπαιδευτικών στόχων, έμφαση στον παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου.
• Εξουδετέρωση των αρνητικών παραγόντων ή συνθηκών που παρεμποδίζουν την ελεύθερη εξέλιξη του παιδιού, χωρίς άμεσους παρεμβατισμούς. Στόχος να αποκτήσουν οι έφηβοι κριτική σκέψη, υπευθυνότητα και δημιουργικές πρωτοβουλίες ώστε να καταξιωθούν στον σύγχρονο κόσμο.
• Προβολή ανάλογων προτύπων από τα ΜΜΕ.