Η Θεολογία… στο σχολείο

Πριν απαντήσουμε στο ερώτημα του τίτλου (ερώτημα που έθεσε λίγες μέρες πριν μαθήτριά μας) η λέξη μνημόσυνο παράγεται από το ρήμα μνημονεύω που σημαίνει « ανακαλώ στη μνήμη, υπενθυμίζω, μνημονεύω το γεγονός». Στην εκκλησιαστική γλώσσα και πρακτική σημαίνει δέομαι υπέρ κεκοιμημένου ή κεκοιμημένων αναφέροντας αυτόν ή αυτούς ονομαστικά.

Τα μνημόσυνα είναι μια σειρά εκδηλώσεων αγάπης και φροντίδας των ζωντανών για τους κεκοιμημένους που ξεκινούν με τα γνωστά κόλλυβα, τα τρισάγια, τις ελεημοσύνες, τις Θείες Λειτουργίες και τη μνημόνευση των ονομάτων τους στην Πρόθεση και ολοκληρώνονται με τις προσωπικές μας προσευχές.

Σύμφωνα με την Παράδοση της Εκκλησίας μας η ωφέλεια που προσφέρουν τα μνημόσυνα στους κεκοιμημένους μας είναι πολύ μεγάλη.

Τα μνημόσυνα που γίνονται με κόλλυβα (και πρέπει να συνδυάζονται πάντα με την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας) πραγματοποιούνται σε συγκεκριμένες ημέρες μετά την κοίμηση: την τρίτη, ένατη, τεσσαρακοστή ημέρα, τον τρίτο, ένατο και δωδέκατο μήνα. Οι Πατέρες της Εκκλησίας δίνουν διάφορες απαντήσεις στο ερώτημα γιατί γίνονται αυτές τις μέρες τα μνημόσυνα:

τα τρίτα γίνονται:

• ως δωρεά προς τον Θεό για την ψυχή γιατί την τρίτη μέρα ανεβαίνει στον ουρανό για να προσκυνήσει τον Θεό.
• σε ανάμνηση της τριήμερης ταφής και Ανάστασης του Χριστού
• προς τιμήν της Αγίας Τριάδας
• γιατί την τρίτη ημέρα αρχίζει να σχηματίζεται η καρδιά του ανθρώπου στην κοιλιά της μητέρας του
• γιατί την τρίτη ημέρα μετά το θάνατο αρχίζει να αλλοιώνεται η μορφή του ανθρώπου

τα ένατα γίνονται:

• επειδή την ένατη μέρα ανεβαίνει η ψυχή στο Θεό για προσκύνηση
• γίνονται ως ευχή το πνεύμα του κεκοιμημένου να συγκαταταγεί στα εννέα τάγματα των αγγέλων
• γιατί την ένατη μέρα της κυοφορίας δημιουργείται η σάρκα
• γιατί την ένατη μέρα μετά το θάνατο διαλύονται τα μέλη και η σάρκα

τα τεσσαρακονθήμερα (σαράντα):

• παραπέμπουν στην Ανάληψη του Κυρίου που έγινε 40 μέρες μετά την Ανάσταση- παρακαλούμε και ο κεκοιμημένος όταν αναστηθεί να αναληφθεί για να προϋπαντήσει τον Κριτή και να συνευρίσκεται πάντα με Αυτόν. Κατ’ άλλους γίνονται γιατί:
• την 40^η ημέρα της κύησης το έμβρυο αποκτά τέλεια όψη και γίνεται τέλειος άνθρωπος
• την 40^η ημέρα μετά τον θάνατο διαλύεται και χάνεται και η καρδιά

τα τρίμηνα, εξάμηνα, εννεάμηνα:

ο μήνας ο τρίτος, ο έκτος και ο ένατος

• κηρύττουν την Αγία Τριάδα και
• προς δόξαν Αυτής τελούνται και αυτά υπέρ του κεκοιμημένου, καθότι
• από την Αγία Τριάδα έλαβε ο άνθρωπος τη σύσταση και
• στην Αγία Τριάδα πρόκειται να πάει μετά τον χωρισμό από το σώμα και
• από Αυτήν ελπίζει την Ανάσταση

τα ετήσια:

τα μνημόσυνα που γίνονται στο τέλος του έτους

• την Αγία Τριάδα κηρύττουν χάρη στο τέλειο τρισσόν των μηνών, αφού το έτος χωρίζεται σε τέσσερεις τριάδες.

Πηγή: πρεσβ. π. Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου, Τά Ἱερά Μνημόσυνα, ἐκδ. Ὁμολογία, Ἀθήνα 2002