Η Θεολογία… στο σχολείο

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!
«Κενοῦται ἡ Θεότης – ἀνακαινοῦται τό ἀνθρώπινον»

(ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης)

τοῦ πανοσιολογιωτάτου ἀρχιμανδρίτου π. Θεοκλήτου Ἀθανασοπούλου (νῦν Σεβ. Μητροπολίτου Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου)

«Ἡ ζωή μου κυλάει μέσα στή νύχτα τῆς ἐξορίας καί καταδίκης μου κι ἀναμένω ἕνα καί μοναδικό γεγονός: τήν ἔλευση τοῦ Ἀπελευθερωτῆ μου. Καθώς πέφτω κάθε νύχτα στόν θάνατο τοῦ ὕπνου, ζῶ τή μεγάλη ἀναμονή. Ἔκσταση καί θάμβος καί πόθος γιά τόν ἐρχομό τοῦ Λυτρωτῆ μου. Κι ὅταν κοιμηθῶ τόν ὕπνο τοῦ θανάτου, θά καρτερῶ τόν μεγάλο Ἀναμενόμενο: τόν ἐρχόμενο Κύριό μου…»

Χριστουγεννιάτικες παιδικές ἀνάσες, πανανθρώπινοι χωρίς σύνορα ψυχικοί πτερυγισμοί. Χριστουγεννιάτικες πανευφρόσυνες καρδιακές νότες. Καμπάνες εὐαγγελισμοῦ γιά Θεό -ἄνθρωπο καί κτίση ὁλάκερη. Συμφωνία, ἁρμονία, «ἐπί γῆς εἰρήνη»!
Χριστούγεννα• καινούργιος ὁ Ἄνθρωπος, μαζί του καινούργια κι ἡ κτίση!
Ὅσο κι ἄν κανένας ἔχη μαζοποιηθῆ ἤ κονιορτοποιηθῆ ἀπ΄ τόν ἀπάνθρωπο κι ἀπρόσωπο ὁδοστρωτῆρα τῶν καταναλωτικῶν κοινωνιῶν τοῦ αἰῶνα μας, δέν ἀντέχει τή νύχτα τή Χριστουγεννιάτικη νά μήν ἀφήση τήν καρδιά του -ἔστω γιά λίγο – νά σκεφθῆ παιδικά, νά ξαναζήση, νά νιώση ἀνθρώπινα μαζί καί θεϊκά μιά ἐμπειρία πρωτόγνωρη• τή γέννηση τοῦ Θεοῦ καί μαζί τήν ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου, τήν «κένωση» τοῦ Θεοῦ, τήν ἄκρα ταπείνωσή Του καί μαζί τήν ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου (ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης).
Πολλοί θά ριγήσουν τούτη τή νύχτα. Πολλοί ἴσως δακρύσουν μέ τό χτύπο τῆς γλυκόλαλης καμπάνας, μέ τίς ἀθῶες παιδικές ἰαχές καί τά κάλαντα. Μά μέσα ἀπ’ τά δοξαστικά καί τά καλοστολισμένα σαλόνια, θά μπορέση ἡ πανανθρώπινη καρδιά νά μετάσχη στό Μυστήριο τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ, ἤ θά ἀρκεστῆ μέσα ἀπ’ τή θανατηφόρα αὐτάρκειά της σ’ ὅ,τι ἐπαναλαμβάνει κάθε χρόνο, νά προσφέρη στόν Χριστό ἀνούσια καί κούφια «λατρεία τῶν χειλέων»;
Ἡ Σάρκωση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τό θαῦμα τῆς ἔνσαρκης κατά Χριστόν Οἰκονομίας χαρακτηρίζεται ἀπ’ τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο σάν «σεισμός γῆς», γιατί εἶναι ἡ χάρη τῆς σωτηρίας πού ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα βιώνει κι ἑρμηνεύει σάν συνέχεια καί νέα φάση τῆς δημιουργίας ἤ νέα δημιουργία, σάν ἀνακαίνιση καί θέωση ὁλάκερης τῆς κτίσεως, σάν ξανάνιωμα τοῦ ἀνθρώπου, σάν ἕνωσή του χαρισματική μέ τόν Θεό καί Πατέρα του.
Ὁ Θεός, γράφει ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά ἐπαναφέρη τόν ἄνθρωπο πρός τό ἀρχέτυπό του, πρός τόν Δημιουργό του, γιατί ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε «διά τοῦ Θεοῦ Λόγου» γιά νά ‘χη μέσα του τόν χαρακτῆρα τοῦ Θείου Λόγου. Ἡ ἁμαρτία καί τό κακό ἀποτελοῦν τήν τραγική καί παράλογη ἀπόπειρα τοῦ ἀνθρώπου ν’ ἀπομακρυνθῆ ἀπ’ τόν Θεό, ἤ καλύτερα ν’ ἀπομακρύνη τόν Θεό Λόγο ἀπ’ τά θεμέλια τοῦ Σύμπαντος καί τοῦ εἶναι του, διαστρέφοντας τήν ἀνθρώπινη εἰκόνα καί ἀλλοιώνοντας χείριστα τό ἀνθρώπινο πρόσωπο.
Μά εἶναι Χριστούγεννα τώρα, τούτη τήν ὥρα• κι αὐτό σημαίνει πώς ὁ Θεός Λόγος σαρκώθηκε γιά νά ἐπαναφέρη τόν ἄνθρωπο, μαζί καί τήν πονεμένη ἐξ’ αἰτίας του κτίση πρός τόν Δημιουργό, ἀφοῦ Αὐτός εἶναι τό πρῶτο θεμέλιο καί ἡ βάση τους, ὁ λόγος καί τό ἤρεμο καταφύγιο τῆς ὑποστάσεώς τους. Δέν ξαναγεννιέται, δέν γίνεται καινούργιος μονάχα ὁ ἄνθρωπος σήμερα, μά κι ἡ κτίση μαζί του σύμπασα, ἀφοῦ ἀνακαινισμένος ἐκεῖνος καλεῖται νά τῆς πῆ, νά διδάξη καί στήν κτίση τόν λόγο, τό γιατί, τό νόημα καί τό «τέλος», τόν σκοπό τῆς ὑπάρξεώς της.
Σάν σημαίνει ἡ καμπάνα ἡ Χριστουγεννιάτικη γιορτάζουμε ὅλοι τή δική μας ἀναγέννηση σέ μιά νέα γῆ. Γιατί, κατά τόν ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σύρο, ὁ Θεός πού στή ζωή τοῦ Ἰησοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, προσλαμβάνει, παίρνει, δανείζεται ὁλόκληρη τήν ὕπαρξή μας, ἀτομική καί κοινωνική καί τήν καθαγιάζει καί κάνει καινούργιο ὄχι μόνο τόν καθένα ἀπό μᾶς χωριστά, ἀλλά καί τίς σχέσεις μας μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους καί τήν ἀνθρωπότητα- κτίση στό σύνολό της, τήν σύνολη κτίση. Γέννηση Θεοῦ σημαίνει ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνουμε ἐμεῖς παιδιά -υἱοί- τοῦ Θεοῦ κατά χάρη (ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος).
Χριστούγεννα στήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή σημαίνει τή μέχρι τόν θάνατο πραγματική κένωση τοῦ Χριστοῦ, κένωση ἀκένωτη, μέσα στήν ὁποία κρύβεται καί φωλιάζει ἡ παντοδυναμία τῆς θείας θελήσεως κι ἀγάπης. Ναί! Ὁ Θεός φανερώνεται φτωχός, ἐπαίτης, ἀδύνατος, ἀσθενής στόν πόθο καί στό πάθος, στόν ὠκεανό καί στήν παντοδυναμία τῆς ἀγάπης Του, μέ τήν ὁποία κυβερνήτη ἀπαρνεῖται ἐλεύθερα κι ἀβίαστα τή δύναμή Του, καί γίνεται σάν ἕνας ἀπό μᾶς, γίνεται Ἐκεῖνος πού ἑκούσια ὑποφέρει καί μικραίνει καί διακονεῖ. Πρόκειται γιά μιά σωτήρια κι ἀνερμήνευτη κι ἄφατη «κένωση» τοῦ Χριστοῦ, τήν ὑψοποιό ταπείνωση, τήν πλουτοποιό φτώχεια, τό ἀπαθές πάθος, τόν ζωοποιό θάνατο καί τήν ζωηφόρο κάθοδο τοῦ Θεοῦ στόν Ἅδη.
Χριστούγεννα εἶναι τό μυστήριο τῆς «ἀήττητης ἀδυναμίας τοῦ Θεοῦ», «τῆς ἀπειροδύναμης ἀγαθότητας τῆς θεαρχικῆς ἀσθένειας», μέ τό ὁποῖο «ἐκαινοτόμησε τάς φύσεις καί τά πάντα οὕτως ἐποίησε καινά» (ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός).
Ὁ Θεός λοιπόν, κατά τόν ἀείμνηστο π. Ἰουστῖνο Πόποβιτς, σήμερα γεννιέται γιά νά θεοποιήση τόν ἄνθρωπο, καί τήν ψυχή του καί τό σῶμα του, καί τή σκέψη του καί τήν αἴσθησή του καί ὅ,τι ἀποδεικνύει τόν ἄνθρωπο ἄνθρωπο. Γιά τοῦτο σημαίνει «ΑΓΑΠΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ». Γιατί ἀπ’ τοῦ Χριστοῦ τή Γέννα καί πέρα ὁ ἄνθρωπος ἀνήκει στόν Θεό Λόγο, κι ὁ Θεός Λόγος γίνεται πιά Θεάνθρωπος, γιατί μέ τή Γέννησή Του ὅ,τι χώριζε Θεό κι ἄνθρωπο γεφυρώνεται μέ μιά μυστηριώδη ἔκρηξη Θεαγάπης καί χάριτος καί γεννιέται ἐκ νέου ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ ἀληθινός ἄνθρωπος καί μαζί του μιά νέα κτίση, πού δέν εἶναι κοινωνία Φαρισαίων, ἀλλά Ἐκκλησία. Ἐκκλησία γιά τόν ἄσωτο υἱό, γιά τούς ἐργάτες τῆς «ἑνδεκάτης» ὥρας, γιά τούς τελῶνες καί τίς πόρνες, ἀγκαλιά πανανθρώπινη χωρίς σύνορα καί ταμπέλες, πού ἀναγγέλλει τήν παράδοξη μεταβολή τῶν πρώτων σέ ἔσχατους καί τῶν ἐσχάτων σέ πρώτους, μιά θεανθρώπινη κοινωνία πού ὁ «ληστής» εὔκολα μπορεῖ νά κράξη ἀπό τόν σημερινό κοινωνικό σταυρό του: «Κύριε μνήσθητί μου ἐν τῇ Βασιλείᾳ Σου». Ἡ δέ Ἐκκλησία, στρέφοντας τή ματιά της στή Φάτνη Του, δικαιοῦται, νομίζομε, υἱκῶς νά τῆς ψάλλη• «Ὄλβιος φάτνη! ἐν ἑαυτῇ δεξαμένη γάρ, ὥσπερ βρέφος, τόν Δημιουργόν, ὡς χερουβικός Θρόνος ἀναδείκνυται…». Μ’ ἄλλα λόγια: Μακάρια ἐσύ φάτνη, πού στήν ἀγκαλιά σου βάσταξες σάν βρέφος τόν Δημιουργό καί γίνηκες Θρόνος ἔτσι Χερουβικός…