Η Καμπάνα του Πόντου

Έναν πουλίν, μαύρον πουλίν, μαύρον άμον την νύχταν,
ολονυχτίς τριγύριζεν ολόγερα ’ς σον Κάστρεν,
’ς σον κάστρεν, ’ς σα καστρότειχα τη μαυρο-Τραπεζούντας,
που έχ’ τα ρίζας ’ς σον γιαλόν και την κορφήν ατ’ ’ς σ’ άστρα
π’ είχεν δέκα καστρόπορτας κι ούλα χαλκοδεμένα,
κι απ’ έξ’ α σα καστρόπορτας, ορμία και ποτάμια,
ντο έδεναν και έλυναν, γεφύρια σιδερένια…

Όλεν ο κάστρεν έλαμπεν, άμον ντο λάμπ’ ο Ήλεν,
και το Παλάτιν έλαμπεν, άμον διαμάντ’ ’ς σον Φέγκον,
τη Βασιλέα το παλάτ’, τοι Κομνηνών φωλέα,
π’ έτον τρανόν και θαμαστόν, κάστρεν απάν’ ’ς σον Κάστρεν.

Κάποτ’ εγέντονε σεισμός, κι η Γη όλεν εσείεν,
κι έναν Δεκαπενταύγουστον, κι έναν μαύρον ημέραν
επάρθαν τα κλειδία θε, κι ο κάστρεν εκρεμίεν…
Πέμναν τα πόρτας ανοιχτά, το Παλάτ’ δίχως θρόνον
και δίχως τοι παλατιανούς, και χωρίς Βασιλέαν
…κι ο Κάστρεν ο θεόρατον εγέντον κοιμητήρι.

Χρόνια έρθαν και ’δέβανε, καιροί έρθαν και πάγ’νε…

…Έναν πουλίν, μαύρον πουλίν, μαύρον άμον την νύχταν,
ολονυχτίς τριγύριζεν γύρω τα καστροπόδια,
π’ επέμναν έρμα κι άκλερα, γομάτα κολισιάφτρας…

Ολονυχτίς τριγύριζεν, με τα φτερά ’νοιγμένα,
και επεστάθεν την Αυγήν, κι εκάτσεν σ’ έναν άκραν
μονάκριβου παρασταρί, δίχως επανωθύρι,
απομεινάρ’ τη Παλατί, κιντέας ντ’ εγομώθεν.

Τερεί απάν’ τερεί αφκά, τερεί οπίσ’ και έμπρα…
μακρογουλίζ’, καλοτερεί ’ς σ’ Ανατολήν και Δύσην,
[κι αρχινά να φτουλίγεται άμον χέρα γυναίκα,]
κι αρχινά να μοιρολογά, μ’ ανθρώπινον λαλίαν…

«Εσείν πλακία άχαρα, μάρμαρα απαρδάλα,
με μονοκέφαλους Αετούς και Μίτρας Βασιλεάδων
μ’ εγκόλπια Πατριαρχών, και Σταυρά Δεσποτάδων,
με τα σπαθία στρατηγών, παντέρας καπετάνιων.
Μάρμαρα, ντο σκεπάζετεν ολόεν έναν Έθνος
αποσκεπάστεν βλαβικά τ’ άγια τα ταφία.
Το χώμαν θ’ ευκαιρώνει ατο τ’ ανάλαφρον αέρας,
ντ’ εβγαίν’ α σο ανάσυρμαν κι α σο μαύρον το κλάμαν,
…ν’ εβγαίνε οι αποθαμέν’, οι ζωντανοί ν’ εμπαίνε…

Οι ζωντανοί π’ εφήκανε τον τόπον ντ’ εγεννέθαν
και εφορτώθαν τα στενά τα νεκρικά κασέλας
κ’ εφόρεσαν τα σάβανα, κι εσέβανε ’ς σην στράταν,
’ς σην στράταν την αγύριστον, ντο πάει και πίσ’ ’κ’ έρται!

«…Ο Ουρανόν ελίβωσεν, και παραχαμηλώνει,
αέρας παρεπύκνωσεν κι εγέντον άμον δείσαν.
Τα ράχια εγομώθανε, τα κάμπους και τ’ ορμία
τα ακρογιάλια τα υγρά και τα ξερά τουμπία,
καπνόν α σο θυμίαμαν, λιβάνι μυρωδίαν,
βοήν Κατάρας, και βοήν Θεού παρακαλίας.

«Ν’ αοιλί εμέν… εσκέρχουνταν… Ν’ αοιλί εμέν… εφάνθαν!…

Έμπρα πάν’ οι κοδέσπενες, έμπρα και οι νυφάδες,
μοιρολογούν νοικοκυρές και κλαίγ’νε τα κορτσόπα
και ακλουθάνε οι αγούρ’, οι γέρ’ και τα παιδόπα.

«ίτ’ κλαίγ’νε, σίτα ανασύρ’ν και σίτα καταρούνταν,
τα ραχία π’ αντιβοούν, τα κάμπους π’ αφουκρούνταν,
εθαρρείς κι λαΐσκουνταν, εθαρρείς και λαταρίζ’νε,
εθαρρείς κι εχπάστανε κι εκείνα, και σουμώνε…

«Ν’ αοιλί εμέν, να βάϊ εμέν… Τ’ ομμάτια μ’ ντο ελέπ’νε!…

Αποθαμέν’ πώς πορπατούν κι εφτάγ’νε λιτανείαν,
με τ’ Άγια τα ’ξαπτέρυγα, μ’ αφμένα τα κερία,
με τα ξυλένια τα σταυρά, ’ς σα λείμψανα ντ’ εβγάλνε,
μακρέα… μαύρα… και τρανά… ψηλ’ άμον κυπαρίσσα».

Τ’ς είνε ατοίν, π’ εγόμωσαν τη Ζύγανας την στράταν;
κι η στράτα εγέντονε ποτάμ’ α σα πολλά τα δάκρα;
Τ’ ελάτα δάκρα έπιγαν κι εγένταν κυπαρέσα
και γονατίζ’ η Ζύγανα, ’ς ση καμονής το βάρος…

Άμον γέρος χιλιόχρονος, το Καν το ασημένεν
πάει εμπροστά και ακ’λουθούν η Χάκαξα κ’ η Άτρα,
η Χάρσερα, η Χερίανα, η Άρδασα, η Χόπσα
με τα χωρία τα μικρά, με τα κεφαλοχώρα
με τ’ εγκλησίας τα πολλά και με τα Μαναστήρα.

Ο Αεσέρτς φυτρών’ ανθρώπ’ς και το Γουλάτ’ ισκιάδες,
το μαύρον το Καράκαπαν κι άλλο μαύρον εγέντον.
Εμπροδιαβαίνει το Σταυρίν, η Μούζαινα ’κλ’ουθά το,
με το Παρτίν, τη Βαρενού και το Λυκάστ’ εντάμαν,
η Μασούρα και τη Ζαντόν τ’ Αγεργή το χωρίον,
κι ούλια τα κάστρα και τα τόπ’ς, ολόγερα ντ’ εκείσαν.

Ο Κασκαμπάς εβούιξεν και το Μετζίτ εσείεν,
και τ’ Αεν-Παύλου το ραχίν, τρανόν μποράν εξέγκεν,
εταρασίγαν τα νερά τη Λιμνή κι εφουσκώθαν
κι εξύγαν έξ’ κι εγόμωσαν μαύρον νερόν τον τόπον…

Απέσ’ ’ς σην δείσαν έκλαιεν ο Αεν-Ζαχαρέας,
άμον οφιδί σύριγμαν και Κόλασης αέρας
το κλάψιμον· εγόμωσεν ολόγερα τ’ ορμία…
…Εγρέθεν α σο σύριγμαν η δείσα, και εσκώθεν…

Θεέ μ’! Τ’ς είναι π’ εφάνθανε κι εσέβανε ’ς σην στράταν;

Η Κρώμ’ τη χαράς το πουλίν, τη τραγωδί’ η μάνα,
μωρού κασέλαν έχτισεν, α ση λύρας το ξύλον,
εποίκεν φορτοδέματα τη κεμεντζές τα κόρδας,
εφορτώθεν, η άκλερος, το λείμψανον τη ψής ατ’ς…

Κι ερχίνεσεν το κλάψιμον και την μοιρολογίαν…

Αεν-Παύλον εκλείστεν κά’, ο Ταύρον εγονάτσεν,
ο Κασκαμπάς χαμήλωσεν, το Μετζίτ εκουράεν,
και τα Καμένα τ’ έρημα στέκ’νε και αφουκρούνταν…
Αφουκρούνταν, και θλίφκουνταν, και κλαίγ’νε ούλ’ εντάμαν…

«Θε μ’, δείξον την δύναμη Σ’!… Χριστέ μ’ ποίσον το θάμα Σ’!
Ποίσον με πέτρινον κρεμόν, άμον τ’ Αλογοστάρα,
Ποίσον με πράσινον λειβάδ’ άμον τα Λειβαδία,
Ποίσον μ’ ασάλευτον ραχίν, άμον τον Αεν-Παύλον.

Να μη ’πορώ και πορπατώ, ’ς σον τόπο μ’ ν’ απομένω…

Έχω κεπί(α) απότιστα, αθέριστα χωράφια…
Έχω πρόατ’ ανάλμεχτα, κ’ εγίδια να αλμέγω.
Τα χτήνα μ’ θέλ’νε το πλυμίν, ροΐν θέλ’νε τ’ αρνία μ’!
Τα σκυλία μ’ γουρνιάγουνταν και το μαλέζ’ περμένε…
’Φήκα τα πόρτας ανοιχτά, πόρτας και παραθύρια
θ’ εμπαίν’ αέρας κι άνεμον και θα βζύν’ την καντήλαν.

Θεέ μ’! Δείξον τη δύναμη Σ’! Χριστέ μ’ ποίσον το θάμα Σ’!

Ποίσον με ποταμόπετραν βαρύν τη καταράχτε,
Ποίσον με σπέλιας κατωθύρ’ ’ς σην Γην καταχωμένον,
Ποίσον μ’, αν θέλ’τς, μικρόν λιθάρ’, αν θέλ’τς, ποίσον με χώμαν.
Θεέ μ’… ποίσον με ίντιαν θέλ’τς… Μόνον ’ς σον τόπο μ’ άφ’ς με!

Άφ’ς με αδά να θάφκουμαι ’ς σον τόπον ντ’ εγεννέθα,
’ς σο μνήμαν όμπου έθαψα την μάνα μ’ και τον κύρη μ’…».

Σίτ’ έλεγεν, σίτ’ έκλαιγεν και σίτα ενεσύρνεν,
έρθεν και παραστέκει ατεν η καλοαδελφή ατς,
οικοκυρά η Γίμερα, α σα κοφρακοφώλια,
α σον Αγιάννεν ντ’ αρχινούν, κι έρχουνταν ’ς ση Σαράντων…

Τα δάκρυα τουν ενώθανε, κι εγέντανε ποτάμι…
κι εποταμίγαν ’ς σο ποτάμ’, ’ς σην δακροχαλαρδίαν…

Η χαλαρδία εγρίλεψεν ολόεν την Ματσούκαν,
επέρεν την Λαραχανήν, ’ς ση Κουσπιδή εξύεν…
Εσείεν το Καπίκιοϊν, η Λιβερά ’χαλάεν,
έρθεν κα η Δανίαχα και ούλια τα χωρία,
ντ’ ευρίουσαν δεξιά-ζερβά ’ς σα δύο τα ποτάμια,
… Εκεί έρθεν κι η Σουμελά, κι ο Βαζελώντς Αγιάννες.

’Σ σην Ζύγαναν που έσανε και ’ς σο Κουλάτ π’ εφάνθαν,
έρθαν και κοντοστάθανε και με τοι άλλτ’ς ενώθαν,
ενώθαν τα κλαψίματα και τα μοιρολογίας,
κι εσκέπασαν τη ποταμί το βόεμαν το άγρεν.

Απ’ έναν-έναν σείσκουνταν, απ’ έναν-έναν ρούζ’νε,
τοι χωρίων τα εγκλησιάς και τα καμπαναρία.
Τα καμπάνας ραγίσκουνταν, τα σήμαντρα τσακούνταν…
…Και κρούγ’νε χίλια σήμαντρα, και μύρια καμπάνας…

Τα ράχα εγκαλιάστανε, τ’ υστερνόν την λαλίαν
ντ’ εφήκανε τα σήμαντρα, ντ’ εφήκαν τα καμπάνας,
και κάθαν χτύπον έκρυψαν ’ς σα σπέλα τα βαθέα,
ν’ ακούγ’ν σήμαντρα «τη Χριστού» και την Λαμπρήν καμπάναν.

Ο Ήλεν να άφ’τ’ το κερίν, κι ο Φέγγον τα καντήλας,
και τ’ άστρα κι ο Αυγερινόν, ν’ άφ’νε τα μανουάλια…
να λειτουργίουνταν οι Νέοι, οι Γέρ’ που επεστάθαν
και οι Γυναίκ’ και τα Μωρά, π’ επέμναν και ’κ’ ετάφαν…
και ούλ’ εκείν’, ’ς ση χαμονής ’ς σην στράταν που εχάθαν…

Ενώθαν τα κλαψίματα και τα μοιρολογίας,
ενώθαν ούλ’… κι επήρανε τη ποταμί τον δρόμον…

Η στράτα παρεστένευεν και οι διαβάτ’ ’κ’ εχώρ’ναν.
Σε κάθε βήμαν και ποδάρ’ έρχουσαν κι άλλ’ κι ενούσαν,
α σα χωρία τα μικρά και τα κεφαλοχώρια,
α σα ψηλά, ’ς σα χαμελά, και ας σα ποταμάκρα…

Η Σάντα η περήφανος, η δεισοποτισμέντσα,
οπίσ’ α σην Γαλίαναν μοιρολογά και έρται,
εντάμωσαν την Όλασσαν ’ς ση Τρίχας το γεφύρι,
επέρνιξανε το ποτάμ’ και με τοι άλλτ’ς ενώθαν…

Εσκώθεν θρήνος και κλαυθμός την ώραν ντ’ ενταμώθαν…
Τα δέντρα εχαμήλωσαν κι εντούναν τα κλαδία,
τα πέτρας ενεστέναζαν κι έκλαιγαν τα ποτάμια,
κι η Σουμελά, κι ο Βαζελώντς κι ο Περιστερεώτας
πάγ’νε μπροστά και ευλογούν, πάγν’ από πίσ’ και κλαίγ’νε.
… Κλαίγνε τα τόπ’ς ντ’ επέθαναν, τ’ ανθρώπ’ς π’ εμαυροζήναν.

Έφτασαν απάν’ ’ς σο Τουμπίν, κ’ η θάλασσα εφάνθεν…
Α σο Τουμπίν ως το Γεφύρ’ ο τόπον εγομώθεν,
σταυρά και εξαπτέρυγα χρυσά και ασημένια…
και ’κ’ έσανε μόνον χρυσά, έσανε και ξυλένια
μαύρα άμον τη Θανατή, τρανά άμον τη Χάρου.

Αντικρύζει ατς η Θάλασσα, κι ανατριχάζ’ το κύμαν.
Αφροί πίσσα εγέντανε, και το νερόν κατράμι…
Εσκέπασανε το γιαλόν σαντάλια και καράβια,
τα λαλάτσια τ’ ακρογιαλί και τη γιαλού τα πέτρας
ούλα ανθρώπ’ εγέντανε κι εξύαν ’ς σην Διαφούνταν,
εξύαν ’ς σον Αεγοργόρ, και ’ς σην Αεμαρίναν,
και ’κί άλλο πλαν’ ’ς σην ’Παπαντήν και ’ς σο παλέν τον Μώλον.

Η θάλασσα τ’ Εξώτειχα, άλλα κουνίζ’ καράβια
άλλα σαντάλια έραξαν ’ς σ’ έρημον το γιαλόν ατς…
Και το φαρδύν και το πλατύν εκείνο περιγιάλι
’κ’ εφαίνουτον α σοι ανθρώπ’ς, π’ εξέβαν α σα βίας…

Εκεί άραξεν το Σινάπ’, τοι καραβιών η μάνα
εκεί άραξεν το Σαμψόν το θαλασσοδαρμένον·
έμπρα έχ’ την Αμάσειαν κι οπίσ’ έρται η Μπάφρα
με τ’ ούλια τα αρχοντικά τη κάμπου τα χωρία.

Η Ορτού, η πεντάμορφη η χρυσονοικοκύρα,
η Ούνγια το θαλασσοπούλ’, η Ούνγια η μικρέσσα,
η Κερασούντα η χλοερή, η λεφτοκαρομάνα,
η Τρίπολη που στέκ’ ψηλά, τη θάλασσας αφέντρια
η Ελεβή το ήσυχον μικρόν θαλασσοχώρι
τα Πλάτανα με το τρανόν και ξακουστόν λιμάνι…

Ούλια ατά τ’ ατίμετα, τ’ άξια χρυσοπούλια,
άμον κορόνας, ντ’ έδεξεν ο λίβας κι η φουρτούνα
έφυγαν, έρθαν, ’κάτσανε ’ς σ’ Εξώτειχας ’ς σην στράταν,
’ς σην στράταν τη Καστρόπορτας, ντο σύρ’ κι εμπαίν’ ’ς σον Κάστρεν.

Ο Αε-Σάββας κρυφοκλαίει, κι Αε-Φίλ’πον στενάζει
όνταν ελέπ’νε να σουμών’ τ’ άκλερα τα καράβια
π’ είχαν πανία ολόμαυρα, σκοινία οφειδένια,
π’ είχαν κατάρτια άμον σταυρά, μαύρα κι αραχνιασμένα,
π’ έρθαν α σην Ανατολήν, με θάνατου παντέραν.

Η Όφ’ με τα χωρία θε, με τ’ έμορφα λαγκάδα
τα κρύα ποταμόνερα, τα ήμερ’ ακρογιάλια
π’ είχεν τζαμία ντ’ έκρυφταν εικόνας αγιασμένα
π’ είχεν μολλάδες Χριστιανούς, χοτζάδες βαφτισμένους
εκλείδωσεν τα εγκλησιάς κ’ επήρεν τ’ ανοιγάρια
’πήρεν α σο μαυρόχωμαν, κι α σο άσπρον την πέτραν
κ’ έρθεν με τα φελούκα ατς, κι άραξεν ’ς σην Διαφούνταν!

Το πορτοκαλολείβαδον, το πράσινον το Ρίζον,
εφήκεν τα νεράτζια θε, τα χρυσοπορτοκάλια,
ετυλίγεν τα φύλλα τουν, σάβανα μυρωμένα,
κι έρθεν με τ’ άλλτ’ς, έρθεν με τ’ ούλτ’ς, ’ς σο μαύρον τ’ ακρογιάλι.

Έρθανε και τα Σούρμενα, με τα πολλά καΐκια,

με τοι πολλούς τοι ξενητειάντς, με τοι καλούς ψαλτάδες
έρθανε και εξύγανε, κι εγόμωσαν τα στράτας,
κι ενώθανε με τ’ αλλουνούς, π’ έρθαν ας σα ραχία…

Ν’ αοιλί εμέν… να βάϊ εμέν… ντο είν’ ατά ντ’ ελέπω!

Ούλ’ επέλεκαν τον γιαλόν κι εφήκαν τα τουμπία·
εκείν’ π’ έγκεν Ανατολή, κι άλλ’ π’ έφερεν η Δύση,
εκείν’ π’ έρθαν α σα ψηλά, κι άλλ’ α σα θαλασσάκρια,
π’ έρθαν α σα γειτονοτόπ’ς, και α σα σιμοχώρια,
ενώθανε και έβαλαν ’ς σην μέσ’ την Τραπεζούνταν…

Η Τραπεζούντα η κυρά, Βασίλισσα κι αφέντρια
χιλέχρονος νοικοκυρά και πάντα νέησα νύφε,
δοξασμέντσα και ξακουστή κι ελεύτερη και σκλάβα,
τα μαλλία τς εξάσπρισαν, τ’ ομμάτια τς εθολώθαν
την ώραν ντο εντίκρυσεν ατόσα… καμονάντας…

Μαύρα εφόρνεν λώματα, μαύρον μαντήλ’ ’ς σ’ ωμία τς,
μαύρον ζωνάρ’ ’ς σην μέσεν ατς, και κόκκινα σαντάλια…

Εγκαλιάστεν ατς ουλουνούς, με την ψην και τ’ ομμάτια,
κι αμίλετοι κι εκείν’ κι Ατέ, ’ς σα κάστρια ανεφόρτσαν.
Εποίκαν τόπον, ένοιξαν κι Εκείνε εμπροδέβεν,
ψηλή, λεγνή, περήφανη, Λαραχανής ελάτη…

Από Θεού ερχίνεσαν να κρούγ’νε τα καμπάνας,
χωρίς Δεσπότ’ διαταγήν και Διάκου συνεργίαν…
Αγέρτς κ’ η Θεοσκέπαστος και η Αγιά Μαρίνα
ερχίνεσαν με τα μικρά, τ’ ελαφρά καμπανόπα.

Με τα βαρέα, τα τρανά τ’ Εξώτειχα Αγιάννες,
εβρόντεσεν Αε-Γοργόρτς, βοά Αε-Βασίλης,
Υπαπαντή και ο Χριστόν, κι Αε-Γιάννες τη Διαφούντας…

Εξέγκεν λάμψιν θεϊκόν, τ’ Αγια-Σοφιάς ο τρούλον
ο Άγιος Ευγένιος έλαμψεν άμον Ήλες,
αστράφτ’ η Χρυσοκέφαλος κι αντιφεγγίζ’ το Κάστρεν,
Αε-Φίλ’πον λαμποκοπά κι η θάλασσα ασημούται…

Τ’ Ελεούσας αποθαμέν’, έψανε τα κερία…
και τ’ Αε-Σάββα φώταξεν, το τρανόν η καντήλα…
Τ’ ερημοκλήσια τα μικρά, κι ούλια τα παρεκκλήσια
εφώταζαν… κι εφώτιζαν… ’ς σην Γην άστρα εγένταν…

Καμπάνας μικρά και τρανά, ούλια έναν εγένταν.
Έναν καμπάναν κρεμαστόν α σ’ ουρανού την μέσεν
αργοσαλεύ’ και αργοκρούει απάν’ ’ς σην Τραπεζούνταν…
και κρύφτ’ τον Ήλεν α σ’ ανθρώπ’ς, το Κάστρεν α σον Ήλεν.

Κλαίει το καμπανοχτύπεμαν κι αντιδονίζ’ν τα κάστρα
τη καμπάνας το μοιρολόι, ντο κλαίει την Τραπεζούνταν.
Απάν ’ς αγοίκον λείμψανον, αγοίκον κρούει καμπάνα…

Ακόμαν έτον μεσημέρ’τς κι ερούξεν η σκοτία.
Ούλια μαύρα εγέντανε ’ς σην Γην και ’ς σα Ουράνια,
εβζύγαν τ’ άστρια τη νυχτός, και τ’ άστρεν τη ημέρας,
και οι ανθρώπ’ εφαίνουσαν φαντάσματα κ’ ισκιάδες
και νια λαλίαν έκουγες, και νια ζωής ανιάσμαν…

Έφτασαν ’ς σον Καστρότοιχον… Ερχίνεσαν ν’ εμπαίνε…

Τρανόν φωνήν, τρανόν βοήν αέρας εγομώθεν.
’Σ σην αρχήν άμον ντο μουγκρίζ’ν τα βούδια απέσ’ ’ς σην δείσαν
ύστερα άμον θάλασσας βοετόν και φουρτούνα…
άμον τα όρα α σον σεισμόν ντο ρούζ’νε και κυλίουν…
Άμον χίλια βροντέματα και χίλια χαλαρδίας…

Τρανόν φωνήν… Τρανόν βοήν… Οργή… και Παρακάλια…

«Ανοίξτεν νέα μνήματα και παλαιά ταφία,
ανοίξτεν σιδερόπορτας τη Άδ’ αραχνιασμένα,
ανοίξτεν κλειστά στόματα, δίχως γλώσσαν και χείλα
ανοίξτεν χέρια άκλερα και αγκάλιας οστουδένια…
έσκέρται τ’ αίμαν το χουλέν, ντ’ εφέκετεν ’ς σον κόσμον…

Ο Θάνατον και η Ζωή, αγκαλιασμέν’ ας κείνταν…

Μανάδες που εφήκετεν πόρτας καρακωμένα,
κυρούδες που περμένε σας ακόμαν τ’ ορφανά σουν
αδελφόπα που κλαίγ’νε σας αδέλφια κι αδελφάδες,
παιδία που εφέκετεν έκλερους κύρ’ και μάναν…
Άντρα, π’ εφέκες άχαρον και χέραν την γυναίκα σ’,
κοδέσπενα π’ απώλεκες τον σύντροφο σ’ ’ς σην χώραν…

Ούλ’ που εσέβετεν ’ς σην Γην, κι εσέβετεν ’ς σο χώμαν,
’ς σο χώμαν, τη Γενιάς εσουν κτήμαν, καιρούς και χρόνια,
πάππον προς πάππον, ελαφρόν, γονέον προς γονέον…
κληρονομία α σον Θεόν και α σα γονικά σουν,
το χώμαν ντ’ επερμένε σας, κι εμάς πα επερμένεν…

Σκωσέστε ατο, με το κιφάλ’ με τα στουδένια ωμία,
σείστ’ ατο με τα γόνατα, με τη χερί τα στούδια…
κι εβγάτεν α σα μνήματα, εβγάτ’ α σα ταφία…
Εβγάτεν οι αποθαμέν’… Οι ζωντανοί θ’ εμπαίνε…

Εγέντονε Συντέλεια, Δευτέρα Παρουσία…
εχπάγαν κι εκρεμίγανε τα δέντρα α σα ρίζας
η ρίζα εγέντονε κορφή, και η κορφή ’ς σο χώμαν…
Απάν’-αφκά εγύρτσανε τα ράχα και τα κάμπους…
Τα ποτάμια εκλώστανε, πάγ’ν ’ς σα πεγαδομάτια.

Δέχν’ α σο σπίτια τουν τ’ ανθρώπ’ς, τ’ Άγ’ς α σα εγκλησίας
και νια ’ς σα σπέλα αφήν’ εμας και νια ’ς σα ραχορμία,
νια ’ς σα ομάλα τ’ ήμερα, και νια σ’ ορμάνα τ’ άγρα.

Ουρανόν επεδέβε μας, κι η μαύρη Γη ’κί σκών’ μας…
η Θάλασσα επέμνε μας, το πέλαγος περμέν’ μας…

Η μαυρο-θάλασσα υγρόν, κι ο βυθόν δίχως χώμαν,
εκεί ταφίν ’κί ανοίγεται, μνήμαν ’κί στερεούται,
εκεί κερί ’κί άφκεται, θυμίαμαν ’κί καίει
μνημόσυνον ’κί γίνεται, και σταυρόν πού να καρφούται…

Το χώμαν ντ’ εγκαλιάστε σας εμάς πα να σκεπάζ’ μας…
η βρεχή τ’ Ουρανού εμουν να ρούζ’ και να δροσίζ’ μας…
ο Ήλεν τη ραχί εμουν ν’ εβγαίν’ και να χουλαίν’ μας
το κοιμητήρ’ να πρασινίζ’, να σκουτουλίζ’ το χώμαν,
μανουσάκια την Άνοιξιν, τουτουγιάδες το Θέρος,
μάραντα τον Μοθόπωρον, τον Χειμωγκόν λιβάνι…

Τζίξτε μας Εσείν… Τζίξτε μας… το αίμαν εσουν είμες…
Βασιλιάδες κι Αρχιερείς, Όσιοι κι Αγιασμένοι
ποισέστεν τόπον και ’ς εμάς… ν’ εμπαίνομε να κείμες…
Για ’βγάτεν και αφήστε μας εύκαιρα τα ταφία.

Εβγάτεν οι αποθαμέν’… οι ζωντανοί… θ’ εμπαίνε….

Ο λόγον ’κ’ ετελείωσεν και η βοή ’κ’ εστάθεν·
έστραψεν και εβρόντεσεν κ’ εσείγανε τα κάστρα…

Απάν’ α σον Καστρότοιχον, κι απάν’ α σο Παλάτι,
τη Παναγίας το Ζωνάρ’ τ’ εφτάχρωμον επλώθεν
και έλαμψεν η Θάλασσα, η Γη και τα Ουράνια.

Απέσ’ κι απάν ’ς σα χώματα, ’ς σην μέσ’ τη φωτασίας
’φάνθεν η Χρυσοκέφαλος με τον Χριστόν ’ς σα χέρια.
Μαργαριτάρια έλαμπαν ’ς σην άκριαν τ’ ομματία τς
ντ’ εγύριζαν και ολουνούς ετέρνανε θλιμμένα
κι ολόγερα τς, επέταναν χίλιοι μύρ’οι αγγέλοι.

Ερούξαν ούλ’ ’ς σα γόνατα, κ’ εποίνανε μετάνοιας.
Εψάλνανε το «Ωσαννά» και το «Τη Υπερμάχω…».
Εντάμαν ψάλ’νε κι οι αγγέλ’. Και ξαν κρου’ν τα καμπάνας…
…Κι ακούγεται από ψηλά, ψηλά α σα Ουράνια,
έναν φωνήν, τρανόν φωνήν, σαν απ’ αγγέλου στόμαν.

«Αποθαμέν’ θα απομέν’, αδά όπου ετάφαν
χιλιάδες χρόνια φύλακες, και μέρες μυριάδες…
και άλλ’ ατόσα κι αν διαβαίν’, θα μέν’ και θα περμέν’νε,
θα αναμένε την Λαμπρήν και το Χριστός Ανέστη…
Θα αναμέν’ν τον γυρισμόν και τη Ξενητεμένε.

Εσάς αλλού θα στείλω σας, άλλο λαλεί σας χώμαν…
άλλο γραμμένον έχετεν, κι η Μοίρα σουν έν’ άλλο.

Με την ευχή μ’… Με την ευχή μ’… και με την ευλογία μ’…
’Σ σο καλόν και ο δρόμος σουν, ομάλ’ και μέλ’ και γάλαν
Ο δρόμον ντο ευλόγεσα, η στράτα ντο ευχέθα
Θα έν’ στράτα και γυρισμού κι Όρομαν Ξενητέα».

Από Θεού ξαν έρχεψαν να κρούγ’νε τα καμπάνας,
χωρίς Δεσπότ’ διαταγήν και Διάκου συνεργίαν.
Καμπάνας μικρά και τρανά, κρούγ’ν δοξολογίαν.
Το έναν κρούει και τραγωδεί, το άλλο κρούει και κλαίει
κι ασ’ όλον το τρανύτερον βαρυαναστενάζει
ντο ’κ’ έχ’ ανθρώπς ν’ ακούγν’ ατο, ποπάν ν’ εφτάει μετάνοιας.

Χρόνια έρθαν κι επέρασαν, καιροί έρθαν και πάγ’νε
και η καμπάνα το τρανόν, αναμέν’…, δίχως γλώσσαν…

Εμπαίν’ αέρας και βοά, άνεμος και μουγκρίζει
εμπαίν’ ευχάς και τραγωδεί, μπαίν’νε κατάρας κλαίει,

Εμπαίν’νε και τ’ ορόματα τ’ ημέρας και τη νύχτας,
και κρούει… και κλαίει… και τραγωδεί, και θλίφκεται ο Κόσμον…

Ένα πουλί, μαύρο πουλί, μαύρο όπως η νύχτα,
ολονυχτίς τριγύριζε ολόγυρα στο κάστρο,
στο κάστρο, στα καστρότειχα, της μαυρο-Τραπεζούντας,
πούχε τις ρίζες στο γιαλό και την κορφή του στ’ άστρα,
πούχε δέκα καστρόπορτες κι όλες χαλκοδεμένες,
κι απέξω απ’ τις καστρόπορτες, ορμάνια* και ποτάμια,
που έδεναν και έλυναν, γιοφύρια σιδερένια…

Όλο το κάστρο έλαμπε, σαν όπως λάμπει ο ήλιος,
και το παλάτι άστραφτε, σαν φεγγαροδιαμάντι,
του βασιλιά το ανάκτορο, των Κομνηνών φωλέα
που ήταν τρανή και θαυμαστή, κάστρο πάνω στο κάστρο.

Κάποτε έγινε σεισμός κι η γης όλη εσείστη
κι έναν Δεκαπενταύγουστο και μία μαύρη μέρα
πήραν τα καστροκλείδια του, το κάστρο εγκρεμίστη…
Μείναν οι πόρτες ανοιχτές, παλάτι δίχως θρόνο
και δίχως τους παλατιανούς και δίχως βασιλέα
… το κάστρο το θεόρατο έγινε κοιμητήρι…

Χρόνια ήρθαν και φύγανε, καιροί ήρθαν και πάνε……

Ένα πουλί, μαύρο πουλί, μαύρο όπως η νύχτα,
ολονυχτίς τριγύριζε γύρω στα καστροπόδια,
που έμεναν έρμα κι άκληρα, παντού σαύρες γεμάτα…

Ολονυχτίς τριγύριζε, με τα φτερά ανοιγμένα,
και την αυγή σταμάτησε κι έκατσε σε μιαν άκρη
μονάκριβου όρθιου καδρονιού, δίχως επανωθύρι,
απομεινάρι παλατιού, που γέμισε τσουκνίδες…

Κοιτάει επάνω, χαμηλά, κοιτάει εμπρός και πίσω…
τεντώνει πέρα το λαιμό σ’ Ανατολή και Δύση,
κι ευθύς ξεπουπουλιάζεται ωσάν γυναίκα χήρα,
κι αρχίζει να μοιρολογά μ’ ανθρώπινη ομιλία…

«Εσείς οι πλάκες οι άχαρες, μάρμαρ’ αφορισμένα,
με μονοκέφαλους αητούς και μίτρες βασιλιάδων
μ’ εγκόλπια πατριαρχών και σταυρούς δεσποτάδων,
με τα σπαθιά από στρατηγούς, λάβαρα καπετάνιων…
Μάρμαρα τι σκεπάζετε ολόκληρο ένα έθνος,
αποσκεπάστ’ ευλαβικά τους άγιους τους τάφους.
Το χώμα ν’ ανασηκωθεί μ’ ανάλαφρο αέρα,
που βγαίνει απ’ τ’ αναφυλητό κι από το μαύρο κλάμα,
για να’ βγουν οι αποθαμέν’ κι οι ζωντανοί να μπούνε…

Οι ζωντανοί που αφήσανε την γη την γενεθλία
και φορτωθήκαν τις στενές, τις νεκρικές κασέλες,
“και φόρεσαν τα σάβανα και μπήκανε στο δρόμο,
στο δρόμο τον αγύριστο και στου χαμού τον δρόμο…

«…Ο ουρανός εμαύρισε και παραχαμηλώνει,
ο αγέρας παραπύκνωσε κι έγινε σαν ομίχλη,
και τα βουνά γιομίσανε, οι ρεματιές κι οι κάμποι
τα ακρογιάλια τα υγρά και οι ξεροί οι λόφοι,
καπνό από θυμίαμα και μύρο από λιβάνι,
βοή κατάρας φοβερή, βοή Θεού ικεσίας.

«Αλλοίμονό μου, αχ κι έρχονται.. Αλλοίμονο…φανήκαν…

Μπροστά πάν’ οι ‘κοδέσποινες, μπροστά και οι νυφάδες
μοιρολογούν νοικοκυρές και κλαίνε τα κορίτσια
κι ακολουθούνε οι αντροί, γέροι και παιδοπούλια.

Καθώς δακρύζουν με λυγμούς, κλάματα και κατάρες,
οι βράχοι που αντιλαλούν, οι κάμποι που αφουγκράζουν,
θαρρείς κι ανασηκώνονται, θαρρείς κι ανασαλεύουν,
θαρρείς πως επιαστήκανε κι’ εκείνοι και σιμώνουν…

«Κρίμα σ’ εμέ κι αλλοίμονο… Τα μάτια μου τι βλέπουν!…

Πως περπατούνε οι νεκροί και κάνουν λιτανεία,
με τ’ άγια τα εξαπτέρυγα, με τα κεριά αναμμένα,
με τους σταυρούς τους ξύλινους, στα λείψανα που βγάζουν
μακρυά…μαύρα…και τρανά, ψηλά σαν κυπαρίσσια».

Ποιοι είν’ αυτοί που γέμισαν της Ζύγανας τη στράτα
κι έγινε η στράτα ποταμός απ’ τα πολλά τα δάκρυα;
Τα ελάτια δάκρυα πίνανε κι έγιναν κυπαρίσσια
και την εγονατίσανε απ’ του καημού το βάρος…

Σαν γέρος χιλιόχρονος, το Καν το ασημένιο
πάει μπροστά κι ακολουθούν η Χάκαξα κι η Άτρα,
η Χάρσερα, η Χερίανα, η Άρδασα, η Χόπσα
με τα χωριά τους τα μικρά, με τα κεφαλοχώρια
με τις πολλές τις εκκλησιές και με τα μοναστήρια.

Ο Αη Γιωργης τα παιδιά γεννά, σκιές γεννά ο Γουλάτης
το μαύρο το Καράκαπα κι άλλο πιο μαύρο εγίνη,
μπροστά πηγαίνει το Σταυρί κι η Μούζαιν’ από πίσω
με το Παρτί, τη Βαρενού και το Λυκάστ παρέα…
μαζί η Μασούρα πιο μπροστά και το χωριό του  Άη Γιώργη,
κι όλα τα κάστρα και χωριά, που βρίσκονταν τριγύρω.

Ο Κασκαμπάς εβούϊξε, σείστηκε το Μετζίτι,
και στου Άη Παύλου το βουνό, μεγάλη μπόρα εγίνη
και ταραχτήκαν τα νερά της λίμνης και φουσκώσαν
και χύθηκαν και γέμισαν μαύρο νερό τον τόπο…

Μέσ’ στην αντάρα έκλαιγε ο Άη Ζαχαρίας,
σαν του φιδιού το σφύριγμα και Κόλασης αέρα
το κλάψιμο εγέμισε όλα τα γύρω δάση…
…Αγρίεψε απ’ το σφύριγμα η ομίχλη και διελύθη…

Θέ μου! Ποιοι νάναι που φανήκανε και μπήκανε στη στράτα;

Η Κρώμνη της χαράς πουλί, του τραγουδιού η μάννα,
Μωρού κασέλα έφτιαξε, από της λύρας ξύλο,
Έφτιαξε χίλια δέματα απ’ τις χορδές της λύρας,
Κι η άμοιρη φορτώθηκε την κάσα της ψυχής της…

Και αρχίνισε το κλάψιμο και τη μοιρολογία…

Ο Άη Παύλος έσκυψε, γονάτισε ο Ταύρος,
Το Μετζίτι χαμήλωσε, ο Κασκαμπάς γκρεμίστη,
Και τα Καμένα τα έρημα στέκουν και αφουγκράζουν…
Αφουγκράζουν και θλίβονται, και κλαίν όλοι αντάμα…

«Δείξε μας Θέ μ’ την δύναμη’ ς!… Χριστέ’μ κάνε το θάμα’ ς!
Κάνε με πέτρινο γκρεμό, σαν τα Αλογοστάρια,
Κάνε με πράσινη πλαγιά, σαν όπως τα Λειβάδια,
Κάνε με ασάλευτο βουνό, σαν όπως τον Άη Παύλο.

Να μην μπορώ να περπατώ, στον τόπο μου να μείνω…

Τους κήπους μου έχω απότιστους, αθέριστα χωράφια…
Πρόβατα έχω ανάρμεχτα, και γίδια να αρμέξω,
γελάδες θέλουνε τροφή, νεράκι τα αρνιά μου!…
και τα σκυλιά γαυγίζουνε και το φαϊ αναμένουν…
Άφησα πόρτες ανοιχτές, πόρτες και παραθύρια
Θα έμπει ο αέρας κι ο άνεμος, θα σβήσουν την καντήλα.

Δείξε μας Θέ μ’ την δύναμη’ ς!… Χριστέ ‘μ κάνε το θάμα ‘ς!

Κάνε με ποταμόπετρα βαριά του καταρράκτη,
Κάνε με σπήλαιου κατωθύρ’, στην γη καταχωμένο,
Μικρό λιθάρι κάνε με, αν θες κάνε με χώμα.

Θεέ μου κάνε με ότι θες… Μόνο στον τόπο μου άσε ‘μ.

Άσε με εδώ για να θαφτώ, στον τόπο που εγεννήθην,
στο μνήμα όπου έθαψα και μάννα και πατέρα…»

Κι ως μίλαγε κι ως έκλαιγε και ως μαλλιοτραβιούνταν
ήρθε και στέκει δίπλα της η καλοαδελφή της,
νοικοκυρά η Γίμαιρα απ’ τις Κορακοφώλιες.
Απ’ τον Άη Γιάννη όπου αρχινούν, κι έρχονται στην Σαράντων…

Τα δάκρυά τους ενώθηκαν και γίνηκαν ποτάμι…
Και μπήκαν μες στον ποταμό, στην πλήμμυρ’ απ’ τα δάκρυα…

Η πλήμμυρα κατέστρεψε τριγύρω την Ματσούκα,
Επήρε την Λαραχανή, στην Κουσπιδή εχύθη…
Σείστηκε το Καπίκιοϊ κι η Λιβερά συντρίμια,
Ήρθε και η Δανίαχα με όλα τα χωριά της,
Που βρίσκονταν δεξιά-ζερβά στα δύο τα ποτάμια,
Έφτασ’ εκεί κι η Σουμελά, κι ο Άη Γιάννης Βαζελώντας.

Όσοι ήτανε στην Ζύγανα ή απ’ το Κουλάτ φανήκαν,
Ήρθαν και κοντοστάθηκαν κι ενώθηκαν με άλλους,
ενώθηκαν τα κλάματα και οι μοιρολογίες,
κι εσκέπασαν του ποταμού το βοητό το άγριο.

Και μία-μία σείονται, και μία-μία πεύτουν
οι εκκλησίες των χωριών και τα καμπαναριά τους,
καμπάνες που ραγίζουνε, και σήμαντρα συντρίμια…
Και χίλια σήμαντρα χτυπούν και μύριες οι καμπάνες.

Και τα βουνά αγκαλιάσανε τον υστερνό τον ήχο,
Που αφήσανε τα σήμαντρα, που αφήσαν οι καμπάνες,
Και κρύψανε τον χτύπο τους μες στα βαθιά τα σπήλαια,
Για να τ’ ακούνε στη Λαμπρή και στου Χριστού τη γέννα…

Ήλιος ν’ ανάβει τα κεριά, κι ο Φέγγος τις καντήλες,
Και τ’ άστρα κι ο Αυγερινός, ν’ ανάβουν τα μανουάλια…
Να λειτουργούνται πάντα οι νιοι κι οι γέροι που απομείναν,
Όλα τα γυναικόπαιδα που απόμειναν και ζήσαν,
Κι όλοι όσοι επέζησαν μες’ στου χαμού τον δρόμο…

Ενώθηκαν τα κλάματα και οι μοιρολογίες,
Κι όλοι ενωμένοι πήρανε… του ποταμού τον δρόμο…

Ο δρόμος παραστένεψε και δεν χωρούσε άλλους,
σε κάθε βήμα του ποδιού, έρχονταν κι άλλοι αντάμα,
απ’ όλα τα μικρά χωριά κι απ’ τα κεφαλοχώρια
απ’ τα ψηλά, απ’ τα χαμηλά, κι απ’ τ’ απομακρυσμένα…ι

Η Σάντα η περήφανη, η ομιχλοποτισμένη,
πίσω απ’ την Γαλίαινα μοιρολογά και φτάνει,
αντάμωσαν την  Όλασσα, στης Τρίχας το γιοφύρι,
επέρασαν τον ποταμό και φτάσανε τους άλλους…

Σηκώθη θρήνος και κλαυθμός την ώρα που τους φτάσαν…
Τα δέντρα εχαμήλωναν και τα κλαδιά χτυπούσαν,
οι πέτρες αναστέναζαν κι έκλαιγαν τα ποτάμια,
κι η Σουμελά κι ο Βαζελώντς κι ο Περιστερεώτας
πάνε μπροστά και ευλογούν, κι οι από πίσω κλαίνε,
τους τόπους κλαίν’ που πέθαναν, τους ζωντανούς τους μαύρους…

Έφτασαν πάνω στο Τουμπί και η θάλασσα εφάνη…
Απ’ το Τουμπί, ως την Γέφυρα, γέμισ’ ο τόπος όλος
Σταυρούς και εξαπτέρυγα χρυσά και ασημένια…
Και δεν ήταν μόνο χρυσά, ήτανε κι από ξύλο
μαύρα όπως ο θάνατος, τρανά όπως ο Χάρος…

Τους αντικρύζει η θάλασσα, το κύμ’ ανατριχιάζει,
οι αφροί πίσσα γενήκανε και το νερό κατράμι…
Σκέπασαν όλον τον γιαλό σαντάλια και καράβια,
το βότσαλο του ακρογιαλιού και του γιαλού οι πέτρες,
άνθρωποι όλα γίνηκαν και στην Δαφνούντα μπήκαν,
ξεχύθηκαν στον Άη Γρηγόρ’ και στην Αγιά Μαρίνα
πιο πέρα στην Υπαπαντή και στον παλιό τον Μώλο…

Η θάλασσα απ’ τα εξώτειχα, άλλα καράβια βλέπει
που άλλα σαντάλια ξέβρασαν στον έρμο τον γιαλό της…
και το φαρδύ και το πλατύ εκείνο περιγιάλι
δεν το βλεπες απ’ τα κορμιά, που βγάλαν τα καράβια…

Εκεί αράζει το Σινάπ΄ του καραβιού η μάννα,
εκεί αράζει το Σαμσούν, το θαλασσοδαρμένο.
Μπροστά΄χει την Αμάσεια, ξωπίσω είναι η Μπάφρα
μ’ όλα της τα αρχοντικά, τα ωραία καμποχώρια.

Μπροστά η Ορντού η πεντάμορφη κι η χρυσονοικοκύρα,
η Ούνγια το θαλασσοπούλ’, η Ούνγια η μικρούλα,
η Κερασούντα η χλοερή, του φουντουκιού η μάννα,
η Τρίπολη που’ ναι ψηλά, της θάλασσας η αφέντρα,
η Ελεβή, το ήσυχο, μικρό θαλασσοχώρι,
τα Πλάτανα με το τρανό και ξακουστό λιμάνι…

Όλα αυτά τ’ ατίμητα, τ’ άξια χρυσοπούλια,
σαν τις κορώνες που έβγαλε ο λίβας κι η φουρτούνα
έφυγαν, ήρθαν, έκατσαν στων ξώτειχων την στράτα,
στην στράτα της Καστρόπορτας, που μπαίνει μεσ’ στο κάστρο.

Ο Άη Σάββας κρυφοκλαίει κι ο Άη Φίλλιπος στενάζει
καθώς βλέπουν να φτάνουνε τα άκληρα καράβια,
πού’ χαν πανιά ολόμαυρα, και τα σχοινιά σαν φίδια,
πούχαν κατάρτια σαν σταυρούς, μαύρα κι αραχνιαμένα,
πούρθαν απ’ την Ανατολή, με θάνατου παντιέρα…

Η Όφις μ’ όλα τα χωριά, τα όμορφα λαγκάδια,
Τα κρυερά ποτάμια της, τα ήσυχα ακρογιάλια
που ‘χε τζαμιά που έκρυβαν εικόνες αγιασμένες,
που ‘χε μουλάδες Χριστιανούς, χοτζάδες βαφτισμένους
τις κλείδωσε τις εκκλησιές και πήρε τα κλειδιά τους

Πήρε κι απ’ το μαυρόχωμα κι από την άσπρη πέτρα

Κι ήρθε με τις φελούκες της κι άραξε στη Διαφούντα!

 Το πορτοκαλολείβαδο, το πράσινο του Ρίζιου,
άφησε  τα νεράτζια του, τα χρυσοπορτοκάλια,
κι ετύλιξε τα φύλλα του σάβανα μυρωμένα,
κι έφτασε με τους αλλουνούς και μαζί και με όλους,
στο μαύρο, στο ολόμαυρο, στου χάρου το ακρογιάλι.

Ήρθανε και τα Σούρμενα με τα πολλά καϊκια,
με τους πολλούς ξενητεμούς και τους καλούς ψαλτάδες,
ήρθανε και ξεχύθηκαν και γέμισαν τις στράτες,
και ενωθήκαν μ’ εκεινούς απ’ τα βουνά κι απ’ τα όρη…

Αλλοίμονο και βάϊ εμέ, τι είν’ αυτά που βλέπω!!!

Όλοι αφήσαν τον γιαλό κι αφήσαν τα μπουμπούκια,
αυτά απ’ την Ανατολή κι εκείνα από τη Δύση,
εκείνα από τα ψηλά ή απ’ τα θαλασσοάκρια,
και από τόπους κοντινούς κι από τα σιμοχώρια,
κι ενώθηκαν όλα μαζί, γύρω απ‘ την Τραπεζούντα…  

Η Τραπεζούντα η κυρά, βασίλισσα κι αφέντρα
Χιλιόχρονη νοικοκυρά και πάντα νέα νύφη,
ολόδοξη και ξακουστή κι ελεύθερη και σκλάβα,
…που τα μαλλιά της ξάσπρισαν, τα μάτια της θολώσαν
την ώρα που αντίκρισε τόσο …καημό και πόνο…  

Μαύρα ήταν τα ρούχα της, μαντήλ’ είχε στους ώμους
μαύρη ζώνη στη μέση της και κόκκινα σαντάλια…

Και όλους τους αγκάλιασε, με ψυχή και με μάτια,
κι αμίλητοι όλοι μαζί τραβήξαν για τα κάστρα.
Έκαναν τόπο, άνοιξαν κι Εκείνη πρωτοστάτης,
ψηλή, λιγνή, περήφανη, Λαραχανής ελάτη…

Από Θεού αρχίνισαν καμπάνες να χτυπούνε
χωρίς δεσπότη διαταγή και διάκου συνεργία…
ο Αη Γιώργης κι η Θεοσκέπαστος και η Αγιά Μαρίνα
αρχίνισαν με τις μικρές, ελαφρές καμπανούλες.

Με τις βαριές, τις θεότρανες, των Ξώτειχων ο Άη Γιάννης,
ο Άη Γρηγόρης βρόντηξε, βουϊζει ο Άη Βασίλης,
η Υπαπαντή και ο Χριστός, κι ο Άη Γιάννης της Δαφνούντας…

Κι ο τρούλος της Αγια-Σοφιάς έλαμψε από θάμα
ο Άη Ευγένιος έλαμψε, σαν όπως λάμπει ο ήλιος,
Αστράφτει η Χρυσοκέφαλος, το κάστρο αντιφεγγίζει,
λαμποκοπά ο Άη Φίλιππος κι η θάλασσα ασημώνει…

Της Ελεούσας οι νεκροί, άναψαν τα κεράκια…
και του Άη Σάββα φώτισε, μοναχά η καντήλα…
Τα ρημοκλήσια τα μικρά κι όλα τα παρεκκλήσια
εφώτιζαν… κι εφώτιζαν.. στην γη γενήκαν άστρα…

Καμπάνες μικρές και τρανές, όλες γενήκαν ένα.
Μία καμπάνα κρεμαστή πάνω απ’ την Τραπεζούντα…
Χτυπάει… χτυπάει… και βροντά, βροντοχτυπάει και κλαίει…
Σε ένα τέτοιο λείψανο, έτσι η καμπάνα κλαίει…

Την ώρα του μεσημεριού έπεσε το σκοτάδι
Όλα μαύρα γενήκανε στην γη και στα Ουράνια,
έσβησαν τ’ άστρα της νυχτός και το άστρο της ημέρας,
κι οι άνθρωποι φαινόντουσαν φαντάσματα και σκιάδες
κι ούτε φωνή ακουγότανε.., συζήτηση ή άχνα…

Έφτασαν στον καστρότειχο… Αρχίνησαν να μπαίνουν…

Τρανή φωνή, τρανή βοή, γέμισε ο αέρας.
Πρώτα σαν μούγκρισμα βοδιών μέσα από την αντάρα,
μετά σαν θάλασσας βοή και άγρια φουρτούνα…
όπως οι ράχες στο σεισμό κατρακυλούν και πεύτουν…
Σαν όπως μύριες βροντές και χίλιες πλημμυρίδες…

Τρανή βοή, τρανή φωνή…, που άκουσαν οι άνθρωποι όλοι…
ανέβηκε και σκέπασε το κλάμα της καμπάνας…

Τρανή φωνή, τρανή βοή… Οργή και παρακάλια…

«Ανοίξτε νέα μνήματα και οι παλιοί οι τάφοι,
ανοίξτε σιδερόπορτες του Άδη αραχνιασμένες.
Ανοίξτε κλειστά στόματα, δίχως χείλη και γλώσσα
ανοίξτε χέρια άκληρα κι αγκαλιές κοκκαλένιες…
σιμώνει, φτάνει κι έρχεται το αίμα το ζεστό σας,
αυτό ακριβώς που αφήσατε στον κόσμο τον ετούτο…

Ο Θάνατος και η Ζωή, αγκάλη ας κοιμηθούνε…

Μανάδες που αφήσατε πόρτες χαρακωμένες,
Πατέρες που σας καρτερούν ακόμη τα ορφανά σας
Μικρά αδελφάκια που τα κλαιν’ αδελφοί κι αδελφάδες,
Παιδιά που αφήσατε άκληρους και μάνα και πατέρα…
Άντρα που αφήκες άχαρη και ξένη τη γυναίκα’κοδέσποινα που άφησες το σύντροφο στα ξένα,

Όλοι που μπήκατε στη Γη και μπήκατε στο χώμα,
στο χώμα, κτήμα της Γενιάς, πολλούς καιρούς και χρόνια,
πάππου προς πάππον, ελαφρό, γονέα προς γονέα…
κληρονομιά απ’ τον Θεό κι από τα γονικά σας,
χώμα που εσάς περίμενε, αλλά κι εμάς περμένει…

Σηκώστε το με το κεφάλ’, με τους οστέϊνους ώμους,
σείστε το με τα γόνατα, με τα οστέϊνα χέρια…
και βγείτε απ’ τα μνήματα, βγείτε από τους τάφους,,,
Βγείτ’ έξω οι αποθαμέν’… Οι ζωντανοί θα μπούνε…

Εγίνηκε συντέλεια, Δευτέρα Παρουσία…
Αρπάχτηκαν και βγήκανε τα δέντρα από τις ρίζες
η ρίζα έγινε κορφή και η κορφή στο χώμα…
Τα πάνω κάτω γύρισαν στις ράχες και στους κάμπους…
Οι ποταμοί γυρίσανε και πάνε στα πηγάδια…

Βγάζουν Αγίους από εκκλησιές κι ανθρώπους απ’ τα σπίτια
μας διώχνουν απ’ τις ρεματιές και μές’ από τα σπήλια
και από κάμπους ήμερους κι από τα άγρια δάση.

Ο Ουρανός μας προσπερνά κι η Γη δεν μας σηκώνει…
η θάλασσα μας έμεινε κι όλους μας περιμένει…

Η μαυρο-θάλασσα υγρή, κι ο βυθός δίχως χώμα,
τάφος εκεί δεν σκάβεται, ούτε μνήμα στεριώνει,
κεριά εκεί δεν ανάβουνε, θυμίαμα δεν καίει…
μνημόσυνο δεν γίνεται και σταυρό δεν καρφώνεις…

Η γη που σας αγκάλιασε, κι εμάς να μας σκεπάσει…
του Ουρανού μας η βροχή να ρέει να μας δροσίζει,
να βγαίνει ο ήλιος στην πλαγιά, να μας γλυκοζεσταίνει
να χορταριάσουν τα ταφιά, το χώμα να μυρίσει
άνθη να’ χει την άνοιξη, χόρτα το καλοκαίρι,
και φρούτα το Φθινόπωρο, λιβάνι τον χειμώνα…

Πονέστε μας … Πονέστε μας… το αίμα το δικό σας…
Και βασιλείς και αρχιερείς, Όσιοι κι Αγιασμένοι
Κάνετε τόπο και σ’ εμάς… εκεί να κοιμηθούμε…
Για βγέστε και αφήστε μας όλο αδειανούς τους τάφους.

Για βγείτε οι αποθαμέν’ … οι ζωντανοί… θα μπούνε…

Ο λόγος δεν τελείωσε κι η βοή συνεχίζει,
άστραψε και εβρόντησε και σείστηκε το κάστρο…

Κι επάνω στο καστρότειχο και πάνω στο παλάτι,
της Παναγίας το ζωνάρ, το εφτάχρωμο απλώθη
και έλαμψε η θάλασσα, η γη και τα επουράνια…

Μέσα και πάν΄ στα χώματα, μέσ’ στην φωτοχυσία
φάνηκ’ η Χρυσοκέφαλος με τον Χριστό στα χέρια.
Μαργαριτάρια έλαμπαν στην άκρη των ματιών της,
που γύριζαν και κοίταζαν όλους γύρω θλιμμένα
κι ολόγυρα επέταγαν χίλιοι, μύριοι αγγέλοι.

Πέσαν όλοι στα γόνατα και κάνανε μετάνοιες
Εψέλνανε το «Ωσανά» και το «Τη Υπερμάχω…»
Μαζί ψέλνουν και οι άγγελοι. Πάλι χτυπούν καμπάνες…
…Κι ακούγεται από ψηλά, ψηλά ως τα επουράνια,
μία φωνή, τρανή φωνή, σαν από αγγέλου στόμα:

«Οι πεθαμένοι θάναι εδώ, εδώ όπου θαφτήκαν
χιλιάδες χρόνια φύλακες, και μέρες μυριάδες…
και άλλα τόσα κι αν ερθούν, εδώ θα περιμένουν.
Θα περιμένουν την Λαμπρή και το Χριστός Ανέστη…
Θα περιμένουνε να’ ρθουν και οι ξενητεμένοι…

Εσάς αλλού θα στείλω εγώ, άλλο χώμα σας θέλει…
άλλο γραμμένο έχετε, κι η Μοίρα σας ειν’ άλλη.

Με την ευχή ‘μ… Με την ευχή ‘μ… και με την ευλογία ‘μ…
να πάτε όλοι στο καλό, κι ο δρόμος μέλι-γάλα
ο δρόμος που ευλόγησα, η στράτα που ευχήθην
θα είναι στράτα γυρισμού κι όνειρο απ’ τα ξένα…

Από Θεού ξανάρχισαν καμπάνες να χτυπούνε,
χωρίς δεσπότη διαταγή και διάκου συνεργία.
Καμπάνες μικρές και τρανές, χτυπούν δοξολογία…
Η μία χτυπάει και τραγουδά, η άλλη χτυπάει και κλαίει
κι απ’ όλες η τρανύτερη βαριά αναστενάζει,
για δεν ειν’ άνθρωποι ν’ ακούν, παπάς για τις μετάνοιες…

Χρόνια ήρθαν και πέρασαν, καιροί ήρθαν και πάνε
και η καμπάνα η τρανή, περμένει…, δίχως γλώσσα…

Μπαίνει αέρας και βοά, άνεμος και μουγκρίζει,
μπαίνουν ευχές και τραγουδά, μπαίνουν κατάρες κλαίει…

Μπαίνουν και τα ονείρατα της μέρας και της νύχτας,
χτυπάει… και κλαίει… και τραγουδά και θλίβεται ο Κόσμος…