ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ
ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΙΟ ΛΥΡΑΡΗ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ ΑΔΑΜ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ

ΤΟΠΙΚΗ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ στις 1 Μαρτίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΙΟ ΛΥΡΑΡΗ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ

  ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ

ΑΔΑΜ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ

 

Τη συνέντευξη πήραν μαθητές του blog.

Ο κ. Αδάμ Αποστολίδης μας άνοιξε το σπίτι του και αφού χάρισε στην ομάδα του blog μας το νέο του cd, άνοιξε την ψυχή του, μίλησε για τα πρώτα του βήματα στο χώρο του ποντιακού τραγουδιού, για την πρώτη του λύρα, για τον πατέρα και το γιο του και αφού απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις που του κάναμε, έκλεισε με τη φράση «Πόντος, είναι για μένα η ζωή μου όλη».

 

 

Από ποια περιοχή του Πόντου κατάγεστε;

Ο πατέρας μου είναι από την Τραπεζούντα, η μάνα μου γεννήθηκε εδώ, οι γονείς της είναι από την περιοχή της Τσιμεράς, είναι στην Τραπεζούντα και αυτή, στα ορεινά, όπως είναι η Ματσούκα, αν έχετε ακούσει, η Ματσούκα στα ορεινά, Μούζενα…

 

Οι γονείς σας ήρθαν από τον Πόντο ή γεννήθηκαν εδώ;

Ο πατέρας μου ήρθε από τον Πόντο ή πέντε ή έξι χρονών. Η μητέρα μου γεννήθηκε εδώ. Εδώ στην Ελλάδα γεννήθηκε. Οι γονείς της ήρθαν από εκεί.

 

Έχετε αδέρφια;

Αν έχω; Χεχεχε

 

Πόσα;

Δέκα και ένας εγώ , έντεκα.

 

Και είναι όλα αγόρια;

Όχι. Είναι τέσσερα αγόρια και επτά κορίτσια.

 

Και εσείς τώρα τα θυμάστε όλα;

Εεε βέβαια. Να σας πω τα ονόματα; Η μεγάλη είναι η Σελήνη,ο Απόστολος, η Χρυσούλα,ο Σπύρος, ο Βασίλης, η Βαρβάρα, η Αθηνά, εγώ , η Τασούλα και στο τέλος είναι οι δίδυμες, η Βέτα και η Αγάπη.

 

Από ποιο χωριό του Δήμου Νέστου κατάγεστε;

Αααα το Μικρό Παρίσι.  Το Στεγνό, είναι στα ορεινά του Δήμου.


Φωτογραφίες από το μικρό Παρίσι. Το Στεγνό

 

Στο σπίτι σας μιλούσατε ποντιακά και ακούγατε ποντιακά τραγούδια;

Ναι , αν και οι γονείς μου όταν ήμασταν μικροί, μεταξύ τους μιλούσαν ποντιακά, εμάς όμως δεν μας μιλούσαν ποντιακά, για να μάθουμε λέει καλά ελληνικά. Αφού πηγαίναμε σχολείο, έτσι και αλλιώς θα τα μαθαίναμε , αλλά είχαν τέτοια νοοτροπία .Εγώ επειδή ξεκίνησα μάθαινα και λύρα και τραγουδούσα τα έμαθα τα ποντιακά. Τα ξέρω καλά επειδή ασχολήθηκα πολύ. Τα μεγάλα μου αδέρφια τα ξέρουν καλά τα ποντιακά, τα άλλα αδέρφια μου όχι τόσο καλά. Δεν μας μιλούσαν ποντιακά στο σπίτι. Το κάναν πολλοί γονείς αυτό εκείνα τα χρόνια, για να μάθουν τα παιδιά καλά ελληνικά.

Όποιος ξέρει καλά ποντιακά , να το ξέρετε αυτό, μιλάει και καλά ελληνικά. Γιατί είναι κοντά στα αρχαία τα ποντιακά. Πολύ κοντά. Όποιος ξέρει καλά ποντιακά , να το ξέρετε αυτό, μιλάει και καλά ελληνικά. Εγώ το έχω διαπιστώσει αυτό.

 

Πώς και πότε αρχίσατε να μαθαίνετε λύρα; Σας έμαθε κάποιος ή μάθατε μόνος σας;

Αυτή είναι ιστορία μεγάλη. Λοιπόν, προτού πιάσω λύρα στα χέρια μου, τραγουδούσα, τότε είχαμε τα ραδιόφωνα, μια φορά τη βδομάδα θυμάμαι, αν θυμάμαι καλά, έκαναν μια εκπομπή και βάζαν τα καινούρια τραγούδια. Μισή ώρα έπαιζαν καινούρια τραγούδια στο ραδιόφωνο. Τα πιο πολλά τα ήξερα. Για λαϊκά μιλάω τώρα. Τα τραγουδούσα πιτσιρικάς. Ο πατέρας μου στη Δράμα είχε κάποιους συγγενείς και πήγε να τους δει και του έδωσαν μια λύρα. Την έφερε στο σπίτι και τα μεγαλύτερα αδέρφια μου, ο Σπύρος και ο Βασίλης, προσπαθούσαν να μάθουν λύρα και αυτοί. Μόλις έπιανα τη λύρα εγώ να παίξω με μάλωναν, δεν με αφήναν. Θα τη χαλάσεις θα τη σπάσεις μου λέγαν. Από το κακό μου τι έκανα; Πήγα πήρα ένα σανίδι, ήξερα περίπου πως είναι η λύρα, πήρα και ένα μαχαίρι , το πελέκισα και το έδωσα σχήμα λύρας, ένα σανίδι. Μετά έκανα αυτό το λαιμό της λύρας που λέμε για να το κρατάω, έβαλα τρία καρφιά από τη μια και τρία από την άλλη.Τώρα χορδές;Που να βρω χορδές;Εκείνα τα χρόνια οι σκούπες, οι χορταρένιες σκούπες που λέμε, είχαν ένα σύρμα απάνω στο χερούλι,που ήταν ψιλό.Σαν χορδές ήταν.Λοιπόν χαλάω μια σκούπα παλιά, βγάζω τα σύρματα και τα έδεσα πάνω στα καρφιά.Για να κουρδίσω τι έκανα; Χτυπούσα λίγο τα καρφιά, τεντωνόταν οι χορδές, για να παίξω. Τελοσπάντων έφτιαξα λύρα με το μυαλό μου. Τώρα ήθελα και δοξάρι. Δοξάρι από τι να κάνω; Οι τρίχες δοξαριού είναι από ουρά αλόγου. Είχαμε και εμείς άλογα, αλλά που να πάω στο άλογο εγώ, φοβόμουν, θα με κλωτσήσει. Είχε δύο γαϊδουράκια ο πατέρας μου και πήγα λοιπόν με το ψαλίδι και έκοψα λίγες τρίχες από το γαϊδουράκι, πήρα ένα ξυλάκι σαν τόξο, το θυμάμαι τώρα σαν όνειρο, με σύρμα , με σκοινί, με σπάγκο έδεσα επάνω τις τρίχες και έκανα δοξάρι. Βέβαια αυτό τώρα δεν παίζει. Τι να κάνω ;Πρέπει να βάλεις ρετσίνι στα τσάρια. Τσάρια λέμε τις τρίχες από το δοξάρι στα ποντιακά. Λέω τη μαμά μου που βρω ρετσίνι; Και μου λέει να πάω στα πεύκα που είχαμε μπροστά στο σχολείο του χωριού, γιατί τα πεύκα είχαν. Πήγα έκοψα ένα κομματάκι ξερό, πηρά το δοξάρι το έτριψα που λες και άρχισα να παίζω. Εντωμεταξύ ο πατέρας μου έπαιζε κάνα δύο σκοπούς στη λύρα, τα είχα στο μυαλό εγώ και προσπαθούσα να παίξω εκείνα. Με κείνο το σανίδι έβγαλα πέντε-έξι σκοπούς, από μόνος μου. Μετά ο πατέρας μου είχε ένα θείο, ο οποίος έμενε στο Κολχικό του Λαγκαδά και αυτός έκανε λύρες. Έκανε πολύ ωραία όργανα. Αυτός λοιπόν έδωσε μια λύρα στο μπαμπά μου και μου την έφερε. Εεεε με εκείνη την λύρα ξεκίνησα λίγο, λίγο , λίγο, λίγο .Αφού το μυαλό μου ήταν συνέχεια εκεί. Πότε θα πάω στο σπίτι να παίξω λύρα. Με μάλωναν τα κορίτσια. Θέλαν να ξεκουραστούν, να διαβάσουν, εγώ εκεί λύρα, λύρα, λύρα. Με κυνηγούσαν συνέχεια. Έτσι ξεκίνησα…

Μετά πήγαν τα δυο μου μεγάλα αδέρφια μου στο στρατό και εγώ ευκαιρία….δύο   λύρες είχα ελεύθερες στο σπίτι. Όταν ήρθαν με άδεια με άκουσαν να παίζω και άκουσα τον αδερφό μου τον Σπύρο να λέει: Καλά ρε, τι κάναμε εμείς; Αυτό το παιδί θα μάθει να παίζει λύρα και εμείς δεν τον αφήναμε. Κατάλαβες; Και με φέραν μετά λύρα, δώρο.

Έτσι έγινε. Δύσκολα χρόνια…

Τώρα ξέρεις τι γίνεται; Υπάρχει το ιντερνέτ. Θέλεις να δεις κάτι; Μπαίνεις. Θέλεις να ακούσεις κάποιον που παίζει και τραγουδάει; Μπαίνεις, γράφεις το όνομά του ,σε μηδέν χρόνο το βρίσκεις, το ακούς το τραγούδι, το ξανακούς. Τότε δεν είχαμε τέτοια πράγματα.

Και κασετόφωνο…. είχε φέρει ο αδελφός μου από τη Γερμανία ένα, δεκαοχτώ χρονών δεν ήμουνα. Ένα Philips ήταν θυμάμαι, που πατούσες το κουμπί και έπαιρνε την κασέτα από πανω. Εκείνες τις κασέτες εγώ τις είχα τρελάνει. Μπροστά πίσω να ακούσω τα τραγούδια. Μπροστά πίσω. Πόσο να αντέξει το καημένο. Τελοσπάντων…

Δύσκολα χρόνια, αν έχεις μεράκι σε κάτι, θα το κάνεις. Θα το πετύχεις.

Έπαιζε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς σας;

Ο πατέρας μου. Έπαιζε δύο τρεις σκοπούς. Εκείνος μικρός ήθελε να μάθει και είχε πολύ ωραία φωνή, αλλά επειδή ήταν ορφανός εδώ, έμενε σε κάποιους στην Κωνσταντινιά, δεν τον αφήναν να παίξει. Του πήραν τη λύρα και του την κάψαν.

 

Γιατί;

Για να μην μάθει λύρα.

 

Και τι πειράζει;

Εκείνα τα χρόνια ο κόσμος ήταν παράξενος. Και το είχε καημό. Με εκείνους τους           2-3 σκοπούς που ήξερε ο πατέρας μου, με εκείνους ξεκίνησα. Και στο cd που έκανα, έχω μέσα τρία τραγούδια του πατέρα μου. Ο ένας ο σκοπός είναι όπως το έλεγε ο πατέρας μου, ακριβώς. Στα άλλα δύο είναι κάποια στιχάκια που έλεγε και έβαλα και εγώ μερικά στιχάκια.

 

Αυτοί οι σκοποί που έπαιζε ο μπαμπάς σας πώς λεγόταν;

Δεν λεγόταν κάπως. Απλώς εγώ τώρα που τα έκανα τραγούδια τα έβαλα κάποιους τίτλους. Το ένα το λέω ΤΑ ΕΜΟΡΦΑ , το άλλο είναι Τ ‘ ΕΜΟΝ ΕΙΣΑΙ ΠΟΥΛΟΠΟ ‘ Μ και το τρίτο είναι ΕΠΕΤΑΞΑ ΕΚΟΛΕΨΑ, αν θυμάμαι καλά.

 

Είχατε κάποιον παλιό Πόντιο λυράρη-τραγουδιστή ως πρότυπο;

Εκείνα τα χρόνια που ξεκίνησα εγώ , ο κορυφαίος ήταν ο Γώγος ο Πετρίδης.

 

Πολύ μεγάλος λυράρης.Και ακόμα τα τραγούδια του παίζουν.Με τον τρόπο που έπαιζε εκείνος, αυτόν παίζουν πάρα πολλοί.

Ήταν και παλιότεροι, που είχαν έρθει από τον Πόντο, o Παπαβραμίδης  και ο Μπαϊρακτάρης

(Βίντεο αφιέρωμα της Ένωση Ποντιακής Νεολαίας Αττικής – Ε.ΠΟ.Ν.Α στους Νίκο Παπαβραμίδη και Χρήστο Μπαϊρακτάρη )

 

Ήταν αρκετοί. Παίζαν τα παραδοσιακά εννοείται εκείνα τα χρόνια, αυτά παίζαν.Ο Γώγος είχε ξεφύγει λίγο, έπαιζε και κάτι διαφορετικά, αλλά ήταν πολύ μεγάλος λυράρης. Αυτούς είχα για πρότυπο. Και εδώ στην περιοχή, στην περιοχή μας ήταν ο Αχθοφορίδης ο Γιάννης, ο οποίος πέθανε, Θεός σχωρέστον και νέος πέθανε ο άνθρωπος. Έπαιζε πολύ ωραία λύρα και τραγουδούσε. Σε αυτόν πήγα κάνα δυό φορές και μου έδειξε πέντε πραγματάκια. Πουθενά αλλού δεν πήγα.

Με ποιους άλλους Πόντιους καλλιτέχνες έχετε συνεργαστεί;

Με όλους.Με όσους υπάρχουν στην Ελλάδα έχω συνεργαστεί. Εκτός από τους νεότερους. Πολύ νεότερους δηλαδή. Κάτω από 25 χρονών που είναι.Με τον Πόλιο τον Παπαγιαννίδη , με τον Θεοδοσιάδη,με τον Καραπαναγιωτίδη, με όλους, με όλους, με όλους έχω συνεργαστεί.

 

Ποιο είναι το αγαπημένο σας τραγούδι; Γιατί;

Χμμμ, δύσκολη ερώτηση. Είναι πάρα πολλά τα αγαπημένα. Αλλά εμένα μου αρέσουν πάρα πολύ τα σιγανά, τα επιτραπέζια. Ειδικά όταν πίνεις κανένα τσιπουράκι στο τραπέζι εκείνα είναι…. Τραγούδι τώρα να πω κάποιο συγκεκριμένο , όχι .Είναι πολλά. Θα αδικήσω κάποια άλλα. Δεν μπορώ να πω.

 

Με ποιο τραγούδι-χορό πιστεύετε ότι ξεσηκώνονται οι Πόντιοι στα γλέντια;

Χα , με όλα. Χαχαχαχα με όλα. Αρκεί να υπάρχει κέφι. Όλα τους αρέσουν. Πιο πολύ χορεύεται το τικ, τα χορευτικά λετσίνα, κότσαρι, σερενίτσα, πάρα πολλά είναι. Αλλά εγώ πιστεύω με όλα.

 

Λένε ότι όπως διασκεδάζουν οι Πόντιοι δε διασκεδάζει κανείς άλλος. Το πιστεύετε και που νομίζετε ότι οφείλεται αυτό;

Κοίτα, εδώ στην περιοχή μας, τα πιο ωραία γλέντια είναι τα ποντιακά. Αλλά στην Ήπειρο που έχω πάει και εκείνοι γλεντάνε καλά. Οι κρητικοί. Κάποια νησιά. Δεν μπορούμε να τους αδικήσουμε αυτούς, να πούμε ότι μόνο εμείς γλεντάμε.Αλλά τα δικά μας τα γλέντια κρατάνε πολλές ώρες. Και υπάρχει πολλή νεολαία στα γλέντια. Αυτό είναι το καλό. Υπάρχουν πάρα πολλά νέα παιδιά, που γλεντάνε και χορεύουν και τραγουδάνε την ώρα που χορεύουν.

 

Πείτε μας μια αστεία στιγμή που σας συνέβη ενώ παίζατε λύρα ή τραγουδούσατε σε κάποιο γλέντι.

Τώρα τι να θυμηθώ; Μια φορά έπαιζα, τη δεκαετία του 90 πρέπει να ήτανε σε μαγαζί στην Ξάνθη και μπαίνει ένας μεθυσμένος μέσα στο μαγαζί. Αυτόν το λέγανε Αρίστο. Υπάρχει ένα τραγούδι που λέει, λεβεντόπαιδο Αρίστο , μπες στο μαγαζί και κλεισ ΄το. Έρχεται μπροστά στην πίστα που λες .Ο κόσμος χορεύει, δεν τον βλέπω εγώ. Με το που τελειώνει ο χορός και κάθεται ο κόσμος, με κάνει… Λεβεντόπαιδο Αρίστο. Μπράβο Αρίστο.Που να ξέρω εγώ ότι τον λένε Αρίστο, λέω μπράβο Αρίστο είσαι λεβεντόπαιδο. Όχι ρε φίλε το τραγούδι μου λέει. Του λέω εγώ, το τραγούδι αυτό το παίζουν στα μπουζούκια, όχι στα ποντιακά.

Και άλλες στιγμές. Και ένα άλλο που θυμάμαι τώρα. Ήταν κάποιος, πέθανε τώρα, Θεός σχωρέστον, ο Μιχάλης ο Παπαδόπουλος από τη Λεκάνη. Εγώ τα γυαλιά που φοράω τα φόρεσα από τα τριάντα και μετά. Ο Μιχάλης με ήξερε, ερχόταν στα μαγαζιά που έπαιζα, στα γλέντια, με ήξερε χωρίς γυαλιά. Μια μέρα σε ένα άλλο μαγαζί που έπαιζα εκεί στην Ξάνθη, φορούσα γυαλιά. Την ώρα που έπαιζα και τραγουδούσα μπαίνει ο Μιχάλης στο μαγαζί, ο κόσμος χορεύει, βλέπει έναν να παίζει λύρα, μοιάζει με τον Αδάμ, με κοιτάει, με ξανακοιτάει. Αφού τελείωσε ο χορός με κάνει… «αααα εσύ είσαι» χααχχα γελάει,το είπε στα ποντιακά ,θα το πω.Τι μου είπε; «Αααα χέζω στα γυαλία ς να βλέπς τον κόσμον σκατωμένον» χαχχαχαχα, έτσι ακριβώς μου είπε. Να το γράψεις. Αυτό ήταν το πιο αστείο. Δεν το ξεχνάω.

 

Το καλοκαίρι κυκλοφόρησε και το cd σας. Πώς ονομάζεται;

«ΤΑ ΕΜΟΡΦΑ».Έτσι είναι ο τίτλος του cd.Παίζει λύρα ο Γιώργος ο γιος μου και τραγουδάω εγώ. Νταούλι έχω τον Κώστα τον Αχθοφορίδη τον ανεψιό μου.

 

O Αδάμ με το γιο του Γιώργος και τον ανιψιό του Κώστα

 

Τα τραγούδια είναι όλα καινούργια; Ποιος έγραψε τους στίχους και τη μουσική;

Ναι καινούρια. Απ΄αυτά είναι τα τρία που σου είπα που έχουν σχέση με τον πατέρα μου.Το ένα το άφησα όπως ήτανε, η μουσική του. Τα άλλα έχω κάποια λόγια, κάποιους στίχους που έλεγε ο πατέρας μου, αλλά η μουσική είναι άλλη. Έβαλα άλλη μουσική. Δεν μπορούσα να βάλω την ίδια.Τρία τραγούδια είναι αυτά του πατέρα μου.Τα άλλα είναι… τέσσερα μου έδωσε στίχους, ένας φίλος, ο Ζουρνατζίδης ο Νίκος, στη Αθήνα μένει και γράφει πολύ ωραίους στίχους.Είναι γνωστός, θα τον ξέρετε.Με έδωσε τέσσερα τραγούδια. Τη μουσική την έκανα εγώ φυσικά. Τους στίχους τους έβαλα στην σειρά τους έδεσα και έβαλα μουσική.

Το εξώφυλλο από το cd του Αδάμ Αποστολίδη

 

Πώς σας φάνηκε αυτή η εμπειρία;

Είχα ξανακάνει και πιο παλιά. Δεν είχα πρόβλημα. Ήμουν συνηθισμένος.Αλλά απ΄ότι είδα, τώρα με τα cd δεν κάνεις τίποτα. Απ΄τη μέρα που βγήκε το ίντερνετ, τα κατεβάζουν όλοι απ΄όπου θέλουν. Παλιά πουλούσαμε πολλά cd.Tώρα δεν μπορείς να πουλήσεις πολλά.Θα πάρουν κάποιοι φίλοι, τα άλλα δώρο.

 

Έχετε συμμετάσχει σε άλλο cd ; Ποιο;

Έχουμε ένα cd με τον Πόλιο στο οποίο παίζω λύρα. Αυτό πρέπει να το κάναμε το 1999 νομίζω. Δεν είμαι σίγουρος, δεν θυμάμαι χρονολογίες. Ο τίτλος του είναι «Ση παρχαρί σο δρόμον». Ωραίο cd εκείνο.

Ο Αδάμ με τον Πόλιο Παπαγιαννίδη

 

Και δύο cd κάναμε ζωντανά, σε γλέντι, με τον Μιχάλη τον Ζερφειρίδη και τον Κογκαλίδη τον Παναγιώτη. Εκείνα ωραία cd , με ωραία τραγούδια.

 

 

Παλιά έγραφε ο κόσμος τραγούδια στα γλέντια. Ερχότανε ο ηχολήπτης, έβαζε κάτι, έγραφε τα cd και τα μοίραζε στον κόσμο. Και εμείς όταν τα παίρναμε τα μοιράζαμε στον κόσμο. Δουλειές σοβαρές ήταν οι τέσσερις που σου είπα.Με το Πόλιο, με τον Ζερφειρίδη, τον Κογκαλίδη και μία που έκανα μόνος μου.

 

Μάθατε στα παιδιά σας να παίζουν λύρα και να τραγουδάνε;

Λύρα παίζει ο γιος μου ο Γιώργος. Αλλά δεν τον έμαθα εγώ. Δεν κάθισε ποτέ να τον δείξω. Εντάξει, το παίξιμο λένε μοιάζει με το δικό μου, αλλά αυτός είναι μουσικός. Αυτός παίζει ταμπουρά , παίζει αρμόνιο, παίζει μπουζούκι, παίζει φλογέρα, παίζει κρουστά παίζει λύρα, τραγουδάει, πολυεργαλείο είναι. Αλλά δεν πολυασχολείται με τη λύρα και με στεναχωρεί. Ασχολείται πιο πολύ με τα άλλα.

Ο Αδάμ με το γιο του Γιώργο

 

Και τα έμαθε όλα μόνος του;

Αυτός όταν πήγε Γυμνάσιο, πήγαινε στην Καβάλα στο Μουσικό. Πιο μπροστά έπαιζε λύρα. Εκεί στο γυμνάσιο και στο λύκειο εκτός από τα μαθήματα έκανε και μουσική. Πιάνο υποχρεωτικά και ταμπουρά.Το βοήθησε πάρα πολύ. Ξέρει τη μουσική πολύ καλά. Είναι πολύ καλός. Άτυχος είναι τώρα γιατί δεν έχει δουλειές. Αυτή είναι η ατυχία του.

 

Μαθαίνετε σε άλλους νέους στην περιοχή του Δήμου Νέστου λύρα;

Ναι βέβαια. Έχω αρκετά παιδιά που έρχονται και τους μαθαίνω λύρα. Αυτό που αισθάνομαι δεν μπορώ να το πω. Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Είναι πολύ ωραίο.

 

Τί συμβουλές θα τους δίνατε ;

Να ακούνε παραδοσιακά ποντιακά. Τελευταία τα έχουνε μπερδέψει πολύ. Βάζουνε άλλες μουσικές με ποντιακά λόγια που δεν θυμίζουν καθόλου ποντιακά. Έχουν ξεφύγει πολύ .Τα έχουν αλλοιώσει. Δεν είναι ποντιακή μουσική αυτή που ακούμε. Από πάρα πολλούς. Ενώ είναι δεξιοτέχνες, είναι πολύ καλοί μουσικοί, αυτό που παίζουν δεν είναι λύρα. Η λύρα πρέπει να ακούγεται σαν λύρα. Το βιολί να ακούγεται σαν βιολί και κάθε όργανο να ακούγεται όπως είναι.Τα έχουνε μπερδέψει πολύ.

 

Κλείνοντας θα θέλαμε να μας πείτε τι είναι για σας ο ΠΟΝΤΟΣ;

(Παύση)Ο Πόντος ε;;;; Από την ημέρα που γεννήθηκα με αυτά ασχολούμαι. Μάλλον από την ημέρα που θυμάμαι τον εαυτό μου. Από την ημέρα που θυμάμαι τον εαυτό μου ασχολούμαι με τραγούδι, με λύρα.Ξέρω πάρα πολλές ιστορίες, γεγονότα με πόντιους. Η ζωή μου είναι. Αυτό θα έλεγα. Τίποτα άλλο. Ο Πόντος είναι η ζωή μου. Με αυτό ζω.

 

 

Η ομάδα του blog

¨ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ¨

του

2ου Γυμνασίου Χρυσούπολης

 

 

Το  τραγούδι   “Τα έμορφα” από το ομώνυμο cd του Αδάμ Αποστολίδη

Στίχοι-μουσική Αδάμ Αποστολίδης

ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΟΝΤΙΟΙ;

Χωρίς κατηγορία στις 1 Μαρτίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

 

Περήφανοι που είμαστε Πόντιοι

 

 

Πριν από κάποια χρόνια, σε μια παρέα, μια κοπέλα με ρώτησε γιατί είμαι τόσο χαρούμενη που είμαι Πόντια και γιατί γενικώς όλοι όσοι είμαστε, χαιρόμαστε τόσο και το διαλαλούμε με τόση περηφάνια. Ένιωσα μεγάλη προσβολή. Ήταν δυνατόν να με ρωτάει τέτοιο πράγμα; Δεν ξέρει; Δεν θυμάμαι τι είπα τότε. Τώρα όμως, θα της εξηγήσω όλους τους λόγους…

 

Η 19η Μαΐου είναι η ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων. Από το 1914 μέχρι το 1923, οι Ελληνικοί πληθυσμοί της περιοχής του Εύξεινου Πόντου, σφάχθηκαν, διώχθηκαν και βασανίστηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων. Μετά από αυτό οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής που επέζησαν μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές. Το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ελλάδα και στην ΕΣΣΔ.

Εκτιμάται ότι κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας 353.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους με βάναυσο και μαρτυρικό τρόπο!

Το Ελληνικό κράτος από τις 24 Φεβρουαρίου του 1994 αναγνωρίζει ως Γενοκτονία τα γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή του Πόντου και ορίζει την 19η Μαΐου ως «Ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού». Η Κύπρος, η Αρμενία, κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ, η Σουηδία είναι μερικές ακόμη περιοχές που αναγνωρίζουν ως «Γενοκτονία» τα γεγονότα εκείνα.

Θεωρείται ως μια από τις πρώτες σύγχρονες Γενοκτονίες στον εικοστό αιώνα. Η Γενοκτονία ήταν ένα προμελετημένο έγκλημα, το οποίο η κυβέρνηση των Νεότουρκων έφερε σε πέρας με συστηματικότητα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε ήταν ο εκτοπισμός των γηγενών από τις εστίες τους στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, η εξάντληση από τις κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, και τα στρατόπεδα εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού).

Πέρα, όμως, από επίσημες ανακοινώσεις, ιστορικά στοιχεία και βιβλιογραφίες, εμείς οι επόμενες γενιές των ανθρώπων εκείνων, ξέρουμε από διηγήσεις και μαρτυρίες όλα τα ανατριχιαστικά κι αποτρόπαια βασανιστήρια που πέρασαν κατά τη διάρκεια των γεγονότων εκείνων. Πείνα, δίψα, βιασμοί, σφαγές, πυρκαγιές, κάθε είδους κακουχία, κάθε είδους βασανιστήριο προκειμένου να εξοντώσουν, να εξευτελίσουν και στην τελική ν’ αφανίσουν έναν ολόκληρο λαό. Ευτυχώς, κάποιοι κατάφεραν να επιζήσουν και να συνεχίσουν τη ζωή τους σε άλλο τόπο κι ας βρίσκονταν μακριά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από την προηγούμενη ζωή τους.

Για όλα αυτά, εμείς είμαστε περήφανοι για την καταγωγή μας!Γιατί οι πρόγονοι μας πέρασαν τόσα και κατάφεραν να ορθοποδήσουν!

Είμαστε όμως περήφανοι και για κάποια ακόμη, μικρά κι ίσως ασήμαντα ή αδιάφορα γι’ άλλους:

 

• Γιατί είτε ξέρουμε είτε όχι να χορεύουμε, θα σηκωθούμε στην πρώτη νότα της λύρας.

• Γιατί κανένα άλλο τραγούδι δεν εκφράζει καλύτερα την αγάπη στη μάνα από το «η μάνα εν κρύο νερό».

• Γιατί τσακωνόμαστε, φωνάζουμε, νευριάζουμε… αλλά στα δύσκολα γινόμαστε ένα.

• Γιατί με λέξεις, ακατανόητες για τους υπόλοιπους, εκφράζουμε όλη μας την αγάπη, τη λατρεία, την αδυναμία. Τι θα καταλάβαινε κάποιος στο άκουσμα των «τσικάρι μ’», «γουρπάν σε σεν’», «λελέβω σε», «να χάμε ‘γω για τ’ εσέν»;

• Γιατί όταν έχουμε κόσμο στο σπίτι θα βγάλουμε απ’ τα ντουλάπια ό, τι έχουμε για να τον ευχαριστήσουμε και θα στήσουμε τραπέζι απ’ το τίποτα.

• Γιατί μας έμαθαν να πιστεύουμε σε αξίες, ήθη κι έθιμα και να ‘χουμε σεβασμό, αξιοπρέπεια και φιλότιμο.

• Γιατί τα Ποντιακά φαγητά είναι τόσο νόστιμα που δεν αντιστέκεσαι.

• Γιατί ο Κωστίκας, ο Γιωρίκας και η Συμέλα είναι πασίγνωστοι.

• Γιατί γελάμε και δεν παρεξηγούμαστε με τ’ ανέκδοτα για τους Πόντιους κι ας μας θεωρούν «χαζούληδες».

• Γιατί είμαστε νοικοκύρηδες.

• Γιατί όταν διαβάζουμε το «Ούτε τ’ όνομα μου» ή παρακολουθούμε το χορό Σέρρα ανατριχιάζουμε και δακρύζουμε.

• Γιατί είμαστε Πόντιοι σκυροί, σεβνταλήδες και παλαλοί.

Για όλα αυτά και γι’ άλλα τόσα είμαστε περήφανοι και καμαρώνουμε για τις ρίζες μας!

 

Της Σταυρούλας Φωτιάδου

 

ΠΗΓΗ: lelevose.gr

Διαβάστε αυτό και άλλα άρθρα για τον Πόντο στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.lelevose.gr/pontiaka-arthra/pontiaka-themata/perifanoi-pou-eimaste-pontioi.html

 

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ

ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ στις 23 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

 

 

Γνωριμίες

-Πώς λένε σε; Πώς έν’ τ’ όνομα σ’; Χάρτσον με τ’ όνομα σ’.

-Απόθεν είσαι; Πόθεν κρατείς;

-Ντο δουλείαν ευτάς; (Ντο ογρασεύ’ς;)

-Πώς είσαι; Ντ’ευτάς; Ντο ’φτας;

-Άμον ντο είδα τον, εγνώρτσα ’τον.

 

 

Χαιρετισμοί

-Καλημέρα. Καλόν βράδον. Υείαν κ’ ευλογίαν. Υείαν κ’ ευλοΐαν.

-Υείας και χαιρετίας. Δόσ’ τα δέοντα ση μάνα σ’.

-Φως τ’ ομμάτα σ’. Φως σ’ ομμάτα σ’.

 

Χαριεντισμοί

-Χαρεντερίζω το μωρόν να μη κλαίει.

-Τσικάρι μ’. Λελεύω σε. Τσιέρι μ’ λελεύω σε. Να τρώω τα κάκαλα σ’.

-Να τρώω τα ψήα σ’. Τρώγω την ψήσ’. Να τρώω τα κατσία σ’.

 

Ευχές-χαρές

-Να χαίρουμες το παιδίν εμουν. Να χαίρεσαι το στέφανο σ’.

-’Λαφρύν η νύχτα τ’. (για νεκρό).

-Μάνα, δώσ’ με την ευχήσ’.

-Ο ποπάς ευχάζ’ τ’ οσπίτα .

-Ο Θεόν να δί’ σε τ’ εφτά καλά.

-Να έεις τ’ εφτά ευλοΐας.

 

Παρακλήσεις

-Θέ μ’ για ποίσον με έναν χάρην.

-Ποίσον με ήντεν θέλτς, μόνον σον τόπο μ’ αφ’ς με!

 

Συγγνώμες

-Σ’ χωράτε με. Παρέξ’ και τη προσωπί’ σ’ (έκφραση σεβασμού).

 

Προσφωνήσεις

-Άφεντα!, Νέπε, νέτση, νέ κουτσή!

-Ψήμ’, Ψόπα μ’.

-Πουλί μ’, πουλόπο μ’, λελεύω σε!

 

Όρκοι

-Να μη χάρουμαι τα μωρά μ’.

-Ο Κωνσταντίνον ώμοσεν σ’ άγια και σα βαγγέλα.

-Όρκ’σα ’τον σο βαγγέλον.

-Ομνώ και κατορκίσκουμαι.

-Ευτάγω όρκον κι όμνυσμαν.

 

Κατάρες-αναθέματα

-Αφορεσμένε.

-Δίγω σε την κατάρα μ’.

-Να μη προκάντς και χαίρεσαι.

-Ανάθεμα τον κύρη σ’!

-Σ’ ανάθεμαν να πας!

 

Βρισιές

-Τη σκύλ’ ο γιον. Εσκυλολόεσα ’τον. Εσκατοφάϊσε με.

-Τη Τσούνας το κουτάβ’. Τη τσούνας το μωρόν.

-Ανευλόετε ήανευλόητε ήανευλόγητε.

-Σκύλ’ παιδίν. Τσούνας θεγατέρα ήθαγατέρα ήθυγατέρα.

-Εύκαιρε, σεύτελε. Απασάρευτε.

 

Διάφορες εκφράσεις

-Απαγκέσ’ είπα ’το.

-Πάτ’ απάν’!

-Επεσκευάριξα την πεθερά μ’ (Ξέκανα την πεθερά μου)

-Επεστάθε με τα φαΐν

-Επευκερώθα και είπα το (το είπα άθελά μου)

-Καλώς έρθετεν! Καλώς ευρέθαμε! Καλώς κάθουστουν!

-Γιάτι θέλτε να μαθάνετε ποντιακά; Θα μαθίζω σας ποντιακά.

-Ντό ευτάς; Ντό εποίκες: Ντ’ έποικες; Ντό ’ίνεται;

-Πολλά μη νουνίζετε. Ξάι μη πουγαλεύκουστουν. ’Κ’ έχω τον καιρό μ’

(«αδιαθετώ» και μεταφορικά «είμαι σε κακήοικονομικήκατάσταση»).

-Τ’ Αβραάμ και τη Ισαάκ τ’ αγαθά.

-Άφ’ς ατον, ατός εξαπέης έν’ (επιπόλαιος). Εξάμωσεν (προσπάθησε)

να κρούει με. Μ’ εξαμούσαι μετ’εμέν (μη τα βάζεις).

-Πολλά μη καλατζεύ’ς. Μη τρως την καρδία σ’ (μη στενοχωριέσαι).

-Απ’ εμέν ο κόσμον εδέβεν. Κανείται, ενεγκάστα. Κράτ’ το στόμα σ’.

-Κρούει ατο ση μασχαρείαν (το γυρίζει στ’ αστείο). Λαγγεύ’ και σ’κούται.

-Ελαΐστα (κουνήθηκα)και στέκω (κουράστηκα).

-Ελιγώθεν α σα γέλ’τα. -Ελύεν η καρδία τ’ (φοβήθηκε). –Εκόπεν η ψη μ’.

-Εχπαράγα

-Επεσκευάριξα την πεθερά μ’.

 

Β) Απλές προτάσεις με βασικά ρήματα.

-Ντό ελέπ’ς; Ντο ακούς; Ντό μυρίχκεσαι; Παίρτς μύραν; Ντό σίλεγον (τι λογής)έν’;

-Ποίος καλατζεύ΄; Ντό λέει; Ποίος τσαΐζ’; Τίναν κουΐζ’;

-Ντ’ ώραν έρθες; Μέρ’ πας; Με τίναν γονουσεύ’ς; Πώς επέρασες;

-Ποίος έν’ ατός πη δαβαίν’; ήΠοίος έν’ ατός πη περάν;

-Ντο έν’ κ’ εμπαίντς κ’ εβγαίντς; Ντ’ έπαθες;

 

Άλλα ρήματα, που χρησιμοποιούνται συχνά:

Δίγω, νουνίζω, ριγώ, ζεστάσκουμαι, εβγάλλω, γράφτω, δεβάζω, εθαρ­ρώ, κλώσκουμαι, εξέρω, παίρω, επορώ, τελένω, αρχινώ, χάνω, σκου­ντουλίζω. ποδεδίζω, φουρκίζω, κνέσκουμαι, τσουρμουλίζω, φογούμαι, ζαντύνω, λαΐσκουμαι, λάσκουμαι, κείμαι κα, σ’κούμαι, τερώ, αναπάου­μαι, ’υροκλώσκουμαι, τσερίζω, πορπατώ, ανασπάλω, κομπώνω.

 

 

Από το

Ε Γ Χ Ε Ι Ρ Ι Δ Ι Ο διδασκαλίας της Π Ο Ν Τ Ι Α Κ Η Σ διαλέκτου σε

Ε Ν Η Λ Ι Κ Ε Σ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

 

ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΓΝΩΜΙΚΑ

ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ στις 23 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

 

Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ, εάν επιλαθώμεθά σου ω Πάτριος Ποντία γη

(Λεωνίδας Ιασονίδης)

Να ξεραίνεται η γούλα μ’ αν ανασπάλλω την πατρίδα μ’, τον Πόντον

(Κώστας Π. Μαυρόπουλος)

                                                                                                        

Αβάπτιστον στούδιν  ’ς σον παράδεισον  ’κι πάγει.

Αβάπτιστο κόκκαλο στον παράδεισο δεν πάει.

Αυτός που δεν βαπτίζεται όσο καλός άνθρωπος κι αν είναι δεν πάει στον παράδεισο.

                                                                                                       

Αβάσταος άνθρωπος η ψη ατ’ απάν’ ατ’  ’κ’ εχωρεί.

Ο ασυγκράτητος άνθρωπος η ψυχή επάνω του δεν χωράει.

                                                                                                      

Αβάφτιστον κόκαλον  ’ς σον παράδεισον  ’κι πάει.

Αβάπτιστο κόκαλο στον παράδεισο δεν πάει.

Ο μη Χριστιανός όσο καλός άνθρωπος κι αν είναι δεν πάει στον παράδεισο.

                                                                                                     

Άβουλα του θεού φύλλον  ’κι λαΐσκεται.

Χωρίς τη θέληση του θεού φύλλο δεν κουνιέται.

                                                                                                     

Άκ’σον κι αγόρασον ντο λέγ’νε οι μειζετέρ’.

Άκουσε κι αγόρασε τι λένε οι μεγαλύτεροι.

Άκουσε με προσοχή τα λόγια των μεγαλυτέρων.

                                                                                                     

Αν έντρισες νούνιξον και την χερεία σου.

Αν παντρεύτηκες σκέψου και τη χηρεία σου.

                                                                                                     

Άνθρωπος με τα έργατά του αγαπίεται και μισίεται.

Κάθε άνθρωπος με τις πράξεις του αγαπιέται και μισείται.

                                                                                                      

Αν  ’κι παθάντζ,  ’κι μαθάντζ.

Αν δεν πάθεις δεν μαθαίνεις.

                                                                                                      

Απ’ όθεν  ’κι τρώει άβρωτον έν’.

Απ’ όπου δεν τρώει είναι ακατάλληλο για φάγωμα.

Ο λαίμαργος ότι δεν μπορεί να φάει το χαρακτηρίζει ακατάλληλο για φάγωμα.

                                                                                                      

Απουβραδής γιόρτασέ με και την αυγή κατέλυσέ με.

Από το βράδυ γιόρτασέ με και το πρωί κατάργησέ με.

Οφείλουμε να διακόπτουμε την εργασία μας από το απόγευμα της παραμονής της γιορτής.

                                                                                                         

Απρίλτς κι αν κατεπράεσεν, απρινάρευτος  ’κ’ εξέβεν.

Ο Απρίλιος όσο κι αν μαλακώσει, δεν βγαίνει χωρίς θέρμανση.

                                                                                                     

Αργάτες πάντα τον ήλεν τερεί.

Ο εργάτης πάντα τον ήλιο κοιτάζει.

Πότε θα βασιλέψει για να σχολάσει.

                                                                                                    

Ας σο γαλελόν το ποτάμ’ να φογάσαι.

Από το ήσυχο ποτάμι να φοβάσαι.

                                                                                                    

Ας σον άχρηστον τον άνθρωπον αγόρασε την χρήση σου.

Απ’ τον άχρηστο άνθρωπο αγόρασε την χρήση σου.

Οι κακοί γίνονται παράδειγμα για τους καλούς.

                                                                                                     

Ατζαμής κι ο παλαλόν έναν είν’.

Ο ατζαμής κι ο τρελός ένα είναι (το ίδιο είναι).

Ο αμαθής δεν ενεργεί λόγω άγνοιας κι ο τρελός από έλλειψη κρίσεως.                                                                                                                    

Αυτοκράτορας γίνεσαι, στομοκράτορας  ’κι γίνεσαι.

Αυτοκράτορας γίνεσαι, στομοκράτορας δεν γίνεσαι.

 

Είναι πιο εύκολο να γίνεις αυτοκράτορας από το να κρατήσεις κλειστό το στόμα σου.

                                                                                                    

Αχαριστία  ’ς σον ουρανόν κράζ’ και πάει.

Η αχαριστία στον ουρανό φωνάζει και πάει.

Την ακούει αμέσως ο θεός.

                                                                                                    

Για τον οκνέαν πάντα έξεργος έν’.

Για τον τεμπέλη πάντα αργία (γιορτή) είναι.

                                                                                                    

 

Δέκα φοράς νούντζον και μίαν καλάτσεψον.

Δέκα φορές σκέψου και μια φορά μίλα.

                                                                                                   

 

Εκείνος  ’πη θέλ’ το καλό σ’ ευτάει σε και κλαις.

Εκεί που θέλει το καλό σου σε κάνει και κλαις.

Επισημαίνοντας τις κακές πράξεις, για να μη επαναλειφθούν

                                                                                                 

Ζαρωτά κάθκα και ίσα κρίνον.

Στραβά κάτσε και ίσια (σωστά) κρίνε.

Για τον με γνώσει κρίνοντα άδικα για διαφορά μεταξύ του εαυτού του και άλλου ή μεταξύ ξένων.

                                                                                                 

Και τη πεντικού το κατούρεμαν, ’ς σην θάλασσαν σύμφερον έν’.

Και του ποντικού το κατούρημα στη θάλασσα συμφέρον είναι.

Και η μικρότερη συμβολή στην παραγωγή μεγάλου έργου έχει αξία.

                                                                                                 

Νεγκασμένα γόνατα κι αναπαυτικόν καρδίαν.

Κουρασμένα γόνατα κι ήσυχη καρδιά.

Προτιμότερο κουρασμένο σώμα και ήσυχος νους παρά το αντίθετο.

                                                                                                 

Ο Γιαχουτής τον δάβολον πα κομπών’.

Ο Εβραίος και τον διάβολο τον εξαπατά.

                                                                                                 

Ο παθός μαθός.

Όποιος παθαίνει μαθαίνει.

                                                                                                 

 

Ο Θεόν δί’ το τέρτ’, δί’ και το τερμάν’.

Ο Θεός δίνει το βάσανο, δίνει και την ψυχική δύναμη.

                                                                                                 

Ο σκύλον π’ υλάζ’ ’κι αρπάζ’.

Ο σκύλος που γαβγίζει δεν αρπάζει.

Σκυλί που γαβγίζει δεν δαγκώνει.

                                                                                                

 

Οψεζ’νοί είμες κι οσημερ’νοί  ’κ’ είμες.

Χθεσινοί είμαστε και σημερινοί δεν είμαστε.

Άδηλη η ζωή

                                                                                                 

Ουντάν έν’ αίχτρα, φοέθετε, οπίσ’ βρεχή έν’, ουντάν έν’ λίβος,

μη φογάσαι, οπίσ’ αίχτρα έν’.

Όταν είναι αιθρία να φοβάσαι, κατόπιν είναι βροχή, όταν είναι συννεφιά μη φοβάσαι, κατόπιν είναι αιθρία.

                                                                                               

 

Ο μισαφίρτς τον μισαφίρ’  ’κι θέλ’ κι οσπιτανόν κανέναν.

Ο μουσαφίρης δεν θέλει τον μουσαφίρη κι ο νοικοκύρης κανέναν.

                                                                                               

Πολλά που νουνίζει, πολλά παθάνει

Όποιος σκέφτεται πολύ, παθαίνει πολλά.

                                                                                            

 

Π’ αγληγορεί πολλά, αργώς απομέν’.

Αυτός που βιάζεται πολύ, μένει πίσω.

                                                                                            

 

’Σ σην ξερασίαν το χαλάζ’ πα καλόν έν’.

Στην ξηρασία και το χαλάζι καλό είναι.

Για ασήμαντο πράγμα που αποκτά μεγάλη αξία ελλείψει του κανονικού

                                                                                            

Την έμορφον μίαν τερούν, την προκομμέντζαν δύο.

Την όμορφη μια φορά την κοιτούν την προκομμένη δύο.

Έχουν μεγαλύτερη αξία τα εσωτερικά χαρίσματα από τα εξωτερικά.

 

 

Το άρθρο το βρήκαμε στο  mavropouloskostas.wordpress.com .Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε το άρθρο και πολλά άλλα ενδιαφέροντα άρθρα  και κείμενα για τον Πόντο.

https://mavropouloskostas.wordpress.com/%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-%CE%B3%CE%BD%CF%89%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AC/

 

 

 

ΔΕΝΔΡΑ- ΦΥΤΑ-ΦΡΟΥΤΑ-ΧΟΡΤΑ ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ

ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ στις 23 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

 

Αγγούρι = αγγούρ’

Άνηθο = αντισόν

Αρακάς = πιζέλ’ 

Αχλαδιά, αχλάδι = απίδ’

Βερυκοκιά, βερύκοκο = Ζερτέλ’ και καΐσ

Βλήτα = χοσχοράνα

Βυσσινιά,βύσσινο = βύσνα 

Γλυκάνισο = άνισον

Δαμασκηνιά,δαμάσκηνο = κοκκύμελον 

Δυόσμος = δέσμον

Έλατο = τεβόρ’

Ελιά = ελαία

Καλαμπόκι = λαζούδ’

Καρότο = δαυκίν

Καρπούζι = καρπούζ’

Καρυδιά, καρύδι = καρύδ’

Καστανιά, κάστανο = κάστανον

Κερασιά, κεράσι = κεράσ’

Κορομηλιά, κορόμηλο = κοκκύμελον

Κουκιά = φάβατα

Κρανιά, κράνι = κράν’

Κρεμμύδι = κρομύδ’

Κυδωνιά, κυδώνι = κυδών’

Κυπαρίσσι = σελβίν

Λεμονιά, λεμόνι = λεμόν’

Μαϊντανός = γάραμσον

Μανιτάρια = κουκουβάκας και βαζάμα

Μανταρινιά, μανταρίνι = νεράντζα

Μαρούλι = μαρούλ’

Μελιτζάνες = μαντζάνας

Μηλιά, μήλο = μήλον

Μουριά, μούρο = συκάμενον και τουτ’

Μουσμουλιά, μούσμουλο = μέσπιλον, νέσπιλον, πεμπελίδ’

Παντζάρι = σεύτελον, και κοκκινογούλ’

Πατάτα = καρτόφ’

Πεπόνι = καβούν’

Πορτοκαλιά, πορτοκάλι = πορτοκάλ’

Πράσο = πράσον

Ρεβίθια = νοχούτα

Ρίγανη = ρεχάν’

Ροδακινιά, ροδάκινο = ροδάκ’

Ροδιά, ρόδι = ρουδ’

Ρεπάνι = ρέφανον

Σέλινο = κερεβίζ’

Σινάπι = λαμψάν’

Σταφύλι = σταφύλ’  τσαμπί = βοτρύδ’

Σταφίδες = τσαμίντζα

Συκιά, σύκο = Σύκον

Φακές = φακή

Φασόλια = φασούλα

Φουντουκιά, φουντούκι = λεφτοκάρ’

Φραγκοστάφυλο = ζαβίρ’

Φράουλες = χαμούφτας

Χαμομήλι = φαναρίτα

Χόρτα άγρια φαγώσιμα = παλτουράνα

 

 

Το άρθρο το βρήκαμε στη σελίδα του συλλόγου Ποντίων Ευόσμου «Παναγία Κρεμαστή».

Πατήστε στο σύνδεσμο για να δείτε το άρθρο και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα για τον Πόντο:

http://www.pontioievosmou.gr/index.php/arxiki/dentra-fyta-xorta/203-dentra-fyta-frouta-xorta

 

ΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ

Χωρίς κατηγορία στις 23 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Οικιακά Σκεύη: Τα τυπικά οικιακά σκεύη που αποτελούσαν το νοικοκυ­ριό ενός Ποντιακού σπιτιού, ήταν συνήθως τα εξής:

 

 

ΜΕΤΑΛΛΙΝΑ

Βέτρα: Κουβάς μετάλλινος για την άντληση και για τη μεταφορά      νερού.
Δίλαβον: Ρηχή χύτρα με δύο λαβές και σκέπασμα.
Δίλαβον χαλκόν: Καζάνι μεγάλο με δύο λαβές.
Εμπροσπά: Σιδερένιος τρίποδας πάνω στον οποίο τοποθετούσαν σκεύη του μαγειρέματος (π.χ. σάτζ’).
Εσγάρα ή σγάρα: Σχάρα από λαμαρίνα .
Ιμπρίκ’: Χάλκινη μικρή κανάτα που τη χρησιμοποιούσαν για το νίψιμο.
Ισκιρά: Βαθύ χάλκινο τάσι στο οποίο έβαζαν γάλα, γιαούρτι ή ζουμερά φαγητά όταν ήθελαν να τα μεταφέρουν.
Κεφκίρ ή σιρκέτσ’: Το τρυπητό, σουρωτήρι.
Κλωστοτήγανον: Τηγάνι με τοιχώματα ψηλά, λαδή και καπάκι (στραφτάρ’). Γύρω γύρω απ’ τη στεφάνη είχε χείλια ώστε να ταιριάζει ακριβώς σ’ αυτά το σκέπασμα. Το καπάκι του χρησίμευε στο να γυρίζονται απ’ την άλλη μεριά φαγητά όπως οι ομελέτες.
Κουκούμια: Χάλκινες στάμνες που μετέφεραν μ’ αυτές νερό, μέσα και σης οποίες το ζέσταιναν.
Λακάνα: Λεκάνη χάλκινη σε διάφορα μεγέθη και για διάφορες χρήσεις.
Λαχανοκούταλον: Τρυπητή κουτάλα.
Μαστραπά: Μεγάλο χάλκινο ποτήρι νερού.
Μαχαίρα: Τα μαχαίρια του φαγητού.
Ξύστρα: Ξύστρα με λαβή, συνήθως φτιαγμένη από σίδερο. Μ’ αυτήν έξυ­ναν το πλαϊνό μέρος απ’ το ζύμωτρο για να ξεκολλήσουν τη ζύμη (ζουμάρ’). Μ’ αυτήν ακόμη γύριζαν τα λαβάσα για να ψηθούν κι από την άλ­λη πλευρά.
Παλτάς: Ο μπαλντάς.
Παρχάτσ’: Μεταλλικό δοχείο με χερούλι για τη μεταφορά φαγητού, νε­ρού κτλ. σε απόσταση.
Περόνα: Τα πιρούνια.

Πηγέλον: Κουβάς από λαμαρίνα με χερούλι για τη μεταφορά νερού.
Ρεντέ: Τρίφτης από λαμαρίνα.
Σατούρ’ ή σατίρ’: Μεγάλο, βαρύ και πλατύ μαχαίρι με το οποίο τεμάχιζαν το κρέας.
Σάτζ’ ή σάτσ’: Δίσκος κυρτός, τις περισσότερες φορές φτιαγμένος από λαμαρίνα. Πάνω του έψηναν λαβάσα, φύλλα ζύμης κτλ. ενώ άναβε από κάτω φωτιά. Για να μειώσουν τη δύναμη της φωτιάς και να μην καίγονται τα φαγητά, εσαχτάρωναν το σάτσ’, δηλ. το άλειβαν από κάτω με στάχτη βρεγμένη με νερό.
Σαχάνια: Πρώτα χάλκινα κασσιτερωμένα, ρηχά για σερβίρισμα φαγητού.
Σινίν: Δίσκος χάλκινος σε διάφορα μεγέθη με χείλη γύρω γύρω στη στε­φάνη. Σ’ αυτόν έβαζαν τα κόλλυβα, τα δώρα που πήγαιναν στο γάμο κτλ. Παλαιότερα, σε μεγάλα σινία απίθωναν τα φαγητά. Έβαζαν τα σινιά πά­νω σε χαμηλούς τρίποδες και έτρωγαν, καθισμένοι κατάχαμα γύρω γύρω.
Σιρπόσια: Χάλκινα Βαθιά πιάτα με σκέπασμα και χείλη για να κουμπώνει ακριβώς το καπάκι που χρησίμευε στο να διατηρούνται ζεστά τα φαγητά μέχρι να καταναλωθούν.
Ταβά: Χάλκινη κασσιτερωμένη κατσαρόλα, ρηχή, με μεγάλη επιφάνεια Βάσης. Είχε στα πλάγια χερούλια και υπήρχε σε διάφορα μεγέθη.
Τσάινικα: Τα τσαγερά.
Τανοκούταλον: Κουτάλα ειδική για τη μεταφορά του τάν’ από ένα δοχείο στο άλλο.
Ταψίν ή τεψίν: Δίσκος χάλκινος που πότε είχε και πότε δεν είχε χείλη. Κατασκευαζόταν σε διάφορα μεγέθη και χρησίμευε για το ψήσιμο των γλυκών και των φαγητών στο φούρνο. Ταψίν έλεγαν και το δίσκο με τον οποίο κερνούσαν τους επισκέπτες.
Τένζερη ή τεντζερέ: Χάλκινη χύτρα σε διάφορα μεγέθη. Μαγείρευαν διάφορα φαγητά σην τεντζερέ.
Τζοβζέ ή τζοζβέ: Σκεύος για την παρασκευή του καφέ (μπρίκι).
Τέτσια: Χάλκινα δοχεία κασσιτερωμένα όπου φυλάσσονταν οι καβουρμάδες.
Χαρατσοτήγανον ή τηγάν’: Ήταν χάλκινο τηγάνι και παρασκεύαζαν σ’ αυτό το χαράτσωμα, δηλ. το καρύκευμα (π.χ. έκαιγαν λάδι ή βούτυρο μαζί με κρεμμύδι) για ορισμένα φαγητά, όπως τανωμένον σιρβά.
Χαλκέρ ή χαβάν: Χάλκινο γουδί με το γουδοχέρι.

Χαλκόν: Το καζάνι. Αν είχε χερούλια στα πλάγια, το έλεγαν δίλαβον. Σ’ αυτό έβραζαν νερό για την πλύση και έκαναν φαγητά σε μεγάλες ποσότητες για γάμους, μνημόσυνα κτλ. Σ’ αυτό, επίσης, έβραζαν τα ρετσέλια, τις μαρμελάδες κτλ.
Χελβανή: Σκεύος χάλκινο με καπάκι και χείλη πεπλατυσμένα. Ο κορμός της ήταν λίγο διαφορετικός από του τεντζερέ.
Χεροχάλκ’: Το έφτιαχναν οι χαλκωματάδες σε διάφορα μεγέθη και ήταν το κύριο μαγειρικό σκεύος. Σ’ αυτό μαγείρευαν τα σουρβάδας, τα λάχανα τα  όσπρια και άλλα φαγητά. Το ονόμαζαν έτσι, γιατί έμοιαζε με καζάνι (χαλκόν) και είχε λαβή για να πιάνεται. Αντί σκεπάσματος, χρησιμοποιούσαν μια ειδική σανίδα. Το χαλκοπούλ’ ήταν επίσης σκεύος ιδίου σχήματος μόνο που ήταν αρκετά μικρότερο, γι’ αυτό και το χρησιμοποιούσαν οι ολίγομελείς οικογένειες.
Χουλάρα: Τα κουτάλια.

Η φωτογραφία από pontos-news

 

ΠΗΛΙΝΑ

Γκουδέτσα ή κιουβέτσια: Αγγεία από πηλό, πλατιά και σε διάφορα μεγέθη, στα οποία έψηναν φαγητά στο φούρνο.
Κεραμίδα: Κεραμίδες, πάνω στις οποίες έψηναν τα ψάρια στο φούρνο.
Λαγήνα: Πήλινες στάμνες που χρησίμευαν για τη μεταφορά του νερού. Όταν είχαν δύο λαβές λέγονταν “διλαβήτσας”, ενώ όσες είχαν λεπτό λαι­μό λέγονταν και “χαλχανίστρας”, προφανώς απ’ το θόρυβο που δημι­ουργείται απ’ την εκροή του νερού απ’ το στόμιο.
Λαγηνόπα, αποκαλού­σαν τα μικρά πήλινα σταμνάκια.
Λακάνας: Πήλινες λεκάνες.
Μελιτολάηνον: Πήλινο βαθύ δοχείο, βερνικωμένο, κυρίως για μέλι (μελιτοδοχείο).
Πουλούλι: Μεγάλο πήλινο δοχείο αλειμμένο εσωτερικά κι εξωτερικά με καθαρή πίσσα. Διατηρούσαν σ’ αυτό γαλακτοκομικά, στύπα κτλ.
Προζυμερόν: Μικρό δοχείο όπου φυλασσόταν το προζύμι για το επόμε­νο ζύμωμα. Μάλιστα, για να μην κολλάει στα τοιχώματα το ζυμάρι, πα­σπάλιζαν τα τοιχώματα με αλεύρι, το προσάλευρον.
Σκουτέλ’: Επίσημο πήλινο πιάτο, βερνικωμένο, πιάτο φαγητού.
Σταμνία: Στάμνες πήλινες για τη μεταφορά νερού.

Τσανάκα: Πήλινα πιάτα σε διάφορα μεγέθη.
Τσαοπότηρα: Πήλινες κούπες για το τσάι.

Τσορτανογλίστα: Πήλινη λεκάνη μέσα στην οποία έλιωναν με χλιαρό νε­ρό τα τσορτάνα για να κάνουν το τανοσίρβ’ (τα τσορτάνια ήταν σβόλοι από πασκιτάν’ ή υλιστόν, στεγνωμένοι στον ήλιο).
Φλιντζάνα: Τα φλιτζάνια του καφέ που τα ‘λεγαν επίσης και “ποτήρα τη καβάς”.
ΞΥΛΙΝΑ

Αλμεχιέρ‘: Ξύλινος κουβάς για το άρμεγμα των ζώων.
Βαρέλα: Βαρέλια από ξύλο. Χρησίμευαν για τη φύλαξη του βουτύρου (βουτυροβάρελον), για μυζήθρα (μιντζοβάρελον) καθώς και για τη φύλαξη άλ­λων ρευστών υλικών.
Γαβάνα: Δοχεία με κυκλικά τοιχώματα, πλατύτερα στην κορυφή με σκέπασμα εφαρμοστό. Έβαζαν σ’ αυτά συνήθως το βούτυρο.
Εγδίν: Ξύλινο γουδί με γουδοχέρι. Μ’ αυτό κοπάνιζαν συνήθως σκόρ­δο.
Ζούμωτρον ή ζύμωτρον: Ξύλινη σκάφη για το ζύμωμα.
Καρσάνα: Στρογγυλές λεκάνες, σε πολλά μεγέθη, που τις χρησιμοποι­ούσαν για διάφορες δουλειές, όπως ζύμωμα, πλύσιμο χόρτων και λαχα­νικών κτλ.
Κενέσ’ ή κενέτσ’ ή κουτάλ’: Μεγάλη ξύλινη κουτάλα για το ανακάτεμα και το σερβίρισμα του φαγητού.
Κοβλάκα: Δοχεία στρογγυλού σχήματος με χερούλι ή δίχως (τα χωρίς χε­ρούλι τα έλεγαν καλιστέρα), συνήθως με πυθμένα πρόσθετο και στεφάνη στα χείλη. Σ’ αυτά τοποθετούσαν Βούτυρο, γάλα, γιαούρτι κτλ.
Κοσκίνα: Τα κόσκινα, που διαχωρίζονταν σε είδη, ανάλογα με την κατα­σκευή και τον προορισμό τους (φασούλι κοσκίν’, αλεύρι κοσκίν’, κορκοτi κοσκίν’ κτλ.).
Κούφας: Οι ξύλινοι κουβάδες.
Κρεατοκούρ‘: Χονδρό σανίδι πάνω στο οποίο τεμάχιζαν το κρέας.
Ξυλλάγγ‘: Μεγάλο ξύλινο επίμηκες δοχείο, μέσα στο οποίο χτυπούσαν το ξύγαλαν (γιαούρτι) για να βγάλουν το βούτυρο. Το έλεγαν και δουρβάνιν ή δουρβάν.
Ξύλινο τανακούταλον: Για τη μετάγγιση του τάν’ από ένα δοχείο σ’ άλλο.
Πινάκ‘: Ξύλινος δίσκος όπου έβαζαν το ψωμί, κομμένο σε φέτες. Τον το­ποθετούσαν στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του γεύματος.
Πινακωτή: Ξύλινο σκεύος επίμηκες με χωρίσματα όπου τοποθετούσαν τα ψωμιά αμέσως μετά το ζύμωμα και τα μετέφεραν στο φούρνο.
Πλαστρέα: Ειδικό τραπέζι για το άνοιγμα των φύλλων της ζύμης.
Τεπούρ‘: Μεγάλος μονοκόματος ξύλινος δίσκος για τον καθαρισμό των σιτηρών .
Υλιστοκάρσανον: Η ξύλινη λεκάνη όπου τοποθετούσαν το υλιστόν (στραγ­γιστό γιαούρτι που διατηρεί όλο του το βούτυρο).

Υλισιέρ: Ειδικό ξύλινο σουρωτήρι για το γάλα και το γιαούρτι. Είχε ξύλινο περίβλημα και εσωτερικά αραιό ύφασμα για να επιτελείται το στράγγισμα.
Υλιστερόξυλον: Σανίδα στενή με τρύπα στη μέση όπου τοποθετούσαν το υλιστέρ.
Χλαού: Ξύλινη βέργα κυλινδρική με τη βοήθεια της οποίας άνοιγαν τα φύλλα τη ζύμης, πλάστης.
Χουλάρα: Ξύλινα κουτάλια.
Ψαροσάνιδον: Χονδρό σανίδι, πάνω στο οποίο καθάριζαν και τεμάχιζαν τα μεγάλα ψάρια.

ΓΥΑΛΙΝΑ

Σισσιά: Γυάλινη φιάλη για ξίδι και διάφορα ποτά.
Στακάν: Γυάλινο ποτήρι ποτού.
Καυκίν: Φλιτζάνι του καφέ ή ποτήρι ποτού.

 

 

Το άρθρο το βρήκαμε στη σελίδα του συλλόγου Ποντίων Ευόσμου “Παναγία Κρεμαστή”.

Πατήστε στο σύνδεσμο για να δείτε το άρθρο και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα για τον Πόντο:

http://www.pontioievosmou.gr/index.php/arxiki/skevi-pontiakis-kouzinas/207-skevi-pontiakis-kouzinas

 

 

9 ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΜΠΟΥΧΑΠΕΤ

ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ στις 21 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

10 βασικοί κανόνες για ένα καλό μουχαπέτ!

9 βασικοί κανόνες για ένα καλό μουχαπέτ’. Το μουχαπέτ ή παρακάθ’ ή απλά παρέα είναι ο κλασσικός τρόπος διασκέδασης των Ποντίων.

Μια ομάδα φίλων, με επικεφαλής το λυράρη, κάθεται γύρω από ένα τραπέζι και τραγουδά παραδοσιακούς επιτραπέζιους σκοπούς. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μια νέα άνθιση, κυρίως ως διαδικασία μουσικής μύησης της νεώτερης γενιάς. Καθώς όμως οι παλαιότεροι -και κυρίως αυτοί  για τους οποίους το μουχαπέτ ήταν  περισσότερο τρόπος ζωής και λιγότερο μέσο μουσικής έκφρασης- φεύγουν, πληθαίνουν τα φαινόμενα εκφυλισμού του. Δημοσιεύουμε λοιπόν μια σειρά κανόνων για ένα καλό μουχαπέτ, με την ελπίδα πως θα σας φανούν χρήσιμοι για απολαυστικές στιγμές αυθεντικής ποντιακής διασκέδασης.

Κανόνας πρώτος: Το καλό μουχαπέτ γίνεται αυθόρμητα και σχεδόν ποτέ δεν προγραμματίζεται…

Κανόνας δεύτερος: Το μυστικό για ένα καλό μουχαπέτ είναι ο αριθμός των συμμετεχόντων. Αν είναι λιγότεροι από τέσσερις, κινδυνεύετε να βαρεθείτε ο ένας τον άλλον, αν όμως υπερβαίνουν τους εννέα τότε καλύτερα να οργανώνατε χοροεσπερίδα…

Κανόνας τρίτος: Το μουχαπέτ είναι μια συμμετοχική διαδικασία. Επομένως, αν δεν τραγουδάτε κι επιθυμείτε μόνο να ακούτε, καλό είναι να αρκεστείτε στο κασετόφωνό σας…

Κανόνας τέταρτος: Το μουχαπέτ είναι διαδικασία συμμετοχική, αλλ’ όχι δημοκρατική. Yπόκειται στους δικούς του ιεραρχικούς κανόνες. Επομένως, αν είστε καινούριος στο σπορ (ή αν οι μοίρες δε σας προίκισαν με αξιοσημείωτα φωνητικά προσόντα), καλό θα είναι να χαρίσετε στους υπόλοιπους το ταλέντο σας με φειδώ…

Κανόνας πέμπτος: Το μουχαπέτ προϋποθέτει μια επίφαση αυθεντικότητας. Επομένως, αν τα ποντιακά σας είναι σε επίπεδο κάτω του Lower (του τύπου «ντο ’φτας» κλπ), καλό θα ήταν πριν το επιχειρήσετε να κάνετε πρώτα μια μικρή προπόνηση…

Κανόνας έκτος: Το μουχαπέτ βασίζεται στα κοινά βιώματα και ακούσματα των συμμετεχόντων. Αν είσαστε επαγγελματίας Πόντιος μουσικός και έχει μόλις κυκλοφορήσει ο τελευταίος σας δίσκος, καλύτερα να επιλέξετε έναν άλλο τρόπο να διαφημίσετε τα υποψήφια «σουξέ» σας…

Κανόνας έβδομος: Το μουχαπέτ έχει το δικό του ειδικό ρεπερτόριο, που αποτελείται βασικά από επιτραπέζιους σκοπούς. Δε θα σας παρεξηγήσει κανείς αν εκφράσετε την επιθυμία να χορέψετε ένα τικ, αν όμως το παρακάνετε διατρέχετε τον κίνδυνο να σας παραπέμψουν στο τμήμα εκμάθησης ποντιακών χορών του Ποντιακού συλλόγου της γειτονιά σας…

Κανόνας όγδοος: Το καλό μουχαπέτ προϋποθέτει γενναία κατανάλωση οινοπνεύματος. Αν δεν πίνετε ή αν το αγαπημένο σας ποτό είναι το τζιν με τόνικ, καλό είναι προτιμήσετε το απογευματινό τέιον των κυριών της ενορίας σας…

Κανόνας ένατος: Το μουχαπέτ είναι μια αντρική υπόθεση, πράγμα που σημαίνει ότι, αν η σύζυγός σας δεν είναι fan της ποντιακής μουσικής ή αν δεν χάνει ευκαιρία να παρουσιάσει στις φίλες της την ιδανική συνταγή για «χαβίτσ’» ελαφρύ και μη παχυντικό, καλό θα ήταν να μην την πάρετε μαζί σας.

Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 26 του περιοδικού Άμαστρις

 

Πηγή: amastrismag.blogspot.gr

Εμείς το βρήκαμε και το αναδημοσιεύουμε από το pontos-news στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.pontos-news.gr/article/13259/10-vasikoi-kanones-gia-ena-kalo-moyhapet

 

 

Το παρακάθ , από τον αξέχαστο Θόδωρο Παυλίδη

ΟΜΑΛ ΓΙΑ ΓΚΙΝΕΣ

ΧΟΡΟΙ στις 21 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

Στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες για τον μεγαλύτερο σε μήκος και αριθμό συμμετεχόντων χορό μπήκαν τουλάχιστον 10.000 Πόντιοι που χόρεψαν πιασμένοι χέρι-χέρι τον ποντιακό χορό «Ομάλ», γύρω από τη ΔΕΘ το βράδυ της Τρίτης 13 Σεπτεμβρίου 2016.Πιασμένοι χέρι χέρι, παρέσυραν στο ρυθμό τους όλη τη Θεσσαλονίκη.
Οι συμμετέχοντες χόρεψαν για περίπου 20 λεπτά, αμέσως μετά από τη συναυλία «Μαζί…με ψυχή!» των αδελφών Κωνσταντίνου και Ματθαίου Τσαχουρίδη.

 

Ομάλ' για Γκίνες στη ΔΕΘ: Η βραδιά των Ποντίων που δεν θα ξεχαστεί ποτέ! (φωτο)

(Φωτ.: Φίλιππος Φασούλας) για το pontos-news
 Πατήστε στους παρακάτω συνδέσμους για να δείτε βίντεο με τον χορό στους δρόμους της Θεσσαλονίκης:
https://www.youtube.com/watch?v=UZDKxcZA7BQ
https://www.youtube.com/watch?v=E4J37MnlGxM
https://www.youtube.com/watch?v=qmKRLs5ug74

 

ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΑΛΑΙΑΣ ΛΥΡΑΣ

ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ στις 21 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

 

Ανακατασκευή παλαιάς λύρας. (Φωτογραφίες, βίντεο)

Αυτή η λύρα είναι το πρώτο μουσικό όργανο που είδα στη ζωή μου. Την θυμάμαι σαν τώρα να κρέμεται στον τοίχο στο σπίτι που έμεναν οι γονείς μου στο Ντύσσελντορφ. 
Την έχει φτιάξει ο πατέρας μου κατά την στρατιωτική του θητεία το μακρινό 1956. Κατασκευασμένη από κοκκίμελο που όπως ορίζει η παράδοση, που θέλει να είναι το καλύτερο ξύλο για την κατασκευή της λύρας μας, για λόγους μάλλον που είχαν να κάνουν με τα δεδομένα της εποχής που ήρθαν οι παππούδες μας από τον Πόντο. 
Έχει ιδιαίτερη κατασκευή αφού είναι κομματιαστή και όλα τα κομμάτια της ενώνονται κουμπωτά, αν δεν κάνω λάθος στην ορολογία του ξύλου λέγεται “σύνδεση με δόντια”.
Πέρα από το γεγονός ότι πλέον είναι 58 ετών, πέρα από το ότι είναι από κοκκίμελο, πέρα από την ιδιαίτερη σύνδεση των μερών της, αυτό που δίνει μεγάλη συναισθηματική αξία στην λύρα αυτή είναι ότι τα πλαϊνα και η πλάτη της είναι σαν στρατιωτική ταυτότητα! 
Χαραγμένο στο κοκκίμελο και ένθετα με ξύλο ελάτου, έχει γράμματα που γράφουν:

                                            ΔΑΜΙΑΝΙΔΗΣ 607 Τ.Π.(Πλαϊνό αριστ.)
                                            ΣΤΡ.ΙΩΑΝΝΗΣ (Πλαϊνό δεξί)
                                            2ος ΛΟΧΟΣ Σ.Τ.Γ. και
                                            920 Α! 4-7-56 (Πλάτη)

Η λύρα αυτή φτιάχτηκε στο Κιλκίς ταξίδεψε στην Γερμανία, εκεί είχε ένα ατύχημα όταν

επισκέφθηκε το σπίτι ένας τεχνικός του αερίου, ο οποίος έσκυψε πίσω από το θερμαντικό σώμα και όπως σηκώθηκε παρέσυρε την λύρα που έπεσε κάτω και έσπασε το καπάκι και ένα κομμάτι από το κεφάλι. Αυτό συνέβει το 1972. Μετά τον “επαναπατρισμό” της, μπήκε σε ντουλάπια, αποθήκες, άλλαξε ορόφους, με όλη αυτή την ταλαιπωρία και τον καιρό άρχισαν να ξεκολλάνε τα κομμάτια της και ευτυχώς δεν χάθηκε.



Για ένα παράξενο λόγο ο πατέρας μου δεν ξεκινούσε να την επαναφέρει ενώ όταν ξεκινάει να φτιάξει μιά λύρα δεν σταματάει έως να τις βάλει χορδές και να την δοκιμάσει για τον ήχο της. 
Από καιρό σκεφτόμουν να την πιάσω, όμως με σταματούσε το γεγονός ότι έλειπαν κομμάτια. Κάποια στιγμή ήρθε η ώρα της. 

Τα κομμάτια της λύρας.


Πρώτα ξεκόλλησα με μεγάλη προσοχή όλα τα κομμάτια εκτός από το σαγόνι που ένωνε τα δύο πλαϊνά. Ήταν κολλημένα με ψαρόκολλα εξ αρχής η οποία μετά την θραύση της λύρας είχε ξεκολλήσει εκτός από μερικά σημεία τα οποία δεν με δυσκόλεψαν, όμως το κούμπωμα των ξύλων  κρατούσε τα ξύλα μεταξύ τους δυνατά. 


 

Στο κεφάλι, αφού το ισιάξαμε  κολλήθηκε κομμάτι από άλλο ξύλο, έγινε το σκάλισμα που υπήρχε στο παλιό κομμάτι και χρωματίστηκε για να ταιριάζει το δυνατόν με το υπόλοιπο χρώμα.    

Το κεφάλι σαν παλιό πάλι.

Συμπληρώθηκαν κάποια από τα γράμματα που είχαν ξεκολλήσει και χαθεί από ξύλο ελάτου.

Μετά συμπληρώθηκε ένα κομμάτι που έλειπε μεταξύ του σαγονιού και της πλάτης, με μικρά φύλλα ξύλου ώστε να δοθεί και η καμπύλη που έχει το σαγόνι.
Στη συνέχεια μπήκε νέο καπάκι.
Ο πρωτοκατασκευαστής της, ελέγχει την διαδικασία.
Μπήκε νέα γλώσσα ελαφρώς “μοντέρνα” γιατί η παλιά δεν σώθηκε ολόκληρη, επεξεργάστηκε, τρίφτηκε και έπεσε βερνίκι μέτριας γυαλάδας.
Έτσι μετά από 42 χρόνια από τότε που έσπασε και σίγησε, ξανά κελάηδησε. Ήθελα να την φτιάξω για να την έχω σαν κειμήλιο, όταν μπήκαν οι χορδές επάνω όμως ο ήχος που έχει μας άφησε…άφωνους! Βέβαια μιλάμε για ξύλο 58 ετών.
Την έχουν παίξει αρκετοί λυράρηδες και όλοι μιλάνε με τα καλύτερα λόγια για τις ηχητικές αποδόσεις της.
Παρακάτω ακολουθεί το βίντεο με την λύρα “εν δράση” ξανά μετά από 42 χρόνια!
 https://www.youtube.com/watch?v=QiIDD6_Neww

 

ΠΗΓΗ: http://www.pontiakilyra.gr, διαβάστε αυτό και άλλα άρθρα για τον Πόντο στη σελίδα της Ποντιακής Λύρας, στον παρακάτω σύνδεσμο:
http://www.pontiakilyra.gr/2014/12/blog-post.html

ΜΝΗΜΗ ΜΟΥ ΣΕ ΛΕΝΕ ΠΟΝΤΟ-ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ στις 21 Φεβρουαρίου 2018 από ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Ιστορία-Πολιτισμός (ποντιακό τραγούδι-λογοτεχνία-θέατρο)-Μικροϊστορία

 

Σειρά 13 αυτοτελών 45λεπτων εκπομπών για την ιστορία, τα ήθη, τον πολιτισμό των απανταχού Ποντίων που φιλοδοξεί να καταγράψει την ιστορική πορεία του ποντιακού ελληνισμού αλλά και την σημερινή πραγματικότητα που βιώνουν οι Πόντιοι στην Ελλάδα στην Τουρκία και στην Ρωσία. Θα ψηλαφίσει κάθε πλευρά που αφορά το παρελθόν και το παρόν των βασανισμένων αυτών Ελλήνων επιχειρώντας μια σύνθετη και μοντέρνα τηλεοπτική αφήγηση. Πιο αναλυτικά τρεις θα είναι οι θεματικοί άξονες που θα διασχίσουν την δημιουργία αυτής της σειράς. Α) μια σειρά επεισοδίων θα αφορά την ιστορία των Ποντίων από την αρχαιότητα ως την απομάκρυνση από τις εστίες τους. Τα επεισόδια αυτά θα ασχοληθούν επίσης με τις δυσκολίες της εγκατάστασης τους στην Ελλάδα καθώς και με το κύμα των νεοπροσφύγων Ποντίων που κατέλυσε την χώρας μας μετά την διάλυση των πρώην χωρών του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ. Στον ίδιο κύκλο επεισοδίων θα εστιάσουμε και σε μικρότερες «ιστορικές ενότητες», που παρουσιάζουν όμως μεγάλο τηλεοπτικό ενδιαφέρον όπως π.χ. την ιστορία της Παναγίας Σουμελά. Β) κάποια επεισόδια θα ασχοληθούν με τον ποντιακό πολιτισμό και συγκεκριμένα, το ποντιακό τραγούδι ως έκφραση της τρισχιλιόχρονης ποντιακής ιστορίας, όπως και την λογοτεχνία, την γλώσσα και το θέατρο που εκφράζουν την πολιτιστική ιδιαιτερότητα της ποντιακής ψυχής και που ως τώρα αποτελούν ένα άγνωστο και όμως πολυτιμότατο κομμάτι του Ελληνικού πολιτισμού. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι ποτέ δεν έχει γίνει κάποια εκπομπή αφιερωμένη σε αυτό το σκέλος της ποντικής δημιουργίας και γι’ αυτό και αγνοείται τόσο από τους ιστορικούς της τέχνης όσο και από το πλατύ κοινό. Γ) τέλος μια σειρά επεισοδίων θα εστιάσει στην μικροϊστορία. Η μικροϊστορία, είναι διαμετρικώς αντίθετη από την παραδοσιακή ιστοριογραφία ως προς το ότι δεν συγκεντρώνει την προσοχή της στα συνταρακτικά γεγονότα, στις πολεμικές λόγου χάρη συρράξεις, ούτε ενδιαφέρεται για τον ρόλο που παίζουν οι μεγάλες προσωπικότητες. Ρίχνοντας αντιθέτως το βάρος της στο ατομικό συμβάν και στο καθημερινό βίωμα προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει την αθέατη κοινωνική και ανθρωπολογική πλευρά της ανθρώπινης περιπέτειας, επιδιώκοντας έτσι τη σύλληψη μιας ευρύτερης ιστορικής πραγματικότητας. Κάτω από το πλαίσιο αυτό θα υπάρξουν επεισόδια που ένα κεντρικό πρόσωπο-κλειδί θα ξεκλειδώσει τις μνήμες του παρουσιάζοντας την ιστορία της οικογένειας του. Η επιλογή αυτού του προσώπου εννοείται, θα γίνει κατά τέτοιο τρόπο ώστε η παρουσία του να αντιπροσωπεύει και να ενσωματώνει μια ιστορική φέτα που αφορά ένα ευρύτερο πλήθος γεγονότων και βέβαια να ενδιαφέρει ένα μεγάλο πλήθος θεατών. Με τους τρεις αυτούς θεματικούς άξονες πιστεύουμε ότι θα καταφέρουμε να φωτίσουμε επαρκώς και πολλαπλώς την μακρά, λαμπρή και αγωνιστική ποντιακή ιστορία, καθώς και την ποντιακή ιδιοσυγκρασία, φωτίζοντας συνάμα την ψυχή αυτών των σπουδαίων και πολυβασανισμένων Ελλήνων.

Για να δείτε και τις 13 εκπομπές της ΕΡΤ3, πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://pontos-genoktonia.gr/%CE%BC%CE%BD%CE%AE%CE%BC%CE%B7-%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CF%83%CE%B5-%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B5-%CF%80%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AD%CF%81

 

Ευχαριστούμε τη Γενική Διεύθυνση της ΕΡΤ3 , που μας επέτρεψε να δημοσιεύσουμε τις εκπομπές της στο blog  μας.

 

 


Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων