Μίαν έτον είνας πεντικός, που είχεν έναν έμορφον κορίτζ’. Ο πεντικόν ’κ’ εθέλ’νεν να επάντρευεν ατεν με άλλον πεντικόν. Την ώραν το ενούνιζεν είδεν τον ήλο-ν να φωτάζ’. Ατότε είπεν: θα δίγω το κορίτζι μ’ σον ήλο-ν.
-Ήλε μ’, έπαρ’ τη θαγατέρα μ’. Μόνον εσέν θα δίγ’ατεν, γιατί είσαι πολλά έμορφος και δυνατός, είπεν ο πεντικόν.
Γιοχ! Είπεν ο ήλο-ν, ’κί παίρ’ ατεν. Δέβα σα σύννεφα. Ατά κι άλλο δυνατά είναι, κρύφ’νε με και ’κ’ ελέπ’νε με.
Όντες επήεν σα σύννεφα, ατά είπαν ατον:
-Δέβα σο βορέαν, ατός έν’ ο δυνατόν. Φυσά και ταουτεύ’ μας.
Εσ’κώθεν επήεν σο βορέαν. Ατός πά είπεν ατον:
-’Κ’ επορώ να παίρω τη θαγατέρα σ’, γιατί ’κ’ είμαι δυνατός. Σεράντα χρόναι φυσώ και ’κ’ επορώ να ρούζω κά τον πύργον. Εκαίκα δέβα.
Σό τέλος απάν’ επήεν με το κορίτζ’ και εύρεν τον πύργον.
-Πύργε, είπεν ατον, έπαρ’ το κορίτζι μ’. Είσαι πολλά ψηλός και δυνατός.
-Πεντικέ, είπεν ατον ο πύργον, ακούς είναν βοήν απέσ’ σα τουβάραι μ’; Ντό εθαρείς πως έν’ ατό; Θερία πεντικούδαι. Τρώγ’νε με γάλαι γάλαι καί θα ρούζω αφκά. Ασά πεντικούδαι κι άλλο δυνατά κανένας ’κ’ έν’ σον κόσμον απάν’!
Ο πεντικόν ατότε εσάσεψεν. Εστεναχωρεύτεν. Αμάν επαίρεν τη θαγατέραν ατ’ και εράεψεν είναν έμορφον πεντικόν να δίει ατεν!
________________________________
Η γυναίκα και το θερίον.
Είνας Ματσουκάτες πολλά εσύρνεν με την γυναίκαν άτ’. Κακέσα και τζετρεφίλτσα γαρή έτον. Με την ταβήν εσκούσαν και με την ταβήν εκεϊσαν.
Έπουγαλέφτεν ερίφ’ς και επαίρνεν την απόφασιν να γλυτών’ άσ’ ατό το βάσανον. Έναν ημέραν άμον πάντα επαίρεν την κρεπήν και επήγεν ‘ς σ’ όρμάν σα ξύλα. Επεμάκρυνεν πολλά α σο χωρίον. Σ’ ναν τρανόν πελίτ κεκά ειδεν έναν βαθύν κουΐν πολλά βαθύν.
— Αγούτο, ενούντσεν, θα εν’ η σωτηρία μ’…
Έκοψεν κάμποσα τρανά κλαδία και εσκέπασεν το στόμαν τη κουί. Έσυρεν απάν κι άλλα μικρά φυλλωμένα κλαδόπα και τζίκουτα κι’ αέτς πα τηδέν κ εφαίνουτον. Άσ’ ατό κ’ υστερνά ετοίμασεν δύο σαλακά ξύλα. Τα έναν εθέκεν ‘ς ση κουΐ το γιάν και τ’ άλλο πλάν κεκά κ’ εκλώστεν κ’ έπήγεν ‘ς σο σπίτ ’ν άτ’.
Τ’ άλλο την ημέραν επαίρεν την γυναίκαν άτ’ να πάγνε ‘ς ορμάν να κατηβάζ’νε εντάμαν τα ξύλα ντο ετοίμασεν.
Άμον ντ’ εσούμωσαν ‘ς εκείνο το μέρος, ατός αμάν εφορτώθεν τ’ έναν το σαλάκ και είπεν την γαρήν άτ’ να φορτούται τ’ άλλο. Ατό έτον! Αμόν ντ’ έσούμωσεν η καρή ‘ς σο φόρτωμαν επάτεσεν απάν’ ‘ς σα κλαδία και ερούξεν ‘ς σο κουίν κι’ άπό πάν’ άτς το σαλάκ τά ξύλα.
Ο Ματσουκάτες ήσυχα ήσυχα εκλώστεν κ’ έπήγεν ‘ς σο σπίτ’ν άτ.
Όλεν την νύχταν «ομμάτ’ ‘κ επόρεσεν να φέρ’ απάν». Ενούντσεν, επενούντσεν, εγροίξεν ντο εποίκεν τρανόν αμαρτίαν έτον. Σα ξημερώματα εσκώθεν κ’ επήγεν ‘ς σ’ ορμάν. Έφτασεν ‘ς σο κουίν κεκά. Έλυσεν το σκοινίν’ άτ’ και εκρέμασεν ατό απέσ’ ‘ς σο κουΐν και εκούιξεν:
— Σουμέλα, πιάσον την άκραν τη σκοινί, δέσον ατό ‘ς σα μέσα σ’… Εγώ θα σύρω και θα εβγάλωσεν απάν… χωρίς εσέναν ‘κ επορώ να ζώ!… έλεγεν και ελάιζεν το σκοινίν. Όνταν εγροίξεν ντο από φκά επιάστεν το σκοινίν ερχίνεσεν να σύρ’. Έσυρεν, έσυρεν και αναχά παρά τερεί να εβγαίν’ ασό κουΐν με το σκοινίν έναν θερίον!….
Έπήγεν ν’ φίν’ το σκοινίν’ το θερίον εκούϊξεν:
— Μη αφήν’τς με… κι θα τρώγω σε και δούλος εις σα γίνουμαι.
Αμόν ντ’ ελευθερώθεν το θερίον είπεν ατόν:
— Ευχαριστώ σε άνθρωπε!.. Εγλύτωσες με άσ’ έναν τζαναβάρ. Είνας γυναίκα άσ’ οψέ κιάν έβγαλεν την ψυ’ μ’ και να εγουρταρεύκουμ’
ασά χέρια τς ‘κ επόρνα. Ατώρα ίνταν θελ’τς εσύ θ’εφτάγω.
—Ντό Θέλω έν’ να μη πειράεις κανίναν ‘ς σον τόπο μ’. Νε ζα και νε ανθρώπ’ς.
Αέτς πα το θερίον εξέβεν ‘ς σην ανεφορίαν. Και ερχίνεσεν να καταρημάζ’ τον τόπον.Έμαθαν οι ανηφορέτ’ πως ατό το θερίον μόνον τον Ματσουκάτεν ακούει. Επήγαν επαρεκάλεσαν ατόν να έρται δέχ’ ατό.
Εσκώθεν κι’ ο Ματσουκάτες εξέβεν ‘ς αράεμαν τη θερί. Το θερίον
άμον ντο είδεν ατόν από μακρά εγρίεψεν και σίτα έρται καρσί άτ’ κουίζ:
(Σκίτσο του Αλέξη Χάμζιν από το βιβλίο του Νίκου Γεωργιάδη [Κιόλιαλη]
«Η γλώσσα του Αισώπου – Μύθοι ‘ς σην ποντιακήν διάλεκτον»)
Η Αλεπού έφαεν, εχόρτασεν το κοσσαρόπον.
Έκρυψεν και για το αύριον έναν κομματόπον.
Ας σο τραπέζ’ εσ’κώθεν.
Επήγεν ’ς σο χορτάρ’ απάν’ επλώθεν.
(Αν έν’ γομάτον η κοιλία σ’
επορείς να λες και τραγωδίας).
Τερεί – έρται ο μισαφίρτς ο Λύκον.
Η Αλεπού ’κ’ είδεν ατον αΐκον.
Με το ζόρ’ το ποδάρα ’τ’ τσορκανίζ’.
«Ντο έπαθα εγώ» γρυλίζ’.
Ο Τσοπάνον ’κί κοιμάται, τα Σκυλλία υλάζ’νε,
τα Πρόγατα καλά εράζ’νε.
Εψόφεσα ας σην πείναν».
«Ντο λες φίλε μου; Κρίμαν!
Αν θελτς θα δίγω σε να τρως χορτάρ’».
(Ο Λύκον θα έτρωγεν ολόκληρον κριάρ’.)
Η Αλεπού, ντο έκρυψεν το κρέας, «ανασπάλ’»,
να τρώει χορτάρα τον Λύκον θέλ’ να βάλλ’.
Έξεν τα καλά τα λόγια και
’ς σ’ οσπίτ’ επήγεν ο καημένον.
Η Αλεπού εφέκεν ατόν πεινασμένον.
Τα λόγια εύκολα και πόλικα τσανίζομ’.
Εκείνο που εμάς ’κί γιαραεύ’, χαρίζομ’.
Τα παραμύθια κάθε λαού μαρτυρούν χιλιάδες πράγματα για την ιδιοσυγκρασία του και για την πορεία του στο χρόνο. Ειπωμένα από τα χείλη της γιαγιάς, στη θαλπωρή της οικογενειακής εστίας γίνονται δρόμοι που ενώνουν το χθες με τοαύριο των λαών, περνώντας μέσα από την ψυχή των παιδιών. Αν κάτι με λυπεί αφάνταστα είναι πως τα σημερινά παιδιά μεγαλώνουν με παραμύθια Δυτικής προέλευσης που πολύ λίγο ομοιάζουν με τα παραδοσιακά μας. Ξέρουμε την Σταχτοπούτα, τη Χιονάτη με τους επτά νάνους, την μικρή μονίμως χαμένη στα δάση Κοσκινοσκουφίτσα, μα έχουμε χάσει το ιδιόρρυθμο Ποντιακό παραμύθι που θα διαμόρφωνε την παιδική ψυχή των γόνων μας, ως Ελληνική και Μαυροθαλασσίτικη παράλληλα, όπως ακριβώς Έλληνες και Μαυροθαλασσίτες υπήρξαν οι παππούδες μας.Χαμένα μέσα στην σκόνη των βιβλιοθηκών, κιτρινισμένα φύλλα καταγραφών ιστοριών από την πρώτη γενιά κείτονται ξεχασμένα μέχρι τη στιγμή που θα τα ανακαλύψουμε ξανά, θα γοητευτούμε ακόμη μια φορά από το ύφος τους και θα τους ξαναδώσουμε ζωή, φέρνοντας τα στη ζωή μας.Από το σκονισμένο πλήθος των παραμυθιών της Πατρίδας, επέλεξα σήμερα να παρουσιάσω ένα από την περιοχή του Σταυρίν, το οποίο ανήκει στη συλλογή του Σταυριώτη και το πρωτοδημοσίευσαν «Τα Χρονικά του Πόντου» (έκδοση του συλλόγου «Αργοναύται Κομνηνοί») στο 23ο τεύχος τους, τον Φεβρουάριο του 54. Στην αρχική του δημοσίευση, το παραμύθι, παρουσιάστηκε στην Ποντιακή διάλεκτο. Σήμερα, θα το δούμε φτωχότερον μεν, μιας και η οποιαδήποτε μετάφραση, όσο επιτυχημένη κι αν είναι πάντοτε αφαιρεί το κόσμημα που σε ένα κείμενο προσθέτει η ιδιωματική γλώσσα, πιο προσιτό δε, για τα σημερινά παιδιά που δυσκολεύονται στην κατανόηση της Ποντιακής.Στα παλιά τα χρόνια και στους παλιούς καιρούς είχαν και οι Τούρκοι ραμαζάνια. Κύλησαν τα χρόνια και ένας γέρος και μια γριά είχαν ένα μικρό βόδι που πολύ το αγάπαγαν με όλη τους την ψυχή. Το αγαπούσαν σαν παιδί και το είχανε «μην αστράφτεις και μη βροντάς».Κάποτε πέρασαν τα καλά τα χρόνια κι έφτασαν τα ανάποδα. Ήρθε φτώχεια κι ένδεια μεγάλη. Πείνα έπεσε. Ο γέρος και η γριά πείνασαν κι αυτοί.Τι να έκαμαν; Η πείνα του σκύλου γέννημα είναι.
Πήρε ο γέρος πυρωμένο σίδερο, το έμπηξε στο μηρό του μικρού ζώου, έσταξε λίγο πάχος, το έβαλε σε ένα τάσι και το έδωσε στη γριά να μαγειρέψει. Έτσι έζησαν δυο τρεις ημέρες παραπάνω. Το λίπος όμως κάποτε τέλειωσε και ξαναπείνασαν.
Φώναξε ο γέρος τη γριά, της έδωσε το τάσι, πήρε κ αυτός το πυρωμένο σίδερο και πήγαν να ξαναπάρουν λίπος από το ζώο. Το μικρό βόδι σαν ένοιωσε το πυρωμένο σίδερο να το τρυπά κάηκε και πόνεσε και μην μπορώντας να κάμει κάτι άλλο τίναξε τα πίσω πόδια του. Τι τίναγμα έριξε το τάσι από τα χέρια της γριάς και ξάπλωσε κάτω τον γέρο, φαρδύ πλατύ.
Εκείνος ήταν που ήταν γέρος, αδύναμος και πεινασμένος και στα πόδια του επάνω δεν μπορούσε να καλοσταθεί, έφαγε και την κλωτσιά κι έγινε χειρότερα. Έτρεξε η γριά και με το ζόρι τον ανασήκωσε. Ο γέρος κράτησε θυμό. Αφού αναπαύτηκε λίγο και ήρθε ο νους του στο κεφάλι του είπε: «Γριά, αυτό έτσι δεν γίνεται, θα πεθάνουμε από την πείνα. Πήγαινε φέρε το μεγάλο το μαχαίρι κι ας σφάξουμε του σκύλου το γέννημα».
Η γριά στην αρχή δε θέλησε, ύστερα κοίταξε πως η πείνα δεν τραβιέται και πήγε έφερε το μαχαίρι. Έδεσαν του βοδιού τα πόδια και ο γέρος το έσφαξε.
Από το κρέας του, άλλο πάστωσαν, άλλο έκαμαν καβουρμά. Αφού έφαγαν κιόλας από το κρέας του καβουρμά, η γριά πήγε να πλύνει τα πιάτα. Ο γέρος κάθισε κοντά στο τζάκι και συλλογιζόταν. «Χα καλό! Σήμερα φάγαμε και θα τρώμε ώσπου να τελειώσει το κρέας του βοδιού. Κι από εκεί και ύστερα; Ξανά θα πεθάνουμε από την πείνα!». Λογάριασε, ξαναλογάριασε και έβαλε στο νου του να «ξοδιάσει τη γριά» για να του φτάσει το κρέας περισσότερο καιρό.
-«Γριά», είπε, «πάρε τα έντερα και την κοιλιά και πάνε πλύνε τα καλά και φέρε τα. Πρόσεξε μην κοιτάς εδώ κι εκεί κι έρθει και τα αρπάξει αητός γιατί τότε άλλο στο σπίτι μη γυρίσεις. Κι αν έρθεις, μέσα δε θα σε βάλω. Θα σε σκοτώσω!» Η γριά πήρε τα έντερα και πήγε στο ρέμα. Έπλυνε, έπλυνε και τα έκαμε άσπρα σαν τα χιόνια και τα έβαλε πάνω σε καθαρή πέτρα να στεγνώσουν. Κοίταξε ολόγυρα, τίποτε δεν φαινόταν κι έσκυψε να πλύνει τα χέρια της. Εκείνη την ώρα ζζζιιιίτ! κατέβηκε ένας αητός και άρπαξε τα έντερα.
Πέταξε ψηλά και κάθισε σε έναν βράχο επάνω. Η έρμη η γριά τρελάθηκε. Έτρεξε από πίσω του όσο μπορούσε και τον έφτασε στη ρίζα του βράχου που ο αετός καθόταν. Άρχισε να κλαίει και να τον παρακαλεί:
-«Αητέ μου, αητέ μου! Δώσε μου τα έντερα. Αν όχι, πάω στο γέρο και με σκοτώνει!»
-«Καμιά φορά μου έδωσες ένα κοτοπουλάκι να φάω;» είπε ο αητός.
Η γριά έτρεξε στην κότα και την παρακάλεσε.
-«Κότα, κότα, εσύ εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, αν όχι, πάω στο γέρο και με σκοτώνει!»
-«Καμιά φορά μου έδωσες μια χούφτα στάρι;» είπε η κότα.
Η γριά πήγε στο αλώνι και κλαίγοντας το παρακαλεί.
-«Αλώνι, αλώνι, εσύ εμένα στάρι, εγώ την κότα σιτάρι, η κότα εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, πάω στον γέρο και μέσα δε με βάζει.
-«Καμιά φορά με σκούπισες;» της είπε το αλώνι.
Η γριά έτρεξε στο δάσος.
-«Δάσος, δάσος! Εσύ σε εμένα σκούπα, εγώ στο αλώνι σκούπα, το αλώνι σε εμένα σιτάρι, εγώ την κότα σιτάρι, η κότα εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, πάω στον γέρο και μέσα δε με βάζει!»
-«Καμιά φορά ήρθες κλάδεψες τα κλαδιά μου;» τη ρώτησε το δάσος.
Η γριά καιρό δεν χάνει. Έτρεξε στον σιδερά.
-«Σιδερά, σιδερά! Εσύ σε εμένα τσεκούρι, εγώ στο δάσος τσεκούρι, το δάσος σε εμένα σκούπα, εγώ στο αλώνι σκούπα, το αλώνι σε εμένα σιτάρι, εγώ την κότα σιτάρι, η κότα εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, πάω στον γέρο και με σκοτώνει!»
-«Καμιά φορά μου έφερες λίγο γιαούρτι;» Είπε θυμωμένος ο σιδεράς.
Η γριά έτρεξε στην αγελάδα.
-«Αγελάδα, αγελάδα! Εσύ σε εμένα γιαούρτι, εγώ στον σιδερά γιαούρτι, ο σιδεράς σε εμένα τσεκούρι, εγώ στο δάσος τσεκούρι, το δάσος σε εμένα σκούπα, εγώ στο αλώνι σκούπα, το αλώνι σε εμένα σιτάρι, εγώ την κότα σιτάρι, η κότα εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, πάω στον γέρο και με σκοτώνει!»
-«Καμιά φορά μου έφερες μια αγκαλιά λιβαδόχορτο;» είπε η αγελάδα.
Η γριά κουρασμένη, κατασκοτωμένη, πήγε στο λιβάδι.
-«Λιβάδι, λιβάδι, εσύ εμένα χορτάρι, εγώ στην αγελάδα χορτάρι, η αγελάδα σε εμένα γιαούρτι, , εγώ στον σιδερά γιαούρτι, ο σιδεράς σε εμένα τσεκούρι, εγώ στο δάσος τσεκούρι, το δάσος σε εμένα σκούπα, εγώ στο αλώνι σκούπα, το αλώνι σε εμένα σιτάρι, εγώ την κότα σιτάρι, η κότα εμένα πουλί, εγώ τον αητό πουλί, ο αητός σε μένα έντερα, πάω στον γέρο και μέσα δε με βάζει!»
-Καμιά φορά μου έφερες ένα κουτάλι νερό και με πότισες;» είπε το λιβάδι.
Η γριά πήγε στο ποτάμι. Δεν πρόφτασε να παρακαλέσει το νερό γιατί έτρεχε γρήγορα. Γέμισε ένα κατσαρολάκι νερό και πήγε πότισε το λιβάδι, πήρε χορτάρια κι έδωσε στην αγελάδα. Άρμεξε το ζώο, έφτιαξε γιαούρτι, το έφερε στο σιδερά, πήρε τσεκούρι και πήγε στο δάσος. Έκοψε ξερά κλαδιά κι έφτιαξε σκούπα, σκούπισε το αλώνι και πήρε σιτάρι, τάισε την κότα και πήρε κοτοπουλάκι, έτρεξε το έδωσε στον αητό και πήρε τα έντερα. Αργοπορημένη πήγε στο σπίτι και χτύπησε την πόρτα.
Ο γέρος λογάριασε πως αφού άργησε τόσο η γριά, άλλο δεν θα έρθει. Έφαγε και κοιμήθηκε.
Κρύος καιρός ήταν και άρχισε να χιονίζει. Η γριά παγωμένη η καημένη χτυπά δυνατά στην πόρτα και φωνάζει:
-Γέρο, γέρο! Άνοιξε, ξεκίνησε να χιονίζει!
-Περίμενε, ας έρθει το χιόνι ως τα γόνατα σου.
-Γέρο, γέρο! Άνοιξε μου, ήρθε ως τα γόνατα μου.
-Περίμενε να έρθει ως τη μέση σου κι έπειτα σου ανοίγω.
Η γριά άλλο δεν μίλησε. Την έκλεισε μέσα του το χιόνι, πάγωσε κι εκεί έμεινε. Ο γέρος από τη χαρά του πήγε ζέστανε λίγο καβουρμά, έφαγε ξανά και έπεσε στον βαθύ τον ύπνο. Στα μεσάνυχτα επάνω κάτι έπαθε ο γέρος. Τον έπιασε κοιλόπονος. Τσιρίζει, φωνάζει «Γριά! Γριά!». Κανείς δεν του απαντά.
Τώρα του ρθε στο νου η γριά και πήγε να άνοιξε την πόρτα. Το σύρτη δεν μπόρεσε να τον σύρει κι έπεσε κάτω κι έτσι με το αχ και το βαχ, βγήκε η ψυχή του εκεί στην πόρτα.
Η γριά πέθανε από την πείνα και το κρύο κι ο γέρος πέθανε από το πολύ φαί και τη ζέστη.
Στην συγκεκριμένη μετάφραση, αν κι ελεύθερη, κρατήθηκε το ύφος της διαλέκτου και πολλές φορές όσο αυτό ήταν δυνατόν και αυτούσια λεκτικά σχήματα που πιθανόν να ξενίσουν τον αναγνώστη μη γνώστη της Ποντιακής. Εν τούτοις αυτή είναι και η γλωσσική, εναπομένουσα, ομορφιά του κειμένου. Για να μη στερήσω όμως εντελώς τον αναγνώστη από την επαφή με το αρχειακό κείμενο, παραθέτω κάποιες πολύ όμορφες λέξεις κι εκφράσεις που σήμερα ακόμη και οι ομιλούντες την ποντιακή δεν τις χρησιμοποιούν σε συχνή βάση.
΄Σ σά παλά τά χρόν(ι)α και τα ζαμάν(ι)α, εἶχαν κ’οι τοῦρκ’ ραμαζάν(ι)α- Αυτή η εκφραση είναι κάτι σαν το πιο γνωστό μας «μια φορά κι έναν καιρό».
Ἡ ψή ἀτουν ἀς εκεῖνον έκράτ’νεν- η ψυχή τους από εκείνο κρατούσε δηλαδή, το αγαπούσαν πολύ
Εἶχαν ἀτο μη στράφτ’ς και μη βροντᾶς- Το είχαν «μην αστράφτεις και μη βροντάς», δηλαδή το πρόσεχαν πολύ.
Ἐπάτεσεν ἐφτωχία-πάτησε φτώχια, δηλαδή, ήρθαν χρόνια φτώχειας.
Ο λιμόν σκύλλ’ υἱος ἔν-ο λιμός (πείνα) σκύλου γιός είναι.
Ἄς σπάζωμεν τῆ σκύλλ’ το βιτόν-ας σφάξουμε του σκύλου το γέννημα. Εδώ η λέξη βιτόν είναι παραφθορά του βιωτόν που σημαίνει αυτό που του δόθηκε ζωή αλλά και το ζώο.
να ξοδεύ’ τη γραῖαν- να ξοδέψει τη γριά. Κόσμια εκφορά του να σκοτώσει τη γριά.
Ἐκόλτσεν ξίγαλαν- κόλλησε γιαούρτι, δηλαδή έφτιαξε από το γάλα γιαούρτι.
Άργῶς κι ἀπαργῶς- με αργοπορία παστρικόν λιθάρ-καθαρή πέτρα.
ΠΗΓΗ: epontos.blogspot.gr
Διαβάστε το παραμύθι και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα για τον Πόντο,στον παρακάτω σύνδεσμο:
Το συγκεκριμένο παραμύθι παρουσιάστηκε στην ποντιακή διάλεκτο τον Φεβρουάριο του 1954, μέσα από τα «Χρονικά του Πόντου», που εξέδιδε τότε, ο σύλλογος Ποντίων «Αργοναύτες Κομνηνοί». Πρόκειται για παραμύθι της περιοχής Χαλδίας που το κατέγραψε και το απέδωσε ο Γεώργιος Κανδηλάπτης.
Κάθε φορά που αναγκάζομαι να μεταφράσω κείμενο μας, αισθάνομαι πως το «φτωχαίνω». Προσπαθώ να κρατήσω, όσο αυτό είναι δυνατό, το ύφος, ώστε να μη χαθεί η χροιά της ροής του Ποντιακού λόγου, μα σίγουρα το αυτούσιο στη διάλεκτο του κείμενο, είναι αξεπέραστης αισθητικής. Σε αντιστάθμισμα τούτου του εκ ανάγκης «πταίσματος» όμως, μπορούν τόσο οι νεώτεροι, οι μη γνωρίζοντες την Ποντιακή, μα και οι «αλλέτεροι» να γνωρίσουν τον κόσμο των παραμυθιών μας, πλησιάζοντας εγγυτέρα τον Ποντιακό πολιτισμό.
Έναν καιρό ήταν ένας βασιλιάς και είχε γιο «κιαμούλ καί ἀχουλούν», φρόνιμο κι έξυπνο δηλαδή. Ο βασιλιάς χαιρόταν πως όταν πεθάνει θα αφήσει πίσω του διάδοχο «πεδιξασμένον». Στα κάμποσα χρόνια επάνω, ο γιος του βασιλιά παρακάλεσε τον πατέρα του να του δώσει την άδεια να περιδιαβεί στο βασίλειο του πατέρα του και να γνωρίσει τους ανθρώπους του, να δει τα «ἀτέτα» τους, τις συνήθειες τους δηλαδή, να μάθει πολλά πράγματα και να κυβερνήσει κι εκείνος σαν τον πατέρα του όμορφα. Ο πατέρας του, του έδωσε την άδεια και ένα σακούλι με λίρες και τον «ἐπροβόδωσεν».
Το βασιλόπουλο για να μην τον γνωρίσουν φόρεσε «λώματα», ρούχα δηλαδή, χωριάτικα. Κρέμασε στη μέση του ένα σπαθί και βγήκε στο δρόμο. Στις δύο ημέρες επάνω, πήγε σε μία πολιτεία και είδε πως ένας άνθρωπος έγραφε πάνω σε κομμάτια χαρτιού δυο τρία λόγια και τα πετούσε στη θάλασσα. Τον πλησίασε και τον καλημέρισε. «Καλώς το βασιλόπουλο απάντησε ο γέροντας και ο νεαρός θαύμασε και τον ρώτησε: «πώς γνωρίζεις που είμαι βασιλόπουλο;» -«Εγώ», είπε ο γέρος, «ξέρω του καθενός την τύχη!»
Έβγαλε τότε το βασιλόπουλο και του έδωσε ένα φλουρί κι ο γέροντας του πρόβλεψε: « Σε ένα χωριό που θα πας, θα βρεις ένα εφτάχρονο κορίτσι άρρωστο, που θα την πάρεις για γυναίκα σου».
Ξαναθαύμασε την ικανότητα του γέροντα το βασιλόπουλο και έβαλε στο νου του να πάει να βρει το κορίτσι και να το σκοτώσει, γιατί άρρωστη γυναίκα δεν ήθελε να πάρει. Αφού γύρισε αρκετά χωριά, κάποτε έφτασε μουσαφίρης και στο χωριό που του χε πει ο γέροντας μάντης.
Οι οικοδεσπότες που τον δέχθηκαν στο σπίτι τους ήταν άνθρωποι γελαστοί και φιλόξενοι μα τόσο πολύ φτωχοί που «πεντικός ἀπέσ’ ’ς ὀσπίτ’ν ἀτουν ’κ ἐλευροῦτον», δηλαδή και το ποντίκι νηστικό έμενε στο σπίτι αυτό μιας κι ούτε καν αλεύρι δεν μπορούσε να βρει να φάει. Τους λυπήθηκε το βασιλόπουλο και έβγαλε και τους έδωσε ένα φλουρί κι αυτοί πήγαν κι αγόρασαν «το κάλλος του Θεοῦ» κι έφαγαν και διασκέδασαν.
Εκεί που έτρωγαν ακούσανε μια φωνή: «Μάνα, φέρε μου λίγο νερό». Ρώτησε ο νέος ποιος τους φώναξε κι εκείνοι του είπαν πως είχαν μια κόρη που βρισκόταν στο διπλανό δωμάτιο και πως ήταν εφτά χρονών και πολύ άρρωστη και δεν πέθαινε να σωθούνε.
Ο νεαρός κατάλαβε αμέσως πως αυτή ήταν η τύχη του, όπως του είχε προβλέψει ο γέρος μάντης κι έβαλε στο νου του να τη σκοτώσει. Και τη νύχτα, όταν κοιμήθηκαν οι γονείς του κοριτσιού σηκώθηκε κρυφά, κοίταξε και είδε πως σε μια κούνια μέσα κοιμάται ένα «μεχλέντς, άρρωστο και νεραξίαν», ένα μικρό άρρωστο σίχαμα δηλαδή και σήκωσε το σπαθί του και το κάρφωσε στου μωρού την κοιλιά. Φοβούμενος τις συνέπειες έφυγε τρέχοντας και ξεχνώντας τα φλουριά του κάτω από το μαξιλάρι του.
Ο Θεός όμως δεν ξέχασε το πλάσμα του και το μαχαίρι «ἐπῆγεν ἐξώφυλλα» -δεν κατόρθωσε να επιφέρει το θάνατο της- και καθώς το κορίτσι είχε στην κοιλιά του μια άσχημη πληγή σύρθηκε κι έτρεξαν από μέσα αίματα και φαρμάκια μαζί και πήρε ανάσα και «ἐκούγιξεν»: «Μάνα έλα, κάτι έπαθα!»
Έτρεξαν οι γονείς της και βρήκαν το μαχαίρι. Τους είπε τότε η κοπέλα πως ένα παλληκάρι το κάρφωσε στην κοιλιά της κι έτσι έτρεξαν έξω τα δηλητήρια κι έγινε καλά. Κατάλαβαν πως ο μουσαφίρης τους το έκανε κι έτρεξαν στο δωμάτιο του μα εκεί βρήκαν μόνο τα φλουριά.
Με τις λίρες που βρήκαν έχτισαν ένα μεγάλο χώρο φιλοξενίας κι όποιος έφτανε στα μέρη τους πήγαινε στον οντά τους κι έτρωγε κι έπινε και κοιμόταν και τους ευχόταν και μετά έφευγε. Όλος ο κόσμος άρχισε να το συζητά το καλό που έκαμαν. Ήταν καλό Χριστιανικό που ούτε ο βασιλιάς το έκαμε. Σαν το έμαθε ο βασιλιάς στέλνει στο χωριό το γιο του να δει ποιος ήταν αυτός που έκανε τέτοιο «σοχρέτ», θεοφιλές έργο δηλαδή.
Όταν έφθασε εκεί ο γιος του βασιλιά, είδε μια όμορφη και χιλιέμορφη κοπέλα να κάθεται στο μπαλκόνι και να κεντά ένα μαντήλι. Από την ομορφιά της έλαμπε σαν τον ήλιο και την αγάπησε αμέσως.
Κάθησε λίγες ημέρες στον τόπο εκείνο κι έπειτα γύρισε και ζήτησε από τον πατέρα του να στείλει προξενητάδες και να τον αρραβωνιάσουν με την κοπέλα που αγάπησε. Τι να έκαμε κι ο βασιλιάς; Εκπλήρωσε το χατίρι του γιου του κι έστειλε τον έμπιστο του άνθρωπο και αρραβώνιασε το γιο του με την κοπέλα και στις 40 ημέρες επάνω, έκαμαν και τη «χαρά».
«Ντο καιρόν ντό ἐπαρεθέκαν άτ’ς», όταν βρεθήκαν μόνοι θα λέγαμε σήμερα εμείς, ο νεαρός είδε τη «σύχναν» το σημάδι δηλ του μαχαιριού στης κοπέλας την κοιλιά και την παρακάλεσε να του πει πως έγινε και είχε αυτή τέτοιο σημάδι επάνω της.
Η κοπέλα «σιφτέν ’κ’εθέλεσεν», στην αρχή δεν θέλησε, αλλά μετά τα παρακάλια του, του είπε πως ένας κλέφτης πήγε κι έμεινε κάποτε στο σπίτι τους κι εκείνος τη μαχαίρωσε, αλλά ο θεός τη λυπήθηκε και κακό δεν έπαθε. Μοναχά τα δηλητήρια που την κρατούσαν άρρωστη έτρεξαν έξω κι έτσι έγινε καλά.
Τότε ο νεαρός, έπεσε στα χέρια της και της είπε πως εκείνος έκανε το κακό και «εψαλάφεσεν συγχώρησιν» και έζησαν καλά και ευτυχισμένα και βγήκε και ο λόγος που λέει: «Ὁ Θεός ντό γράφτ’ ’κι’ ἀπογράφκεται».
ΠΗΓΗ: pontiaka2.blogspot.gr, διαβάστε το στον παρακάτω σύνδεσμο όπως και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα για τον Πόντο:
Επιτροπή Ποντιακών Μελετών
Πολύτιμο υλικό της που περιλαβάνει βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, φωτογραφίες, ηχητικό υλικό, χάρτες, μία Χαλκογραφία, κ.α.
PONTOS – NEWS
Ειδήσεις και νέα από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία, την Πόλη, την ομογένεια και την επικαιρότητα στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Εδώ η Ελλάδα είναι μεγαλύτερη!
Ένωση Ποντιακής Νεολαίας Αττικής – Ε.ΠΟ.Ν.Α.
Η Ένωση Ποντιακής Νεολαίας Αττικής είναι σύλλογος με χαρακτήρα αμιγώς νεανικό που ιδρύθηκε το 2005 με στόχο όχι μόνο την διατήρηση και διάσωση του πολιτισμού του Ποντιακού Ελληνισμού .
PONTOS WORLD
PontosWorld is a website with information about the history and culture of the people from the historic region of Pontus which is situated in the north-east region of current day Turkey.
ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΠΟΝΤΟΣ
Άγιοι του πόντου, Ιερές Μονές και Ιεροί ναοί του Πόντου, ο Χριστιανισμός στον Πόντο και άλλα θέματα της Ορθοδοξίας και του Πόντου
Aδελφότητα Ποντίων Τορόντο <<Παναγία Σουμελά>>
This is dedicated to these children brought up with the Pontian ideals make us proud we were born Pontian, giving us hope, courage and strength to fight for the next Years.
ΕΝΩΣΗ ΠΟΝΤΙΩΝ ΕΛΒΕΤΙΑΣ
Για κάποιους ίσως να ακούγεται σαν… Ποντιακό ανέκδοτο.μα είναι τέλος πάντων δυνατόν η Ελβετία να έχει οργανωμένους Έλληνες μετανάστες, πόσο μάλλον έναν Σύλλογο Ποντίων. Και όμως …
Πατρίδα μας είναι ο Πόντος
Θέματα σχετικά με την Ιστορία, τους χορούς, την ενδυμασία του Πόντου και πολλά άλλα.
Kotsari.com
H Ιστορική πορεία,πρώτος αποικισμός, θρύλοι, παραδόσεις, ήθη, έθιμα, λαογραφία, θρησκευτικότητα, ποντιακοί χοροί των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου μέσα από κείμενα, αρχεία, χάρτες, στατιστικούς πίνακες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
pontos-genoktonia.gr
Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ- Κωνσταντίνος Φωτιάδης – Καθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού
Άμαστρις
Περιοδικό για τον Πόντο και τους ανθρώπους του.
Σύλλογος Ποντίων Ηερτεν Γερμανίας
Musik, Lieder, Sprache und Tänze spiegeln die Antike wieder und erinnern an eine alte Tradition der Griechen am schwarzen Meer.
Ποντιακή Εστία Μελβούρνης
Community based organisations are formed when people realise that there is an identified need. When our founding fathers decided to form Pontiaki Estia, they had recognised a void for Greek-Australians of Pontian heritage.
Σύλλογος Ποντίων Μόντρεαλ
Pontian Association of Montreal, “Efxinos Pontos”, e-mail us at info@efxinospontos.org
Terra Pontus
Tο blog αυτό θέλει να είναι κάτι σαν ένα βιβλίο. Το βιβλίο που ενδεχομένως κάποτε θα γράφαμε.
The Asia Minor and Pontos Hellenic Research Center-AMPHRC
Our goal is to document and disseminate information about the Greek communities of the later Ottoman empire, and study the expulsion of expulsion of the Greeks from their ancestral homelands in Asia Minor (or AnatoAnatolia), Eastern Thrace, and Pontos.
ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ
The Federation of Pontian Associations of Australia was established in 1989 as a federal institution with one goal in mind: to bring together like minded Pontic associatons whose express purpose is to preserve the Pontic culture in our new home.
The Pontian Greek Society of Chicago
The Pontian Greek Society of Chicago aims to provide material that informs the Greek-American community and the wider American public about our history and culture.
Όμιλος Ποντίων χορευτών Καβάλας
Ξεκινώντας με πολύ όρεξη και μεράκι, καταφέραμε να δημιουργήσουμε τον ΟΜΙΛΟ ΠΟΝΤΙΩΝ ΧΟΡΕΥΤΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ. Ελπίζουμε να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών όλων, και να συμβάλουμε στην διατήρηση της παράδοσης μας συμμετέχοντας στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας
Σύλλογος Ποντίων Φοιτητών και Σπουδαστών Θεσσαλονίκης
Από την ίδρυση του Συλλόγου (1946), την επαναλειτουργία του (1975) έως και σήμερα, ο Σ.Π.Φ.Σ.Θ. και όλα τα μέλη του αγωνίζονται καθημερινά για τη διάσωση και μετάδοση της πλούσιας πολιτιστικής μας παράδοσης και της αξιομνημόνευτης ιστορίας μας.
Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης
Η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1933 από Πόντιους πρόσφυγες εγκατεστημένους στη Θεσσαλονίκη. Αριθμεί σήμερα περίπου 6.500 μέλη.
Σύλλογος Ποντίων "Ακρίτες" Σερρών
Είναι σύλλογος που σκοπό έχει την πνευματική, ηθική και αισθητική διαπαιδαγώγηση των μελών του, όπως και την διατήρηση και διάδοση της παράδοσης του Πόντου.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΕΥΟΣΜΟΥ "ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΡΕΜΑΣΤΗ"
Ο Σύλλογος Ποντίων Ευόσμου “ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΡΕΜΑΣΤΗ” ιδρύθηκε το 1980 και φέρει το όνομα του ιστορικού γυναικείου μοναστηριού Παναγία Κρεμαστή (περιοχή Ματσούκας του Πόντου).
Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας
Η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρωσίας είναι η κοινωνική οργάνωση, που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των 100 χιλιάδων Ελλήνων, που διαμένουν στην επικράτεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
2o ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ
Η ιστοσελίδα του σχολείου μας.Σε αυτήν θα βρείτε πληροφορίες για δράσεις του σχολείου, για το θεατρικό εργαστήρι και την κινηματογραφική λέσχη μας,για μαθητικούς διαγωνισμούς και πολλά άλλα ενδιαφέροντα θέματα.
Κύκλωσαν το χωριό και είχαμεν ένα ποταμ το νερό έτρεχε.Ο κόσμος βγήκε από το ποτάμι και πάει στο χωράφ μέσα, σαν κοπάδι όλο στο χωρίο όπως ήτανε,όλους ξάπλωσαν τακ τακ τακ τακ.Τους σκότωσαν όλους.Το τσαρούχιμ έφαγα και αξυπόλυτη ήμουν.Πείνα για….
Bαρβάρα Χαραλαμπίδου
«Καθ’ οδόν συναντούσαμε ομίλους γερόντων, παιδιών, σε μια ατέλειωτη πορεία μαρτυρίου, όπου έπεφταν νεκροί από την εξάντληση και από τα χτυπήματα των συνοδών Τούρκων.Οι περισσότεροι εκλιπαρούν τον θάνατον. Στην πόλη Μεζερέχ ξαφνικά ακούσαμε φωνές περίπου τριακοσίων μικρών παιδιών, μαζεμένων σε κύκλο. Είκοσι τσανταρμάδες – χωροφύλακες που κατέβηκαν από τα άλογά τους- χτυπούσαν σκληρά και ανελέητα τα παιδιά με τα μαστίγια και τα τρυπούσαν με τα ξίφη τους για να μην κλαίνε. Το θέαμα ήτο πρωτοφανές, φρικώδες! Τα παιδάκια έσκυβαν κι έβαζαν τα χεράκια τους πάνω στο κεφάλι για ν’ αποφύγουν τα χτυπήματα. Μία μητέρα που όρμησε για να σώσει το παιδί της δέχτηκε το ξίφος στην καρδιά κι έπεσε κατά γης. Πάθαμε νευρική κρίση! Παντού βλέπαμε πτώματα γυναικών, παιδιών και γερόντων.
Συγκλονιστική περιγραφή μιας αμερικανίδας δημοσιογράφου η οποία ήταν αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων.
Ένα αλώνι γεμάτο πτώματα.Μπορεί να ήτανε 300, 500 άτομα.Ένα μωρό βύζαινε τη μάνα του και η μάνα του ήταν πεθαμένη.
Μαρία Τεξακαλίδου
Ο κόσμος έφυγε όλος διαλύθηκε.Η μάνα ψάχνει το παιδί και το παιδί τη μάνα και έγινε η Δευτέρα παρουσία.Σκοτώνουν σφάζουν αυτοί.
Η μάναμ έρχεται και τι να δει…τα μωρά της σφαγμένα εκεί ( τα 3 της παιδιά)και όλoι σφαγμένοι μαχαιρωμένοι.Μόνο εγώ ήμουν εν ζωή.
Πολύβιος Τεξακαλίδης
Καλή μέρα δεν είδαμε αγόρι μου. Δεν λέγονται αυτά που μας έκαναν. Δεν λέγονται….Το ποτάμι εκοκκίνισε από το αίμα.Πολλά τράβηξε ο Ελληνισμός.
8/3: Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας Η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η πρώτη Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Καθιερώθηκε ως Παγκόσμια μέρα από τον ΟΗΕ το 1977. - Σχετικές αναρτήσεις
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
