Η μαθητοκεντρική μάθηση (student – centered learning) είναι μια εκπαιδευτική προσέγγιση που θέτει τον/την μαθητή/μαθήτρια στο κέντρο της διδακτικής διαδικασίας, ενισχύοντας τη συμμετοχή του/της, την αυτονομία και την ενεργό συμμετοχή του/της στη μάθηση. Οι βασικές αρχές της μαθητοκεντρικής μάθησης στοχεύουν να ενθαρρύνουν την αυτορρύθμιση και την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών/μαθητριών, ενώ ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού μετατρέπεται σε ρόλο οδηγού και υποστηρικτή/υποστηρίκτρια της διαδικασίας.

Τέσσερις βασικές αρχές της μαθητοκεντρικής μάθησης:

• Ο/Η εκπαιδευτικός ως οδηγός, όχι διευθυντής: Η μαθητοκεντρική μάθηση μετακινεί τον/την εκπαιδευτικό από τον παραδοσιακό του/της ρόλο ως κεντρικός διανομέας πληροφοριών, στο ρόλο του καθοδηγητή. Στόχος είναι να ενθαρρύνει τους/τις μαθητές/μαθήτριες να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να ανακαλύπτουν λύσεις και να επιλύουν προβλήματα μόνοι τους. Ο/Η εκπαιδευτικός διευκολύνει τη μαθησιακή διαδικασία, παρέχοντας τα εργαλεία και την υποστήριξη που χρειάζονται οι μαθητές/μαθήτριες.
  • Παράδειγμα: Σε ένα μάθημα Μαθηματικών, αντί να δίνει ο/η εκπαιδευτικός απευθείας τη λύση σε ένα πρόβλημα γεωμετρίας, μπορεί να ζητήσει από τους/τις μαθητές/μαθήτριες να δημιουργήσουν δικές τους υποθέσεις και να συνεργαστούν για να βρουν τη λύση. Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να τους/τις καθοδηγήσει μέσω ερωτήσεων, προσφέροντας βοήθεια όταν χρειαστεί, αλλά χωρίς να επεμβαίνει με την απάντηση.
• Διάταξη της τάξης – Ελευθερία επιλογής: Η ελευθερία επιλογής στη θέση όπου κάθονται οι μαθητές/μαθήτριες μέσα στην τάξη τους/τις βοηθά να αναπτύξουν δεξιότητες αυτοδιαχείρισης. Η ευελιξία αυτή, σε συνδυασμό με την προσαρμογή του χώρου στις μαθησιακές τους ανάγκες, καλλιεργεί την αίσθηση ευθύνης και προσωπικής συμμετοχής.
  • Παράδειγμα: Σε μια τάξη Γλώσσας, οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να επιλέξουν να εργαστούν σε ήσυχη γωνιά όταν χρειάζονται συγκέντρωση ή σε ομάδες αν προτιμούν να συνεργαστούν με συμμαθητές/συμμαθήτριές τους για μια δραστηριότητα κατανόησης κειμένου. Αυτή η ευελιξία επιτρέπει στους/στις μαθητές/μαθήτριες να προσαρμόζουν το περιβάλλον στις δικές τους ανάγκες.
• Συνεργασία – Τα ομαδικά projects ως καθημερινή πρακτική: Η συνεργασία είναι κεντρικό στοιχείο της μαθητοκεντρικής μάθησης. Οι μαθητές/μαθήτριες ενθαρρύνονται να εργάζονται ομαδικά, να μοιράζονται ιδέες και να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον. Οι ομαδικές δραστηριότητες ενισχύουν την ικανότητα επικοινωνίας, την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα.
  • Παράδειγμα: Σε ένα μάθημα Ιστορίας, οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να εργαστούν σε ομάδες για να δημιουργήσουν ένα πρότζεκτ που εξετάζει μια ιστορική περίοδο, παρουσιάζοντας τη με διάφορα μέσα, όπως βίντεο, αφίσες ή θεατρικές παραστάσεις. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση τους/τις ενθαρρύνει να εξερευνήσουν το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.
• Διαφοροποίηση – Προσαρμογή δραστηριοτήτων στις ανάγκες κάθε μαθητή/μαθήτριας: Η διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές της μαθητοκεντρικής μάθησης. Ο/Η εκπαιδευτικός πρέπει να σχεδιάζει δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες, στα ενδιαφέροντα και στις ικανότητες κάθε μαθητή/μαθήτριας. Αυτό όχι μόνο βοηθά στην ατομική ενδυνάμωση των μαθητών/μαθητριών, αλλά επίσης υποστηρίζει τη δημιουργία μιας δίκαιης μαθησιακής κοινότητας.
  • Παράδειγμα: Σε ένα μάθημα Λογοτεχνίας, οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να επιλέξουν να αναλύσουν ένα βιβλίο μέσα από διάφορες προσεγγίσεις. Ένας/Μία μαθητής/μαθήτρια με ενδιαφέρον στη γραφή μπορεί να γράψει ένα δοκίμιο, ενώ κάποιος άλλος με καλλιτεχνικές τάσεις μπορεί να δημιουργήσει μια αφίσα που απεικονίζει τα κύρια θέματα του βιβλίου.

Οφέλη της Μαθητοκεντρικής Μάθησης

Η προσέγγιση αυτή παρουσιάζει σημαντικά οφέλη για τους/τις μαθητές/μαθήτριες. Η ενεργός συμμετοχή τους και η δυνατότητα ελέγχου της μαθησιακής τους διαδικασίας, ενισχύουν το ενδιαφέρον και την κίνητρό τους. Επιπλέον, ενθαρρύνονται να καλλιεργήσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, λήψης αποφάσεων και συνεργασίας – δεξιότητες που είναι κρίσιμες για τον 21ο αιώνα.

Εφαρμογή της Μαθητοκεντρικής Μάθησης στην Πράξη
Για να επιτύχει μια μαθητοκεντρική προσέγγιση, απαιτούνται πρακτικά βήματα: οργάνωση ομαδικών projects, χρήση τεχνολογίας για αλληλεπίδραση και κατανόηση, καθώς και τακτική ανατροφοδότηση από τους/τις μαθητές/μαθήτριες. Μετασχηματίζοντας την τάξη σε ένα περιβάλλον που προάγει την αυτονομία και τη συνεργασία, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προσφέρουν ουσιαστικές μαθησιακές εμπειρίες.

Συμπερασματικά: Η μαθητοκεντρική μάθηση προσαρμόζει τη διδασκαλία στις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών/μαθητριών, ενώ καλλιεργεί ένα δημιουργικό και συνεργατικό περιβάλλον μάθησης.

—

Βιβλιογραφία

• Brown, P. C., Roediger, H. L., & McDaniel, M. A. (2014). Make it stick: The science of successful learning. Belknap Press.
• Prince, M. (2004). Does active learning work? A review of the research. Journal of Engineering Education, 93(3), 223-231.
• Weimer, M. (2013). Learner-centered teaching: Five key changes to practice. Jossey-Bass.