Γελοιογραφίες του «Όχι» – Μουσική
Ανάγνωση Πρακτικού από … Βραβεία/Αριστεία
Μικρό αφιέρωμα στη Σημαία
Α
Σεβαστοί καθηγητές, αγαπητοί συμμαθητές,
Λίγες ώρες μένουν μέχρι να έρθει το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου. Μιας ημέρας διαφορετικής από τις άλλες, πριν από 8… χρόνια, που ένα ΟΧΙ ειπώθηκε από τους Έλληνες, δια στόματος του τότε πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, προς τον Ιταλό πρέσβη Γκράτσι, όταν εκείνος απαίτησε την παράδοση της χώρας μας. Είμαστε σήμερα εδώ για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε αυτήν την επέτειο.
Αποτίνουμε συνάμα, φόρο τιμής στην ελληνική σημαία, σύμβολο που ενσάρκωσε τη δυσκολονόητη ιδέα της πατρίδας και έδωσε πνοή σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους μας.
Σήμερα μας δίνει πίστη και δύναμη για νέους αγώνες: Αγώνες για δικαιοσύνη, για την παιδεία, για το περιβάλλον, αγώνες ενάντια στο ρατσισμό, το φασισμό, αγώνες για δημοκρατία, φως κι αξιοπρέπεια.
«Το τραγούδι της Σημαίας»: Καμπανέλλη – Χατζηδάκη
| Τώρα σημαία μου το αίμα και λάβαρο η λαβωματιά Ρίξε μου το στερνό σου βλέμμα αίμα στην άδεια μου καρδιά |
Όχι ποτέ μου δε σε δίνω στρατιώτη μου στην ξενιτιά Τραγούδι και χορό εγώ στήνω για σε στην ακροποταμιά |
Αποχώρηση Σημαίας
Α Δευτέρα 28. Κοιμήθηκα δυο το πρωί, διαβάζοντας Μακρυγιάννη. Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: «έχουμε πόλεμο».
Τίποτε άλλο, ο κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, που λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή: Άγνωστη. Περιμένει ακόμη εκεί που την άφησα. Δεν ξέρω πόσο θα περιμένει, αλλά ξέρω πως θα φέρει το μεγάλο μεσημέρι. Ντύθηκα κι έφυγα αμέσως. (ξεκρεμάει το παλτό … το βάζει και φεύγει)
Β Ο Γκράτσι, πρέσβης στην Ελλάδα της φασιστικής κυβέρνησης της Ιταλίας, είχε δει τον Μεταξά στις τρεις. Του έδωσε μια νότα και του είπε πως στις 6 τα ιταλικά στρατεύματα θα προχωρήσουν. Ο πρόεδρος του αποκρίθηκε πως αυτό ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου. Έπειτα άρχισαν να φτάνουν οι υπουργοί, χλωμοί περισσότερο ή λιγότερο, καθένας κατά την κράση του. Το υπουργικό συμβούλιο κράτησε λίγο. Ο Μεταξάς πήγε αμέσως στο γραφείο του κι έγραψε το διάγγελμά στο λαό.
Διάλογος Γκράτσι – Μουσολίνι – Ημερολόγιο Γκράτσι
Μεταξάς: Λοιπόν έχουμε πόλεμο
Γκράτσι: Όχι απαραίτητα Εξοχότατε. Η ιταλική κυβέρνηση ελπίζει ότι θα δεχτείτε την αξίωσήν της και θα αφήσετε τα ιταλικά στρατεύματα να διέλθουν δια να καταλάβουν τα στρατηγικά σημεία της χώρας.
Μεταξάς: Και ποια είναι τα στρατηγικά αυτά σημεία, για τα οποία ομιλεί η διακοίνωσις;
Γκράτσι: Δεν είμαι εις θέσιν να σας ειπώ εξοχότατε. Η κυβέρνησίς μου δεν με ενημέρωσε. Γνωρίζω μόνον ότι το τελεσίγραφο εκπνέει εις τας 6 το πρωί.
Μεταξάς: Εν τοιαύτη περιπτώσει, η διακοίνωσις αυτή αποτελεί κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδος.
Γκράτσι: Όχι, Εξοχότατε. Είναι τελεσίγραφον.
Μεταξάς: Ισοδύναμον προς κήρυξιν πολέμου.
Γκράτσι: Ασφαλώς, όχι, διότι πιστεύω ότι θα παράσχετε τας διευκολύνσεις, τας οποίας ζητεί η κυβέρνησίς μου.
Μεταξάς: Όχι, ούτε λόγος δύναται να γίνει περί ελευθέρας διελεύσεως. Ακόμη όμως και αν υπετίθετο ότι έδιδα μιαν τοιαύτην διαταγή (την οποία δεν είμαι διατεθειμένος να δώσω), είναι τώρα τρεις το πρωί. Πρέπει να ετοιμαστώ, να κατέβω εις τας Αθήνας, να ξυπνήσω τον Βασιλέα, να καλέσω τον Υπουργόν των Στρατιωτικών και τον Αρχηγόν του Γενικού Επιτελείου, να θέσω εις κίνησην όλες τις στρατιωτικές τηλεγραφικές υπηρεσίες, έτσι που μια τέτοια απόφασις να γίνει γνωστή στα πλέον προκεχωρημένα τμήματα των συνόρων. Όλα αυτά είναι πρακτικώς αδύνατα. Η Ιταλία, η οποία δεν μας παρέχει καν τη δυνατότητα να εκλέξωμε μεταξύ πολέμου και ειρήνης, κηρύσσει ουσιαστικώς τον πόλεμον εναντίον της Ελλάδος.
Γκράτσι: Πολύ καλά λοιπόν, έχομεν πόλεμον.
Α Μέσα από τα τζάμια του αυτοκινήτου, η αυγή μ΄ ένα παράξενο μυστήριο χυμένο στο πρόσωπό της «Πόλεμος λοιπόν» (Σεφέρης)
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ Κωνσταντίνου Καβάφη
Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
Που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι να πούνε…
Ο αρνηθείς δεν μετανιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι, «όχι» θα ξαναέλεγε. (Κωνσταντίνος Καβάφης)
Α Την 28η του Οκτώβρη, 17 χρόνια πριν, ο Μπενίτο Μουσολίνι, γνωστός ως Ντούτσε, ηγέτης στα ιταλικά, είχε εγκαθιδρύσει στη χώρα του το φασιστικό καθεστώς. Κάθε ομοιότητα με το χρόνο που επέλεξε να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας είναι καθαρά… συμπτωματική. Το αλβανικό κράτος ήδη από τον Απρίλιο του 1939 βρισκόταν υπό ιταλική κατοχή, οπότε είχε γίνει η βάση συγκέντρωσης των φασιστικών στρατευμάτων.
Β Μήνες τώρα ο Ντούτσε προετοίμαζε τον πόλεμο αστραπή εναντίον της Ελλάδας, θεωρώντας βέβαιη την κατάκτησή της σε μικρό χρονικό διάστημα. 3.00 το πρωί δόθηκε το τελεσίγραφο, στις 6.00 εξέπνεε….στις 4 ο πόλεμος είχε ξεκινήσει. Αχάραγα, οι ιταλοί διαβαίνουν τα ελληνοαλβανικά σύνορα και μπαίνουν σε ελληνικό έδαφος. Το ελληνικό «Όχι» μετουσιώνεται.
Α Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, η Ελλάδα πηγαίνει στον πόλεμο, με το χαμόγελο στα χείλη, όπως χαρακτηριστικά λέει τραγούδι της εποχής. Αντιπαραβάλλει στρατό περίπου 35000 ανδρών εναντίον των ιταλικών δυνάμεων. Κάτω από αντίξοες συνθήκες μάχεται και κερδίζει νίκες. Η άμυνα γίνεται επίθεση και οι ιταλοί χάνουν περίπου το 1/3 της ιταλοκρατούμενης Αλβανίας. Οι ελληνικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το Δεκέμβρη του 1940 κατά σειρά τις πόλεις: Κορυτσά, Πόγραδετς, Άγιοι Σαράντα, Αργυρόκαστρο και Χιμάρα. Στις 10 Ιανουαρίου 1941 , πριν την έλευση της βαρυχειμωνιάς, καταλαμβάνεται και το στρατηγικής σημασίας οχυρωμένο πέρασμα της Κλεισούρας στο αλβανικό έδαφος.
Η Πορεία προς το Μέτωπο Οδυσσέα Ελύτη
Ιανουάριος 1941 στη ζώνη του πυρός
«Ξημερώνοντας τ΄ Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά για τα μέρη όπου δεν έχει καθημερινές και σκόλες. Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις γραμμές που κρατούσανε ως τότε Αρτινοί από Χειμάρρα ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι πολεμούσανε απ΄την πρώτη μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει σχεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε άλλο.
Δώδεκα μέρες κιόλας είχαμε μεις πιο πίσω, στα χωριά. Κι απάνω που συνήθιζε τ΄αυτί μας πάλι στα γλυκά τριξιματα της γης, και δειλά συλλαβίζαμε το γάβγισμα του σκύλου η τον αχό της μακρινής καμπάνας, να που ήταν ανάγκη, λέει, να γυρίσουμε στο μόνο αχολόι που ξέραμε: στο αργό και στο βαρύ των κανονιών, στο ξερό και στο γρήγορο των πολυβόλων.
Β Η προέλαση των Ελλήνων αποτελεί την πρώτη ήττα του Άξονα, δηλαδή της συμμαχίας Ιταλίας, Γερμανίας και Ιαπωνίας που αποτελούσαν τη μια πλευρά στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ Γιάννη Ρίτσου
Τούτος ο λαός αφέντη μου, δεν ξέρει πολλά λόγια,
Σωπαίνει, ακούει κι όσα του λες, τα δένει κομπολόγια
Και κάποιο βράδυ, πες, σαν χθες, υψώνει το κεφάλι,
Κι αστράφτουνε τα μάτια του κι αστράφτει ο νους του πάλι. (Γιάννης Ρίτσος)
Α Ο Μουσολίνι αποτυγχάνει να κατακτήσει την Ελλάδα κάνοντας απλά περίπατο, όπως είχε ελπίσει. Τώρα σχεδιάζει να εξαπολύσει την περίφημη «εαρινή επίθεση» για να συντρίψει επιτέλους τον ελληνικό στρατό.
Β Στα τέλη του Γενάρη πεθαίνει ο Μεταξάς. Στο αλβανικό μέτωπο έρχεται η βαρυχειμωνιά, η προέλαση διακόπτεται και επικρατεί στασιμότητα. Ο ιταλικός στρατός προσπαθεί να αυξήσει τις στρατιωτικές του δυνάμεις, προκειμένου να ανακοπεί η οπισθοχώρησή του. Οι Έλληνες είναι μακριά από τα κέντρα ανεφοδιασμού και οι ελλείψεις σε εφόδια είναι τεράστιες. Τα μεταφορικά μέσα δεν επαρκούν να προωθήσουν τα δέματα με τις ζεστές μάλλινες κάλτσες και φανέλες που έχουν ανάγκη οι φαντάροι. Τα κρυοπαγήματα και το κόψιμο των ποδιών γίνονται μάστιγα.
Το πλατύ Ποτάμι – Γιάννη Μπεράτη
Καθόμασταν εκεί, δίπλα στ’ απομεινάρια της παγωμένης χτεσινής φωτιάς και περιμέναμε ν’ ακούσουμε το σάλπισμα. […] Το κρύο ήταν φοβερό, αφάνταστο. Από το κρύο αυτές τις ώρες σού πονούσε κυριολεκτικά η ψυχή και σου ‘ρχόταν, σα μωρό, να μπήξεις τα κλάματα, έτσι χωρίς να ξέρεις κι εσύ τι ζητάς και τι θα βγάλεις μ’ αυτό. Απ’ το περιορισμένο του χώρου δεν μπορούσες να κάνεις δυο βήματα και καθόσουν εκεί ακίνητος, ξυλιασμένος, έτσι σα να ‘χει παγώσει κι αυτό το ίδιο το μυαλό σου, χτυπώντας μόνο από καιρό σε καιρό το ‘να σου χέρι με τ’ άλλο, έτσι σαν στο στίχο της απελπισίας του Σολωμού. Αν πεις πια για τα πόδια σου εκείνα δεν ήξερες αν τά ‘χεις πια.
Γράμμα από το μέτωπο – Πυθαγόρα
30 Οκτωβρίου 1940
Αγαπημένη μου,
μες στο Καλπάκι σ’ ένα ρέμα κουρνιάσαν οι στρατιώτες
βουτώ τη λόγχη μου στο αίμα, δέξου τις λέξεις μου τις πρώτες
είναι οι λέξεις μετρημένες σαν τις στιγμές μου εδώ πάνω
κι είναι οι σκέψεις μου δοσμένες ως την στιγμή που θα πεθάνω.
Αχ, τι να σου γράψω αγαπημένη; Εδώ συμβαίνουνε πολλά,
γύρω μου δέκα σκοτωμένοι …. είμαι καλά… Είμαι καλά…
Ό,τι να γράψω δε μου φτάνει, τα λίγα εδώ είναι πολλά
κι αν μάθεις πως έχω πεθάνει, είμαι καλά… Είμαι καλά…
Μα να… Επίθεση αρχίζει πάλι, νομίζω πως σου τα ‘πα όλα…
Τώρα είναι η στιγμή είναι πολύ μεγάλη, τώρα μιλούν τα πολυβόλα…
Τι να σου γράψω αγαπημένη, εδώ συμβαίνουν πολλά…
Γύρω μου δέκα σκοτωμένοι αλλά είμαι καλά… Είμαι καλά…
Ό,τι να γράψω δε μου φτάνει, τα λίγα εδώ είναι πολλά
κι αν μάθεις πως έχω πεθάνει, είμαι καλά… Είμαι καλά…
Α Γυναίκες κάθε ηλικίας, φορτώνονται πυρομαχικά κι ανεβαίνουν τα χιονισμένα βουνά να φθάσουν στο φαντάρο να τον ζεστάνουν και να του δώσουν δύναμη και κουράγιο.
Προφορική μαρτυρία Τάκη Τράντα
Συνάντησα γυναίκες που κουβαλούσαν πυρομαχικά. Μία ήτο 88 ετών. Το βράδυ είδα μια γριούλα να κρατά δυο μικρά και η μητέρα τους ζύμωνε ψωμί για τον στρατό με το φως δυο κεριών που είχε μέσα σ’ ένα ποτήρι. Τα χιόνια, ο πάγος, το τρομερό κρύο, δεν φαίνονταν να τις τρόμαζε.
Όλες γεμάτες χαρά ήθελαν να προσφέρουν στο στρατό ό,τι δεν μπορούσαν τα μεταγωγικά.
Αλήθεια γυναίκες θαύμα.
«Μάνα και γιός» Νικηφόρου Βρεττάκου Απόσπασμα
Στης ιστορίας το διάσελο όρθιος
ο γιος πολέμαγε
κι η μάνα κράταε τα βουνά,
όρθιος να στέκει ο γιος της,
μπρούντζος, χιόνι και σύννεφο.
Κι αχολόγαγε η Πίνδος
σαν να’ χε ο Διόνυσος γιορτή.
Τα φαράγγια κατέβαζαν
τραγούδια κι αναπήδαγαν τα
έλατα και χορεύαν οι πέτρες.
Β Παρά τις δυσκολίες ο ελληνικός στρατός ετοιμάζεται να αντικρούσει την «εαρινή επίθεση» του Μουσολίνι. Στις 9 Μαρτίου θα ξεκινήσει η νέα ιταλική επίθεση σε όλο το μήκος του ελληνοιταλικού μετώπου και θα κρατήσει ως τις 25 Μαρτίου χωρίς οι Ιταλοί να επιτύχουν τους στόχους τους και διατηρώντας οι ελληνικές δυνάμεις ακέραιες τις θέσεις τους. Αυτή ήταν και η τελευταία απόπειρα των Ιταλών μέχρι την γερμανική εισβολή.
Το πλατύ ποτάμι Γιάννη Μπεράτη Απόσπασμα
Η μεγάλη ανοιξιάτικη επίθεση των Ιταλών, η επίθεση της 10ης Μαρτίου, όπως τη λέγαμε εμείς, που τόσο διθυραμβικά την προαναγγέλνανε τόσον καιρό και που σ΄αυτήν στήριζαν τις ύστατες ελπίδες τους, είχε αρχίσει πραγματικά φοβερή. Το πολεμικό τους υλικό ήταν άφθονο και το ρίχνανε αφιδώς. Το δικό μας γλίσχρο, αγωνιώδες, προβληματικό, μα σε κάθε ελληνικό στήθος είχε ριζώσει μια βουβή αμετάκλητη απόφαση: «Δεν θα περάσουν».
Α Άρματα μάχης, αεροπλάνα, απ΄ όλα αυτά είχε η Ιταλία. Αλλά δεν είχε ηθικό εξοπλισμό. Είχε μεγάλα πυροβόλα, αλλά δεν είχε δίκιο. Οι Έλληνες δεν χρησιμοποιήσανε τα ακόντια των Θερμοπυλών, όμως χρησιμοποιήσανε ένα άλλο επίσης αναχρονιστικό όπλο, την ξιφολόγχη, που επανέφερε στον πόλεμο τον παράγοντα της προσωπικής ανδρείας. «Και ανδρεία έχουν μονάχα οι ελεύθεροι λαοί, ενώ οι αδικητές λαοί έχουν θράσος μονάχα» Κώστας Βάρναλης
Αθήνα, Νοέμβριος 1940, Γιάννη Ρίτσου
Διαβάζουμε τα τελευταία παραρτήματα:
Νικούμε. Νικούμε
Πάντα νικάει το δίκιο!
Μια μέρα θα νικήσει ο άνθρωπος.
Μια μέρα η λευτεριά θα νικήσει τον πόλεμο.
Μια μέρα θα νικήσουμε για πάντα.
Μικρός Λαός, Γιάννη Ρίτσου
Μικρός λαός και πολεμά
Δίχως σπαθιά και βόλια
Για όλου του κόσμου το ψωμί
Το φως και το τραγούδι
Κάτω απ΄ τη γλώσσα του κρατεί
Τους βόγγους και τα ζήτω
Κι αν κάνει πως τα τραγουδεί
Ραγίζουν τα λιθάρια
Β Στην Γερμανία έχει εγκαθιδρυθεί επίσης από το 1933 ένα φασιστικό καθεστώς. Η παγκόσμια οικονομική ύφεση είχε χτυπήσει σκληρά τη χώρα και εκατομμύρια άτομα ήταν άνεργα. Το ναζιστικό κόμμα με επικεφαλής τον Αδόλφο Χίτλερ υπόσχεται στους απογοητευμένους δουλειά, μια καλύτερη ζωή και μια νέα, ένδοξη Γερμανία. Οι ναζί απευθύνονται ιδίως στους ανέργους, τους νέους και τα μέλη κατώτερων και μεσαίων τάξεων.
Α Το καθεστώς άλλαξε ολοσχερώς τις πολιτικές και κοινωνικές δομές στη χώρα, καθιερώνοντας τον «υπέρτατο ηγέτη» και υιοθετώντας φυλετική πολιτική, η οποία οδήγησε στη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης και τελικά στο Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ευρώπης.
ΣΚΕΤΣΑΚΙ « ΦΑΣΙΣΜΟΣ»
(στην άκρη της σκηνής μαζεύεται μια παρέα παιδιών)
-Λοιπόν…σχετικά με τα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου του 1940
-Βασικές λέξεις και έννοιες: πόλεμος, φασισμός
-Τι είναι πόλεμος;
-Τι είναι πόλεμος το ξέρουν όλοι. Το ερώτημα είναι γιατί γίνεται ένας πόλεμος. Βρήκα κάτι σε ένα βιβλίο. Ακούστε τι λέει: «Γιατί γίνονται πόλεμοι; Η βία μεταξύ των ανθρώπων γεννήθηκε από τη στιγμή που κάποιοι έκλεψαν αυτά που ανήκουν σε άλλους… Σήμερα, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει πόλεμος επειδή μερικοί λαοί διαφωνούν με τα σύνορα που χωρίζουν τις χώρες τους.»
-Ωραία. Και τι είναι ο φασισμός;
-Λοιπόν… Ακούστε τι λέει σε μια ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια: «Ο φασισμός είναι πολιτική ιδεολογία και μαζικό κίνημα που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος υπεράνω κάθε άλλης αξίας…»
-Δεν κατάλαβα τίποτα. Ας δούμε και το λεξικό τι λέει: «Φασισμός: Πολιτικό καθεστώς με κύρια χαρακτηριστικά την κατάργηση της δημοκρατίας, την έξαρση της βίας και του εθνικισμού, την υιοθέτηση του ρατσισμού, τη γενοκτονία των μειονοτήτων… Δυσκολονόητο…
-Ο παππούς μου, μου έχει μιλήσει για τον πατέρα του που ήταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μου εξήγησε και τι χαρακτηριστικά έχει ο φασισμός για να μπορώ να τον αναγνωρίζω:
Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ελευθερία του λόγου είναι εχθροί.
Τυφλή υπακοή. Απαγορεύεται να διαφωνείς.
Υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές.
Οι ξένοι είναι κατώτεροι..
Σημασία έχει να έχεις τον πιο ισχυρό στρατό, για να μπορείς να είσαι κατακτητής.
Ο φασισμός φροντίζει με έντεχνο τρόπο να εμφανίζεται σε καιρούς που οι άνθρωποι περνάνε δύσκολα.
Το νου μας λοιπόν!
Β Δέκα μέρες μετά την αποτυχημένη εαρινή επίθεση των Ιταλών, στις 6 Απριλίου του 1941 λαμβάνει χώρα η γερμανική εισβολή με την επίθεση των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας. Συγχρόνως και οι Ιταλοί ξεκινούν νέα επίθεση στο αλβανικό μέτωπο.
Α Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν την Κορυτσά στις 14 Απριλίου και φτάνουν στις 19 στις λίμνες Πρέσπες. Στις 22 Απριλίου φτάνουν στα ελληνο-αλβανικά σύνορα στο χωριό Περάτη και περνούν σε ελληνικό έδαφος την επόμενη ημέρα. Μετά την τριήμερη μάχη στα ελληνοαλβανικά σύνορα, τα ελληνικά στρατεύματα θα αρχίσουν να υποχωρούν προς το νότο.
Ακολουθεί η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς, στις 20 Απριλίου και με τους Ιταλούς τρεις μέρες αργότερα, οι οποίες περαιώνουν τυπικά τον πόλεμο.
Ποίηση Νικηφόρου Βρεττάκου – Γιάννη Ρίτσου
Τι βγαίνουνε μες απ΄τις κάνες των τουφεκιών;
Ποια αισθήματα; Ποιος λόγος; Ποιο σωτήριο μήνυμα;
Ειδοποιείστε αυτούς τους στρατιώτες εκεί που τουφεκίζουν το αύριο.
Θυμηθείτε αυτούς τους στρατιώτες
Κατηφόρισαν με σκισμένα χιτώνια, με παλιά ντουφέκια
Δίχως ψωμί στο γυλιό δίχως σφαίρες.
Μονάχα με μικρά οργισμένα ποτάμια κλείναν τα περάσματα πίσω τους.
Είχαν βαδίσει μήνες και μήνες πάνου σ΄ άγνωστες πέτρες
Πάνου στο χιόνι μαζί με τις ελιές τους και τ΄ αμπέλια τους –
Άλλος άφησε κει πάνου ένα πόδι ένα χέρι
Άλλος ένα μεγάλο κομμάτι απ την ψυχή του
Καθένας κι έναν ή πιότερους νεκρούς.
Ημερολόγιο Γεώργιου Δροσίνη
«27 Απριλίου 1941. Κυριακή, 8 το πρωί. Είσοδος Γερμανών. Αρχή δουλείας. Για πόσον καιρό; Ποιες συνέπειες θα έχει; Πώς θα την υποστούμε; Καρτερία και προσδοκία της ελευθερίας με πίστη ακλόνητη» Γεώργιος Δροσίνης
Β Στα τρία και πλέον χρόνια της τριπλής κατοχής από τους γερμανούς, τους ιταλούς και τους βούλγαρους, οι νεκροί είναι χιλιάδες από την πείνα και από τα εκτελεστικά αποσπάσματα.
Απόσπασμα ποιήματος Γιάννη Ρίτσου
Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που πάει να σκύψει
Με το σουγιά στο κόκκαλο με λουρί στο σβέρκο
Να τη πετιέται από ξαρχής κι αντριεύει και θεριεύει,
Και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.
Α Μέσα στο σκοτάδι της κατοχής γεννιέται ο μικρός Ήρωας. Τέσσερα ηρωικά ελληνόπουλα: Ο Γιώργος Θαλάσσης, το θρυλικό παιδί-φάντασμα, η γλυκιά Κατερίνα, ο διαρκώς πεινασμένος Σπίθας και ο Διαβολάκος αγωνίζονται, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, για ένα καλύτερο σήμερα κι ένα ακόμη πιο αισιόδοξο αύριο. Μέσα από τις περιπέτειές τους, μας μεταφέρουν σε έναν κόσμο ηρώων, όπου προτεραιότητα έχουν οι αξίες όπως η αγάπη για την ελευθερία και την πατρίδα, το μίσος κατά της τυραννίας και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Β «Οι ηρωισμοί της ομάδας του Γιώργου Θαλάσση δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας ενός συγγραφέα, είναι η αντανάκλαση των γεγονότων που έλαβαν χώρα εκείνη την εποχή. Η νεολαία είναι πανέτοιμη να αντιμετωπίσει την εχθρική κατοχή» Μανώλης Γλέζος
ΣΚΕΤΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ
Πράκτορας Κεραυνός: Λοιπόν, Γιώργο, αυτό το παίρνεις εσύ, Σπίθα, αυτό είναι στα κυβικά σου…για σένα έχουμε κάτι ιδιαίτερο..
Διαβολάκος: Ευχαριστώ, η σφεντόνα μου κάνει για δέκα πιστόλια.
Π.Κ.: Τι συμβαίνει, Κατερίνα;
Κατερίνα: Τίποτα, έχω αποδείξει, ότι είμαι και ώριμη και ικανή πια. Νομίζω ότι ηρθε η ώρα να χριστώ επίσημα μέλος της ομάδας που θα βοηθήσει το ελληνικό έθνος και θα οδηγήσει ξανά τη χώρα στην ελευθερία..δεν έχεις παρά να μου δώσεις το όπλο μου.
Π.Κ.: Πολύ καλά…ας γίνει λοιπόν…πράκτορα Κατερίνα!! Δώς της το…
Κατερίνα: Αυτό είναι μικρό!!
Π.Κ.: Κατερίνα! Λοιπόν συνεχίζουμε… Εδώ έχουμε μια σειρά από παράξενα πρωτότυπα όπλα. Μπλε σκόνη υπνωτισμού…ένα φύσημα στο πρόσωπο του εχθρού και φσσσς ..όνειρα γλυκά. Κόκκινη αμπούλα…. φαγουρόσκονη… και διάφορες άλλες αμπούλες βρώμας.
Σπίθας: Σαν καραμέλες είναι…
Π.Κ.: Και το καμίλιο..
Κατερίνα: Τι είναι αυτό;
Π.Κ.: Χαμελαίων…αντικλείδι… εφαρμόζει σε οποιαδήποτε κλειδαριά και με το πάτημα του κουμπιού η πόρτα ανοίγει αυτόματα!
Διαβολάκος: Μόνο ένα υπάρχει;
Π.Κ.: Ναι, και το παίρνει ο Γιώργος.
Γιώργος: Έλα, θα στο δίνω!
Π.Κ.: Τέλος, το κουτί των μεταμφιέσεων…Πανδώρα!
Κατερίνα: Αυτό θα το πάρω εγώ;
Π.Κ.: Αυτό το παίρνει αυτός που το έχει πραγματική ανάγκη… περιέχει μέσα ότι χρειάζεστε για να ξεγελάσετε τους εχθρούς σας… παίρνοντας οποιαδήποτε μορφή επιθυμείτε… Απορίες
Σπίθας: Εεεε…έχει κάτι να φάμε;
Διαβολάκος: Έλα ρε Σπίθα
Π.Κ.: Είσαστε έτοιμοι για την πρώτη σας αποστολή;
Γιώργος: Είναι χρέος μας και μεγάλη μας τιμή, να είμαστε ανάμεσα στους έλληνες πράκτορες της αντίστασης
Διαβολάκος: Θα σας βγάλουμε ασπροπρόσωπους
Οθόνη:………
Π.Κ.: Πράκτορα Χ-1 έχεις μπροστά σου το παιδί φάντασμα και δύο ακόμα…
Κατερίνα: Πατέρα!!!
Π.Κ.: …τρεις ακόμα νέους πατριώτες που μπήκαν στην αντίσταση. Χάρη σ΄ αυτούς είμαι σήμερα εδώ.
Π.Χ-1.: Παιδιά….
Γιώργος: Ορκιζόμαστε να αφιερώσουμε τη ζωή μας στην υπηρεσία της πατρίδας μας. Και τέσσερις. Είμαστε έτοιμοι.
Ο μικρός Ήρωας: Κηλαηδόνη
| Από τη μια οι Ιταλοί κι οι Γερμανοί για να σε βρουν αναστατώνουν την Αθήνα κι από την άλλη του πατέρα μου η φωνή “Νομίζω πως τον κρύβεις στην κουζίνα”. |
Πίσω απ’ τον τοίχο ο ασύρματος καλεί, είναι απ’ τη Μέση Ανατολή, απ’ το αρχηγείο. Θα σoυ αναθέσουν μια καινούργια αποστολή μ’ ευχές για καλή τύχη απ’ το αρχηγείο. |
| Εσύ να παίζεις με τον θάνατο κρυφτό κι αυτοί να σκίζουνε τα τεύχη τα κρυμμένα, μη σε τρομάζει το διπλό κυνηγητό, εσύ τους Γερμανούς κι αυτοί εμένα. |
Η Κατερίνα σ’ αγαπούσε σιωπηλά, αλλά κι εσύ το ίδιο αγνά την αγαπούσες. Χωρίς το Σπίθα ίσως να `ταν πιο καλά, παρ’ όλ’ αυτά εσύ τον συγχωρούσες. |
| Που είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, καλέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση. Που είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση. |
Όταν ακούω να μιλάνε γι’ Αφρική, για Βερολίνο, Βενετία και Παρίσι, σκέφτομαι, λέω, πού να ξέραν μερικοί πως σε όλα αυτά τα μέρη εγώ έχω ζήσει. |
| “Εγώ δεν ξεκουράζομαι ποτέ είμαι παντού όπου το χρέος με προστάζει κι όσο θα υπάρχουνε στη γη κατακτητές, θα τους συντρίβω και το αίμα τους θα στάζει”. |
Πως όταν ήταν στην Ελλάδα κατοχή, μέσα στις σφαίρες μες στο κρύο, μες την πείνα, με τους Εγγλέζους να εξοπλίζουνε τη XI μου έδειχνες μια ξένοιαστη Αθήνα.Που είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, καλέ μου φίλε Γιώργο Θαλάσση. Που είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση. |
Α Στις 25 Μαρτίου του 1942 φοιτητές, εργάτες και μαθητές διαδηλώνουν στην Αθήνα και προσκυνούν στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Στις 28 Φεβρουαρίου του 1943 η κηδεία του Κωστή Παλαμά μεταβάλλεται σε εθνική διαδήλωση: Χιλιάδες λαός πλημμύρισε το Α΄Νεκροταφείο Αθηνών και συνόδευσε τον μεγάλο μας ποιητή μέχρι την τελευταία του κατοικία, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο, μπροστά στα μάτια των έκπληκτων Γερμανών κατακτητών.
Β Στην κατεχόμενη χώρα, η Εθνική Αντίσταση θέριευε και προκαλούσε στους κατακτητές σοβαρές απώλειες, ενώ παράλληλα τους ανάγκαζε να διατηρούν πολύ στρατό στην Ελλάδα, την ώρα που τους ήταν απαραίτητος σε άλλα μέτωπα. Ήταν μια ακόμα προσφορά των Ελλήνων στη συμμαχική νίκη εναντίον των δυνάμεων του Άξονα.
Αυτή η νίκη οδήγησε και στην απελευθέρωση της Ελλάδας στις 12 Οκτωβρίου 1944…
Κ6: Τάσσου Λειβαδίτη: Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
| Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκαιο. Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα ματώσουν απ΄τις φωνές το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω. Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία. Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή. Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες. Δεν έχεις καιρό δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. |
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη ή το παιδί σου. Δε θα διστάσεις. Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο. Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς. Το ξέρω, είναι όμορφο ν΄ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ, να κοιτάς έν΄ άστρο, να ονειρεύεσαι είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ΄το κόκκινο στόμα της αγάπης σου Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον. Μα εσύ πρέπει να τ΄αποχαιρετήσεις όλ΄αυτά και να ξεκινήσεις γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. |
Α
70 χρόνια πέρασαν από τότε. Ο πόλεμος εξακολουθεί να δείχνει το σκληρό του πρόσωπο.
Το αίτημα παραμένει ΕΙΡΗΝΗ
Μη με ρωτάς Παπαδόπουλου – Λοίζου
| Τα πολυβόλα σωπάσαν Οι πόλεις αδειάσαν και κλείσαν Ένας βοριάς παγωμένος Σαρώνει την έρημη γηΣτρατιώτες έρχονται Πάνε, ρωτάνε γιατί πολεμήσαν Κι εσύ ησυχάζεις Το δάχτυλο βάζεις Να βρεις την πληγήΜη με ρωτάς, δε θυμάμαι Μη με ρωτάς, μη με ρωτάς, μη με ρωτάς Μη με κοιτάς, σε φοβάμαι μη με κοιτάς, μη με ρωτάς, μη με ρωτάς |
Στην πολιτεία βραδιάζει Το χιόνι τις στέγες σκεπάζει Ένα καμιόνι φορτώνει Και κόβει στα δυο τη σιγή …Περιπολία στους δρόμους Και κάποια φωνή που διατάζει Κι εσύ ησυχάζεις Το δάχτυλο βάζεις Να βρεις την πληγή …Μη με ρωτάς, δε θυμάμαι Μη με ρωτάς, μη με ρωτάς, μη με ρωτάς Μη με κοιτάς, σε φοβάμαι Μη με κοιτάς, μη με ρωτάς, μη με ρωτάς |
