Γιορτάζουμε την επέτειο των Ελευθέριων της Χίου από τον Οθωμανικό ζυγό και η κ. Σοφία εξερεύνησε με τους μαθητές & τις μαθήτριες ποιό είναι το ιδιαίτερο άρωμα, το απόσταγμα, το «ζουμί» του νησιού της μαστίχας. Eίναι το τραγούδι «ένα καράβι από τη Χίο»; Ένα μυρωδάτο μανταρίνι; Η βιβλιοθήκη Κοραή; Ένα γλυκό του κουταλιού με το όνομα «υποβρύχιο»;
Όλα τα παιδιά ανέπτυξαν μια σειρά από εξαιρετικές ιδέες αλλά οι πιο ενδιαφέρουσες ανήκαν σε παιδιά που έχουν μετοικήσει πρόσφατα στο νησί.
Μόνο οι ξενοφερμένοι – κι από αυτούς πάλι οι επισκέπτες της μιας μέρας , μπορούν να κρατούν τις αισθήσεις τους ανοιχτές ώστε να τους συνεπαίρνει το περίεργο άρωμα άνθους εσπεριδοειδών όταν διαβούν τις πύλες του νησιού. Οι υπόλοιποι ξένοι, μέτοικοι και παρεπιδημούντες, σταδιακά χάνουμε την ενάργεια των αισθήσεων αλλά διαθέτουμε ίσως ακόμα το πλεονέκτημα να διαπιστώνουμε τη διαφορά από τα υπόλοιπα νησιά.
Όσο για τον γράφοντα η Χίος είναι ένα απίθανα πολυχρωματικό νησί, που είναι από τη μια εξαιρετικά πολύπλοκο και από την άλλη τόσο πλουραλιστικό. Και επιπροσθέτως, τόσο δημοκρατικό και ανεχτικό χάρη, μάλλον, στην καλά κρυμμένη ευμάρειά του.


Βέβαια, άλλο η Νότια Χίος και άλλο η Βόρεια. Άλλο πράγμα να είσαι εφοπλιστής, άλλο να είσαι ξωμάχος γεωργός, άλλο ναυτικός, άλλο μετανάστης επαναπατριζόμενος. ΟΜΩΣ, όλοι οι «χαρακτήρες» του νησιού, «η σκούνα» κι ο Λιβανός, μπορούν να συναντηθούν άνετα στο ίδιο τραπέζι για ένα ούζο, να έχουν «ίσο» λόγο και να ακουστούν το ίδιο προσεκτικά από τους υπόλοιπους. ΜΟΝΟ στη Χίο θα το δεις αυτό! Από την άλλη, δεν θα καταλάβεις εύκολα εάν ένας Χιώτης είναι πλούσιος, γιατί δεν επιδεικνύεται σχεδόν ποτέ.

Ως επισκέπτης θα νιώσεις πολλές φορές αυτό το «ανέκφραστο» βλέμμα τού Χιώτη, είτε χαμογελάς είτε είσαι κατσούφης είτε λες κάτι όμορφο για το νησί είτε είσαι κάποτε εκνευρισμένος ως επήλυδας -και άρα αποκλεισμένος από την μύχια Χία τράπεζα…

Τη «Χιώτικη λωλάδα» δεν θα τη συναντήσεις σχεδόν ποτέ! Είναι στη φύση του Χιώτη να μην εκδηλώνεται, να προσπερνά απαρατήρητος, αλλά να ευημερεί ταυτόχρονα, να χαίρεται τη ζωή του και να δημιουργεί. Πρώτα θα πρέπει να μάθουν «τι μέρος του λόγου είσαι» και μετά θα ανοιχτούν σιγά σιγά, αλλά ποτέ ολοκληρωτικά! Έχουν δει πολλά τα μάτια του Χιώτη , είναι πολυταξιδεμένοι και έμαθαν να είναι επιφυλακτικοί και συντηρητικοί. Οι περισσότεροι ζουν άνετη ζωή, χωρίς υπερβολές και πάντα με μέτρο. Φροντίζουν πολύ για τη μόρφωση των παιδιών τους και οι ξένες γλώσσες μαθαίνονται σε πολύ μικρή ηλικία.
Αν υπάρχει μια σταθερή παρατήρηση που περιγράφει τον τοπικό πολιτισμό είναι αυτό που έχουν διαχρονικά παρατηρήσει οι Ευρωπαίοι περιηγητές ήδη από τη Μεσαιωνική περίοδο: Πιο εκδηλωτικές και κοινωνικές σε αυτόν τον ελληνικό τόπο είναι οι γυναίκες, και εκείνες κάνουν κουμάντο στο σπίτι, είτε ο άνδρας λείπει σε ταξίδι είτε είναι παρών. Ο θεσμός της οικογένειας είναι άρρηκτος, ακόμα και στην περίπτωση που η σχέση στο ζευγάρι χαρακτηρίζεται ως χαλαρή.
Ό,τι και να πει ο ξένος για τους Χιώτες δεν μπορεί να τιθασεύσει την οδυσσαϊκή τους φύση. Εδώ ταιριάζει και η Πυργούσικια επωδός, όπως μας την απήγγειλε ένα παιδί:
“Όποιος μιλήσει γά(δ)αρος, τα’ όποιος μιλήσει βούδι (ανόητος)
Της α(γ)ελάδας το βυζί να βγάλει μες στη μούρη»
