Το Ιστολόγιο του Νηπιαγωγείου Πυργίου

Mαθαίνοντας τα γεωμετρικά σχήματα με οδηγό τον Wassily Kandinsky

Mάθαμε τα σχήματα με οδηγό τον Wassily Kandinsky

Ήταν μια εβδομάδα πλούσια σε ποτιστικές βροχές που κινητοποιούσε τα παιδιά να παίξουν με τη λάσπη. Ταυτόχρονα ήταν μια εβδομάδα αφιερωμένη στα γεωμετρικά σχήματα. Πώς θα ευαισθητοποιούσαμε τα παιδιά στον κόσμο της γεωμετρίας; Πώς θα ακόνιζαν την εφευρετικότητά τους ανακαλύπτοντας ξανά, με καινούργιο μάτι, τα σχήματα;

Xρησιμοποιήσαμε έναν αγαπημένο ζωγράφο της πρωτοπορίας, τον Wassily Kandinsky και συγκεκριμένα το έργο του “Contrasting sounds” (διαφορετικοί ήχοι)

wassily kandinsky contrasting sounds 2369

με σκοπό να μάθουν να ομαδοποιούν αυστηρά τα γεωμετρικά σχήματα χωρίς να επηρεάζονται από το χρώμα και το μέγεθος.

Γιατί σήμερα ο Καντίνσκι; Ίσως γιατί ενθαρρύνει την ελευθερία έκφρασης και επίσης διαθέτει έναν πλούτο πληροφοριών που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε μια μεγάλη ποικιλία τέχνης χωρίς φόβο κριτικής. Και το έργο «Contrasting sounds», ένα μοτίβο διάταξης γραμμών και σχημάτων στον καμβά σε φαινομενικά τυχαίες θέσεις, πάντα θα φαίνεται πρωτότυπο. Θα μοιάζει μοντέρνο και προκλητικό ακόμα και σήμερα. Ας μη το κρύβουμε: Oι περισσότεροι εξακολουθούμε να έχουμε σε μεγάλη εκτίμηση τα πιο παραδοσιακά στυλ τέχνης γιατί δεν διαθέτουμε εικαστικό αλφαβητισμό…

Κυρίως όμως ο Καντίνσκι θα ενθουσιαζόταν με την προοπτική να παίξουν τα παιδιά με τις λάσπες

πριν αρθούν στην υψιπετή μετωπική διδασκαλία και στις σχοινοτενείς αναλύσεις για τις πλευρές και τις γωνίες των γεωμετρικών σχημάτων.

«Η πνευματική ζωή, στην οποία ανήκει η τέχνη και της οποίας είναι ένα από τα ισχυρότερα στοιχεία», έγραφε ο Καντίνσκι το 1911, «είναι μια περίπλοκη αλλά σαφής και εύκολα προσδιορίσιμη κίνηση προς τα εμπρός και προς τα πάνω. Αυτή η κίνηση είναι η κίνηση της εμπειρίας», μιας χειρονακτικής, απτής εμπειρίας. «Το σημείο εκκίνησης της τέχνης, γράφει στο ίδιο άρθρο ο Ρώσος εικαστικός, είναι οι εντυπώσεις, η εξωτερική πραγματικότητα, αυτό που βλέπετε οπτικά. Το επόμενο στάδιο για να γευτείς την λυτρωτική τέχνη, γράφει, είναι οι αυτοσχεδιασμοί που απεικονίζουν το ασυνείδητο, αυτό που δεν μπορεί να φανεί στον οπτικό κόσμο. Έπονται οι συνθέσεις που προχωρούν τους αυτοσχεδιασμούς ένα βήμα παραπέρα και τους αναπτύσσουν πληρέστερα», όπως όταν χθες, μια παρέα μικρών μαθητών μας ανακοίνωσε ότι δημιούργησε μια σύνθεση “πλημμύρας σε μια κοινότητα άγριων ζώων, ίσως κάπου στην αφρικανική σαβάνα”

Ο Καντίνσκι, που ασχολήθηκε έντονα με τις θεωρίες πίσω από την τέχνη, υπήρξε και ένας οξυδερκής

παρατηρητής της ανθρώπινης ανάπτυξης, μαζί με τον Αριστοτέλη που θεωρούσε νομοτέλεια το παιχνίδι των μικρών παιδιών με το χώμα.

Νόστος στη σχολική Ιθάκη

Είναι μεγάλη η συγκίνηση. Κατέφθασε σήμερα ένας «αντρόκαρδος»-όπως λέει ο Καζαντζάκης-μαθητής στο σχολείο και αμέσως συνάρπασε συμμαθητές και δασκάλες. Και ιδού, σα να μην έλλειψε ούτε μέρα, κερδίζει στην επιτραπέζια ντάμα! Κοντά του μια εκλεκτή ομήγυρη, μαγνητισμένα όχι τόσο από τη νέα παρουσία όσο από το άρωμα καλοσύνης και μαχητικότητας.

Μας έφερε στο νου το νόστο του θείου Οδυσσέως στην Ιθάκη, όπως περιγράφει ο Όμηρος στη θαλασσοδαρμένη Ε’ Ραψωδία, εκεί περίπου στον 440ο στίχο:

«Τόση αγαλλίαση δίνει στον Οδυσσέα η θέα

της στεριάς της δασωμένης. Όλος σπουδή κολύμπησε

να φτάσει, για να πατήσει χώμα το ποδάρι του»

Ευχόμαστε στην ωραία οικογένεια, εκ μέσης καρδίας,

να κατευοδωθούν οι προσδοκίες για μια εποικοδομητική σχολική χρονιά. Και την ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη που κερδίζεται κάθε λεπτό του ωρολογίου προγράμματος.

Ένα διαχρονικό βιβλίο, οδηγός κατά της προκατειλημμένης αχρωματοψίας

“Το ουράνιο τόξο έφυγε, γιατί δεν του έδιναν σημασία. Και πήρε κι όλα τα χρώματα μαζί του.

Κι όλα έγιναν άσπρα, γκρίζα και μαύρα. Τρία παιδιά ξεκίνησαν να το βρουν και να το φέρουν πίσω. Θα τα καταφέρουν;”

Ένα παραμύθι από τον κορυφαίο Έλληνα συγγραφέα Αλέξη Κυριτσόπουλο που παρ΄όλο που η γραφή του είναι απλή, δημιουργεί στα παιδιά πολύ “δυνατές” εικόνες! Αν μιλήσεις για τα χρώματα στο νηπιαγωγείο χωρίς το βιβλίο αυτό δε γίνεται!

Διαχρονικό και πολυαγαπημένο! Ημερομηνία πρώτης έκδοσης 1976! Κι όμως επανεκδίδεται και συνεχίζει να αγαπιέται από μικρούς και μεγάλους!

Παλιό αλλά ολόφρεσκο είναι λοιπόν, το εικονογραφημένο παραμύθι του Αλέξη Κυριτσόπουλου με την γλυκιά, χρωματιστή ιστορία συναισθημάτων. Ας θυμηθούμε τι είπε ο ίδιος γι αυτό το βιβλίο:

«Όταν το έκανα αυτό το βιβλίο ήθελα να κάνω ένα παιδικό βιβλίο χωρίς θέμα. Πήγα στον Κέδρο και το αυτο-παρήγγειλα. Είπα θέλω να κάνω ένα παιδικό βιβλίο, πότε να το φέρω; Ενώ δεν είχα τίποτα στο μυαλό μου. Η πρώτη μου ιδέα ήταν ότι φεύγουν τα χρώματα. Πώς φεύγουν; Δεν ήθελα να είναι κάποιος , ας πούμε κακός που τα παίρνει. Που θα ήταν ας πούμε ο καπιταλισμός, ο ιμπεριαλισμός… ήθελα να είναι μια εσωτερική υπόθεση. Και μετά προέκυψε το θέμα της ντροπής που με απασχολούσε εμένα τον ίδιο. Στο δρόμο το επικαλέστηκα, για να αποκατασταθεί η «ηθική τάξη» και να επιστρέψουν τα χρώματα.»

Οι δασκάλες κα Σοφία & κα Μαρίνα διάβασαν το παραμύθι του ουράνιου τόξου που “όταν δεν το προσέχουμε αυτό στενοχωριέται και αποφασίζει να φύγει παίρνοντας όλα τα χρώματα μαζί του, αφήνοντας τον κόσμο ασπρόμαυρο ή μαυρόασπρο και γκρι,” και μαθητές & μαθήτριες παίξανε και αποδώσανε εικαστικά με πολλή χαρά.

Την Ασπρόμαυρη ή Μαυρόασπρη ή Γκρι πολιτεία τα παιδιά την ζωγραφίσανε με μαύρο κάνσον χαρτί και κιμωλίες. και την Πολύχρωμη πολιτεία την συνθέσανε με χαρτοκοπτική και ζωγραφική.

Μετά τα παιδιά έριξαν το ζάρι των χρωμάτων: Ρίχνουν το ζάρι και ό,τι τους τύχει περπατούν μόνο στα πλακάκια με το χρώμα που έτυχαν ! Ακολούθησε η ερώτηση «Ποιό είναι το αγαπημένο σου χρώμα;» Μια ζωηρή

“Ψηφοφορία των παιδιών” υπογράφοντας το όνομα τους!

Mια εβδομάδα συνδιδασκαλίας αφιερωμένη στα χρώματα

Mια εβδομάδα συνδιδασκαλίας αφιερωμένη στα χρώματα:❤️

Τι μας προσφέρουν τα χρώματα;
Ποιος βοηθάει στο να δημιουργηθούν τα χρώματα;
Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχε το φως και ο ήλιος;
Ποιο χρώμα θα κυριαρχούσε;
Πως θα αισθανόμασταν αν γύρω μας υπήρχε μόνο μαύρο;

Τα χρώματα βρίσκονται παντού γύρω μας! Τα παιδιά ήδη

γνώριζαν όλα τα χρώματα οπότε “παιδιά, πάμε να τα κατηγοριοποιήσουμε!” ενθάρρυναν οι εκπαιδευτικοί.

Μάθαμε ότι τα 3 πιο σημαντικά χρώματα είναι το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε και για αυτό το λόγο λέγονται ΒΑΣΙΚΑ γιατί χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν τα υπόλοιπα χρώματα τα οποία ονομάζονται ΣΥΝΘΕΤΑ καθώς προκύπτουν από τη μίξη των βασικών χρωμάτων.

Και το άσπρο και το μαύρο τι γίνεται; Τα 2 αυτά χρώματα λέγονται “βοηθητικά” καθώς αυτή ακριβώς είναι η δουλειά τους! Βοηθάνε τα βασικά χρώματα να δημιουργήσουν τα σύνθετα, αλλά επίσης βοηθάνε στις αποχρώσεις των χρωμάτων.

· Τα χρώματα είναι τα φωτεινά κύματα που μπορούμε να δούμε.

· Το φως του ήλιου περιέχει χιλιάδες χρώματα.

· Έτσι, όταν αυτό πέφτει πάνω στα αντικείμενα, αντανακλάται.

Στο τέλος της παρουσίασης, οι δασκάλες της συνδιδασκαλίας κα Σοφία & κα Μαρίνα Γκέλλη παίξανε με τα παιδιά το παιχνίδι «Πού βρίσκονται τα χρώματα γύρω μας; Ψάχνουμε και τα βρίσκουμε! Είναι παντού!»

Μουσικοκινητική αγωγή στο Νηπιαγωγείο

Σε μια ρώγα από σταφύλι

έπεσαν οχτώ σπουργίτες

και τρωγόπιναν οι φίλοι.

Τσίρι τίρι, τσιριτρό,

τσιριτρί τσιριτρό!

Εχτυπούσανε τις μύτες

και κουνούσαν τις ουρές

κι είχαν γέλια και χαρές.

Τσίρι τίρι, τσιριτρό,

τσιριτρί τσιριτρό!

Η Μουσικοκινητική Αγωγή, ειδικά όπως την οραματίστηκε ο Αυστριακός μουσικοπαιδαγωγός Carl Orff, είναι πολύτιμη δυνατότητα για το Νηπιαγωγείο Πυργίου και γίνεται ομαδικά. Στόχος του μαθήματος είναι να γνωρίσουν τα παιδιά τον κόσμο της μουσικής με δημιουργικό και ευχάριστο τρόπο. Το παιχνίδι, το τραγούδι, ο χορός, τα μουσικά όργανα της ορχήστρας Orff είναι τα μέσα με τα οποία τα παιδιά βιώνουν τις μουσικές έννοιες, πειραματίζονται, άλλοτε εκτελούν επίκαιρα τραγουδάκια όπως το «Τσιριτρό» παραπάνω και άλλοτε δημιουργούν μουσικές και κινητικές συνθέσεις.

Η ένωση της μουσικής με την κίνηση και τον λόγο δίνει την ευκαιρία για πολύπλευρες δημιουργικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα τα παιδιά να αγαπούν την μουσική. Χαίρονται τη συνεργασία, την ομαδικότητα, αποκτούν αυτογνωσία και αναπτύσσουν τη φαντασία και την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.

Είμαστε έτοιμοι να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τη φαντασία των παιδιών μας, ταξιδεύοντας μέσα στο μαγικό κόσμο της Μουσικής!

4 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων.

Η Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων γιορτάζεται στις 4 Οκτωβρίου -ώστε να συμπίπτει με τη γιορτή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, προστάτη των ζώων και της φύσης- και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τα δικαιώματα των ζώων και την καλή διαβίωσή τους. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιήσαμε ποικίλες δράσεις θέλοντας να ευαισθητοποιήσουμε τις μαθήτριες και τους μαθητές ώστε να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κόσμου όπου τα ζώα θα ζουν με αξιοπρέπεια, θα έχουν τη φροντίδα και το σεβασμό που τους αξίζει!

Έτσι τα ζώα είχαν την τιμητική τους στο νηπιαγωγείο μας για λίγες μέρες! Είναι άλλωστε ένα θέμα που τα παιδιά υπεραγαπούν και ποτέ δεν κουράζονται να ασχολούνται με αυτό.

-Ακούσαμε και τραγουδήσαμε τραγούδια με ζωάκια.

-Παίξαμε ντόμινο και παιχνίδια μνήμης με ζώα.

– Διαβάσαμε ένα πολύ ωραίο παραμύθι, “ο καλύτερός μου φίλος” το οποίο ευαισθητοποιεί τα παιδιά στο θέμα των ζώων και τα βοηθάει να αντιληφθούν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στα δικά τους ζώα.

-Τα παιδιά κατασκεύασαν μια ωραία χειροτεχνία με χαρτοκοπτική, την χελώνα, ένα είδος – ειδικά η θαλάσσια χελώνα- που ανήκε στα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη αλλά χάρη σε συλλογικές πρωτοβουλίες

για την προστασία της δείχνει να ξεπερνά τον κίνδυνο!

Μια καλημέρα με σθένος

Ίσως η κατάκτηση της σχολικής κουλτούρας, να κάθεται, δηλαδή, η ολομέλεια των μικρών παιδιών σε ημικύκλιο και να διεξάγουν έναν δημοκρατικό διάλογο με συντονιστή μια/έναν εκπαιδευτικό είναι ό,τι πιο δύσκολο αλλά με συνταρακτικές συνέπειες για την ανθρώπινη αναπτυσσόμενη νόηση. Η ανάπτυξη της προσοχής, η εστίαση στον ξένο συμμαθητή- από άλλο χωριό,

η προσπάθεια όταν πάρεις τον λόγο να γίνεις κατανοητή/ός είναι τιτάνια για κάθε μικρό παιδί.

Χρειάζεται πρωτίστως κουράγιο αυτές τις πρώτες μέρες από τους μικρούς μαθητές. Και μια στεντόρεια «ΚΑΛΗΜΕΡΑ», ακριβώς όπως θαύμασε ο γλωσσολόγος Γ. Ψυχάρης όταν πάτησε το πόδι του στο Πυργί. Μια καλημέρα που στο ημερολόγιό του περιέγραψε ως «παλληκαρήσια», εννοώντας το σθένος και την τόλμη, δυο αρετές που σήμερα είναι στο επίκεντρο της προσοχής από τους ειδικούς της ανθρώπινης ανάπτυξης https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4737958/

Το τραγούδι της Καλημέρας που μάθανε τα παιδιά από την ευρηματική Δασκάλα η οποία ποτέ δεν επαναπαύεται στα τετριμμένα, τραγουδιέται πάνω στη γνωστή μελωδία «Φεγγαράκι μου λαμπρό»:

Καλημέρα με χαρά

Λέμε όλα τα παιδιά

Θα περάσουμε ωραία

Όλοι μας μαζί παρέα

Τώρα όλοι μας παιδιά

λέμε πάλι δυνατά

ΚΑΛΗΜΕΡΑAAA!

Υστερόγραφο: Όταν, γύρω στα 1870 επισκέπτεται το Πυργί ο Ψυχάρης δεν υπήρχε βεβαίως νηπιαγωγείο.

Τα μικρά παιδιά, αν το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες, συνήθιζαν να συγκεντρώνονται είτε στη βόρεια πλευρά της κεντρικής πλατείας είτε στην τοποθεσία «Λουλούδια» εκεί που είναι σήμερα το Βενζινάδικο, για να παίξουν “αμπάλλα”, “κολοτσυθκιά”, “κολληστό”, “κουδρουβέλες”, “μάλωμα’ και άλλα δημοφιλή στη Νότια Χίο ομαδικά παιχνίδια.

Κι από κοντά, υπήρχαν πάντοτε και κάποιες ηλικιωμένες, που αυτομάτως έπαιζαν και ρόλο παιδαγωγού «και επέβλεπαν και επενέβαιναν όπου τυχόν υπήρχε ανάγκη», όπως σημειώνει ο αείμνηστος Πυργούσης καθηγητής Νίκος Τσικής.

Πολύβουη ή ήσυχη τάξη;

Ένας από τους πιο επιδραστικούς Έλληνες δασκάλους, https://imerologiodaskalou.blogspot.com/ ίσως ο νεώτερος ηλικιακά, έθεσε πρόσφατα το ζήτημα «Πολύβουες ή ήσυχες σχολικές τάξεις;» Ο Γιάννης Μιχαηλίδης παρέθεσε μια πρόσφατη αμερικάνικη μελέτη https://carlhendrick.substack.com/…/is-a-noisy… που δείχνει πόσο δαπανηρός μπορεί να είναι για κάποιους μαθητές ο συγκεκριμένος θόρυβος μιας πολύβουης τάξης αν οι μαθητές προσπαθούν να σκεφτούν σοβαρά κάτι. Ο μαθητής που χρειάζεται χρόνο για να επεξεργαστεί, που προτιμά να σκέφτεται πριν μιλήσει, μπορεί να νιώθει σαν ξένος στην σχολική τάξη και αυτό είναι άδικο.

Οι «παλιοί κινητήρες», όσοι σπουδάσαμε παιδαγωγικά τη δεκαετία του ’80, θεωρούσαμε ότι μετρά μόνο ότι μπορείς να παρατηρήσεις άμεσα. Είμασταν δέσμιοι της δημοφιλούς τότε θεωρίας του μπιχεβιορισμού.

Η σιωπή ήταν διφορούμενη και ύποπτη: πώς αποδεικνύεις ότι η σκέψη συμβαίνει σε ησυχία; Όμως, το γεγονός είναι ότι δεν μπορούμε ποτέ να παρατηρήσουμε άμεσα τη μάθηση, μπορούμε μόνο να τη συμπεράνουμε.

Φαίνεται ότι η πλάστιγγα έχει πια γείρει, στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, εκεί από όπου έρχεται συνήθως η πρωτοπορία, προς την πλευρά της άμεσης διδασκαλίας όπου η εσωτερική γνωστική εργασία είναι κατά κάποιο τρόπο ανώτερη από την εξωτερική της εκδήλωση. Προσοχή! Και οι δυο ανταγωνιστικές θεωρήσεις είναι μαθητο-κεντρικές, ο δασκαλοκεντρισμός έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί!

Υπάρχουν όμως και δραστηριότητες στο Νηπιαγωγείο που πάντα θα προσφέρουν τον ήχο μιας εργώδους κυψέλης, όπως η λειτουργία της δανειστικής βιβλιοθήκης κάθε Παρασκευή. Εδώ, η θορυβώδης τάξη , προσφέρει ένα συναρπαστικό όραμα εκπαίδευσης που θα εκτιμούνταν στην ανέμελη δεκαετία του ‘80: συζήτηση αντί για σιωπή, ενέργεια αντί για παθητικότητα, μαθητική δράση αντί για συμμόρφωση. Όπως η παραδοσιακή ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία μεταπολεμικά πολλαπλασίασε τις θέσεις φοιτητών στα πανεπιστήμια, επιτρέποντας και στους λιγότερο προνομιούχους να σπουδάσουν, έτσι και η ώρα του δανεισμού από τη σχολική βιβλιοθήκη προσφέρει την πολύτιμη δυνατότητα της εξάπλωσης προνομίων που είχαν οι λίγοι στους πολλούς. Είναι αναμφίβολα μια κινητήρια δύναμη συλλογικότητας και ένας τρόπος καλλιέργειας συνηθειών δημοκρατικής συμμετοχής, αμφισβήτησης των υποδείξεων (οι μαθητές μας σπάνια επιλέγουν τα βιβλία που τους προτείνουμε

) και, κυρίως, πνευματικής ταπεινότητας εκ μέρους ημών των εκπαιδευτικών.

Υστερόγραφο: Είναι κυρίως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που χρειάζονται τη δημιουργία μαθησιακών περιβαλλόντων που τιμούν τόσο την κοινωνική όσο και τη μοναχική διάσταση της σκέψης. Για όλα τα τελευταία έρχεται από την νέα εβδομάδα η νέα δασκάλα η οποία θα υπηρετεί στο Νηπιαγωγείο Πυργίου τρεις μέρες την εβδομάδα-τις άλλες δυο θα επικουρεί το Νηπιαγωγείο Κάμπου. Είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα!

“Κλυδωνίζεται αλλά δεν βυθίζεται!”: To ανθεκτικό καρυδότσουφλο της τοσοδούλας

Σήμερα, αργά το μεσημέρι, η βοηθός βάσει καταλόγου, Αφροδίτη επέλεξε να διαβάσουμε το παραμύθι «η Τοσοδούλα». Ήταν μια ιστορία με επίκαιρο μήνυμα καθώς ενδυναμώνει τις μικρότερες μαθήτριες και μαθητές, αρχάριες ακόμη στη σχολική κουλτούρα,

την οποία όμως εξερευνούν ενεργητικά και αρχίζουν σιγά σιγά να νιώθουν πόσες δυνατότητες προσφέρει: Μουσική ορχήστρα, θεατρικό παιχνίδι, επιτραπέζια παιχνίδια, ομαδικά κινητικά παιχνίδια και τόσα άλλα!

Το παραμύθι στη συγκεκριμένη έκδοση ευτυχεί στην εικονογράφησή του η οποία κατορθώνει και υποστηρίζει τις έννοιες του κειμένου για τις οποίες τα μικρά παιδιά έχουν ελάχιστη υποθάλπουσα κατανόηση. Παρελαύνουν, για παράδειγμα, ζώα που πρώτη φορά άκουγαν οι μαθητές όπως ο αρουραίος και ο τυφλοπόντικας, δύο πολύτιμοι φίλοι της Τοσοδούλας που την γλύτωσαν από τη βαρυχειμωνιά.

Ρωτήσαμε, γυρνώντας την δεύτερη σελίδα, τους μαθητές «τί είναι το καρυδότσουφλο» και προς απογοήτευσή μας

δεν βρέθηκε κανένα παιδί να γνωρίζει αν και ήμασταν κάτω από την καρυδιά, τους καρπούς της οποίας τους είχαμε στα πόδια μας. To “καρυδότσουφλο», μια σύνθετη λέξη, χρειάστηκε την βοήθεια της παντοδύναμης εποπτείας, να το πιάσουν οι μαθητές στα χέρια τους, να το γεμίσουν με άμμο, για να κατασκευάσουν το νόημα της λέξης.

Σημειώστε ότι έτσι λειτουργούν σχεδόν όλες οι έννοιες μας. Όπως έχει δείξει πρόσφατα η καθηγήτρια Suzan Carey, βραβευμένη το 2020 με το βραβείο Atkinson στις Ψυχολογικές και Γνωστικές Επιστήμες, στην απόκτηση γνώσης δεν ξεκινάς με μια μηδαμινή κατανόηση της έννοιας, αλλά χρησιμοποιείς μια συμβολική κράτηση θέσης και, στη συνέχεια, συμπληρώνεις τις λεπτομέρειες με την πάροδο του χρόνου. Τι είναι το «νερό» ή «πλανήτης» ή «ηλεκτρική ενέργεια»; Ξεκινάτε με «Έμαθα κάποια αυθαίρετη λέξη που ξεχωρίζει ως κάποια κατηγορία πραγμάτων στο σύμπαν» και μετά πλησιάζετε την πραγματική ιδέα με την πάροδο του χρόνου. Φανταστείτε ένα παιδί που μαθαίνει πρόσφατα το “βάρος” σε αντίθεση με τη “μάζα” (και σε αντίθεση με την “πυκνότητα” και “τον όγκο” και άλλους κοντινούς όρους). Το παιδί θα ξεκινήσει απλώς γνωρίζοντας ότι υπάρχουν διάφοροι όροι που επιλέγουν τις κοντινές έννοιες, αλλά δεν καταλαβαίνουν τι τους κάνει διαφορετικούς. Αλλά καθώς το παιδί οδηγείται μέσω παραδειγμάτων (π.χ., «το ίδιο αντικείμενο θα ζυγίζει περισσότερο στη Γη από ό, τι στον Άρη»), οι κρατήσεις θέσεων γίνονται πιο επεξεργασμένες και αναπτύσσονται σε έννοιες. Αυτή η ικανότητα εκκίνησης βασίζεται στο να συσχετίζει πληροφορίες από διάφορες πηγές με ένα αυθαίρετο σύμβολο κράτησης θέσης, πιθανώς μοναδικό γνωσιακό χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από ζώα και μηχανές.

«Γινόμαστε ο εαυτός μας μέσω του άλλου» Λεβ Βυγκότσκι (1896-1934)

Βλέποντας την αξιοσημείωτη πρόοδο😃 των παιδιών στο μαθηματικό παιχνίδι με τις χάντρες μέσα από τη ρητή διδασκαλία και την μέθοδο της «φωνακτής σκέψης» επιβεβαιώνουμε για άλλη μια φορά την ερευνητική υπόθεση του πρωτοπόρου Σοβιετικού Ψυχολόγου Λεβ Βυγκότσκι της δεκαετίας του ’30 που «ανακαλύφθηκε» 60 χρόνια μετά από τους Αμερικανούς ψυχολόγους.
Η πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου προκύπτει από μία διαμεσολαβούμενη κοινωνική διαδικασία, κατά την οποία τα μικρά παιδιά αποκτούν τις στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων μέσω της αλληλεπίδρασης με άτομα της κοινωνίας που έχουν περισσότερες γνώσεις. Όμως ο Βυγκότσκι εισήγαγε και την περίφημη έννοια της «ζώνης επικείμενης ανάπτυξης». ⏰Μπορείς σήμερα να διδάξεις στα νήπια πώς κατασκευάζεται ένα δίχρωμο κολιέ (όχι σε όλα!) αλλά για να εναλλάξουν τρία χρώματα θα πάρει τουλάχιστον ένα χρόνο…
ΌΛΑ όμως μπορούν να επωφεληθούν από την παραπάνω άσκηση λεπτής κινητικότητας! Τα περισσότερα παιδιά δεν παρουσιάζουν δυσκολία στην αδρή κινητικότητα (όπως πχ τρέξιμο, πήδημα κλπ) η λεπτή κινητικότητα όμως, που απαιτεί μεγαλύτερο έλεγχο, περισσότερο ακριβείς κινήσεις και επομένως καλύτερο έλεγχο στους μικρότερους μύες είναι αυτή που συνήθως μας απασχολεί στην πλειοψηφία των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Η λεπτή κινητικότητα μας ενδιαφέρει όχι μόνο γιατί είναι πολύ σημαντική, ώστε να κατακτήσει το παιδί την ικανότητα να πιάνει το μολύβι, αλλά και γιατί είναι απαραίτητη σε πολλές καθημερινές δραστηριότητες.
Η λεπτή κινητικότητα σχετίζεται με το πόσο ικανό είναι το μικρό παιδί να χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του για να χειρίζεται με επιδεξιότητα διάφορα αντικείμενα.
Είναι μια δεξιότητα η οποία βοηθάει σημαντικά το παιδί στα πρώτα του μαθησιακά βήματα στο σχολείο όπως π.χ. το γράψιμο. Η λεπτή κινητικότητα είναι ένα σημαντικό κριτήριο όταν ένα παιδί αρχίζει το σχολείο και θα το βοηθήσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που υπάρχουν εκεί όπως η γραφή στο τετράδιο ή στον πίνακα. Ως λεπτή κινητικότητα αναφέρουμε όλες εκείνες τις ικανότητες που αφορούν επιδέξιες κινήσεις που κάνουμε με τα χέρια μας.
Και στο σπίτι μπορούμε να δώσουμε στο παιδί ένα κορδόνι και χάντρες και να το προτρέψουμε να περάσει τις χάντρες στο κορδόνι στην αρχή ελεύθερα, λίγο αργότερα όμως όχι άναρχα αλλά πειθαρχημένα, εναλλάσσοντας δύο χρώματα . Αν δεν έχουμε χάντρες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σπάγκο ή χοντρό νήμα και μακαρονάκι κοφτό, το οποίο αν θέλουμε μπορούμε να το έχουμε πρώτα χρωματίσει μαζί με το παιδί σε διάφορα χρώματα.