Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού μας προγράμματος και των εργαστηρίων δεξιοτήτων και με γνώμονα την ενίσχυση της διερευνητικής μάθησης μέσα από την προσέγγιση STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics), σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μια σειρά βιωματικών εργαστηρίων με τίτλο «STEAM και η ΓΗ γυρίζει…». Μέσα από δραστηριότητες που συνδύαζαν τον πειραματισμό, την τεχνολογία, τη μηχανική, την τέχνη και τα μαθηματικά, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να προσεγγίσουν βασικές έννοιες σχετικές με τους πλανήτες, το ηλιακό μας σύστημα, με τη Γη, την περιστροφή της, την εναλλαγή ημέρας και νύχτας, αλλά και τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν. Η συμμετοχή των παιδιών υπήρξε καθολική, ο ενθουσιασμός τους έκδηλος, και το ενδιαφέρον τους διαρκές, καθώς ενεπλάκησαν ενεργά σε κάθε στάδιο της μαθησιακής διαδικασίας.
Εργαστήριο 1: Το παιχνίδι με τις ερωτήσεις
Το πρώτο εργαστήριο του προγράμματος ξεκίνησε με στόχο τη δημιουργία ενός θετικού και υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος, στο οποίο τα παιδιά θα ένιωθαν ασφάλεια, αποδοχή και συναισθηματική φροντίδα. Η έναρξη περιλάμβανε τη δραστηριότητα γνωριμίας «Παιχνίδι με μουσική», μέσα από την οποία ενισχύθηκε η αλληλεπίδραση, η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ των παιδιών, συμβάλλοντας καθοριστικά στην οικοδόμηση μιας συνεκτικής μαθησιακής κοινότητας. Στη συνέχεια, τα παιδιά συμμετείχαν στη δραστηριότητα «Τι ξέρεις;», κατά την οποία εκφράστηκαν ελεύθερα, μοιράστηκαν τις υπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους και διατύπωσαν απορίες και προβληματισμούς για το υπό διερεύνηση θέμα, δηλαδή τη Γη, την κίνησή της και το ηλιακό σύστημα. Η δραστηριότητα αυτή λειτούργησε διερευνητικά, ενισχύοντας το ενδιαφέρον, την περιέργεια και το εσωτερικό κίνητρο των παιδιών, θεμελιώνοντας τις βάσεις για ενεργή και ουσιαστική μαθησιακή εμπλοκή. Παράλληλα, εστιάσαμε στην «Εξερεύνηση του Ηλιακού Συστήματος μέσω Ψηφιακών Μέσων», μέσα από τα οποία τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με ψηφιακά εργαλεία, εικόνες, βίντεο και διαδραστικές εφαρμογές. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας ενίσχυσε την οπτικοποίηση των αφηρημένων εννοιών του διαστήματος και του πλανητικού μας συστήματος, ενώ παράλληλα προώθησε την ανάπτυξη βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων, σύμφωνων με τις σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις (Flynn, 1999), επιτρέποντας στα παιδιά να αναπτύξουν μια πρώτη εξοικείωση με την ορθή και παραγωγική χρήση του διαδικτύου ως εργαλείου γνώσης.
Εργαστήριο 2: Ας δούμε τους πλανήτες από κοντά.. Υπάρχει ζωή εκεί έξω;
Το δεύτερο εργαστήριο εστίασε στην εξερεύνηση του Ηλιακού Συστήματος και στην ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης των παιδιών μέσω βιωματικών και τεχνολογικά υποστηριζόμενων δραστηριοτήτων. Η πρώτη δραστηριότητα με τίτλο «Έχεις δει τους πλανήτες από κοντά;», αξιοποίησε την ψηφιακή εφαρμογή Artificial Intelligence της NASA, προσφέροντας στα παιδιά μια καθηλωτική και διαδραστική εμπειρία εξερεύνησης του διαστήματος. Μέσω τρισδιάστατων μοντέλων και λεπτομερών εικόνων, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τα επιφανειακά χαρακτηριστικά των πλανητών, να αναγνωρίσουν τις μεταξύ τους διαφορές και να οικοδομήσουν μια αρχική επιστημονική κατανόηση του πλανητικού μας συστήματος. Ακολούθως, με τη δημιουργία ενός εννοιολογικό χάρτη», χρησιμοποιώντας την ψηφιακή πλατφόρμα Mindomo, τα παιδιά οπτικοποίησαν τις σκέψεις και τις ιδέες τους. Μέσα από ανοιχτές ερωτήσεις και παιδαγωγική καθοδήγηση, ανέπτυξαν την παρατηρητικότητα, την προσοχή και τη γλωσσική έκφραση, εμπλουτίζοντας τη γνωστική τους προσέγγιση ως προς τα χαρακτηριστικά και τη δομή του Ηλιακού Συστήματος.
Στη συνέχεια, μέσω της δραστηριότητας «Αναπαράσταση της τροχιάς των πλανητών», τα παιδιά αναπαράστησαν με βιωματικό τρόπο την κυκλική τροχιά των πλανητών γύρω από τον ήλιο, ενισχύοντας την αισθητηριακή τους μνήμη και την εννοιολογική κατανόηση της κίνησης στο διάστημα. Η συμμετοχή των παιδιών υπήρξε ενθουσιώδης και ενεργή, καθώς κάθε παιδί κατέλαβε μια θέση αντίστοιχη με έναν πλανήτη, δημιουργώντας έναν ζωντανό ηλιακό χάρτη.
Τέλος, στην τελευταία δραστηριότητα «Συμπληρώνω το φύλλο εργασίας», τα παιδιά επεξεργάστηκαν και ανέκτησαν τις γνώσεις που απέκτησαν, αντιστοιχίζοντας τις εικόνες των πλανητών με τις ονομασίες τους, ενισχύοντας τη γλωσσική ανάπτυξη, τη μνήμη και την κατηγοριοποίηση εννοιών.
Εργαστήριο 3: Ο Ήλιος μας, η πηγή της ζωής μας….
Το τρίτο εργαστήριο είχε ως στόχο την πολυδιάστατη προσέγγιση της έννοιας του Ήλιου, τόσο από επιστημονική όσο και από πολιτισμική και τεχνολογική σκοπιά, μέσα από μια σειρά παιγνιωδών, βιωματικών και διαθεματικών δραστηριοτήτων. Στην πρώτη δραστηριότητα, «Τον είδες τον Ήλιο;», τα παιδιά παρακολούθησαν ένα εκπαιδευτικό βίντεο προσομοίωσης σχετικά με τον Ήλιο, μέσα από το οποίο είχαν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν την ηλιακή δραστηριότητα και να ανακαλύψουν βασικά χαρακτηριστικά του αστρικού αυτού σώματος. Μέσω ερωτήσεων διερεύνησης, η νηπιαγωγός ενίσχυσε τη στοχαστική σκέψη και την επιστημονική περιέργεια των παιδιών, οδηγώντας τα στην κατανόηση του ρόλου του Ήλιου στο ηλιακό σύστημα και στη ζωή στη Γη. Στη συνέχεια, στη δραστηριότητα «Ο Μύθος του Φαέθοντα», τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τη μυθολογική διάσταση του Ήλιου, ακούγοντας την αφήγηση του μύθου και συζητώντας τις συνέπειες που προκύπτουν όταν ο Ήλιος πλησιάζει ή απομακρύνεται υπερβολικά από τον πλανήτη μας. Η σύνδεση του μύθου με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, ενίσχυσε την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των παιδιών. Επιπλέον, τα παιδιά ζωγράφισαν σκηνές από τον μύθο και στη συνέχεια ψηφιοποίησαν την ιστορία με το εργαλείο StoryJumper, δημιουργώντας ένα συλλογικό ψηφιακό βιβλίο το οποίο αναρτήθηκε και στην εκπαιδευτική πλατφόρμα Padlet, ενισχύοντας τις δεξιότητες ψηφιακής αφήγησης και επικοινωνίας.
Τέλος, η δραστηριότητα «Οδήγησε τη μέλισσα στον ήλιο με ασφάλεια» αξιοποίησε το επιδαπέδιο ρομπότ Beebot, προκειμένου τα παιδιά να εξασκηθούν σε βασικές έννοιες κωδικοποίησης και προσανατολισμού, επιλέγοντας βιωματικά την κατάλληλη διαδρομή που περιλαμβάνει εικόνες με σωστές πρακτικές προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα, τα παιδιά ανέπτυξαν μαθηματικές και χωροταξικές δεξιότητες, ενώ παράλληλα εισήχθησαν στον κόσμο της ρομποτικής και του προγραμματισμού με τρόπο ευχάριστο και παιγνιώδη.
Εργαστήριο 4: Ήλιε, Γη, Σελήνη…Μέρα ή Νύχτα;
Το τέταρτο εργαστήριο επικεντρώθηκε στην κατανόηση της κίνησης της Γης και των συνεπειών της ως προς την εναλλαγή ημέρας και νύχτας, μέσα από διαδραστικές και βιωματικές δραστηριότητες που συνδύαζαν την επιστημονική σκέψη με την εμπειρική μάθηση. Στην πρώτη δραστηριότητα, «Περιστρέφομαι, το ξέρεις;», τα παιδιά παρακολούθησαν προσομοίωση μέσω του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης NASA Visualization Technology Applications and Development (VTAD), κατανοώντας την περιστροφική κίνηση της Γης γύρω από τον άξονά της. Η οπτικοποίηση αυτής της αφηρημένης έννοιας μέσω ψηφιακών τεχνολογιών προκάλεσε το ενδιαφέρον και την ενεργή συμμετοχή των παιδιών, τα οποία στη συνέχεια εμβάθυναν τη γνώση τους μέσα από το πείραμα. Με απλά μέσα – έναν φακό και μία υδρόγειο σφαίρα – αναπαρήγαγαν το φαινόμενο της εναλλαγής ημέρας και νύχτας, παρατηρώντας πως μόνο το ένα ημισφαίριο φωτίζεται κάθε φορά, ανάλογα με τη θέση του σε σχέση με τον Ήλιο. Το πείραμα αυτό έδωσε στα παιδιά τη δυνατότητα να συνδέσουν βιωματικά την εμπειρία με την επιστημονική γνώση, ενισχύοντας τη φυσική παρατήρηση και την αιτιολόγηση.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της δραστηριότητας μεταφέρθηκε η εμπειρία και στο σπίτι, καθώς οι μαθητές σε συνεργασία με τους γονείς τους ζωγράφισαν πώς περνούν μία τυπική ημέρα του Σαββατοκύριακου, ενισχύοντας τη σύνδεση σχολείου-οικογένειας και τη συναισθηματική εμπλοκή. Τέλος, στη δραστηριότητα «Παίζουμε με τις σκιές του Ήλιου», τα παιδιά κατέγραψαν την σκιά υλικών της τάξης. Ζωγράφισαν σκιές από αντικείμενα που επέλεξαν και παρατήρησαν πώς μεταβάλλεται η θέση και το μήκος τους καθώς ο Ήλιος (φακός) αλλάζει θέση στον ουρανό. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα, ενίσχυσαν την παρατηρητικότητα, τη χρονική ακολουθία και τη χωρική κατανόηση, ανακαλύπτοντας με βιωματικό τρόπο τη σχέση μεταξύ του Ήλιου και των φυσικών φαινομένων.
Εργαστήριο 5: Όμορφες κόρες του Χρόνου
Το πέμπτο εργαστήριο επικεντρώθηκε στη γνωριμία των παιδιών με τις εποχές και τα χαρακτηριστικά τους, μέσα από διαθεματικές και πολυτροπικές δραστηριότητες που ενίσχυσαν τη δημιουργική έκφραση, τη γλωσσική ανάπτυξη και την επιστημονική σκέψη. Στην πρώτη δραστηριότητα, «Ποιες είναι οι εποχές του Χρόνου;», τα παιδιά παρακολούθησαν σύντομο βίντεο προβολής Πλανηταρίου, το οποίο παρουσίαζε με τρόπο ελκυστικό και κατανοητό την ετήσια περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο και τον τρόπο με τον οποίο αυτή η κίνηση επηρεάζει την εναλλαγή των εποχών. Το οπτικοποιημένο αυτό υλικό ενίσχυσε το ενδιαφέρον των παιδιών, προωθώντας τη συζήτηση και την ενεργή εμπλοκή τους στο θέμα. Στη δεύτερη δραστηριότητα, με τίτλο «Τι ξέρουμε για τις εποχές;», τα παιδιά κλήθηκαν να εκφράσουν και να οργανώσουν τις υπάρχουσες γνώσεις τους για τις τέσσερις εποχές, δημιουργώντας έναν εννοιολογικό χάρτη μέσω του εκπαιδευτικού λογισμικού Kidspiration, στον οποίο αντιστοίχισαν χαρακτηριστικές εικόνες κάθε εποχής. Η δραστηριότητα αυτή συνέβαλε στην ανάπτυξη της ικανότητας οργάνωσης και κατηγοριοποίησης της πληροφορίας, ενώ ταυτόχρονα ενίσχυσε τη λεκτική έκφραση και τη συνεργασία μεταξύ των παιδιών. Τέλος, στην τρίτη δραστηριότητα με τίτλο «Ποια εποχή σου αρέσει;», τα παιδιά ζωγράφισαν την αγαπημένη τους εποχή, αποτυπώνοντας μέσω της τέχνης τα χαρακτηριστικά και τα συναισθήματα που συνδέουν με αυτή. Η δημιουργική αυτή έκφραση έδωσε στα παιδιά τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τη φαντασία τους και να αναπτύξουν αισθητική αντίληψη, ενώ ταυτόχρονα προέτρεψε τη συζήτηση για τα προσωπικά βιώματα και τις εμπειρίες του κάθε παιδιού.
Εργαστήριο 6: Ταξίδι στη Σελήνη
Το έκτο εργαστήριο εστίασε στην εισαγωγή των παιδιών στη γνώση σχετικά με τη Σελήνη, τα χαρακτηριστικά της, την απόστασή της από τη Γη και τις σεληνιακές φάσεις, μέσα από διαθεματικές και βιωματικές δραστηριότητες. Η πρώτη δραστηριότητα, «Τι ξέρεις για τη Σελήνη;», στόχευε στην αφόρμηση και ενεργοποίηση των προϋπαρχουσών γνώσεων των παιδιών, ενώ παράλληλα επιδιώχθηκε η κατανόηση της απόστασης Σελήνης-Γης μέσα από ένα βιωματικό πείραμα με υλικά της τάξης. Τα παιδιά, με τη βοήθεια εικόνων και απλοποιημένων επεξηγήσεων, άρχισαν να αντιλαμβάνονται τη σχετική κλίμακα και θέση της Σελήνης στο ηλιακό σύστημα. Στη δεύτερη δραστηριότητα, «Σεληνιακό τοπίο», αξιοποιήθηκαν αυθεντικές εικόνες της επιφάνειας της Σελήνης, τις οποίες τα παιδιά επεξεργάστηκαν και στη συνέχεια αποτύπωσαν δημιουργικά με πλαστελίνη, καλλιεργώντας τη φαντασία και την παρατηρητικότητά τους.
Στην τρίτη δραστηριότητα, «Πάμε ταξίδι στη Σελήνη;», τα παιδιά αποτύπωσαν εικαστικά το δικό τους φανταστικό διαστημικό ταξίδι, δημιουργώντας με χαρτόνι πυραύλους και φεγγάρια, τα οποία ζωγράφισαν και εκτέθηκαν στην τάξη, ενισχύοντας τη δημιουργική σκέψη και την αισθητική τους έκφραση.
Εργαστήριο 7: Τι γνωρίζαμε και τι μάθαμε;
Το έβδομο εργαστήριο αποτέλεσε μια ανακεφαλαιωτική και δημιουργική δραστηριότητα, η οποία αποσκοπεί στη συστηματοποίηση και εξωτερίκευση των γνώσεων που απέκτησαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια της θεματικής ενότητας για το Διάστημα. Τα παιδιά κλήθηκαν να αποδώσουν εικαστικά τη σειρά και τη σχετική απόσταση των πλανητών από τον Ήλιο μέσα από την κατασκευή μιας μακέτας. Μέσω αυτής της βιωματικής και συνεργατικής διαδικασίας, ενισχύθηκει η ικανότητά τους να οπτικοποιούν έννοιες που σχετίζονται με το ηλιακό σύστημα, να εφαρμόζουν όσα έχουν μάθει για τη θέση και τα χαρακτηριστικά των πλανητών, και να αναπτύσσουν δεξιότητες ομαδικής εργασίας, επίλυσης προβλημάτων και δημιουργικής έκφρασης. Παράλληλα, η δραστηριότητα λειτούργησε ως εργαλείο αξιολόγησης της γνωστικής εξέλιξης των παιδιών, καθώς μέσα από τη συζήτηση και την πρακτική εφαρμογή των γνώσεών τους, αναδείχθηκε η κατανόηση και η εσωτερίκευση των εννοιών που διδάχθηκαν.
Φυσικά, δεν έλειπε από το πρόγραμμά μας και το τραγούδι “Μια γιορτή στη γειτονιά του Ήλιου – Χάρης Κατσιμίχας” το οποίο θυμόντουσαν τα παιδιά από την περσινή σχολική χρονιά και τα ευχαριστούμε πολύ που μας το θύμισαν!!!!