Η Παρασκευή 13 Ιανουαρίου, ήταν αφιερωμένη στο πιο γνωστό και αγαπημένο έθιμο της Πρωτοχρονιάς, το έθιμο της βασιλόπιτας, αφού θεωρείται ένδειξη καλής τύχης και οιωνός μιας δημιουργικής κι εύφορης χρονιάς.
Αφού οι μαθητές μας πληροφορήθηκαν για την ιστορία του εθίμου μέσα από βίντεο και εποπτικό υλικό έκοψαν , στο κάθε τμήμα αντίστοιχα, τη δική τους βασιλόπιτα, αναδεικνύοντας δύο νικητές και ανταλάσσοντας ευχές για καλή χρονιά!

Το έθιμο της βασιλόπιτας

Οι ρίζες αυτού του εθίμου όμως είναι πανάρχαιες και συνδέονταν με γιορτές σχετικά με την αγροτική παραγωγή (Θαργήλια, Θαλύσια, Κρόνια). Στη συνέχεια, πίτες συναντούμε και στα ρωμαϊκά «Σατουρνάλια», που γίνονταν προς τιμήν του Κρόνου για να φτάσουμε στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, όπου οι πίτες συνδέονται πλέον με τον Μέγα Βασίλειο από την Καισάρεια. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος Καισάρειας, ο έπαρχος της Καππαδοκίας πήγε να εισπράξει φόρους με άγριες διαθέσεις. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και ζήτησαν την προστασία του επισκόπου τους. Αυτός τους είπε να συγκεντρώσουν όσα πολύτιμα αντικείμενα είχαν για να τα προσφέρουν στον έπαρχο. Ο άγιος, όμως τον έπεισε να φύγει χωρίς να πάρει τίποτε. Αργότερα, όταν προσπάθησαν να επιστρέψουν τα αντικείμενα στους κατόχους τους, συνειδητοποίησαν ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, οπότε με προτροπή του Αγίου Βασιλείου ζυμώθηκαν πλακούντια (μικρές πίτες) και μέσα τοποθετήθηκε από ένα πολύτιμο αντικείμενο. Παραλλαγές αυτής της εκδοχής στον Πόντο και τη Μικρά Ασία παρουσιάζουν τον Άγιο Βασίλειο να κερδίζει τον εισπράκτορα των φόρων σε χαρτοπαίγνιο και στη συνέχεια να γίνεται η διανομή των κερδών με μικρά ψωμιά ή με μια μεγάλη πίτα.

Οι βασιλόπιτες φτιάχνονται ως επί το πλείστον από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα. Στην επιφάνειά τους συνήθως αναγράφεται ο αριθμός του έτους, ή μια ευχή από ξηρούς καρπούς και ρόδια -σήμερα βέβαια οι ζαχαροπλάστες έχουν εφεύρει διάφορες παραλλαγές στολισμού. Στο εσωτερικό τους τοποθετείται ένα κέρμα, που λέγεται κωνσταντινάτο, ενώ σε διάφορες αγροτικές περιοχές συχνά ο μποναμάς ήταν ένας σπόρος που συμβόλιζε την καλή σοδειά. Σε παλιότερες και δύσκολες εποχές, το φλουρί ήταν ακόμα κι ένα κουμπί, ένα άχυρο ή ένα κομμάτι κόκκινη κλωστή.

Οι πιο κλασικές βασιλόπιτες είναι οι πολίτικες που περιέχουν μαχλέπι, οπότε θυμίζουν κάπως το τσουρέκι ή αυτές που μοιάζουν με κέικ, και περιλαμβάνουν φρούτα, ξηρούς καρπούς, λικέρ ή άλλα ηδύποτα ανάλογα την περιοχή. Επίσης στη Θεσσαλονίκη συναντάμε μια ενδιαφέρουσα συνταγή με σαλέπι, γιαούρτι και μαστίχα.

Πηγή: https://www.bovary.gr/living/taste/ethimo-tis-basilopitas-kai-oi-ekdohes-tis

Στο σχολείο μας πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 10 Ιανουαρίου αναβίωση του εθίμου των Αράπηδων, με μορφή δρώμενου που τελείται την ημέρα των Θεοφανίων σε συγκεκριμένες περιοχές της Δράμας. Οι μαθητές μας είδαν ανάλογο εποπτικό υλικό , παρατήρησαν τη στολή και μεταμφιέστηκαν και οι ίδιοι κάτι που διασκέδασαν ιδιαίτερα. Στο τέλος ζωγράφισαν ότι τους έκανε μεγαλύτερη εντύπωση.

ΟΙ ΑΡΑΠΗΔΕΣ

Οι «Αράπηδες» είναι στην ουσία καρναβάλια που έχουν το πρόσωπο και τα χέρια τους μαυρισμένα με καπνιά. Στην πλάτη τους φορούν καμπούρα, φτιαγμένη από μια βελέντζα γεμάτη άχυρα, στη μέση τους ζώνονται κουδούνια, στο κεφάλι σκεπάζονται με προβιά και στα χέρια κρατούν ένα χοντρό ξύλο, πάνω στο οποίο στηρίζουν το σώμα τους. Περιφέρονται κρατώντας το σώμα τους σκυφτό, υπό το βάρος της καμπούρας και με αυτοσχέδιο χορό και πλάγιες κινήσεις, κτυπούν τα κουδούνια με θόρυβο, δίνοντάς τους ρυθμό.

Μαζί με κάθε ομάδα «Αράπηδων» υπάρχει ο «τσαούσης» και η «νύφη», οι οποίοι με το δικό τους τρόπο, συμβάλουν στο χορό και πειράζουν τον κόσμο. Το έθιμο πραγματοποιείται υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής, μέσα από την γκάιντα, το νταχαρέ και τη λύρα. Το κρασί και το τσίπουρο ρέει άφθονο και τα καζάνια με τη μαγειρευτή γίδα περιμένουν τον επισκέπτη να τη γευτεί.