Σήμερα, στην τάξη, βάλαμε τους εαυτούς μας στη θέση κάποιου που αντιμετωπίζει δυσκολίες.

Αρχικά, δοκιμάσαμε να ζωγραφίσουμε κρατώντας το πινέλο με το στόμα, μια διαδικασία που μας έφερε αμέσως σε επαφή με τις κινητικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν κάποιοι άνθρωποι. Όπως ήταν φυσικό, δεν ήταν καθόλου εύκολο.

Στη συνέχεια, κλείσαμε τα μάτια μας και συνεχίσαμε το έργο, βιώνοντας έστω και για λίγο την απουσία της όρασης. Πάλι δυσκολευτήκαμε, αλλά η επιμονή μας έφερε κάποια αποτελέσματα, μαθαίνοντας να μην τα παρατάμε στην πρώτη αποτυχία.

Και εκεί ήρθε η στιγμή της συνεργασίας: Ζητήσαμε από τον διπλανό μας να μας καθοδηγήσει με ανοιχτά μάτια, ενώ εμείς συνεχίζαμε στα τυφλά. Με αυτόν τον τρόπο, ενεργοποιήσαμε την αλληλοβοήθεια, όπου ο ένας γινόταν τα “μάτια” του άλλου.

Ολοκληρώνοντας, δεν κρατούσαμε απλώς μια ζωγραφιά, αλλά ένα μεγάλο μάθημα: Πόσο σημαντικό είναι να αναγνωρίζουμε την αξία της προσφοράς και να στεκόμαστε δίπλα στον συνάνθρωπο που μας έχει ανάγκη, αλλά και πόσο λυτρωτικό είναι να μην φοβόμαστε να ζητάμε εμείς βοήθεια όταν τη χρειαζόμαστε.

Σήμερα τα παιδιά έπαιξαν με εκπαιδευτικά παιχνίδια. Συζητήσαμε πώς παίζονται, σε ποια γωνιά ανήκουν και ποιους κανόνες πρέπει να τηρούμε, για να μάθουν να συνεργάζονται και να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Ξεκινήσαμε με καρτέλες για προγραφή και μαθηματικά, ώστε να εξοικειωθούν με βασικές μαθηματικές έννοιες. Μετρήσαμε από το 1 έως το 10 βάζοντας τους αριθμούς στη σειρά και φτιάξαμε μια ιστορία με τα ζωάκια τους: ο δεινόσαυρος γνώρισε τα 2 σαλιγκαράκια, που βρήκαν τις 3 κάμπιες, με σκοπό να καταλάβουν την ακολουθία των αριθμών και να συνδέσουν τους αριθμούς με την αφήγηση.

Όταν φτάσαμε στο 8 (πορτοκάλια) και το 9 (νανάκια), ρωτήσαμε αν έφταναν τα πορτοκάλια για όλους τους νάνους. Χρησιμοποιώντας τουβλάκια για να αντιστοιχίσουν (9 τουβλάκια για τους νάνους, 8 για τα πορτοκάλια), διαπίστωσαν ότι έμενε ένας νάνος χωρίς πορτοκάλι, μαθαίνοντας έτσι την αντιστοίχιση και την έννοια του “ένα λιγότερο” με πρακτικό τρόπο. Αμέσως πρότειναν να μοιραστούν οι υπόλοιποι το δικό τους πορτοκάλι, δείχνοντας ενσυναίσθηση και πνεύμα συνεργασίας.

Ολοκληρώσαμε στο 10 και στη συνέχεια παίξαμε με κάρτες όπου έπρεπε να βρουν το μισό που ταίριαζε (π.χ., το μισό λιονταράκι έψαχνε το άλλο του μισό), για να αναπτύξουν την οπτική τους αντίληψη και να κατανοήσουν την έννοια του “μισού” και “ολόκληρου”.

Τέλος, ρίξαμε ένα ζάρι με διάφορα σχέδια και ότι μας έδειχνε η κάθε πλευρά το ζωγραφίζαμε στο κεφάλι ενός ανθρώπου χωρίς μαλλιά, δημιουργώντας τις πιο αστείες κομμώσεις του νηπιαγωγείου, ενθαρρύνοντας τη δημιουργικότητα και την έκφραση.

Ακόμη τα παιδιά εξοικειώθηκαν με τα υλικά του νηπιαγωγείου για τις εικαστικές τους δράσεις και τους κανόνες πρόσβασης σε αυτά, ενώ κατανόησε το ρόλο του ο καθένας ως βοηθός της τάξης, ώστε να μπορούν όλοι μαζί να οργανώνουν αποτελεσματικά κάθε δραστηριότητα τους.

Για τη καλύτερη οργάνωσή μας και τις απογευματινές ώρες συζητήθηκαν οι κανόνες του ολοήμερου προγράμματος.

Τα παιδιά σήμερα παρακολούθησαν την ιστορία του μικρού βοσκού που είχε μοναδική του φίλη την καλαμιά της λίμνης. Ο βοσκός συνομίλησε με την καλαμιά και αναρωτήθηκε για την πορεία του νερού. Τελικά, αποφάσισε να ανακαλύψει όλες τις μορφές του νερού (στερεά, υγρή, αέρια), με τη βοήθεια της μουσικής.

Σε αυτή του την αναζήτηση, βοήθησαν τον βοσκό γλάροι, πέστροφες, χιονονιφάδες, παγοδρόμοι και φυσικά και τα παιδιά με την ενεργή συμμετοχή τους. Το παραμύθι ήταν διαδραστικό, μουσικοκινητικό και γεμάτο με μουσικές αφιερωμένες στο νερό. Περνώντας από διάφορα μουσικά είδη και εποχές, ακολούθησαν τον κύκλο του νερού με παιχνίδια ενεργητικής ακοής, τραγούδι, χορό και πολύ κέφι.

Η σημερινή μας δραστηριότητα πήρε μια πολύ συγκεκριμένη μορφή, καθώς εξετάσαμε τα πρακτικά εμπόδια που συναντούν τα άτομα με αναπηρία στην καθημερινότητά τους, με στόχο να ευαισθητοποιηθούν τα παιδιά για την ανάγκη ισότιμης πρόσβασης.

Παρατηρήσαμε φωτογραφίες που έδειχναν αυτοκίνητα παρκαρισμένα απρόσεκτα στα πεζοδρόμια, την κατάληψη θέσεων στάθμευσης ΑμεΑ, αλλά και φυσικά εμπόδια όπως υπερυψωμένα πεζοδρόμια, σκάλες, απουσία ραμπών και ακατάλληλους ανελκυστήρες, και τα νήπια διαπίστωσαν ότι υπάρχουν δυσκολίες που στερούν από κάποιους τη δυνατότητα να κινούνται ελεύθερα. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στην περιοχή μας, τη Δημητσάνα, ώστε τα παιδιά να αναπτύξουν κριτική σκέψη για το άμεσο περιβάλλον τους, και τα παιδιά γρήγορα κατανόησαν ότι πολλοί δρόμοι και τα παραδοσιακά σκαλιά δεν προσφέρουν πρόσβαση σε ανθρώπους με κινητικές δυσκολίες, ένα γεγονός που τους προβλημάτισε ιδιαίτερα. Μερικές από τις προτάσεις τους για τη βελτίωση της κατάστασης ήταν να βάλουμε περισσότερες ράμπες στα καταστήματα και να φροντίζουμε να μην παρκάρουμε ποτέ σε θέσεις αναπηρικών αμαξιδίων.

Στη συνέχεια, αναρωτηθήκαμε αν τα άτομα με κινητικές δυσκολίες μπορούν να λάβουν μέρος σε αθλήματα. Αρχικά, τα παιδιά εξέφρασαν τον προβληματισμό τους, λέγοντας πως είναι δύσκολο. Ωστόσο, με σκοπό να αντιληφθούν ότι η αναπηρία δεν αποτελεί τροχοπέδη στη θέληση και την επίτευξη στόχων, παρακολουθήσαμε ένα βίντεο με στιγμιότυπα από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Τα νήπια ενθουσιάστηκαν και διαπίστωσαν ότι όλα είναι εφικτά, παρατηρώντας την εκπληκτική δύναμη, την αισιοδοξία, την αντοχή και τη μοναδικότητα των αθλητών αυτών. Το βίντεο απέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο πως, όταν υπάρχει ψυχή και υποστήριξη, τα εμπόδια παραμερίζονται, μετατρέποντας τις δυσκολίες σε πηγές έμπνευσης. Η σημερινή εμπειρία μάς δίδαξε ότι οφείλουμε να χτίζουμε μια κοινωνία προσβάσιμη και συμπεριληπτική, όπου η διαφορετικότητα είναι πηγή δύναμης και όχι λόγος αποκλεισμού.

Η Δύναμη των Αισθήσεων και η Κατανόηση της Διαφορετικότητας

Στην ώρα του φαγητού, όταν τα νήπια έκλεισαν τα μάτια και προσπάθησαν να αναγνωρίσουν το φαγητό τους μόνο με την όσφρηση, βίωσαν μια μικρή, έστω, αλλαγή. Αυτή η βιωματική άσκηση έγινε με στόχο να κατανοήσουν βιωματικά την αξία και τη λειτουργία των αισθήσεων, μαθαίνοντας πως οι άνθρωποι που στερούνται μία αίσθηση, όπως η όραση ή η ακοή, συχνά αναπτύσσουν ενισχυμένες άλλες αισθήσεις – όπως η αφή, η όσφρηση, ή η ακοή (για τους ανθρώπους χωρίς όραση) – προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές απαιτήσεις και να ενσωματωθούν στην κοινωνία. Τα παιδιά κατάλαβαν βιωματικά πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η όραση και πόσο μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται να δώσεις σε άλλες αισθήσεις όταν αυτή απουσιάζει.

Συναισθήματα και Εμπιστοσύνη στον Γνώριμο Χώρο

Το παιχνίδι με τα εμπόδια στην τάξη ήταν μια δοκιμασία εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Όταν τα παιδιά με τα κλειστά μάτια κλήθηκαν να βαδίσουν μόνα τους, ένιωσαν τη δυσκολία του να προσανατολιστείς σε έναν χώρο, ακόμη και γνώριμο, χωρίς την όραση. Η εμπειρία επιβεβαίωσε πως δεν είναι εύκολο να περπατάμε μόνοι αν δεν βλέπουμε, με τις κύριες δυσκολίες να είναι ο κίνδυνος να σκοντάψουν, να συγκρουστούν, ή να χαθούν.

Στη συνέχεια, όταν επαναλήφθηκε η άσκηση με τη βοήθεια του «οδηγού», η εμπειρία άλλαξε.

• Αυτοί που ήταν οδηγοί ένιωσαν την ευθύνη και τη χαρά του να προσφέρουν βοήθεια και προστασία.
• Αυτοί που δεν έβλεπαν ένιωσαν ασφάλεια, ανακούφιση και εμπιστοσύνη στον φίλο τους.

Η δοκιμή να βαδίσουν μόνα τους, κρατώντας ένα μπαστούνι, έδειξε στα παιδιά ότι υπάρχει και άλλος τρόπος ανεξάρτητης μετακίνησης, αλλά ένιωσαν τη μοναξιά και την αγωνία της ευθύνης. Όταν είχαν τον βοηθό τους, ένιωσαν καλύτερα, καθώς η παρουσία του έδινε μεγαλύτερη σιγουριά και ψυχική ηρεμία.

Το Μάθημα της Αποδοχής και της Καλοσύνης

Η παρακολούθηση των βίντεο ενίσχυσε τη συζήτηση για την αποδοχή της διαφορετικότητας. Η ιστορία της Tamara, του κωφάλαλου κοριτσιού που χόρευε, έδειξε στα παιδιά πως η αγάπη για τη ζωή και τα ενδιαφέροντά μας δεν σταματά από μια δυσκολία, ενώ η θέληση μπορεί να υπερνικήσει τα εμπόδια. Ομοίως, η φιλία του Νικόλα και της Μαρίας στο δεύτερο βίντεο ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα καλοσύνης και πρωτοβουλίας να βοηθήσεις τον άλλον.

Όλες αυτές οι δράσεις αποσκοπούσαν στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, δηλαδή της ικανότητας να βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του άλλου, με στόχο τα παιδιά να αναπτύξουν την καλοσύνη και τη διάθεση να δουν τον άλλο όπως τον εαυτό τους, ώστε να αντιμετωπίζουν κάθε άτομο με σεβασμό και αποδοχή, ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές ή δυσκολίες αντιμετωπίζει. Αυτό μας υπενθυμίζει πως η προσφορά βοήθειας και η αποδοχή κάνουν την καθημερινότητα όλων μας πιο όμορφη και πιο λειτουργική.

Η ημέρα ξεκίνησε με την ανακάλυψη του εαυτού, με σκοπό την ενίσχυση της αυτογνωσίας και της αυτοεκτίμησης κάθε νηπίου. Αφού ζωγραφίσαμε τον εαυτό μας, εστιάσαμε στη μοναδικότητα κάθε παιδιού. Μέσα από ένα «σύννεφο σκέψης» με κεντρικό θέμα: «Είμαι εγώ! Είμαι μοναδικός», ανιχνεύσαμε την πρότερη γνώση των νηπίων, επιδιώκοντας την ενεργοποίηση και τη σύνδεση των εμπειριών τους με το θέμα της διαφορετικότητας. Τα νήπια εξήγησαν με μεγάλη ακρίβεια την αίσθηση του να είσαι μοναδικός, αναφέροντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως: το διαφορετικό χαμόγελο, το μέγεθος, το χρώμα δέρματος/μαλλιών/ματιών, το διαφορετικό όνομα, το φύλο, τα ρούχα/παπούτσια, η γλώσσα που μιλάμε, και ο διαφορετικός τρόπος περπατήματος.

Στη συνέχεια, εξετάσαμε τα ονόματά μας, με σκοπό την εισαγωγή στην έννοια της ταυτότητας και την αναγνώριση των αρχικών γραμμάτων. Αυτή η παρατήρηση έδωσε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τον τρόπο επικοινωνίας των ατόμων που αντιμετωπίζουν σωματικές δυσκολίες, επιδιώκοντας την κατανόηση της αναπηρίας και την αναζήτηση εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας και αποδοχής. Έτσι, αναζητήσαμε στο διαδίκτυο την αναπαράσταση του αρχικού μας γράμματος στη Νοηματική Γλώσσα, έχοντας σκοπό την εξοικείωση με τη Νοηματική ως πλήρη γλώσσα και την εμπέδωση της ιδέας ότι οι κινήσεις των χεριών αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας.

Παρατηρώντας τις κινήσεις, τα παιδιά αντιλήφθηκαν πως οι χειρονομίες είναι από μόνες τους μια «άλλη γλώσσα», με σκοπό την αναγνώριση της Νοηματικής ως γλώσσας που προσφέρει ευκαιρία για επικοινωνία και κοινωνική ένταξη.

Ένα παιδί, φέρνοντας στο νου την τυφλοποντικίνα της προηγούμενης ιστορίας, ρώτησε: «πώς μπορεί εκείνη να διαβάσει;», με σκοπό τη σύνδεση της γνώσης και τη διατύπωση ερωτημάτων που οδηγούν σε περαιτέρω διερεύνηση της αναπηρίας της όρασης. Τότε, η εκπαιδευτικός εξήγησε τη γραφής Μπράιγ, έχοντας σκοπό την εισαγωγή στη γραφή Braille ως εργαλείο προσβασιμότητας για τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Ο ενθουσιασμός των παιδιών ήταν μεγάλος και θέλησαν αμέσως να «διαβάσουν», επιδιώκοντας τη βιωματική μάθηση και την ανάπτυξη της αφής ως μέσο αντίληψης. Με την καθοδήγηση της νηπιαγωγού και με τη βοήθεια της πλαστελίνης, τα παιδιά έγραψαν το όνομά τους με αυτή τη γραφή, με απώτερο σκοπό την ενσυναίσθηση και την εμπέδωση της αρχής: «Είμαι μοναδικός, και όλοι έχουμε το δικαίωμα στην επικοινωνία και την εκπαίδευση».

Σήμερα η δράση μας επικεντρώθηκε στην αποδοχή της διαφορετικότητας στοχεύοντας στην κατανόηση ότι κάθε άτομο είναι ξεχωριστό και η διαφορετικότητα είναι πηγή πλούτου. Αφού συζητήσαμε για τους ήρωες της ιστορίας «Ένας για όλους και όλοι για έναν» της Brigitte Weninger, παίξαμε ένα ενεργητικό παιχνίδι ρόλων επιδιώκοντας την εξάσκηση της ενσυναίσθησης και την προώθηση της δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων, όπου η εκπαιδευτικός μιμήθηκε έναν από τους χαρακτήρες, προσκαλώντας τα νήπια να ανακαλύψουν τρόπους επικοινωνίας και υποστήριξης με σκοπό την ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων επικοινωνίας και την καλλιέργεια της αλληλεγγύης. Όταν μεταμορφώθηκε στο βατραχάκι με την προβληματική ακοή, τα παιδιά, παρατηρώντας την αδυναμία του να ανταποκριθεί στις φωνές, βρήκαν αμέσως τη λύση με τα νοήματα των χεριών, αναζητώντας  προσβάσιμους τρόπους αλληλεπίδρασης. Όταν υποδύθηκε την τυφλοποντικίνα, τα νήπια πλησίασαν για να την καθοδηγήσουν με προσοχή στοχεύοντας στην ενίσχυση της κατανόησης του πως νιώθει και λειτουργεί κάποιος/α με δυσκολία στην όραση και την ενσωμάτωση πρακτικών βοήθειας στην καθημερινότητα, και εκείνη, αγγίζοντας τα πρόσωπά τους ένιωσε την ασφάλεια της επαφής. Στη συνέχεια, μιμούμενη το ποντικάκι που δυσκολευόταν στο περπάτημα, τα παιδιά έσπευσαν να κρατήσουν τα χέρια του, προσφέροντας πρακτική βοήθεια για να μην πέσει. Τέλος, όταν έγινε το φοβισμένο σκαντζοχοιράκι, τα νήπια επιστράτευσαν τη θετική τους ενέργεια στοχεύοντας στην αναγνώριση και αποδοχή της ευαλωτότητας και την ανάπτυξη στρατηγικών ενθάρρυνσης και κοινωνικής ένταξης, ενθαρρύνοντάς το να νιώσει εμπιστοσύνη και να συμμετάσχει στο παιχνίδι.

Η δράση μας ολοκληρώθηκε με μια ομαδική καλλιτεχνική δημιουργία σε ένα μεγάλο χαρτόνι, όπου ζωγράφισαν ένα δέντρο, μία λίμνη, ένα λουλούδι, ένα σύννεφο και τοποθέτησαν τους ήρωες, αφήνοντας το μοναδικό τους δακτυλικό αποτύπωμα (επιδιώκοντας την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της μοναδικότητας κάθε παιδιού) σαν βροχή, και γράφοντας με περηφάνια τη φράση: «Είμαι εγώ! Είμαι μοναδικός» ώστε να ενσωματωθεί ως εμπειρία και στάση ζωής η Αποδοχή, ο Σεβασμός και η Αλληλοβοήθεια στη διαφορετικότητα.

Στο πλαίσιο του εργαστηρίου Δεξιοτήτων «ΖΩ ΚΑΛΥΤΕΡΑ – ΕΥ ΖΗΝ» με θέμα την Ευαισθητοποίηση σε θέματα αναπηρίας και ευαλωτότητας, και με κεντρικό σύνθημα «Είμαι εγώ! Είμαι μοναδικός!», τα νήπια είχαν την ευκαιρία να ακούσουν το παραμύθι «Ένας για όλους και όλοι για έναν» της Weninger Brigitte (https://soundcloud.com/artemis-ziaka/weninger-brigitte).

Μέσα από την ιστορία του Μαξ του ποντικού, του Φρέντυ του βατράχου, και της Μόλλυ της τυφλοποντικίνας, μιλήσαμε για τη «διαφορετικότητα» και τη μοναδικότητα που χαρακτηρίζει τον καθένα μας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη σωματική αναπηρία κάποιων ανθρώπων και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά τους. Τα παιδιά πρότειναν αυθόρμητα τρόπους για την ενεργή συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία, τονίζοντας ότι μπορούμε να βοηθάμε, να αγκαλιάζουμε και να παίζουμε με όλους, αναγνωρίζοντας τις δυνάμεις του καθενός, όπως ακριβώς έκαναν οι ήρωες του παραμυθιού. Οι παιδαγωγικοί στόχοι αυτής της δράσης εστιάστηκαν στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και του κοινωνικού συναισθήματος, την καλλιέργεια του σεβασμού προς τη διαφορετικότητα και την ενθάρρυνση της ομαδικότητας και της συνεργασίας. Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, χρωματίσαμε με κραγιόνια τους ήρωες της ιστορίας, με πρόθεση να δημιουργήσουμε έναν μοναδικό πίνακα κολλάζ. Αυτός ο πίνακας θα μας θυμίζει τη δύναμή μας όταν αγαπάμε, σεβόμαστε, είμαστε ευγενικοί, ενθαρρυντικοί, αισιόδοξοι, υποστηρικτικοί με τον εαυτό μας και, κυρίως, με τους άλλους.

Στο πλαίσιο του προγράμματος E-Twinning με τίτλο «We learn by Coding», τα νήπια υλοποίησαν την πρώτη τους εργασία, η οποία επικεντρώθηκε στην λογική αλληλουχία. Η δραστηριότητα αυτή εισάγει τα παιδιά στην έννοια του μοτίβου, όπου η σειρά στοιχείων, όπως ένα κόκκινο μπαλόνι που ακολουθείται από ένα μπλε και στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η ίδια σειρά, αποτελεί την απλούστερη μορφή αλγορίθμου και συνδέεται άμεσα με τη μαθηματική σκέψη και το coding. Οι παιδαγωγικοί στόχοι της δράσης περιλάμβαναν την αναγνώριση μοτίβων και την ανάπτυξη της προβλεπτικής ικανότητας, καθώς τα παιδιά πρέπει να ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη σειρά βημάτων για να συνεχίσουν σωστά την αλληλουχία. Με αφορμή τα πλαστικοποιημένα φύλλα εργασίας που ωθούν τα παιδιά στη διαδικασία αναγνώρισης μοτίβων (όπως μπαλόνια με δύο διαφορετικά χρώματα, σχήματα διαφορετικού μεγέθους και χρωμάτων, σειρές λουλουδιών, καρδούλες κλπ.), τα νήπια εφάρμοσαν αυτή τη λογική βάζοντας σε σειρά τις εικόνες της Κοκκινοσκουφίτσας και του Λύκου πάνω στο γράμμα D της λέξης Coding.

Τα νήπια χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Η μία αποτελούνταν από τρία άτομα και η άλλη από δύο. Με τη σειρά που ξεκίνησαν να τοποθετούν τα κοχύλια αυτήν την σειρά θα έπρεπε να επαναλάβουν σε κάθε νέα τοποθέτηση κοχυλιών στο γράμμα Ν.