Στο πλαίσιο του προγράμματος “Mission X” oι μαθητές/-τριες προπονούνται όπως οι αστροναύτες και μαθαίνουν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν, ώστε να παραμείνουν σε καλή φυσική κατάσταση και υγιείς στο Διάστημα και στη Γη. Το πρόγραμμα προσφέρεται από το Ελληνικό Γραφείο ESERO που εδρεύει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) κι αποτελεί ένα συνεργατικό έργο μεταξύ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (European Space Agency – ESA) κι εθνικών εταίρων, όπως τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) το Κέντρο Ψηφιακής Γεωγραφικής Εκπαίδευσης, την Ελληνική Εκπαιδευτική Ένωση STEM, την Ερευνητική Ομάδα ATLAS του ΑΠΘ, κ.ά.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες γνώρισαν το διάστημα μέσα από το εκπαιδευτικό υλικό και τα εκπαιδευτικά βίντεο του ESA (European Space Agency) και πραγματοποίησαν διάφορες δραστηριότητες.

1ο Εργαστήριο: “Μήπως φοβάσαι να ταξιδέψεις στο διάστημα;”

Στο εργαστήριο αυτό αξιοποιήσαμε το παραμύθι “Με μια κουβέρτα στο διάστημα” της Χριστίνας Κωνσταντουδάκη (Εκδόσεις Διόπτρα), προκειμένου να κατανοήσουμε τα συναισθήματα των παιδιών και τις σκέψεις τους για το ενδεχόμενο ενός ταξιδιού τους στο διάστημα. Το συναίσθημα του φόβου εκφράστηκε έντονα από αρκετά παιδιά, αιτιολογώντας το ως: “Φοβάμαι ότι το διαστημόπλοιο δεν θα μπορέσει να γυρίσει πίσω στη Γη“, “Φοβάμαι μην μας επιτεθεί εξωγήινος“, “Μπορεί να μας χτυπήσει κομήτης“, “Μπορεί να μας τραβήξει μια μαύρη τρύπα και να χαθούμε“. Οι απαντήσεις τους, ταυτόχρονα, μας αποκάλυψαν και κάποιες από τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους για το διάστημα. Έπειτα, κάθε παιδί δημιούργησε την δική του κουβέρτα για το διάστημα, έτσι ώστε να την έχει μαζί του για ασφάλεια στο επερχόμενο ταξίδι μας.

2ο Εργαστήριο: “Ας γνωρίσουμε καλύτερα το διάστημα”

Παρακολουθήσαμε με τα παιδιά διάφορα εκπαιδευτικά βίντεο και μελετήσαμε σημεία από το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος, προκειμένου να γνωρίσουν καλύτερα το διάστημα. Μιλήσαμε για τους πλανήτες, το φεγγάρι, τις διαφορές ανάμεσα στους κομήτες, τους αστεροειδείς και τους μετεωρίτες ακολουθώντας τον Paxi, ήρωα των εκπαιδευτικών βίντεο του ESA.

3ο Εργαστήριο: “Ας ετοιμαστούμε για το ταξίδι στο διάστημα”

Κατά το εργαστήριο αυτό τα παιδιά δημιούργησαν τις καρτέλες του/της αστροναύτη και τη στολή τους, για να ετοιμαστούν για ένα ταξίδι στο διάστημα.

4ο Εργαστήριο: “Προπονηθείτε όπως οι αστροναύτες”

Το εργαστήριο αυτό χωρίζεται σε 5 διαφορετικές ενότητες που αντιστοιχούν σε 5 φυσικές δραστηριότητες του προγράμματος MIssion-X, οι οποίες προετοίμασαν τα παιδιά, ώστε να γίνουν αστροναύτες.

1) Agility Astro Course

Η αποστολή μας: Ολοκληρώστε μια διαδρομή ευκινησίας όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια για να βελτιώσετε την ευκινησία, το συντονισμό και την ταχύτητα. 

3) Crew strength training

Η αποστολή μας: Εκτελέστε καταλήψεις με το βάρος του σώματος και push-ups για να αναπτύξετε τη δύναμη των μυών και των οστών του άνω και κάτω μέρους του σώματος. 

4) Peake Liftoff

Η αποστολή μας: Εκτελέστε μια δραστηριότητα που συνδυάζει καθίσματα, κάμψεις και άλματα στον αέρα (burpees) για να προωθήσετε τη μυϊκή δύναμη, την ευκινησία, τον συντονισμό και την αντοχή.

Σε ένα περιβάλλον μειωμένης βαρύτητας, οι μύες και τα οστά μπορεί να εξασθενήσουν, επομένως οι αστροναύτες πρέπει να κάνουν ασκήσεις ενδυνάμωσης για να αντιμετωπίσουν την αποδυναμωτική επίδραση της μικροβαρύτητας. Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διαμονή τους στο διάστημα, οι αστροναύτες συνεργάζονται στενά με ειδικούς άσκησης για να προπονηθούν σκληρά και να διατηρήσουν τους μύες και τα οστά τους δυνατά για αποστολές εξερεύνησης και δραστηριότητες ανακάλυψης. Οι δραστηριότητες που γυμνάζουν ολόκληρο το σώμα είναι σημαντικές για την προετοιμασία για τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη ζωή και την εργασία στο διάστημα.

Δεξιότητες
Δύναμη, Συντονισμός, Αντοχή

5) Get on your space cycle!

Η αποστολή μας: Προπονηθείτε με ποδήλατο για να βελτιώσετε τους μύες των ποδιών, την καρδιοαγγειακή κατάσταση και την αντοχή. 

Μια συσκευή άσκησης που χρησιμοποιείται τακτικά από τους αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό είναι το ποδηλατικό εργόμετρο. Το ποδήλατο παρέχει άσκηση οστικής αντοχής για τα πόδια. Όταν εργάζονται οι μεγάλοι μύες των ποδιών χρειάζονται περισσότερο αίμα. Οι εργαζόμενοι μύες διεγείρουν την καρδιά να αντλήσει περισσότερο αίμα και αναπνέετε πιο γρήγορα για να εισέλθει περισσότερο οξυγόνο – αυτό σημαίνει ότι η προπόνηση με ποδήλατο βοηθά επίσης τους αστροναύτες να διατηρήσουν την αντοχή και την καρδιαγγειακή φυσική κατάσταση.

Δεξιότητες

Αντοχή, Συντονισμός, Ισορροπία, Σταθερότητα

5ο Εργαστήριο: “Πάμε στο διάστημα”

Έχοντας αναπτύξει απαραίτητες δεξιότητες μέσα από τις διάφορες φυσικές δραστηριότητες, ετοιμάσαμε το διαστημόπλοιό μας και πετάξαμε για το διάστημα. Περπατήσαμε στο φεγγάρι, βρήκαμε και μαζέψαμε διαστημικά σκουπίδια, μελετήσαμε κρατήρες, σωθήκαμε από κομήτες και αστεροειδής, σώσαμε φίλους μας αστροναύτες που τελείωσε το οξυγόνο της στολής τους, σωθήκαμε από μαύρες τρύπες, συναντήσαμε εξωγήινους. Μέσα από όλα τα διάφορα σενάρια, ανταλλάξαμε ρόλους και βιώσαμε ξεχωριστά πράγματα!

6ο Εργαστήριο: “Ας γνωρίσουμε τα αστέρια”

Παρατηρώντας το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των παιδιών για τα αστέρια, δημιουργήσαμε ένα sway (Αστέρια και αστερισμοί) με υλικό, ώστε να μάθουμε περισσότερα. Ανταποκριθήκαμε σε κάποιες από τις δοκιμασίες και φτιάξαμε αστερισμούς με τα σώματά μας. Δημιουργήσαμε και τα τηλεσκόπια των αστερισμών που τα φωτίσαμε με φακό στο σκοτάδι.

Τα παιδιά ζωγράφισαν τις υποθέσεις τους για το πώς δημιουργήθηκαν τα αστέρια.

7ο Εργαστήριο: “Υπάρχουν εξωγήινοι;”

Διαβάσαμε το παραμύθι “Ο άνθρωπος στο φεγγάρι” του Simon Bartram (Εκδόσεις Σαββάλας) και ζωγραφίσαμε τις προτάσεις μας για το πώς ο αστροναύτης Μπομπ μπορεί να αποδείξει στην ανθρωπότητα ότι υπάρχουν εξωγήινοι. Υπάρχουν άραγε;

8ο Εργαστήριο: “Το ηλιακό μας σύστημα-Αξιολόγηση”

Δημιουργήσαμε ένα ομαδικό έργο με το ηλιακό μας σύστημα, ώστε να αξιολογήσουμε αν θυμόμαστε τη σειρά των πλανητών και τη θέση των αστεροειδών και των κομητών στο διάστημα.

Το Πρόγραμμα «Το Παπάκι Πάει…» είναι ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας με στόχο την ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των παιδιών σε περίπτωση που βρεθούν σε συνθήκες εξαφάνισης μη προσδιοριζόμενης αλλιώς, δηλαδή σε συνθήκες που χάνουν τον προσανατολισμό τους ή για κάποιον λόγο δεν βρίσκονται κοντά στο άτομο που νομίμως ασκεί την επιμέλειά τους. Συνοπτικά, στόχος είναι τα παιδιά να έχουν αυξημένη επίγνωση των κινδύνων και να είναι σε ετοιμότητα (increase awareness). Το Πρόγραμμα υλοποιείται από τους/τις νηπιαγωγούς και τους/τις δασκάλους/ες, αφού πρώτα λάβουν σχετική επιμόρφωση από το επιστημονικό προσωπικό του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού».

1ο Εργαστήριο: “Φτιάξε τον βοηθό σου”

Αρχικά, εξηγήσαμε στα παιδιά ότι θα ξεκινήσουμε μία δραστηριότητα, ένα παιχνίδι με στόχο να βοηθήσουν ένα παιδί αλλά και ένα παπάκι να βρουν τον δρόμο για το σπίτι τους. Προκειμένου να το καταφέρουν αυτό είπαμε ότι το κάθε παιδί θα χρειαστεί μία κούκλα βοηθό, την οποία θα φτιάξουν στη συγκεκριμένη συνάντηση.

Για μια πιο ομαλή εισαγωγή στο θέμα ενημερώσαμε με μεγάλη αγωνία τα παιδιά πως βρήκαμε έξω από το σχολείο μόνο του ένα παπάκι,  τον Πάκο, προσκαλώντας τα να τον βοηθήσουν να βρει τη μητέρα του και έτσι να ξεκινήσει η ιστορία. Δηλαδή προϊδεάσαμε τα παιδιά για το τι θα γίνεται τις επόμενες ημέρες και τους συστήσαμε το παπάκι, τον Πάκο, τον ήρωα της δεύτερης ιστορίας.

Δημιουργήσαμε, λοιπόν, τις κούκλες-βοηθούς χρησιμοποιώντας κάλτσες που έφεραν τα παιδιά από το σπίτι, νήματα και άλλα υλικά που είχαμε στο σχολείο.

2ο Εργαστήριο: “Ο Δρόμος για το Σπίτι”

Μέσα από την αφήγηση ενός παραμυθιού βοηθήσαμε τους/τις μαθητές/μαθήτριες να κατανοήσουν βασικά μηνύματα σε περίπτωση που κάποιο παιδί βρεθεί στη θέση να έχει χάσει τη μαμά, τον μπαμπά του ή τον άνθρωπο που το επιβλέπει. Μέσω του παραμυθιού τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με την εμπειρία της εξαφάνισης και απέκτησαν γνώσεις, οι οποίες αν και δουλεύονται σε έναν υποθετικό κόσμο, θα μπορέσουν να ανακληθούν και να εφαρμοστούν σε αντίστοιχες πραγματικές περιπτώσεις (Αναγνωστόπουλος, 1997). 

Βασικά μηνύματα του παραμυθιού για τα παιδιά:

1. Μένουμε σταθεροί στη θέση μας. (σημείωση για εκπαιδευτικό: καθώς οι γονείς/κηδεμόνες μετακινούνται συνεχώς για να βρουν το παιδί, διευκολύνεται η διαδικασία εύρεσης τους όταν μένουν σταθερά σε ένα σημείο)
2. Φωνάζουμε… και ζητάμε βοήθεια από πολλούς/πολλές και όχι από ένα άτομο (το παιδί είναι μόνο του, δεν ξέρει κανένα. Η συμβουλή δεν μιλάμε σε ξένο μπορεί να μην είναι αποτελεσματική, διότι στο χώρο μπορεί να είναι μόνο ξένοι. Έτσι, για να μειωθεί ο κίνδυνος βλάβης του παιδιού από κάποιον ξένο, θα πρέπει να ζητήσει βοήθεια από πολλούς ταυτόχρονα. Για να το πετύχει αυτό, φωνάζει και μαζεύεται πολύς κόσμος.)
3. Έχουν κάθε δικαίωμα να λένε ΟΧΙ αν κάτι τα ενοχλεί και τα τρομάζει.
4. Οι αστυνόμοι βοηθάνε τα παιδιά, δεν τα πάνε φυλακή. (σημείωση για εκπαιδευτικό: καθώς στο πλαίσιο της διαπαιδαγώγησης τα παιδιά ακούνε συχνά την φράση «κάτσε καλά γιατί ο αστυνόμος θα σε πάει φυλακή» στόχος είναι να απενοχοποιηθεί η έννοια του αστυνόμου, καθώς σε περίπτωση εξαφάνισης μπορεί να χρειαστεί να συνεργαστεί μαζί του.)

Για να αξιολογήσουμε το πώς τα παιδιά αντιλήφθηκαν την ιστορία χρησιμοποιήσαμε σχετικές εικόνες του προγράμματος.

Επίσης, δημιουργήσαμε κύβους με εικόνες και το κάθε παιδί έριχνε τον κάθε κύβο μία φορά, για να φτιάξει τη δική του ιστορία έχοντας ως βάση τα τρία στοιχεία που θα του φανερώσουν οι κύβοι.

3ο Εργαστήριο: “Το Παπάκι πάει”

Στη δραστηριότητα αυτή τα παιδιά με τις κούκλες τους βοήθησαν τον Πάκο να βρει τη μαμά του. Στην πραγματικότητα αυτά που έμαθαν στην προηγούμενη συνάντηση, τα χρησιμοποίησαν για να βοηθήσουν τον Πάκο να βρει τη μαμά του. Με τις κούκλες που φτιάξαμε με τα παιδιά προχωρήσαμε στο θεατρικό. Σε αυτό συμμετείχαν: Πάκο (παπάκι), Μαμά Πάπια, Ξένος, Αστυνομικός. Κατά τη διάρκεια του θεατρικού, ο Πάκο, σε κάποια σημεία, απευθυνόταν στις κούκλες των παιδιών, προκειμένου να του δώσουν τη σωστή κατεύθυνση. Στόχος αυτής της διαδικασίας ήταν η αναπαραγωγή της γνώσης που έχει αποκτηθεί μέχρι στιγμής από τα παιδιά και η διαδραστική επικοινωνία και μάθηση (νηπιαγωγός/δάσκαλος/δασκάλα-μαθητής/μαθήτρια). Κατά την αφήγηση χρησιμοποιήσαμε τα προτεινόμενα μουσικά κομμάτια του προγράμματος.

Έναρξη της αφήγησης:

Τι όμορφη μέρα που είναι σήμερα! Ο ήλιος λάμπει και τα κρυστάλλινα νερά της λίμνης είναι ήρεμα. Σήμερα ο Πάκο το μικρό παπάκι έχει τα γενέθλιά του, το ξέρατε; Το απόγευμα στη λίμνη θα στηθεί μεγάλο πάρτι και είστε όλοι καλεσμένοι! Θα τραγουδήσουμε και θα χορέψουμε και στο τέλος θα βοηθήσουμε τον Πάκο να σβήσει τα κεράκια. Όμως από την κουζίνα της μαμάς πάπιας λείπουν πολλά υλικά για την τούρτα. Γι’ αυτό και θέλει να πάει στο Πάπι-μάρκετ στην πόλη. Ο Πάκο ποτέ δεν έχει πάει σε Παπιμάρκετ. Θα είναι η πρώτη του φορά. Μα πού είναι όμως;

(Κατά την επίσκεψη στο Παπιμάρκετ ο Πάκο απομακρύνεται από τη μαμά του και ένας ξένος προσπαθεί να τον πείσει να πάει μαζί του ισχυριζόμενος ότι γνωρίζει τη μαμά του. Με την παιδιών και των κουκλών ο Πάκο αντιστάθηκε στον ξένο και εμπιστεύτηκε τη βοήθεια ενός αστυνομικού. Έτσι, βρήκε ξανά τη μαμά του.)

Τα παιδιά έκαναν στον Πάκο δώρο μία ζωγραφιά που έφτιαξαν με τις κούκλες τους!

4ο Εργαστήριο: “Τι θα έκανες αν…”

Σε αυτό το εργαστήριο τα παιδιά κλήθηκαν να απαντήσουν σε υποθετικά σενάρια, αντλώντας από τις γνώσεις του προγράμματος έως αυτή τη χρονική στιγμή.

1. «Τι θα έκανες εάν στο λούνα πάρκ κατέβαινες από το παιχνίδι και δεν έβλεπες τη μαμά σου;» 

Επιθυμητή αντίδραση προς μάθηση: Μένω σταθερός/ή, δεν μετακινούμαι.

2. «Τι θα έκανες εάν τότε ερχόταν μία κυρία και σου έλεγε ότι ξέρει τη μαμά σου και να πας μαζί της;»

Επιθυμητή αντίδραση προς μάθηση: Λέω δυνατά ΟΧΙ

3. «Τι θα έκανες εάν η μαμά δεν σε έβρισκε, τι θα έκανες μετά; Σε ποιόν θα ζητούσες βοήθεια; Τι θα έκανες;»

Επιθυμητή αντίδραση προς μάθηση: Φωνάζω για να μαζευτεί πολύς κόσμος, όχι μόνο ένα άτομο.

4. «Τι θα έκανες εάν περνούσε ένας αστυνόμος;»

Επιθυμητή αντίδραση προς μάθηση: Θα του ζητούσα βοήθεια.

Η διαδικασία συνεχίστηκε μέχρι να απαντήσουν όλα τα παιδιά σε τουλάχιστον μία ερώτηση. Κάθε φορά αλλάζαμε το σκηνικό σε παραλία, παιδική χαρά, σούπερ μάρκετ, λαϊκή αγορά, εμπορικό κέντρο κ.ά.

5ο Εργαστήριο: “Ας μάθει και η μαμά με τον μπαμπά”

Σκοπός του εργαστηρίου ήταν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους γονείς τους σε αυτά που έμαθαν. Τα παιδιά, λοιπόν, έμαθαν σε μορφή ποιήματος απαντήσεις σε κάποιες ερωτήσεις. Προσκαλέσαμε τους γονείς στο σχολείο μας, ώστε να παρουσιάσουν τα παιδιά τις γνώσεις που αποκόμισαν. Μετά από τα ποιήματα τα παιδιά απάντησαν σε διάφορα πιθανά σενάρια σχετικά με το πώς θα έπρεπε να αντιδράσουν.

6o Εργαστήριο: “Αξιολόγηση του προγράμματος από τα παιδιά”

Με στόχο την αξιολόγηση του προγράμματος «Το Παπάκι Πάει…», του πρώτου προγράμματος εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης παιδιών σε θέματα εξαφανίσεων, κατασκευάστηκε από τους ψυχολόγους του Συλλόγου ένα ερωτηματολόγιο απευθυνόμενο σε μαθητές/-τριες νηπιαγωγείου. Στόχος του είναι να διερευνήσει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αξιολογώντας την επίδρασή της στην αύξηση των γνώσεων των παιδιών  στη δυνατότητα λήψης αποφάσεων των παιδιών.

Σημείωση: Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε και από τις εκπαιδευτικούς συμπληρώνοντας το αντίστοιχο ερωτηματολόγιο κατασκευάστηκε από τους ψυχολόγους του Οργανισμού.