Τα δημοτικά τραγούδια:

• έκφραση της λαϊκής δημιουργίας
• συνδύαζαν την ποίηση με τη μουσική και κάποτε με το χορό
• στη δουλειά, στο σπίτι, στις γιορτές, στους γάμους και στις κηδείες, σε όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις και καταστάσεις, τα δημοτικά τραγούδια συντρόφευαν, ψυχαγωγούσαν, παρηγορούσαν και εξασφάλιζαν τη συνέχεια του πολιτισμού και των παραδόσεων
• εκφράζουν τα βιώματα, τις ιδέες, τις αισθητικές προτιμήσεις και τα συναισθήματα του λαού και όχι ενός ξεχωριστού δημιουργού
• έχουν σταθερά, επαναλαμβανόμενα μοτίβα και διαχρονικό χαρακτήρα
• παρουσιάζουν μεγάλο θεματικό πλούτο. Μπορούμε ωστόσο να τα χωρίσουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. τα τραγούδια που αναφέρονται στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής (της αγάπης, νυφιάτικα, νανουρίσματα, παιδικά, κάλαντα, αποκριάτικα και άλλα εορταστικά, τραγούδια της ξενιτιάς, μοιρολόγια, γνωμικά, τραγούδια της δουλειάς)
2. τα ιστορικά τραγούδια, δηλαδή αυτά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας ενός ιστορικού γεγονότος ή αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπως είναι τα ακριτικά ή τα κλέφτικα.
3. τις παραλογές, ένα ιδιαίτερο είδος δημοτικού τραγουδιού.

Κοινά χαρακτηριστικά όλων είναι: η λιτότητα των εκφραστικών μέσων και τρόπων, η οικονομία και η πύκνωση του ποιητικού λόγου.

 

Χαρακτηριστικά παραλογών:

α) είναι συνήθως πολύστιχα ποιήματα με αφηγηματικό και επικολυρικό χαρακτήρα.

β) αναπτύσσουν ένα μύθο (=μια υπόθεση, μια ιστορία) που εξελίσσεται σταδιακά και έχει όλα τα γνωρίσματα και τα στοιχεία της αφηγηματικής ποιητικής γραφής: αρχή και δέση του μύθου, σταδιακή εξέλιξη και κορύφωση και, τέλος, λύση

 

γ) αντλούν το περιεχόμενό τους από αρχαίους ελληνικούς μύθους, από νεότερες παραδόσεις, από διάφορα δραματικού χαρακτήρα κοινωνικά περιστατικά, από την ιστορική μνήμη, ή έχουν υπόθεση εντελώς πλαστή

 

δ) παρουσιάζουν έντονα παραμυθιακά στοιχεία, δηλαδή στοιχεία που η λογική μας δεν τα δέχεται ως πραγματικά και φυσικά

 

ε) παρουσιάζουν το χαρακτηριστικό της αφηγηματικής πυκνότητας στην πλοκή του μύθου, με αποτέλεσμα να διακρίνονται από έναν γρήγορο και γοργό ρυθμό στην όλη ροή και εξέλιξη του μύθου

 

στ) παρουσιάζουν στοιχεία έντονης δραματικότητας

 

 

 

Του γιοφυριού της Άρτας

Φύλλο εργασίας

1. Ποια στοιχεία του τραγουδιού μαρτυρούν ότι ανήκει στις παραλογές;

• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

2. Ποιο είναι το θέμα της παραλογής;

 

 

 

 

3. Να χωρίσετε το τραγούδι σε ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο για κάθε ενότητα.

 

1η ενότητα, στίχοι:

Πλαγιότιτλος:

 

2η ενότητα, στίχοι:

Πλαγιότιτλος:

 

3η ενότητα, στίχοι:

Πλαγιότιτλος:

 

4η ενότητα, στίχοι:

Πλαγιότιτλος:

 

 

4. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.

Χώρος
Χρόνος
Πρόσωπα
Αφηγητής
Μαγικά στοιχεία	α.   β.
Συναισθήματα προσώπων:	l Πρωτομάστορας:             l Λυγερή (γυναίκα πρωτομάστορα):

 

5. Να βρείτε τα εκφραστικά μέσα που υπάρχουν στο δημοτικό τραγούδι (πάνω στο βιβλίο).

 

6. Να υποθέσετε ότι είστε στη θέση του πρωτομάστορα και γράφετε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας για την απόφαση που πήρατε.

 

ή

Να υποθέσετε ότι είστε η γυναίκα του πρωτομάστορα και γράφετε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας, όταν συνειδητοποιείτε την απόφαση του συζύγου σας.