Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις

[Ναζίμ Χικμέτ, “Νανούρισμα στο γιο μου” Λογοτεχνία Β΄ Γυμνασίου]

« Τα Νανουρίσματα στην παγκόσμια λογοτεχνία:
Μία σύγκριση των χαρακτηριστικών τους με αφορμή   το Νανούρισμα στο γιο μου του Ν. Χικμέτ  και το Νάνι το γαρύφαλλό μου των Ν. Γκάτσου- Φ. Γ. Λόρκα.»

Συγκρίνοντας το Νανούρισμα στο γιο μου του Ν. Χικμέτ και το Νάνι το γαρύφαλλό μου των Ν. Γκάτσου- Φ. Γ. Λόρκα.

• Δραστηριότητα 1: Ανάγνωση των δύο ποιημάτων

Νανούρισμα στο γιο μου, Ν. Χικμέτ

Ο πατέρας – ποιητής παραστέκεται στο άρρωστο παιδί του και υπαγορεύει στη μητέρα το παρακάτω ασυνήθιστο νανούρισμα.

Ο γιος μου κρυολόγησε. Καίει στον πυρετό, ύπνος δεν τον παίρνει. Τα μάτια του βγάζουνε φωτιές. Κι η μάνα του: «Να νανουρίσω το μωρό μου», λέει. «Τι να του τραγουδήσω; ‘Νάνι νάνι το παιδί μου’ ή το ‘Ας κοιμηθεί να μεγαλώσει κι ύστερα πασάς να γένει’»; Μα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Η μάνα του γιου μου έτσι θα ’θελα να τον νανουρίσει:

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Στον ύπνο σου έρχεται μια θάλασσα απέραντη. Βουνά

τα κύματά της, φουσκώνουν αφρισμένα, λυσσομανάνε…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Στον ύπνο σου έρχεται ένα καράβι, κι εσύ στη γέφυρα

του καπετάνιου. Στα δεξιά σου, το κύμα που χτυπιέται,

και στα ζερβά σου… Για δες το που σε πολεμάει…

Μα μη σε νοιάζει, γιε μου, μη φοβάσαι! Οι μηχανές δουλεύουνε

Σαν την καρδιά σου. Το σκαρί γερό και το τιμόνι στα χέρια σου…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Πελώρια αέρινη γέφυρα δένει τα περιγιάλια.

Στ’ αστραφτερό δοκάρι της εσύ αγναντεύεις.

Κοίτα κάτω, μη ζαλιστείς. Κοίτα πάνω,

το κεφάλι σου λες κι ακουμπάει στον ουρανό…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Τι πολλά βιβλία είν’ αυτά; Όλα τα έχεις διαβάσει;

Ρυτίδες στο μέτωπό σου, τα μαλλιά σου κατάλευκα.

Τα μάτια σου είναι τα μόνα στη γη που έχουν καταλάβει.

Το πρόσωπό σου όμορφο σαν την αιωνιότητα.

Μην αμφιβάλλεις, μη φοβάσαι μη και δεν βρήκες ό,τι έψαχνες.

Διάβαζε πολεμώντας, διάβαζε αυτό που διαβάζεις

Χωρίς να το ξεχωρίζεις από τη μάχη…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Άκου ∙ φωνές ακούς. Κοίτα τι όμορφα χρώματα που βλέπεις…

Τα χέρια σου χαϊδεύουν το μάρμαρο, και να, του δίνουν το πιο σταθερό,

το πιο ζωντανό σχήμα…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

Άφοβος σαν θαλασσινός, μάστορας δημιουργός,

φιλόσοφος γνώστης και καλλιτέχνης τολμηρός ∙ έτσι να γίνεις…

Κοιμήσου, σπλάχνο μου, κοιμήσου ∙ νάνι…

«Νάνι το γαρύφαλλό μου» των Φ. Γ. Λόρκα- Ν. Γκάτσου

Από το θεατρικό έργο «Ματωμένος Γάμος» του Φ. Γ. Λόρκα που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Θέατρο Τέχνης το 1948 σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, μουσική σύνθεση του Μάνου Χατζιδάκι και σε μετάφραση- στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Ο μύθος του Ματωμένου Γάμου είναι επιγραμματικά απλός: Την ημέρα των γάμων της η Νύφη ξανασυναντιέται με το Λεονάρντο. Είχαν αγαπηθεί κάποτε, αλλά ο πατέρας της κοπέλας κατάφερε να τους χωρίσει. Ο Λεονάρντο παντρεύτηκε στο μεταξύ. Η Νύφη, για να λυτρωθεί από τη βασανιστική ανάμνηση αυτού του έρωτα αποφασίζει να παντρευτεί. Αλλά το παλιό πάθος δεν έχει σβήσει. Το βράδυ των γάμων, η Νύφη το σκάει με το Λεονάρντο. Ο Γαμπρός τους κυνηγάει, κι οι δυο άντρες αλληλοσκοτώνονται. Στην πραγματικότητα η δράση και τα πρόσωπα έχουν λιγότερη σημασία από τη μοίρα που τα κατέχει και τα σέρνει, μια μοίρα που με κανένα τέχνασμα δεν μπορούν να της ξεφύγουν.

Με το Νανούρισμα που τραγουδά η Γυναίκα και η Πεθερά του Λεονάρντο στη Δεύτερη Σκηνή της Πρώτης Πράξης «του αλόγου που δεν ήθελε να πιει νερό» σκιαγραφούνται οι κυρίαρχες εικόνες όλου του έργου. Το άλογο στο Νανούρισμα ταυτίζεται με το άλογο του Λεονάρντο που το κάλπασμά του ήδη ακούγεται και το ίδιο το άλογο είναι άρρηκτα δεμένο με τον κύριό του και τη μοίρα του.

Νάνι το παιδί μου νάνι που δεν ήθελε νερό,
τ’ άλογό μας το μεγάλο. Αχ καρδούλα μου ποιος ξέρει
τι να λέει το ποταμάκι στο λιβάδι το χλωρό.

Νάνι, το νερό το μαύρο μες στα πράσινα χορτάρια
που ψιλό τραγούδι πιάνει. Νάνι την τριανταφυλλιά μου
που τη γης δάκρυο ποτίζει, τ’ άλογό μας το καλό.

Έχει πόδια λαβωμένα, τραχηλιά* κρουσταλλιασμένη,
έχει ένα ασημένιο λάζο* καρφωμένο μες στα μάτια.
Μόνο μια φορά σαν είδε τ’ αντρειωμένα τα βουνά
εχλιμίντρισε κι εχάθη στα νερά τα σκοτεινά.

Αχ πού πήγες άλογό μου που δεν ήθελες να πιεις,
αχ μαράζι μες στο χιόνι. Νάνι το γαρούφαλό μου
που τη γης δάκρυο ποτίζει, τ’ άλογό μας το καλό.

Μην έρχεσαι μη μπαίνεις, το παραθύρι κλείστο
με φυλλωσιές ονείρου, μ’ όνειρα φυλλωσιάς.
Κοιμάται το παιδάκι μου, σωπαίνει το μωρό μου.

Αχ πού πήγες άλογό μου που δεν ήθελες να πιεις,
άλογο της χαραυγής.

* τραχηλιά: λαιμός, σβέρκος *λάζο: μαχαίρι με δίκοπη λαβή

• Δραστηριότητα 2:

• Να χωριστείτε σε 4 ομάδες.
• Αποστολή σας είναι να συγκρίνετε το Νανούρισμα στο γιο του Ναζίμ Χικμέτ με το Νανούρισμα – Νάνι το γαρύφαλλό μου των Φ.Γ. Λόρκα- μετάφραση Ν. Γκάτσου με στόχο να εντοπίσετε τα κοινά στοιχεία και τις διαφορές τους.
• Τέλος, να οργανώσετε τα αποτελέσματα της εργασίας σας σε κείμενα που θα παρουσιάσετε στην τάξη.

 (Κάθε ομάδα απαντά σε διαφορετική ερώτηση) :

1. Να εντοπίσετε κοινές λέξεις/φράσεις των δύο νανουρισμάτων που αναφέρονται στον παιδικό ύπνο και λέξεις/φράσεις όπου διακρίνεται ο τρυφερός-προστατευτικός τόνος.

2. Να βρείτε και να υπογραμμίσετε στίχους των δύο νανουρισμάτων που αναφέρονται στο υδάτινο στοιχείο. Πιστεύετε ότι ο ρόλος του υδάτινου στοιχείου (θάλασσα- νερό) στα δύο νανουρίσματα είναι θετικός ή αρνητικός; Αιτιολογήστε την απάντησή σας με λέξεις/ φράσεις των δύο κειμένων.

3. Να συγκρίνετε τα δύο νανουρίσματα ως προς τα συναισθήματα που κυριαρχούν.

4. Να συγκρίνετε τα δύο νανουρίσματα ως προς τη λειτουργία τους- το σκοπό που επιτελούν και να εντοπίσετε τη διαφοροποίηση που παρουσιάζουν ως προς τα παραδοσιακά νανουρίσματα. Στην απάντησή σας να λάβετε υπόψιν ότι το Νανούρισμα του Λόρκα εντάσσεται σε ένα θεατρικό έργο με κατάληξη ένα Ματωμένο Γάμο.

• Δραστηριότητα 3: Να παρουσιάσετε τις απαντήσεις σας στην ολομέλεια της τάξης.

• Δραστηριότητα 4^η: Συζήτηση

– Ποιος είναι ο ρόλος των νανουρισμάτων στη σημερινή εποχή;

– Θυμάστε κάποιο νανούρισμα από τα παιδικά σας  χρόνια;

• Δραστηριότητα 5^η: Προβολή του Βίντεο– Νανούρισμα -Λοΐζος

https://www.youtube.com/watch?v=aySr1WBAZWY&feature=youtu.be

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΜΠΟΥ, ΣΧ. ΕΤΟΣ 2021-2022

ΣΥΝΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Β3 ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝΤΑΞΗΣ

Πριν την ανάγνωση του κειμένου

Παρουσιάζω τον τίτλο του κειμένου και παράλληλα δείχνω στους μαθητές μια σχετική εικόνα.

Δείχνω στους μαθητές έναν εννοιολογικό χάρτη στον οποίο έχω γράψει νωρίτερα ερωτήσεις σχετικά με τον τίτλο (π.χ. Σε τι αναφέρεται ο τίτλος του κειμένου;).

Καταγράφω τις απαντήσεις τους στο ίδιο αρχείο και προσθέτω τυχόν δικές τους ερωτήσεις.

Ανάγνωση κειμένου

Διαβάζω το κείμενο στους μαθητές και παράλληλα τους το προβάλλω στην τάξη στη ψηφιακή του μορφή.

Μετά την ανάγνωση

Αρχικά, διερευνώ αν αρχικές υποθέσεις των μαθητών σχετικά με το περιεχόμενο του κειμένου επιβεβαιώνονται.

Το κείμενο επίσης παρουσιάζεται εποπτικά αξιοποιώντας ένα εννοιολογικό χάρτη. Ο εννοιολογικός χάρτης κατασκευάζεται σταδιακά με βάση τις κατάλληλες ερωτήσεις που υποβάλλονται στους μαθητές με στόχο την εύρεση των θεματικών κέντρων. Στην αρχή είναι ήδη συμπληρωμένα κάποια θεματικά κέντρα και οι υπόλοιπες διασυνδέσεις συμπληρώνονται στην τάξη.

Παρουσιάζω διαγράμματα δομής του κειμένου. Σε πρώτο στάδιο τα διαγράμματα είναι αρκετά απλά και στη συνέχεια είναι δυνατό να τα δίνω ημιτελή στους μαθητές για να τα συμπληρώσουν σε ομάδες. Για παράδειγμα, δίνω δύο στήλες στους μαθητές, η αριστερή στην οποία υπάρχει το θέμα του κειμένου και η δεξιά οι ερωτήσεις “ποιος”, “πού”, “πότε”, “γιατί”.

Άλλες δραστηριότητες

• Δραματοποίηση του κειμένου στα πλαίσια της ομάδας:

Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες

Η κάθε ομάδα φτιάχνει και καταγράφει σύντομους διαλόγους

Ανάλογα με τον τύπο μάθησης του κάθε μαθητή γίνεται η ανάθεση ρόλων (π.χ. ο κιναισθητικός θα κάνει τις κινήσεις/ο ακουστικός θα δώσει φωνή στον διάλογο).

• Δημιουργία σκίτσου ή κόμικ
• Χρήση audiobook
• Προβολή της ταινίας