Φτωχός και Άγιος

Η 4η Μαΐου του 1851 ήταν μία σημαδιακή και μοιραία μέρα για την ελληνική πεζογραφία καθώς την ημέρα εκείνη ήρθε σε αυτό τον κόσμο ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Ο κοσμοκαλόγερος αυτός των γραμμάτων γεννιέται στην Σκιάθο από την Αγγελική (Γκιουλώ) Μωραϊτίδη μητέρα επίσης άλλων 9 παιδιών. Το πρότυπό του δεν ήταν άλλο από τον πατέρα του Αδαμάντιο Εμμανουήλ, ιερέα στο επάγγελμα γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην ανατροφή και την γαλούχηση του Παπαδιαμάντη. Μέσα στη θρησκευτική ατμόσφαιρα, τις λειτουργίες, τα εξωκλήσια και την ήσυχη ζωή του νησιώτικου περίγυρου. Όλα αυτά του διαμόρφωσαν μια χριστιανοπρεπή ιδιοσυγκρασία, πού τη διατήρησε με πείσμα ως το τέλος της ζωής του.

Τα πρώτα χρόνια και η μόρφωση

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης πήρε την πρώτη μόρφωση στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Σκιάθου. Αργότερα φοίτησε σε γυμνάσιο της Χαλκίδας και μετά  από πολλές δυσκολίες και διακοπές τελείωσε στο Βαρβάκειο της Αθήνας. Το 1871 επισκέπτεται το Άγιο όρος όπου γίνεται δόκιμος μοναχός. Ωστόσο εγκαταλείπει την μοναστική ζωή διότι όπως λέει πιστεύει ότι δεν είναι άξιος να την υπηρετήσει και γράφεται στην Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών όπου την οποία όμως λόγω οικονομικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας δεν καταφέρνει να τελειώσει τη σχολή ενώ πάντοτε έχει τη συμπαράσταση των αδελφών του και συχνά βρίσκει καταφύγιο στην Σκιάθο.

Το ξεκίνημα της συγγραφικής του πορείας

Η συγγραφική του πορεία  με την εγγραφή του στην Φιλοσοφική σχολή. Δημοσιεύει άρθρα και  κάνει μεταφράσεις από τα Γαλλικά και Αγγλικά. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ζούσε φτωχικά και λιτά. Γενικά ήταν ολιγαρκής και λιτοδίαιτος. Όμως η ζωή του αλλάζει όταν γνωρίζει τον δημοσιογράφο Βλάση Γαβριηλίδη με τον οποίο συνιδρύει την εφημερίδα-θρύλο »Ακρόπολη». Αυτό όμως δεν θα καλυτερεύσει την ζωή του. Μπορεί η αμοιβή του να ήταν ικανοποιητικότατη έως και υπέρογκη όμως είναι χαρακτηριστική η κακή του σχέση με το χρήμα. Όταν πληρωνόταν σπαταλούσε τα χρήματά του. Πλήρωνε το ενοίκιο, έδινε στους φτωχούς, θα πληρώσει τα χρέη του στην ταβέρνα του Κεχριμάνη, (πού έτρωγε είκοσι εφτά ολόκληρα χρόνια) ,στέλνει στη Σκίαθο, σπαταλάει χωρίς να σκέφτεται το αύριο. Αυτό είχε ως συνέπεια την παραμέληση της προσωπικής του εμφάνισης. Ο ίδιος δεν προσέχει τον ευατό του. Είναι Άπλυτος, απεριποίητος, ατημέλητος, απλησίαστος,σχεδόν κουρέλης θα έλεγε κανείς.. Του άρεσε η μοναξιά και η απομόνωση. Δεν έπιανε εύκολα φιλίες, και ήταν πάντα επιφυλακτικός, κλεισμένος στον εαυτό του. Ελάχιστοι ήταν οι φίλοι του, όπως ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο Μιλτιάδης Μαλακάσης και ένας δυο άλλοι.

Τα τελευταία χρόνια

Η κατάσταση του Παπαδιαμάντη άρχισε να επιδεινώνεται από εκεί και πέρα. Η κατάσταση της υγείας του σε συνδυασμό με τα χρέη που είχε τον φέρνουν σε απελπιστική κατάσταση. Με την βοήθεια όμως των φίλων του πληρώνει τα χρέη του και παίρνει την απόφαση να γυρίσει στο νησί του παρόλο που ο Παύλος Νιρβάνας επέμενε να εισαχθεί στο νοσοκομείο όμως τον Μάρτιο του 1908 έφυγε για το νησί του, με σκοπό να μην ξαναγυρίσει στην πόλη «της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών…», όπως ο ίδιος έγραψε. Το ημερήσιο πρόγραμμά του περιλάμβανε πολύ πρωινό ξύπνημα, μια βόλτα στην ακρογιαλιά κι ύστερα εκκλησία, αποζητώντας τη λύτρωση της θρησκευτικής γαλήνης. Μαζεύοντας τα ιστορικά του νησιού και τα παλιά χρονικά, συνέθεσε τα τελευταία του διηγήματα πιο ώριμα και πιο ολοκληρωμένα. Ο Παπαδιαμάντης πέθανε τον Ιανουάριο του 1911, υστέρα από επιδείνωση της υγείας του. Η κηδεία του τελέστηκε μέσα στο πένθος όλων των απλών ανθρώπων του νησιού. Με την είδηση του θανάτου του, το πένθος έγινε πανελλήνιο. Έγιναν επίσημα μνημόσυνα στην Αθήνα, στην Πόλη, στην Αλεξάνδρεια κι άλλου. Ορισμένοι ποιητές έγραψαν εγκωμιαστικά τραγούδια (Μαλακάσης, Πορφύρας κ.α.) και τα φιλολογικά περιοδικά της εποχής εξέδωσαν τιμητικά τεύχη, αφιερωμένα στη μνήμη του.

Σύντομη αυτοβιογραφία

Ο ίδιος ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είχε γράψει τα παρακάτω για την ζωή του:“Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθω, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγήκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α΄ καὶ Β΄ τάξιν. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπήγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἤλθα εἰς Ἀθήνας καί ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰ ξένας γλώσσας.

Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἁγίους, εἴτα ἔγραφα στίχους, καί ἐδοκίμαζα να συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη “ἡ Μετανάστις” ἔργον μου εἰς τὸ περιοδικὸν “Σωτήρα”. Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη “Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν” εἰς τὸ “Μὴ χάνεσαι”. Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καί ἐφημερίδας.”