Άρθρα κατηγορίας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Μια “αιρετική” Δασκάλα

 

αρβελερ

Για να θυμόμαστε και αυτούς που μας έδωσαν έμπνευση και κίνητρα σε τούτη τη δουλειά…

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ

Ἀντὶ Προλόγου

Ἀποσπάσματα, ἔκδ. Ἑρμῆς 2006

Ἀντὶ ἑνὸς ἐγχειριδίου Ἱστορίας τοῦ Βυζαντίου […] προτίμησα, σὲ ποιητικὴ μορφὴ ποὺ ἐπιτρέπει κάποιες παρεκκλίσεις ἀπὸ τὴν αὐστηρὰ ἀκραιφνῆ ἱστορικὴ ἀλήθεια, νὰ ὑπογραμμίσω πράγματα καὶ θέματα παραγνωρισμένα ποὺ ἐπιτρέπουν αἱρετικὲς σχεδὸν προσεγγίσεις. Ὁ μονόδρομος τῆς σχολικῆς διδασκαλίας ἀποδεικνύεται συχνά, κατὰ τὴ γνώμη μου, μία ἴσως παραπλανητικὴ πορεία μάθησης, ποὺ ἀπαξιώνει τὰ διδάγματα τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας καὶ τοῦ ἱστορικοῦ μαθήματος, ὑπηρετώντας ἄλλες σκοπιμότητες.

Νομίζω ὅτι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τῆς «ποιητικῆς ἀδείας» μπαίνουν ἀπρόσκοπτα μερικὰ οὐσιαστικὰ προβλήματα καὶ ἐρωτήματα τῆς σχέσης ποὺ ἔχει κάθε γενιὰ μὲ τὸ προγονικὸ κατόρθωμα: μάθημα ὄχι ἀπαραίτητα πάντα μεγαλειῶδες καὶ μεγαλεῖο ὄχι πάντα ἄμοιρο κάποιας σκοτεινῆς καὶ ἀνομολόγητης πτυχῆς.

Κινδυνεύω, ἐν γνώσει μου, νὰ θεωρηθῶ ταραξίας τῆς καθεστηκυίας ἀλήθειας (ὅπως λένε τὸ ἴδιο γιὰ τὴν τάξη): ἐπωμίζομαι τὴν εὐθύνη, ὄντας βέβαιη ὅτι ἡ ἀλήθεια, ὅσο τραυματικὴ καὶ ἂν εἶναι, ἔχει, σὲ τελευταία ἀνάλυση, καὶ δύναμη ἰαματική, θεωρῶ ὅτι δὲν χρειάζεται νὰ εἶσαι ἱστορικὸς γιὰ νὰ διαπιστώσεις ὅτι ὁ ἡρωισμὸς τοῦ Λεωνίδα δὲν σὲ γλιτώνει ἀπὸ Ἐφιάλτες, καὶ ὅτι ἡ ἡρωικὴ ἀντίσταση τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου δὲν ἔκλεισε νέες πιθανῶς κερκόπορτες.

[2] Μέγας Κωνσταντῖνος

Πρῶτος στὸ λάβαρό του ὁ βασιλιὰς ἐκεῖνος
ἔβαλε τὸν Χριστοῦ τὸ γράμμα· ὁ Κωνσταντῖνος,
βέβαια Ἰσαπόστολος, ἂν ὄχι παραπάνω.
Ὅμως (πρὶν νὰ τὸ πῶ ἕνα σταυρὸ θὰ κάνω),
νὰ μὴ μᾶς λὲν πὼς ἦταν καὶ Χριστιανὸς καλός,
καὶ ἅγιος, αὐτὸς ποὺ μὲ μία κίνηση ἁπλῶς
γυναίκα καὶ παιδὶ κατάφερε νὰ θανατώσει,
χωρὶς σ᾿ ἄνθρωπο ἢ Θεὸ λόγο ποτὲ νὰ δώσει…

Ποιὸς λοιπὸν τὸν ἁμαρτωλὸ κατόρθωσε νὰ σώσει;
Τὸ βάφτισμα ἢ ἡ μάνα του, ἡ Ἅγια Ἑλένη;
Τὸ ἐρώτημα ἀναπάντητο στὴν ἱστορία μένει…

Ἑλένη Ἀρβελέρ, Τὸ Ἄγνωστο Βυζάντιο, Ἑρμῆς 2006