Βιβλιοθήκη Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά

Η γιορτή, με όποιο περιεχόμενο και με όποια μορφή, είτε αφορά σε άτομα είτε σε κοινωνικά σύνολα, στοχεύει στη χαρά και στην εσωτερική αγαλλίαση. Δημιουργεί μια κατάσταση ευφροσύνης, την οποία βιώνει μέσω της μνήμης και της μίμησης ο άνθρωπος ως ψυχική, συναισθηματική και λογική οντότητα. Γιορτή είναι και η Άνοιξη, η ώρα που ανοίγουν τα φυτά και τα λουλούδια και αναγεννιέται η φύση, μετά την περίοδο της νάρκης του χειμώνα.

Σε εποχές “σύνθετες”, όχι τόσο από την πολυπλοκότητα των συνθηκών ζωής όσο από το συνδυασμό προσωπικών αδιεξόδων και των συλλογικών συγχύσεων είναι λυτρωτικό να βρίσκουμε ευκαιρίες για κινήσεις προς τα άνω, προς υψηλότερα , προς την κορυφή. Αυτό είναι και το περιεχόμενο της λέξης ανα– ως πρώτο συνθετικό σύνθετων λέξεων, που δηλώνουν ό,τι και το δεύτερο συνθετικό σε ανοδική κίνηση π.χ. ανα-σηκώνω, ανα-βάθμιση κλπ. Για τους χριστιανούς κορυφαία στιγμή είναι η Ανα-σταση του Χριστού, η επιστροφή από το θάνατο στη ζωή, μετά “τα πάθη τα σεπτά”, γεγονός που οδηγεί και στην προσωπική ανά-σταση του κάθε χριστιανού.

Ανάσταση είναι η έξοδος από την παρακμή και τη στασιμότητα. Προϋποθέτει προσωπικό αγώνα αυτοσυνειδησίας και αναγέννησης για να νιώσει κανείς ανάταση, να φτάσει δηλαδή σε ανώτερο επίπεδο, πνευματικό -ψυχικό- ηθικό. Αναζωογόνηση, ανακαίνιση, αναδημιουργία, αναμόρφωση, ανάκτηση (δυνάμεων), προκαλούν συναισθηματική αναστάτωση. Αυτή η  έντονη και δημιουργική διέγερση απελευθερώνει από το τέλμα της ακινησίας και τη ρουτίνα της επανάληψης ομοίων ενασχολήσεων που οδηγεί στον αργό θάνατο.

Η Ανάσταση είναι  γιορτή γιατί γιορτάζω σημαίνει θυμάμαι ό,τι αγαπώ κι ό,τι πονώ και μιμούμαι, δηλαδή ξεχωρίζω (δεν αντιγράφω) τα ερεθίσματα που με βοηθούν να ζήσω καλύτερα. Γι αυτό χρειάζεται η αγάπη που ανοίγει δρόμους στο χρόνο και στο όνειρο και προσκαλεί σε πράξεις οικειότητας.

Την Άνοιξη γιορτάζει ο καλλιεργητής και ο κηπουρός με τον ιδρώτα του κάματου και τη φροντίδα… Γιορτάζουν τα λουλούδια που φορούν τα καλά τους και μοιράζουν την ευωδία και το νέκταρ τους. Γιορτάζουν τα φυτά και τα δένδρα και χαρίζουν τους καρπούς τους. Γιορτάζουν τα ζώα που χαίρονται την αφθονία της τροφής. Οι άλλοι, οι παρατηρητές απολαμβάνουν για λίγο τη χαρά, γιατί το βλέμμα είναι γρήγορο, φευγαλέο, έτσι  όπως συνηθίσαμε να βλέπουμε τα πράγματα στην εποχή της ταχύτητας. Όποιος βραδύνει το χρόνο βαθαίνει τη ματιά του στην ουσία και δίνει χρόνο στην αθωότητα της βραδύτητας  να ανοιχτεί και να μεθύσει στο όνειρο της μοιρασιάς της αγάπης.

Οι γιορτές της Άνοιξης είναι πολλές αλλά οι γιορταστές μαθαίνουν να τις περιγράφουν,  χωρίς να τις χαίρονται, γιατί πάσχουν από την ξηρασία των συναισθημάτων που ασχημαίνει τη ζωή. Οι σημερινοί άνθρωποι δύσκολα δημιουργούν φιλίες γιατί κοστίζει σε χρόνο και συναίσθημα. Η φιλαλληλία αντικαταστάθηκε από τη φιλαυτία και εγκλωβίζεται ο χρόνος που απλά φεύγει κι έρχεται. Ο Έρωτας γίνεται αντικείμενο περιγραφής χωρίς να λάμπει από τα δώρα της αμοιβαιότητας και της αφοσίωσης στη σχέση. 

Το ανοιξιάτικο πανηγύρι της φύσης και η χαρμολύπη της Μεγάλης Σαρακοστής προσκαλούν στον αγώνα της Ανάστασης. Η Λαμπρή είναι κορυφή και λάμπει από τα δάκρυα των λουλουδιών και του πόνου για τους άλλους που  πάσχουν. Η αναβλητικότητα από έλλειψη χρόνου και αποφασιστικότητας αναστέλλει το χρόνο  της  ολοκλήρωσης. Και ο φαρισαϊσμός πάσχει από τις βλαβερές ουσίες των αναβολικών που η αγωνία του πρωταθλητισμού για την εντύπωση της επίδειξης καταστρέφει τον ανελκυστήρα της Ανάστασης.

Η λαμπάδα της Λαμπρής ας φωτίζει το όνειρο της Άνοιξης, της γιορτής των Αναστάσεων.

Παύλος Φουρνογεράκης  (Πάσχα 2009)

Τις πιο μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης και η καθαυτό ελληνική Το Πάσχα είναι μια απ ‘γιορτή. Καθώς οι τελετουργίες της Μ. Εβδομάδας, συμπίπτουν με την Άνοιξη, την ανάσταση της ίδιας της φύσης, πολλά έθιμα συνδέονται με τα Πασχαλόγιορτα και διατηρούνται μέχρι σήμερα, παρά την αστικοποίηση της ζωής μας.

Οι γιορτές αυτές παρουσιάζονται στην ελληνική λογοτεχνία και ιδιαίτερα στο ρεαλιστικό και ηθογραφικό διήγημα, αυτό το λόγο παραθέτω ορισμένα από τα πιο σημαντικά και γι ‘, κατά τη γνώμη μου, διηγήματα αυτού του είδους:

 1.        Ο “Θάνατος του παλληκαριού” είναι ίσως το καλύτερο από τα λίγα διηγήματα που έγραψε ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943). Πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό “Εστία” το 1891 και η δράση εκτυλίσσεται σ ένα χωριατόσπιτο στο Μεσολόγγι (Θαλασσοχώρι), με φόντο τα συντηρητικά ήθη της εποχής, τις προλήψεις και τον κομπογιαννιτισμό. Η υπόθεσή του αρχίζει μια Μεγάλη Παρασκευή και τελειώνει πάλι Μεγάλη Παρασκευή της επόμενης χρονιάς.

2.         Το ίδιο περίπου θέμα απασχολεί και το Στρατή Μυριβήλη (1892-1969) στο διήγημα «Βασίλης ο Αρβανίτης” που γράφτηκε το 1943. Γεγονότα με παλικάρια, που συνέβησαν ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής.

3.         Συχνά οι λογοτέχνες μας καταγράφουν με εύθυμη διάθεση συνήθειες και συμπεριφορές που συνδέονται με την περιφορά του Επιταφίου και καταλήγουν σε ευτράπελα παθήματα. Δύο διηγήματα αυτού του είδους είναι: το “Άρατε πύλας” του Σκιαθίτη Αλέξανδρου Μωραϊτίδη (1851-1929) και το “Ο Επιτάφιος” του Καλύμνιου Γιάννη Μαγκλή (γεν. 1909).

4.         Ο Αλέξ. Παπαδιαμάντης (1851-1911) έχει γράψει μερικά από τα αξιολογότερα εορταστικά διηγήματα. Τα πασχαλινά είναι τα ακόλουθα: “Εξοχική Λαμπρή”,  “Παιδική Πασχαλιά”, “Στην Αγι-Αναστασιά”,  “Λαμπριάτικος Ψάλτης”, “Το Χριστός Ανέστη του Γιάννη”.   

5. Τη νοσταλγία του για το Πάσχα στη γενέτειρά του, την Ήπειρο εκφράζει και ο νεότερος πεζογράφος Σωτήρης Δημητρίου (γεν. 1955) στο διήγημά του “Πάσχα τ Απρίλη”.

 6.Η ημέρα της Λαμπρής είναι και ημέρα φιλανθρωπίας. Εξαίρετη είναι η αφήγηση του Ανδ. Καρκαβίτσα (1865-1922) στο “Αι φυλακαί του Ναυπλίου”. 7.       Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και ο Εμμανουήλ Λυκούδης (1849-1925) στο διήγημα “Ο απόστρατος μουσικός”.  

8.         Δύο κορυφαίοι Κερκυραίοι συγγραφείς που ανήκουν στο κλίμα και στην παράδοση της Επτανησιακής Σχολής, αναφέρονται στις γιορτές του Πάσχα σε χωριά της Κέρκυρας σε δύο διηγήματά τους  που παραπέμπουν στο «Λάμπρο» του Σολωμού. Αυτά είναι: το “Ένα μικρό λάθος” του Ιάκωβου Πολυλά(1826 -! 896), μαθητή και φίλου του Σολωμού, και το “Αμάρτησε?” του Κων. Θεοτόκη (1872-1923) που ήταν από τους τελευταίους εκφραστές της σολωμικής παράδοσης.

 9.       Τέλος, η Ανάσταση του Κυρίου πολύ νωρίς συνδέθηκε στη συνείδηση των υπόδουλων με τη λύτρωση από το ζυγό της Οθωμανικής δουλείας, την ανάσταση του Γένους. Τι γίνεται όμως όταν εθνικές συμφορές, όπως αυτή του 1897, συμπίπτουν με την Ανάσταση του Κυρίου? Αυτό το θέμα εκφράζει Τους προβληματισμούς του γι ‘ο πεζογράφος Δημοσθένης Βουτυράς (1871-1958) σε κάποιο σημείο στο διήγημά του “Ο Λαγκάς”. Ας παροτρύνουνε τα παιδιά μας να χαρούν τις περιγραφές της ελληνικής Πασχαλιάς μέσα από τον όμορφο λόγο των διηγηματογράφων μας. Έτσι διατηρούμε τις παραδόσεις μας, ενδυναμώνουμε την ιστορική και θρησκευτική μας συνείδηση και αντιστεκόμαστε τη Χολιγουντιανή αποχαύνωση της παγκοσμιοποιημένης τηλεοπτικής και κινηματογραφικής πραγματικότητας

Χ α ι ρ ε τ ι σ μ ο ί: Παναγιώτης Φασούλας, Δήμαρχος Πειραιά, Κώστας Μπουρλετίδης, Πρόεδρος Συνδέσμου Αποφοίτων Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά , Νίκος Μέλιος, ιστορικός – Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε. Τα περιοδικά θα παρουσιάσουν οι: Μάνος Στεφανίδης, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Άννα Καρακατσούλη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και Κώστας Κρεμμύδας, ποιητής – Εκδότης του περιοδικού «ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ»

Για το έργο της ανακαίνισης του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά θα μιλήσει ο Νίκος Χαρκιολάκης, Προϊστάμενος της Δ/νσης Αναστηλώσεων Νεωτέρων & Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

http://www.bmlabs–mag.gr/?p=2547