Βιβλιοθήκη Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά

Τις πιο μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης και η καθαυτό ελληνική Το Πάσχα είναι μια απ ‘γιορτή. Καθώς οι τελετουργίες της Μ. Εβδομάδας, συμπίπτουν με την Άνοιξη, την ανάσταση της ίδιας της φύσης, πολλά έθιμα συνδέονται με τα Πασχαλόγιορτα και διατηρούνται μέχρι σήμερα, παρά την αστικοποίηση της ζωής μας.

Οι γιορτές αυτές παρουσιάζονται στην ελληνική λογοτεχνία και ιδιαίτερα στο ρεαλιστικό και ηθογραφικό διήγημα, αυτό το λόγο παραθέτω ορισμένα από τα πιο σημαντικά και γι ‘, κατά τη γνώμη μου, διηγήματα αυτού του είδους:

 1.        Ο “Θάνατος του παλληκαριού” είναι ίσως το καλύτερο από τα λίγα διηγήματα που έγραψε ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943). Πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό “Εστία” το 1891 και η δράση εκτυλίσσεται σ ένα χωριατόσπιτο στο Μεσολόγγι (Θαλασσοχώρι), με φόντο τα συντηρητικά ήθη της εποχής, τις προλήψεις και τον κομπογιαννιτισμό. Η υπόθεσή του αρχίζει μια Μεγάλη Παρασκευή και τελειώνει πάλι Μεγάλη Παρασκευή της επόμενης χρονιάς.

2.         Το ίδιο περίπου θέμα απασχολεί και το Στρατή Μυριβήλη (1892-1969) στο διήγημα «Βασίλης ο Αρβανίτης” που γράφτηκε το 1943. Γεγονότα με παλικάρια, που συνέβησαν ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής.

3.         Συχνά οι λογοτέχνες μας καταγράφουν με εύθυμη διάθεση συνήθειες και συμπεριφορές που συνδέονται με την περιφορά του Επιταφίου και καταλήγουν σε ευτράπελα παθήματα. Δύο διηγήματα αυτού του είδους είναι: το “Άρατε πύλας” του Σκιαθίτη Αλέξανδρου Μωραϊτίδη (1851-1929) και το “Ο Επιτάφιος” του Καλύμνιου Γιάννη Μαγκλή (γεν. 1909).

4.         Ο Αλέξ. Παπαδιαμάντης (1851-1911) έχει γράψει μερικά από τα αξιολογότερα εορταστικά διηγήματα. Τα πασχαλινά είναι τα ακόλουθα: “Εξοχική Λαμπρή”,  “Παιδική Πασχαλιά”, “Στην Αγι-Αναστασιά”,  “Λαμπριάτικος Ψάλτης”, “Το Χριστός Ανέστη του Γιάννη”.   

5. Τη νοσταλγία του για το Πάσχα στη γενέτειρά του, την Ήπειρο εκφράζει και ο νεότερος πεζογράφος Σωτήρης Δημητρίου (γεν. 1955) στο διήγημά του “Πάσχα τ Απρίλη”.

 6.Η ημέρα της Λαμπρής είναι και ημέρα φιλανθρωπίας. Εξαίρετη είναι η αφήγηση του Ανδ. Καρκαβίτσα (1865-1922) στο “Αι φυλακαί του Ναυπλίου”. 7.       Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και ο Εμμανουήλ Λυκούδης (1849-1925) στο διήγημα “Ο απόστρατος μουσικός”.  

8.         Δύο κορυφαίοι Κερκυραίοι συγγραφείς που ανήκουν στο κλίμα και στην παράδοση της Επτανησιακής Σχολής, αναφέρονται στις γιορτές του Πάσχα σε χωριά της Κέρκυρας σε δύο διηγήματά τους  που παραπέμπουν στο «Λάμπρο» του Σολωμού. Αυτά είναι: το “Ένα μικρό λάθος” του Ιάκωβου Πολυλά(1826 -! 896), μαθητή και φίλου του Σολωμού, και το “Αμάρτησε?” του Κων. Θεοτόκη (1872-1923) που ήταν από τους τελευταίους εκφραστές της σολωμικής παράδοσης.

 9.       Τέλος, η Ανάσταση του Κυρίου πολύ νωρίς συνδέθηκε στη συνείδηση των υπόδουλων με τη λύτρωση από το ζυγό της Οθωμανικής δουλείας, την ανάσταση του Γένους. Τι γίνεται όμως όταν εθνικές συμφορές, όπως αυτή του 1897, συμπίπτουν με την Ανάσταση του Κυρίου? Αυτό το θέμα εκφράζει Τους προβληματισμούς του γι ‘ο πεζογράφος Δημοσθένης Βουτυράς (1871-1958) σε κάποιο σημείο στο διήγημά του “Ο Λαγκάς”. Ας παροτρύνουνε τα παιδιά μας να χαρούν τις περιγραφές της ελληνικής Πασχαλιάς μέσα από τον όμορφο λόγο των διηγηματογράφων μας. Έτσι διατηρούμε τις παραδόσεις μας, ενδυναμώνουμε την ιστορική και θρησκευτική μας συνείδηση και αντιστεκόμαστε τη Χολιγουντιανή αποχαύνωση της παγκοσμιοποιημένης τηλεοπτικής και κινηματογραφικής πραγματικότητας