Οι μαθητές προσχολικής ηλικίας πρέπει να ενθαρρύνονται καθημερινά να εμπλακούν σε δραστηριότητες διαδικαστικής τέχνης (process art), ελεύθερης ζωγραφικής, ζωγραφικής σε καβαλέτο, και αισθητηριακού παιχνιδιού. Όταν η αυτοπεποίθηση και οι δεξιότητες λεπτής κινητικότητας (λαβή μολυβιού, συντονισμός ματιού – χεριού) των μαθητών μας έχουν αυξηθεί αρκετά ώστε τα σχέδια τους να είναι αναγνωρίσιμα, τότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να τους προσφέρουμε ένα μάθημα καθοδηγούμενου σχεδίου! Τα καθοδηγούμενα σχέδια αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της τάξης μου. Μου αρέσει να τα χρησιμοποιώ συχνά καθώς έχουν πολλά οφέλη για τα παιδιά. Αλλά τι είναι τα καθοδηγούμενα σχέδια; Είναι οδηγίες βήμα-βήμα για τη δημιουργία ενός σχεδίου κάποιου αντικειμένου με τη χρήση απλών σχημάτων και γραμμών. Αποτελούν ένα σπουδαίο εργαλείο για να μάθουν οι μαθητές μας να ακολουθούν οδηγίες και να αναπτύξουν τη λεπτή τους κινητικότητα! Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι τα καθοδηγούμενα σχέδια δεν αντικαθιστούν την τέχνη ανοιχτού τύπου. Πρέπει να αφήνουμε χρόνο στην τάξη μας και για ελεύθερη τέχνη μέσω της οποίας οι μαθητές μας θα δημιουργήσουν, θα εκφραστούν, και θα χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους, δίνοντας έμφαση στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα.

Μερικές πληροφορίες…

Τι είναι το καθοδηγούμενο σχέδιο:

• Μια εξάσκηση στο να ακολουθούν οι μαθητές οδηγίες και να αναπτύσσουν τις ακουστικές τους δεξιότητες
• Μια επανάληψη στα σχήματα
• Μια εξάσκηση στο να εστιάζουν οι μαθητές σε λεπτομέρειες
• Ένας τρόπος ανάπτυξης της αυτοπεποίθησης σε διστακτικούς «καλλιτέχνες»
• Ένα μάθημα στο οποίο ενώνουμε κομμάτια για να φτιάξουμε ένα σύνολο
• Ακόμη μια ευκαιρία για εξάσκηση στις γραμμές που χρησιμοποιούνται για να φτιαχτούν τα γράμματα
• Μια δεξιότητα που μαθαίνεται και μπορεί να εφαρμοστεί από τους μαθητές κατά την ελεύθερη ζωγραφική τους

Τι δεν είναι το καθοδηγούμενο σχέδιο:

• Μια τυποποιημένη κατασκευή ίδια για όλους τους μαθητές
• Κάτι που περιορίζει το μαθητή και τη δημιουργικότητα του

Πλεονεκτήματα χρήσης των καθοδηγούμενων σχεδίων στην Προσχολική τάξη

• Ενδυναμώνουν τις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας των μαθητών και συμβάλουν στην ανάπτυξη του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων του συντονισμού ματιού-χεριού, της δύναμης των μυών, της λαβής του μολυβιού, και της σχεδίασης απλών σχημάτων και διάφορων τύπων γραμμών (οριζόντια, πλάγια, κάθετη και καμπύλη γραμμή).
• Διδάσκουν στα μικρά παιδιά πώς να σχεδιάζουν παρατηρώντας τα σχήματα στα αντικείμενα και πώς να συνδυάζουν τα σχήματα για να φτιάξουν καινούρια πράγματα.
• Είναι ένας εύκολος τρόπος να βάλουμε την τέχνη μέσα στην τάξη του Νηπιαγωγείου.
• Αποτελούν μια δραστηριότητα χαλάρωσης καθώς η τέχνη ξεκουράζει τους περισσότερους μαθητές!
• Είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος εξάσκησης στο να ακολουθούν οι μαθητές μας οδηγίες.
• Η ζωγραφική είναι ένας τρόπος επικοινωνίας. Μέσω αυτής θα δούμε την εξέλιξη των μαθητών μας καθώς τα σχέδια τους θα αποκτούν όλο και περισσότερες λεπτομέρειες.
• Τα έργα των μαθητών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διακόσμηση της τάξης μας!
• Αναπτύσσουν την αυτοπεποίθηση και τη δημιουργικότητα ακόμη και των μικρότερων παιδιών.
• Αποτελούν ένα υπέροχο εργαλείο ανάπτυξης των κοινωνικών και γλωσσικών δεξιοτήτων καθώς μέσω αυτών μαθαίνουμε για τα ενδιαφέροντα των μαθητών μας.

Οι παραπάνω δεξιότητες είναι σημαντικές ώστε οι μαθητές μας να μπορούν να ανταποκριθούν και στις υπόλοιπες γνωστικές περιοχές της τάξης μας. Τα καθοδηγούμενα σχέδια ωφελούν τόσο τους μικρούς όσο και τους μεγαλύτερους μαθητές μας.

Πώς  εφαρμόζω το καθοδηγούμενο σχέδιο στην τάξη μου;

Η ιδέα είναι απλή: διδάσκουμε στα παιδιά να σχεδιάζουν απλά σχήματα τα οποία δουλεύουν όλα μαζί για να φτιάξουν μια εικόνα. Είναι γνωστό ότι τα παιδιά μαθαίνουν ακολουθώντας εμάς – τα βρέφη μιμούνται τους ήχους και τις εκφράσεις του προσώπου, τα νήπια μαθαίνουν να περπατούν βλέποντας τους άλλους να περπατούν γύρω τους – έτσι και οι μαθητές μαθαίνουν να γράφουν ακολουθώντας το παράδειγμά μας. Το σχέδιο είναι μια δεξιότητα που οι μαθητές μπορούν να μάθουν ακολουθώντας τις οδηγίες του εκπαιδευτικού!

Όταν παρουσιάζω ένα καθοδηγούμενο σχέδιο στους μαθητές μου, δείχνω το κάθε βήμα αργά. Τα πρώτα σχέδια χρειάζεται να είναι αρκετά καθοδηγούμενα από τον εκπαιδευτικό ώστε να βοηθήσουμε όλους τους μαθητές μας να επιτύχουν και να νιώσουν όμορφα με τη διαδικασία. Μπορούμε να τα εφαρμόσουμε είτε με όλη την τάξη μαζί είτε σε μικρές ομάδες μαθητών ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης μας.

Σχεδιάζουμε εμείς ένα βήμα, και εξηγούμε λεκτικά στους μαθητές μας πώς να σχεδιάσουν το κάθε σχήμα και τι μέγεθος να έχει (π.χ. αυτό το σχήμα μοιάζει με χαμόγελο, θα το κάνω μικρό… κάτω, καμπύλη, πάνω). Στη συνέχεια, οι μαθητές σχεδιάζουν αυτό που τους δείχνουμε.

Προχωράμε στο επόμενο βήμα, και οι μαθητές μας ακολουθούν μέχρι να ολοκληρωθεί το σχέδιο.

Δείχνουμε στους μαθητές μας πώς να φτιάξουν το φόντο του σχεδίου τους. Στη συνέχεια, οι μαθητές μας φτιάχνουν το φόντο.

Στο τέλος, οι μαθητές μας υπογράφουν το έργο τους. Αν δεν μπορούν να γράψουν το όνομά τους μόνοι τους, μπορούν να προσπαθήσουν χρησιμοποιώντας την καρτέλα τους. Αν πρέπει να γράψουμε εμείς το όνομά τους το γράψουμε στο πίσω μέρος του σχεδίου.

Ενθαρρύνουμε τους μαθητές μας λέγοντας τους ότι τα έργα τους θα είναι μοναδικά, και ότι δεν πειράζει να κάνουν λάθη. Δε χρειάζεται να είναι τέλεια. Ο καθένας σχεδιάζει κάνει με το δικό του τρόπο, και κανένα έργο δεν θα μοιάζει με το άλλο.

Ας δούμε ένα παράδειγμα καθοδηγούμενου σχεδίου:

Υλικά που θα χρειαστούν:

• Χαρτί
• Μαρκαδόροι
• Νερομπογιές
• Καρτέλα που να δείχνει τα βήματα του καθοδηγούμενου σχεδίου (προαιρετικά)

Για να διδάξουμε, για παράδειγμα,  στα παιδιά πώς να σχεδιάσουν ένα ανθρωπάκι, θα ξεκινήσουμε με έναν κύκλο για το κεφάλι και μετά θα προσθέσουμε μάτια, στόμα, αυτιά και μαλλιά. Στη συνέχεια, θα καθοδηγήσουμε τους μαθητές μας να προσθέσουν το λαιμό και το σώμα, τα χέρια και τα πόδια. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να σχεδιάσουμε εμείς το σχέδιο βήμα-βήμα, σε ένα μεγάλο χαρτί που θα έχουμε κολλήσει στον τοίχο στο κέντρο της αίθουσας ή σε κάποιον πίνακα, και οι μαθητές να μας ακολουθούν είτε καθισμένοι στα τραπεζάκια είτε στο χαλί – ανάλογα με τη διάταξη της τάξης μας.

Αφού ολοκληρώσουμε το σχέδιο, μπορούμε να προσθέσουμε και κάποιες λέξεις στο σχέδιο μας. Κάτι απλό! Να δώσουμε ένα όνομα στο έργο μας όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες!

Στο τέλος, οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν νερομπογιές ή μαρκαδόρους για να προσθέσουν τη δική τους πινελιά στο σχέδιο τους, να ζωγραφίσουν το φόντο και τις υπόλοιπες λεπτομέρειες, έτσι ώστε η κάθε εικόνα τους να είναι μοναδική!

Για την πραγματοποίηση του σχεδίου μπορούμε είτε να έχουμε μπροστά σας μια εικόνα και να τη ζωγραφίζουμε βήμα- βήμα είτε να φτιάξουμε μια καρτέλα.  Προσωπικά έχω δημιουργήσει τα δικά μου καθοδηγούμενα σχέδια στο powerpoint. Τα εκτυπώνω, και αφού κάνουμε το μάθημα μαζί με τα παιδιά, τα τοποθετώ σε ένα συγκεκριμένο μέρος μέσα στην τάξη μας μαζί με όλα τα υπόλοιπα σχέδια με τα οποία έχουμε ασχοληθεί στο παρελθόν, ώστε τα παιδιά να μπορούν να τα χρησιμοποιούν όποτε το θελήσουν.

Εργαλεία ζωγραφικής

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια ποικιλία εργαλείων για να δημιουργήσουμε τα καθοδηγούμενα σχέδια με τα παιδιά μας. Κηρομπογιές, νερομπογιές, τέμπερες, μαρκαδόρους, ξυλομπογιές. Συνήθως, βάζω τους μαθητές μου να σχεδιάσουν το σχέδιο τους με μαύρο μαρκαδόρο (κάποιες φορές ανεξίτηλο για να μην ξεβάφει) ή κηρομπογιά και μετά το χρωματίζουν.

Μικρές συμβουλές

• Μπορούμε να σπάσουμε τις κηρομπογιές μας σε μικρά κομμάτια ώστε να υπάρχουν χρώματα για όλους και οι μαθητές να μην ξοδεύουν μεγάλη ποσότητα.
• Χρησιμοποιούμε νερομπογιά για να κάνουμε το φόντο των σχεδίων μας ώστε να μην ξοδεύουμε πολλή μπογιά και οι μαθητές να μην κουράζονται όταν βάφουν τις μεγάλες επιφάνειες.

Το φόντο

Η προσθήκη φόντου θα κάνει τα σχέδια των μαθητών μας ακόμη ομορφότερα.

Μερικές επιλογές

• Κόβουμε το σχέδιο και κολλάμε σε πολύχρωμο χαρτί ή χαρτόνι
• Χρωματίζουμε με τέμπερα
• Προσθέτουμε ρίγες ή βούλες
• Κάνουμε ένα περίγραμμα
• Προσθέτουμε έξτρα λεπτομέρειες στο φόντο
• Βάφουμε με νερομπογιές και προσθέτουμε αλάτι ή χρυσόσκονη

Πώς χρησιμοποιώ τα καθοδηγούμενα σχέδια στις γωνιές

Αφού φτιάξουμε ένα καθοδηγούμενο σχέδιο με τους μαθητές μας, τοποθετούμε την καρτέλα με τις οδηγίες στη γωνιά της τέχνης, ώστε να μπορούν οι μαθητές μας να τη χρησιμοποιήσουν για να ζωγραφίσουν αυτόνομα κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων. Μπορείτε να οργανώσετε τα σχέδια σας είτε βάζοντας τα σε ένα κλασέρ είτε σε έναν κρίκο.

Κάντε το καθοδηγούμενο σχέδιο μια ειδική περίσταση για την τάξη σας!

Δε χρειάζεται να κάνετε καθοδηγούμενα σχέδια με τους μαθητές σας καθημερινά. Όταν τα καθοδηγούμενα σχέδια αποτελούν ειδική περίσταση, δίνουν το χρόνο και το κίνητρο στους μαθητές να επικεντρωθούν σε αυτά και να απολαύσουν τη διαδικασία. Οι μαθητές μπορούν να πάρουν τα σχέδια τους στο σπίτι τους, ή να τα εκθέσουν στον πίνακα της τάξης! Τα αποτελέσματα της δουλειάς των παιδιών είναι εκπληκτικά! Και το σημαντικότερο είναι ότι οι μαθητές θα ενθουσιαστούν με τα έργα τους, θα ενσωματώσουν αυτά που έμαθαν στην καθημερινή τους εργασία και θα δημιουργούν σχέδια, ζωγραφιές και πίνακες με όλο και περισσότερες λεπτομέρειες!

Πώς αποθηκεύω τις εργασίες των μαθητών μου

Τα καθοδηγούμενα σχέδια των μαθητών μου τοποθετούνται στο φάκελο προόδου τους (portfolio) ώστε να φαίνεται η εξέλιξη τους κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Μπορούμε να τις τοποθετήσουμε είτε στον τομέα λεπτών δεξιοτήτων είτε να φτιάξουμε ένα ξεχωριστό τμήμα στο portfolio μόνο με αυτά τα σχέδια.

Κάποιες φορές οι μαθητές παίρνουν τα σχέδια σπίτι τους για να τα χαρίσουν σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, ενώ άλλες φορές χρησιμοποιούμε τα σχέδια για να διακοσμήσουμε επιφάνειες όπως τις σακούλες για τα δώρα μας (Χριστούγεννα, Πάσχα, τέλος χρονιάς).

Μερικά παραδείγματα…

Τα παιδιά φτιάχνουν πίνακες ζωγραφικής

 

Τα παιδιά φτιάχνουν πορτρέτα (δικά τους ή άλλων ατόμων)

 

Τα παιδιά ζωγραφίζουν καθοδηγούμενα σχέδια στα τετράδια λεπτής κινητικότητας

 

Τα παιδιά ζωγραφίζουν στις κατασκευές τους

 

Τα παιδιά διακοσμούν τις σακούλες με τις κατασκευές τους

 

Τα καθοδηγούμενα σχέδια έχουν πολλαπλά οφέλη και αρέσουν πολύ στα παιδιά. Οι μαθητές μας γίνονται πιο δημιουργικοί και ανεξάρτητοι, ενώ μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τις δεξιότητες που απέκτησαν και στα δικά τους ελευθέρα σχέδια. Επιπλέον, μαθαίνουν να ακούν και να ακολουθούν οδηγίες καθώς εκτελούν το έργο τους. Αξίζει να τα δοκιμάστε και στην τάξη σας! Καλή διασκέδαση!!!