Γενικότερα υπάρχουν διάφορα είδη σχολικού εκφοβισμού
ανάλογα με τις πρακτικές που αναπτύσσουν οι θύτες για να πλήξουν τα
θύματά τους με κυριότερα είδη τα ακόλουθα (Σαπουνά, 2006 · Olweus, 2007 ·
Sharp & Smith, 1994):
α. Ο σωματικός εκφοβισμός: στην περίπτωση αυτή ο θύτης χρησιμοποιεί
σωματική βία με στόχο την πρόκληση τραυματισμού και γενικότερα
σωματικής κακοποίησης του θύματος (π.χ. σπρωξίματα, γροθιές, τσιμπιές,
τράβηγμα μαλλιών). Όσο μικρότερη είναι η ηλικία των μαθητών τόσο
περισσότερο κυρίαρχο είναι αυτό το είδος εκφοβισμού. Επιπλέον, λόγω
κοινωνικών στερεοτύπων τα αγόρια συμμετέχουν περισσότερο ως θύτες αλλά
και ως θύματα σε αυτή τη μορφή εκβιασμού (Boulton κ.ά, 2001).
Β. Ο λεκτικός εκφοβισμός: ο δράστης χρησιμοποιεί τον προφορικό ή το
γραπτό λόγο για να εκφοβίσει το θύμα του. Στο επίπεδο του προφορικού
λόγου ο θύτης μπορεί να βωμολοχεί, να προσβάλλει ή να εκτοξεύει απειλές
εναντίον των θυμάτων του. Στο επίπεδο του γραπτού λόγου
χρησιμοποιούνται μειωτικά μηνύματα για τα θύματα τα οποία διακινούνται
μέσω γραπτών μηνυμάτων αλλά και μέσω συκοφαντικών graffiti. Μάλιστα τα
graffiti αποτελούν μια μόνιμη πηγή ψυχικής όχλησης για τα θύματα ακριβώς
λόγω του ότι βρίσκονται σε κοινή θέα για ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Το
περιεχόμενο τόσο των προφορικών όσο και των γραπτών σχολίων
επικεντρώνεται συνήθως στα «ελαττώματα» του θύματος, είτε αυτά είναι
αντικειμενικά (π.χ. αναπηρίες), είτε αποτέλεσμα κοινωνικών προκαταλήψεων
(π.χ. διαφορετική εθνική ή φυλετική προέλευση) (Ψάλτη & Κωνσταντίνου,
2007).
Γ. Ο συναισθηματικός εκφοβισμός: o δράστης στοχεύει στην πρόκληση
ψυχικού πόνου στα θύματα μέσω της κοινωνικής απομόνωσης των
τελευταίων. Ο εκφοβισμός αυτού του είδους στοχεύει στην καλλιέργεια της
αντίληψης ότι τα θύματα δεν είναι αποδεκτά μέλη στις ομάδες ομηλίκων.
Επιπλέον, στην ίδια κατηγορία εμπίπτουν και ενέργειες με στόχο την
πρόκληση ψυχικού πόνου μέσω της καταστροφής ή της κλοπής αγαπημένων
ή απολύτως απαραίτητων στο θύμα αντικειμένων (π.χ. απόκρυψη βιβλίων,
καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, κλοπή χρημάτων). O
συναισθηματικός εκβιασμός και ιδιαίτερα η τακτική της προσπάθειας
αποκλεισμού του θύματος από τις ομάδες ομηλίκων εξασκείται συχνότερα
από κορίτσια θύτες (Beaty & Alexeyev, 2008).
Δ. Ο εκβιασμός: στην περίπτωση αυτή οι θύτες προσπαθούν να
εξαναγκάσουν τα θύματα να ενδώσουν σε επιθυμίες τους μέσα από απειλές.
Οι επιθυμίες αυτές μπορεί να αφορούν τον προσπορισμό χρημάτων ή άλλων
ειδών αξίας που κατέχει το θύμα. Μπορεί ακόμα να αφορά την, παρά τη
θέληση των θυμάτων, συμμετοχή σε σεξουαλικού περιεχομένου πράξεις
έναντι απειλών ότι θα αποκαλυφθούν σε γονείς ή/και εκπαιδευτικούς
παραβατικές πράξεις στις οποίες είχαν κατά το παρελθόν υποπέσει (βλέπε
και παρακάτω την περίπτωση του σεξουαλικού εκφοβισμού). Aυτό το είδος
εκφοβισμού, μπορεί υπό προϋποθέσεις, να ταυτιστεί με το προηγούμενο
είδος του συναισθηματικού εκφοβισμού.
Ε. O ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyberbullying): o δράστης χρησιμοποιεί
ηλεκτρονικά μέσα προκειμένου να διακινεί αρνητικά σχόλια για τα θύματα
καθώς και να οργανώνει εκφοβιστικές πράξεις εναντίον τους (Kokkinos &
Antoniadou, 2013). Πρόκειται για μια ειδική μορφή εκφοβισμού καθώς είναι
δυνατόν να λάβει χώρα και εκτός του σχολικού χώρου και χρόνου και άρα
είναι εξαιρετικά δύσκολο να υποπέσει στην αντίληψη των ενηλίκων χωρίς οι
τελευταίοι να παραβιάσουν το απόρρητο της ηλεκτρονικής επικοινωνίας των
μαθητών (Li, 2006).
Ζ. Ο σεξουαλικός εκφοβισμός: σχετίζεται με εκδηλώσεις σεξουαλικής
παρενόχλησης των θυμάτων από συμμαθητές τους. Η παρενόχληση αυτή με
τη σειρά της μπορεί να εκφραστεί είτε μέσω της διατύπωσης σεξουαλικών
υπονοούμενων στην απλούστερη της μορφή, και μπορεί να φθάσει ακόμα και
μέχρι τη λήψη φωτογραφιών και το άγγιγμα σε διάφορα σημεία του σώματος
χωρίς τη θέληση του θύματος ή ακόμα και το βιασμό σε ακραίες περιπτώσεις.
Τα κορίτσια, υποφέρουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από αυτή τη μορφή
εκφοβισμού (Gruber & Fineran, 2008). Μάλιστα η πλέον πρόσφατη μορφή
εκβιασμού αυτής της κατηγορίας αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση υπό τη
μορφή της αποστολής ηλεκτρονικών μηνυμάτων με σεξιστικό περιεχόμενο
γνωστή και ως sexting (Wolak, Finkelhor & Mitchell, 2012).
Οι σημαντικότερες αιτίες του σχολικού εκφοβισμού εντοπίζονται στην
οικογένεια, τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου, την επιρροή των ομάδων
ομηλίκων (peer groups) αλλά και του περιεχομένου των Μ.Μ.Ε., ειδικά σε ό,τι
αφορά την προβολή της βίας αλλά και κοινωνικών αντιλήψεων όπως για
παράδειγμα ο ρατσισμός, ή η ξενοφοβία που μπορούν να οδηγήσουν στην
εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών στο σχολείο.
“Bullying” από Yulissa Lanchi διατίθεται με άδεια χρήσης CC by-nc-nd-2.0
Copyright © 2023. Με την επιφύλαξη όλων των δικαιωμάτων.
