Κριτική Βιβλίου: Ο Κων/νος Μπούρας για το “B. Brecht. Η ποιητική της αποστασιοποίησης” της Ι. Μενδρινού (εκδόσεις Όταν)
Ευχαριστώ θερμά τον συγγραφέα και θεατρικό κριτικό Δρ. Κωνσταντίνο Μπούρα
για την οξυδερκή κριτική του στη μελέτη μου
B. Brecht. Η ποιητική της αποστασιοποίησης, από τις εκδόσεις Όταν (2021),
στο www.booktimes.gr.
”
«Μπρεχτ, ο σύγχρονός μας», θα μπορούσε να λέγεται αυτό το άκρως κατατοπιστικό βιβλίο, που δεν καταφάσκει στην αγιοποίηση του «κομμουνιστή» Μπρεχτ, αλλά αντιφάσκει συστηματικά και εκ προοιμίου.
Εδώ ο μεγάλος επινοητής της «αποστασιοποίησης» αποδεικνύεται και «συστημικός» και «αντισυστημικός» ταυτόχρονα, κριτικός του καπιταλισμού, εχθρός του φιλελεύθερου ατομοκεντρισμού, αλλά οπαδός του Διαφωτισμού με έναν «λοξό» απρόσμενο τρόπο.
Σίγουρα ήταν επηρεασμένος από τον μοντερνισμό, αλλά ως πρόωρος «μεταμοντερνιστής» δεν θα περνούσε από το μυαλό μου προτού διαβάσω ετούτη την εμπεριστατωμένη μελέτη, που συνδυάζει το λυσιτελές με το εντελές και το λειτουργικό με το τελετουργικό.
Ο Μπρεχτ υπονομεύει και καταλύει τη θεατρική σύμβαση. Είναι στον αντίποδα του αριστοτελικού θεάτρου. Σπάει τον «τέταρτο τοίχο» της θεατρικής οφθαλμοπορνείας. Δεν είναι ηδονιστής, όμως πολλά φιλήδονα πρόσωπα συναντώνται κι από τις δύο πλευρές του αναπεπταμένου δίπολου σκηνής-πλατείας.
Και ναι μεν το Κάλλος, η Αλήθεια, η Αρμονία δεν συγκαταλέγονται στα desiderata του, το αντίθετο μάλιστα, είναι τόσον υπέρμαχος του Φωτός και της αρχετυπικής Δικαιοσύνης που ο θεατρικός πρωτογονισμός του αγγίζει τα δυσδιάκριτα όρια της διαχρονικότητας.
Τελείως φανταστικά χωροχρονικά μυθοπλάσματα συνθέτουν το σύνολο σχεδόν των έργων του. Και ναι μεν δεν υπερασπίζεται την καλλιτεχνική ή λογοτεχνική πρωτοτυπία, την επικαρπούται όμως.
Τελικά, εκείνο που μένει μέσα από έναν αιώνα αναλύσεων είναι εκείνη η αδήριτη, η σκληρή, η «επιθετική» μερικές φορές κριτική ανάγκη να επι-σκεφθεί και να ξανασκεφτεί αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα και αξιώματα αυταπόδεικτα, θεωρήματα της λεγομένης παραβολικής Γεωμετρίας με υπερβολικό τρόπο.
Εγχειρίδιο (κυριολεκτικά) για κάθε χρήση, ειδικά για τους εξειδικευμένους πλοηγούς στο πέλαγος της μετά το μεταμοντέρνο εποχής μας. Αμφισβητίες και υπερασπιστές της μετανεωτερικότητας θα βρουν στον Μπρεχτ τον πρόδρομο και αθέλητο υποστηρικτή τους, ακριβώς επειδή ο μεγάλος θεατράνθρωπος είναι «ανοικτός» σε αντιφάσεις-αντιθέσεις-συνυποδηλώσεις. Κείμενα, υπο-κείμενα, διακείμενα, διασκευές, παραπομπές και δάνεια συγχωνεύονται σε μια συλλογική δημιουργία (είναι γνωστό πως είχε συνεργάτες δραματουργός), υπογράφει όμως εκείνος τα έργα του και εισπράττει αναλόγως και μετά θάνατον, σε λογαριασμό στην Ελβετία και όχι στην πάλαι ποτέ Ανατολική Γερμανία. Αυτή η αναγεννησιακή συνθήκη και η ρομαντική θεώρηση της μεγαλοφυΐας σε συνδυασμό με τον υπαρκτό σοσιαλισμό, την αμφισβήτηση του πατροπαράδοτου καπιταλισμού και την υπονόμευση κάθε αποφατικής θρησκείας με την Επιστήμη (όπως στον «Γαλιλαίο»), δημιουργεί ένα εξ αρχής προκλητικό τοπίο κινουμένης άμμου.
[…] “
Μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο εδώ: https://www.booktimes.gr/review/bertolt-brecht-i-poiitiki-tis-apostasiopoiisis/
