Νίκος Εγγονόπουλος: ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Το Κρητικό Θέατρο ζει και ελίσσεται μέσα σ’ ένα θερμό χρυσοκίτρινο φως, αυτό ακριβώς το απογευματινό φως που στο Ηράκλειο της Κρήτης και στην πόλη της Ζακύνθου προηγείται των λαμπρών κατακόκκινων όρων του δύοντος ήλιου.
Το Κρητικό θέατρο δεν το γνώριζα, φευ, απ’ ανέκαθεν. Αλλά, από τη στιγμή που το πρωτοαντίκρυσα, και με γοήτεψε, και με κατέκτησε. Κι εξακολουθεί έκτοτε, πάντα, να με γοητεύει το ίδιο, ίσως και περισσότερο, πάντως, όσο περνάει ο καιρός, τόσο το νοιώθω καλύτερα, τόσο και μ’ αποκαλύπτει νέες, ατελείωτα, τις σεμνές κρυφές του χάρες.
Τραγωδία ή κωμωδία, ιερό δράμα ή σκέτο ποιμενικό, αυτό τούτο το έργο ή ένα οποιοδήποτε ιντερμέδιο, αδιάφορο, τί αρτιότης, τί πλούτος, τί ποίησις! Και αυτή η ατελεύτητα ποικίλη παρέλαση των προσώπων του: αγνές, παρθένες, βασιλοπούλες ή βοσκοπούλες, παράφορα ερωτευμένοι “νιούτσικοι”, σκληρόκαρδοι βασιλιάδες, υπερφίαλοι στρατηγοί, ανόητοι γέροντες που ξαφνικά και απάντεχα ξαναβρίσκουνε λογική κι αισθήματα, καυχησιάρηδες καπετάνιοι, χαμένα παιδιά, επιστήθιοι φίλοι, κι’ απειρία γυναικών, γερόντισσες : τρυφερές νέες ή άτιμες μαστροποί, νέες: χαριτωμένες χωριατοπούλες, στοργικές φίλες, ψυχρές αυλικές, πολυμήχανες αστές, απλές ιερόδουλοι, και πάλι υπηρέτες: πιστοί κι’ αφοσιωμένοι ή κατεργαραίοι ή λαίμαργοι, χωρικοί, στρατιώτες, Τούρκοι, ξένοι, πειρατές, σκλάβοι, δάσκαλοι, γιατροί, σπετσιέρηδες, μπράβοι, αλλά και φαντάσματα, κι’ η Ηχώ, κι’ ο Χάρος, κι’ η Τύχη, κι’ οι Άγγελοι. Ένας κόσμος απέραντος, όπου συγκρούονται πάθη, πόθοι, συμφέροντα, παραξηγήσεις θελημένης ή μη, μπαγοποντιές, κλάματα, γέλια. Και τί δράσις, τί πλοκές, τί απροσδόκητες εξελίξεις! Ειπωμένα δε όλ’ αυτά σε ύφος άρτιο, με γλώσσα άψογη, με στίχους τέλειους, πάρα πολύ αριστουργηματικούς.
Κι’ όμως το θέατρο αυτό, όχι μόνο δεν είναι γνώστοι όσο θα έπρεπε, δεν εκτιμιέται τόσο όσο του αξίζει, αλλ’ αντίθετα μένει άγνωστο και παραμελημένο, περιφρονημένο, συκοφαντημένο, δυσπρόσιτο, σαν τόσους άλλωστε ελληνικούς θησαυρούς, παρ’ όλες τις προσπάθειες που γίνονται κάπου-κάπου, πολύ σποραδικά βέβαια, για την επιβίωσή του.