Σχολικό έτος 2023-2024

1. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου ιδρύθηκε το 1900 για να στεγάσει τις πρώτες συλλογές κρητικών αρχαιοτήτων που έκτοτε εμπλουτίστηκαν με ραγδαίο ρυθμό. Το πολιτιστικό του απόθεμα καλύπτει περίοδο επτά χιλιετιών, από τη Νεολιθική εποχή (7000 π.Χ.) έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους (3ος αι. μ.Χ.). Μετά από τις εργασίες ανακαίνισης των τελευταίων χρόνων που ολοκληρώθηκαν το Μάιο του 2014, η έκθεση καταλαμβάνει συνολικά είκοσι επτά αίθουσες. Οι συλλογές παρουσιάζονται πλέον με σύγχρονη μουσειολογική και μουσειογραφική αντίληψη, διαρθρωμένες χρονολογικά και θεματικά και συνοδευόμενες από εποπτικά μέσα και εισαγωγικά κείμενα.

Οι μαθητές του σχολείου μας παρακολούθησαν το πρόγραμμα «Ταξιδεύοντας στη Μεσόγειο»

Περιγραφή: Το πρόγραμμα καλεί τους μαθητές να ταξιδέψουν στη Μεσόγειο των προϊστορικών και των ιστορικών χρόνων και να γνωρίσουν τα σημαντικότερα λιμάνια της κατά την αρχαιότητα. Στο ταξίδι τους οι μαθητές ακολουθούν τους εμπορικούς δρόμους κάθε εποχής, αναζητούν πρώτες ύλες και εξωτικά αντικείμενα και εξερευνούν τις επαφές της Κρήτης με άλλους λαούς στις αντίστοιχες περιόδους. Η υλοποίηση του προγράμματος, γίνεται αποκλειστικά με τη χρήση tablets.

2. Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας

 Η αξεπέραστη προσφορά των αρχαίων Ελλήνων στους τομείς της Φιλοσοφίας και των Καλών Τεχνών είναι πασίγνωστη και δεν αμφισβητείται από κανένα. Το ίδιο γνωστή είναι και η προσφορά τους στο χώρο των αρχαίων Επιστημών. Όμως η Τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων είναι σχετικά άγνωστη όπως και οι απίστευτες επιδόσεις τους στον τομέα αυτό. Η έκθεση του μουσείου αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας ξαναζωντανεύει 300 περίπου εξαιρετικές εφευρέσεις του αρχαιοελληνικού τεχνολογικού θαύματος (από το ρομπότ – υπηρέτρια του Φίλωνος μέχρι τον κινηματογράφο του Ήρωνος και από το αυτόματο ωρολόγιο του Κτησιβίου μέχρι τον αναλογικό υπολογιστή των Αντικυθήρων) που καλύπτουν την περίοδο από το 2000 π.Χ. μέχρι το τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου κατόπιν 25χρονης έρευνας και μελέτης του Κώστα Κοτσανά.

Οι μαθητές του σχολείου μας παρακολούθησαν τη Διαδραστική εκπαιδευτική Ξενάγηση «Εισαγωγή στις απαρχές των τεχνολογιών».

Η βιωματική γνωριμία με επιλεγμένα εκθέματα από το εξειδικευμένο προσωπικό στηρίζεται στην αλληλεπίδραση και αποτελεί μια στοχευμένη και δυναμική διαδικασία. Από το αυτόματο υδραυλικό ωρολόγιο του Κτησιβίου μέχρι τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, οι μαθητές αντιλαμβάνονται πως οι βάσεις για πολλές κατακτήσεις του σύγχρονου πολιτισμού, όπως η ατμοκίνηση και η αεριοπροώθηση, ο υπολογιστής και οι ρομποτικές κατασκευές, είχαν τεθεί ήδη από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Η δημιουργική προσέγγιση εκθεμάτων όπως το σταθερό και το κινητό αυτόματο θέατρο του Ήρωνος αποτελεί μια θαυμάσια αφορμή για να μυηθούν στο θέμα του μύθου και του ρόλου του στην καθημερινότητα, εν προκειμένω παρακολουθώντας μια «εφαρμογή» ανάγνωσής του μέσω του θεάτρου. Επιπροσθέτως, μια στάση σε εκθέματα που σχετίζονται με τις ανθρώπινες ανάγκες, όπως η θεραπαινίς και η οινόχη του Φίλωνος, η ύσπληγα και ο ανυψωτικός γερανός, φωτίζει άγνωστες πτυχές του ατομικού και του δημόσιου βίου και διευρύνει τις υπάρχουσες γνώσεις των μαθητών για την αρχαιότητα.

3. Ιστορικό Μουσείο Κρήτης

Ιδρύθηκε το 1953 από την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Για την στέγαση του Μουσείου παραχωρήθηκε από τα Ιδρύματα Α. & Μ. Καλοκαιρινού το νεοκλασικό διατηρητέο οίκημα Οίκος Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού (1903), σύμφωνα και με την θέληση του διαθέτη.

Στόχος της ΕΚΙΜ, η οποία ίδρυσε και λειτουργεί το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης ήταν και είναι η διαφύλαξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης από τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους ως τη σύγχρονη εποχή. Ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε σταδιακά, με περισυλλογές, αγορές και δωρεές αντικειμένων, καθώς και με την παρακαταθήκη αντικειμένων από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Το Ιστορικό Μουσείο διαπνεόταν εξαρχής από ένα πνεύμα πρωτοπορίας. Οι διαδοχικές επεκτάσεις του Μουσείου και οι πρόσφατες επανεκθέσεις με σύγχρονες μουσειολογικές αντιλήψεις και ηλεκτρονικές εφαρμογές συνέτειναν στην δημιουργία ενός ζωντανού Μουσείου, φιλικού για τον επισκέπτη, με τα σύγχρονα δεδομένα. Σήμερα το ΙΜΚ προσφέρει μια σύνθετη εικόνα της Ιστορίας και της Τέχνης της Κρήτης από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ως τον 20ο αιώνα. Οι περιοδικές εκθέσεις κινούνται σε ένα ευρύ φάσμα, από την Βυζαντινή ως τη σύγχρονη τέχνη, την ανάδειξη κορυφαίων λογοτεχνικών μορφών της Ελλάδας (Ελύτης, Καζαντζάκης), την παρουσίαση μεγάλων ιστορικών γεγονότων από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίστοιχα, τα διαρκώς εμπλουτιζόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα, που προσφέρονται δωρεάν, αποτελούν δημιουργική πηγή μάθησης σε σχέση με τις Μόνιμες Συλλογές και τις Περιοδικές Εκθέσεις του Μουσείου. Διαλέξεις, επιστημονικά συμπόσια, προβολές ταινιών και παρουσιάσεις βιβλίων που γίνονται στο Αμφιθέατρο του ΙΜΚ συμπληρώνουν την λειτουργία του, καθιστώντας το έναν εξωστρεφή, πολύπλευρο, πολιτιστικό οργανισμό.

Οι μαθητές του σχολείου μας παρακολούθησαν το πρόγραμμα «Χάνδακας, πόλη οχυρωμένη και ανοχύρωτη».

Με αφορμή την ενετική οχύρωση του Ηρακλείου κάναμε ένα ταξίδι στο περιπετειώδες παρελθόν, συγκρίνοντας τη ζωή των κατοίκων της πόλης με σύγχρονα βιώματα των παιδιών. Μέσα από τα τεκμήρια του Μουσείου, αλλά και την επιτόπια παρατήρηση τα παιδιά ανακάλυψαν τις διαφορετικές πτυχές της ιστορίας της πόλης τους.

4. Μυκήνες

 Οι Μυκήνες (Μυκήναι, Μυκήνη) είναι αρχαία πόλη της Αργολίδας κοντά στο βουνό Τρητός κι απέναντι απ’ τον Αργολικό κόλπο. Ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών βρίσκεται περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αθήνας, στη βορειοανατολική Πελοπόννησο.

Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., οι Μυκήνες ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του ελληνικού πολιτισμού, αποτελώντας ένα ισχυρό στρατιωτικό φρούριο που δέσποζε στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας Ελλάδας. Η περίοδος της ελληνικής ιστορίας μεταξύ 1600 π.Χ. έως περίπου το 1100 π.Χ. ονομάζεται «μυκηναϊκή», αναφερόμενη στις Μυκήνες. Στο απόγειο της δόξας τους, το 1350 π.Χ., το κάστρο και η κάτω πόλη είχαν 30.000 κατοίκους και ήταν έκτασης 32 εκταρίων. Πρώτος ο Όμηρος αναφέρει την πόλη περιγράφοντάς την με τα λόγια «ευρυάγυιαν, πολύχρυσον».

Οι μαθητές του σχολείου μας ξεναγήθηκαν στην Ακρόπολη των Μυκηνών και στο Θολωτό τάφο του Αγαμέμνονα (Ο Θησαυρός του Ατρέα).

Η ακρόπολη των Μυκηνών κατοικούταν από την πρώιμη νεολιθική έως και την πρώιμη και μέση ελλαδική περίοδο. Το1877-1878 ανακαλύφθηκαν από τον Σταματάκη στον Ταφικό Κύκλο Α, αποτελούμενος από έξι φρεατοειδείς τάφους, σε ρηχό βάθος πήλινα αντικείμενα, η χρονολογία των οποίων εκτείνεται κατά την ελλαδική περίοδο. Επιπλέον ελλαδικά και μεσοελλαδικά ευρήματα βρέθηκαν κάτω από τείχη και το δάπεδο του ανακτόρου, στην κορυφή της ακροπόλεως και έξω από την Πύλη των Λεόντων, στο αρχαίο νεκροταφείο. Στην κορυφή του λόφου Καλκάνη, νοτιοδυτικά της ακρόπολης και κοντά σε ένα πηγάδι, ανακαλύφθηκε επίσης ένας πρώιμος και μεσοελλαδικός οικισμός. Οι πρώτες ταφές σε λάκκους ή λακκοειδείς τάφους στη δυτική παρειά του λόφου, που περικλείεται εν μέρει από το κυκλικό οχυρωματικό τείχος, παραπέμπουν στη μεσοελλαδική εποχή (περίπου 1800-1700 π.Χ.)

Ο Θησαυρός του Ατρέα, Τάφος του Ατρέως ή Τάφος του Αγαμέμνονα είναι ένας μεγάλος θολωτός τάφος στον λόφο της Παναγίτσας στις Μυκήνες, που κατασκευάστηκε κατά την εποχή του Χαλκού περίπου το 1250 π.Χ. Το πέτρινο υπέρθυρο πάνω από την πόρτα ζυγίζει 120 τόνους, με διαστάσεις κατά προσέγγιση 8,3 x 5,2 x 1,2 μέτρα, το μεγαλύτερο στον κόσμο. Ο τάφος χρησιμοποιήθηκε για άγνωστη περίοδο. Αναφέρθηκε από τον Ρωμαίο γεωγράφο Παυσανία τον 2ο αιώνα μ.Χ., ήταν ακόμη ορατό το 1879 όταν ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν ανακάλυψε τους τάφους κάτω από την «αγορά» στην Ακρόπολη των Μυκηνών.

5. Επίδαυρος

Η Επίδαυρος είναι ο σημαντικότερος αρχαίος τόπος λατρείας του θεού Ασκληπιού. Η πόλη βρισκόταν όπου σήμερα τα Πίδαυρα ή Παλαιά Επίδαυρος (Αρχαία Επίδαυρος) 13 χιλιόμετρα από το Ασκληπιείο της. Το ιερό της συναντάμε στην περιοχή της σημερινής πόλης του Λυγουριού (Δήμος Ασκληπιείου, Δήμου Επιδαύρου) στην Πελοπόννησο στον νομό Αργολίδας, περίπου 30 χλμ. από την πόλη του Ναυπλίου, 20 χλμ. από την Νέα Επίδαυρο^[1] και περίπου 13 χλμ. από την Παλαιά Επίδαυρο. Από το 1988 ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.

Οι μαθητές μας ξεναγήθηκαν στο Θέατρο της Επιδαύρου.

Το θέατρο της Επιδαύρου

Σε μια χαράδρα, το 340 π.Χ., ο αρχαίος αρχιτέκτονας Πολύκλειτος ο Νεότερος έκτισε, σύμφωνα με τον Παυσανία, το θέατρο της Επιδαύρου. Από όλα τα αρχαία θέατρα το θέατρο της Επιδαύρου είναι το ωραιότερο και το καλύτερα διατηρημένο. Προορισμένο για τη διασκέδαση των ασθενών έχει χωρητικότητα 13.000 θεατών. Χωρίζεται σε δύο μέρη. Ένα των 21 σειρών καθισμάτων για το λαό και το κάτω, από 34 σειρές καθισμάτων, για τους ιερείς και τους άρχοντες.

Η θαυμάσια ακουστική του, αλλά και η πάρα πολύ καλή κατάσταση στην οποία διατηρείται συντέλεσαν στη δημιουργία του φεστιβάλ Επιδαύρου, θεσμός που έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Στην Επίδαυρο έχει εμφανιστεί εκτός από τους μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς όπως ο Αλέξης Μινωτής, ο Θάνος Κωτσόπουλος,η Κατίνα Παξινού, η Άννα Συνοδινού, ο Θανάσης Βέγγος κ.ά. και η διάσημη Ελληνίδα σοπράνο Μαρία Κάλλας.

Στην Επίδαυρο έγιναν κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης και 2 εθνοσυνελεύσεις. Η πρώτη στις 20 – 12 – 1821 που διακήρυξε την ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους και η δεύτερη τον Μάρτιο του 1826.

6. Παλαμήδι

Το Παλαμήδι είναι φρούριο στο Ναύπλιο της Ελλάδας το οποίο κατασκευάστηκε το 1687 από τους Βενετούς, ύστερα από την κατάληψη του λόφου στον οποίο βρίσκεται, μετά από σφοδρή μάχη με τους Οθωμανούς κατά τον Βενετοτουρκικό Πόλεμο. Ο λόφος πάνω στον οποίο βρίσκεται έχει ύψος 216 μέτρα και η ανάβαση στο Παλαμήδι γίνεται είτε μέσω αμαξωτής οδού είτε μέσω μιας σκάλας με πολλά σκαλοπάτια (γνωστά ως 999 σκαλοπάτια, ενώ στην πραγματικότητα είναι 857 σκαλοπάτια). Το 1715, κατά την διάρκεια του τελευταίου Βενετοτουρκικού Πολέμου οι Οθωμανοί το κυρίευσαν αφού ανατίναξαν τμήμα του.

Έχει έξι προμαχώνες: οι βορειοδυτικοί ονομάζονται Ρομπέρ και Αγ. Ανδρέα, οι βορειοανατολικοί προμαχώνες Λεωνίδα και Μιλιτιάδη, και οι νότιοι Θεμιστοκλή και Φωκίωνος. Αυτός του Αγ. Ανδρέα έχει τον ομώνυμο ναό και τη φυλακή (όπου κρατήθηκε ο Κολοκοτρώνης).

Οι μαθητές μας ξεναγήθηκαν στο φρούριο του Παλαμηδίου.

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 οι Τούρκοι οχυρώθηκαν στο Παλαμήδι αλλά στις 30 Νοεμβρίου 1822 οι Έλληνες το κατέλαβαν έπειτα από μάχη στην οποία συμμετείχαν ο Στάικος Σταϊκόπουλος ο Μοσχονησιώτης και 300 άνδρες.

Μετά την Επανάσταση, το Παλαμήδι χρησίμευσε σαν φυλακή, στην οποία το 1833 φυλακίστηκε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και αποφυλακίστηκε 11 μήνες μετά , έπειτα από χάρη του βασιλιά Όθωνα.

7. Μονή Αρκαδίου στο Ρέθυμνο

Η Μονή Αρκαδίου είναι ιστορική Μονή στην περιοχή της Κοινότητας Αμνάτου του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου της Κρήτης. Η πρώτη μορφή της μονής πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε είτε κατά την περίοδο 961 με 1014, είτε στα πρώτα χρόνια της Βενετοκρατίας. Βρίσκεται σε ένα εύφορο οροπέδιο 23 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου στο νησί της Κρήτης στην Ελλάδα.

Οι μαθητές μας ξεναγήθηκαν στη μονή Αρκαδίου.

Το σημερινό καθολικό (εκκλησία) χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και χαρακτηρίζεται από την επίδραση της Αναγέννησης. Αυτή η επιρροή είναι ορατή στην αρχιτεκτονική, η οποία αναμειγνύει τόσο ρωμαϊκά όσο και μπαρόκ στοιχεία. Ήδη από τον 16ο αιώνα, το μοναστήρι ήταν χώρος επιστήμης και τέχνης και διέθετε σχολείο και πλούσια βιβλιοθήκη. Σε ένα οροπέδιο, το μοναστήρι είναι καλά οχυρωμένο και περιβάλλεται από ένα χοντρό και ψηλό τείχος.

Το μοναστήρι έπαιξε ενεργό ρόλο στην κρητική αντίσταση της Τουρκοκρατίας κατά την Κρητική εξέγερση του 1866. 943 Έλληνες, κυρίως γυναίκες και παιδιά, αναζήτησαν καταφύγιο στο μοναστήρι. Μετά από τρεις μέρες μάχης και με εντολή του ηγουμένου της μονής, οι Κρήτες ανατίναξαν βαρέλια με πυρίτιδα, επιλέγοντας να θυσιαστούν παρά να παραδοθούν.

8. Βικελαία Βιβλιοθήκη

Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου είναι ιστορική βιβλιοθήκη στην Κρήτη. Κύριος σκοπός της είναι να παρέχει σημαντικές συλλογές, χρήσιμες για τους χρήστες της καθώς και υπηρεσίες και πηγές πληροφόρησης που θα εξυπηρετούν της πληροφοριακές τους ανάγκες και θα προωθούν την μόρφωση και την ενημέρωση.

Οι μαθητές μας ξεναγήθηκαν στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη.

Η Βικελαία Βιβλιοθήκη Ηρακλείου ιδρύθηκε το 1908 και εγκαταστάθηκε αρχικά στα ισόγεια δωμάτια του κτηρίου του Νομαρχιακού Καταστήματος. Ο λόγιος και κοσμοπολίτης Δημήτριος Βικέλας, ο οποίος γεννήθηκε στη Σύρο το 1835, δώρισε στον δήμο Ηρακλείου την πλούσια και πολύτιμη βιβλιοθήκη του. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει ακόμη σαφές γιατί δώρισε στο Ηράκλειο την προσωπική του βιβλιοθήκη και όχι στη γενέτειρα του τη Σύρο ή την πόλη της καταγωγής του, τη Βέροια. Οι απαντήσεις που συνήθως θέτονται είναι πως ο Βικέλας ενθουσιάστηκε με τους θησαυρούς που αποκαλύφθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κρήτη καθώς και η επίσκεψη του στο Ηράκλειο λίγο πριν πεθάνει.

Το 1912, έπειτα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, καταγράφηκαν στην Βικελαία Βιβλιοθήκη 1.130 τόμοι βιβλίων του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ηρακλείου, ο οποίος ιδρύθηκε το 1880 και συγκέντρωσε αρκετά ενδιαφέροντα για τη Κρήτη βιβλία. Το 1920, η βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε στα τρία ισόγεια βορινά δωμάτια του Δημαρχιακού Μεγάρου και στεγάστηκε εκεί μέχρι το 1932, οπότε μεταφέρθηκε στο Δημοτικό Μέγαρο των Ακτάρικων και εκεί έμεινε μέχρι τη γερμανική κατοχή. Η ανάπτυξη της βιβλιοθήκης ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με προσκτήσεις υλικού και συντήρηση αρχείων.