Ο Lewis Yablonsky, στο βιβλίο του «Fathers and Sons», περιγράφει τρία βασικά στάδια στην εξέλιξη της σχέσης πατέρα-γιου:
Το πρώτο στάδιο (γέννηση έως 12ο έτος ηλικίας) αναφέρεται στην ανάγκη «συγχώνευσης» του εγώ πατέρα και γιου κατά τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης. Είναι λανθασμένο να θεωρούμε ότι, επειδή πρόκειται για μια περίοδο κατά την οποία η μητέρα έχει μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του μικρού αγοριού, ο ρόλος του πατέρα δεν είναι σημαντικός. Αντιθέτως, ο γιος, από πολύ νωρίς, αναζητά το βλέμμα και τις αντιδράσεις του πατέρα, για να αναγνωρίσει τι είναι καλό ή κακό γύρω του, τι είναι αποδεκτό, πώς πρέπει να νιώθει ή να σκέφτεται κλπ.
Οι αντιδράσεις του πατέρα παρέχουν τους θεμέλιους λίθους για την εικόνα που θα σχηματίσει ο γιος για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Και, βέβαια, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση, καθώς και ο ίδιος ο πατέρας έχει πολλά να κερδίσει από αυτή τη συναισθηματική «συνένωση και ταύτιση» με το γιο του σε αυτό το στάδιο. Νιώθει και ο ίδιος μεγαλύτερη ευχαρίστηση στη ζωή, πληρότητα καθώς και βαθύτερη κατανόηση και ενσυναίσθηση των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων γύρω του.
Κατά το δεύτερο στάδιο (13ο έως 19ο έτος ηλικίας), ο γιος, όντας πλέον στην εφηβεία, αρχίζει να αποκόβεται από τη σχέση «συναισθηματικής συγχώνευσης» με τον πατέρα, προσπαθώντας να «υπάρξει» ο ίδιος μόνος του ως άτομο. Σε αυτό το στάδιο, ο γιος έχει ανάγκη να γνωρίζει ότι ο πατέρας του βρίσκεται δίπλα του με αποδοχή και συμπαράσταση, εάν τον χρειαστεί, αλλά, παράλληλα, ότι μπορεί να ορίζει μόνος του τον εαυτό του. Αυτή την περίοδο μπορούν να δημιουργηθούν πολλά προβλήματα, ή ακόμα και ρήξη στη σχέση τους, αν ο πατέρας αντιληφθεί αυτή την προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης του γιου ως απειλή για το κύρος, την αξία ή ακόμη και τον ανδρισμό του.
Τότε, θα αρχίσει να δημιουργείται μια ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τους, η οποία θα εμποδίσει το γιο να «μεγαλώσει» και να ωριμάσει, αλλά και τον πατέρα να έχει μια ήρεμη και ισορροπημένη ψυχική κατάσταση. Σε αυτό το στάδιο, λοιπόν, ο πατέρας θα πρέπει να αρχίσει σταδιακά να αποκόβεται από το γιο, να του αφήνει όλο και περισσότερο «χώρο» να παίρνει ο ίδιος αποφάσεις για τη ζωή του, να ρωτάει τη γνώμη του και να σέβεται την άποψή του και, παράλληλα, να είναι παρών για να αντιληφθεί πού πραγματικά ο γιος του δυσκολεύεται και χρειάζεται την παρέμβασή του.
Τέλος, κατά το τελευταίο στάδιο (20ό έτος ηλικίας και άνω), εάν έχουν διεξαχθεί ομαλώς τα δύο προηγούμενα στάδια, πατέρας και γιος έχουν αποκτήσει πια μια ισχυρή σχέση αγάπης και εκτίμησης, αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον ως ίσο, ως ενήλικα άντρα, ως έναν πολύ καλό φίλο.
Η ανάπτυξη μιας τέτοιας σχέσης παρέχει πολύ μεγάλη ικανοποίηση και στις δύο πλευρές και αποτελεί την κινητήρια δύναμη για δημιουργία σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Αποτελεί λοιπόν πρόκληση για κάθε νέο πατέρα η διεκδίκηση μιας τέτοιας σχέσης ικανοποίησης και ψυχικής πληρότητας.
Το κλειδί της επιτυχίας βρίσκεται, βέβαια, στην ικανότητα του πατέρα να αφήσει το γιο του να ανεξαρτητοποιηθεί, χωρίς να νιώσει ο ίδιος ότι «απειλείται» ή απορρίπτεται, και σίγουρα στην ενημέρωση και ευαισθητοποίησή του (μπορεί να διαβάσει σχετικά έντυπα, να συζητήσει κλπ.) σχετικά με τα όσα προαναφέρθησαν. Αν συνειδητοποιήσει ο ίδιος πώς διαμορφώνεται η προσωπικότητα ενός μικρού παιδιού και τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο ίδιος σε αυτή τη διαδικασία, μπορεί πιο εύκολα να τροποποιήσει τη συμπεριφορά του για την ομαλότερη εξέλιξη αυτής της σχέσης. Ο ρόλος του πατέρα στην ανατροφή του παιδιού είναι πολύ σημαντικός και καθορίζει την ομαλή εξέλιξη και ανάπτυξή του.
Βιβλιογραφία:
Lewis Yablonsky, Fathers and Sons: Life Stages in One of the Most Challenging of All Family Relationships, (2000), USA.
