ICT in Philology Δημιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ στα φιλολογικά μαθήματα 

Ταυτότητα του σεναρίου

Τίτλος: «Λύσανδρος-Αθηναίοι: κίνηση ματ»
Τάξη: Α΄ Λυκείου
Δημιουργός: Γεωργία Παντίδου
Γνωστικό αντικείμενο: Αρχαία Ελληνικά – Ιστορία
Προτεινόμενη διάρκεια: 3 ώρες

Εισαγωγή:

Οι μαθητές/τριες της Α΄ Λυκείου, ολοκληρώνοντας την επεξεργασία των παραγράφων 16-32 του 2^ου βιβλίου των «Ελληνικών» του Ξενοφώντα και στα πλαίσια επανάληψης, μπορούν να ασχοληθούν με το σενάριο «Λύσανδρος-Αθηναίοι: κίνηση ματ».

Στα πλαίσια του σεναρίου οι μαθητές/τριες μοιράζονται σε τετραμελείς ομάδες και επεξεργάζονται το κείμενο χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή ως περιβάλλον εργασίας: αξιοποιούν τις δυνατότητες του επεξεργαστή κειμένου και των λογιστικών φύλλων, κατασκευάζουν διαγράμματα για τη σχηματοποίηση και αποκωδικοποίηση της συντακτικής δομής και της αφηγηματικής τυπολογίας του κειμένου, επισκέπτονται δικτυακούς τόπους για να αντλήσουν υλικό και, με το λογισμικό «Περιπλάνηση στο χωροχρόνο» και το Google Earth, ταξιδεύουν στους τόπους όπου παίχτηκε η τελευταία πράξη της τραγωδίας του Πελοποννησιακού πολέμου και βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα.

Μέθοδοι-Τεχνικές: ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, συζήτηση στην ολομέλεια.

Πορεία ανάπτυξης σεναρίου – Φάσεις ή βήματα

Αρχική διαπραγμάτευση

Ø  Προβολή στην ολομέλεια της τάξης του ντοκυμανταίρ «Αλκιβιάδης» και του βίντεο «Τριήρης».

Ø  Επίδειξη της ενότητας «Ηγεμονικοί ανταγωνισμοί και αποδυνάμωση των ελληνικών πόλεων» του εκπαιδευτικού λογισμικού «Περιπλάνηση στο χωροχρόνο» με στόχο τη διευκόλυνση της χρήσης του εκ μέρους των μαθητών/τριών.

Ø  Χωρισμός των μαθητών/τριών σε ομάδες

Ø  Εγκατάσταση των ομάδων στους σταθμούς εργασίας και εντοπισμός στην επιφάνεια εργασίας των φύλλων εργασίας

Ανάπτυξη (φάσεις (ή βήματα) + φύλλα εργασίας)

Ø  Οι ομάδες εργάζονται πάνω στα ηλεκτρονικά φύλλα εργασίας.

Ανακεφαλαίωση – Τελική αξιολόγηση

Ø  Οι ομάδες ανακοινώνουν τα πορίσματα των ερευνών τους ανά ερώτημα. Ο λόγος είναι πως οι περισσότερες εργασίες που έχουν να κάνουν οι μαθητές είναι κοινές (απλώς διαφοροποιούνται τα αποσπάσματα) και συνεπώς οι παρατηρήσεις που θα προκύψουν πιθανότατα θα συντείνουν σε ένα ενιαίο και συνεπή τρόπο γραφής-αφήγησης της ιστορίας εκ μέρους του Ξενοφώντα.

Οι μαθητές/τριες θα αξιολογηθούν με βάση την ορθότητα και την πληρότητα των ομαδικών εργασιών τους.

Φαίνεται να είναι το πιο δύσκολο αντικείμενο για να χρησιμοποιήσει κανείς τις ΤΠΕ, όμως υπάρχουν πολλοί και διάφοροι τρόποι να βοηθήσουμε τα παιδιά να ασχοληθούν με περισσότερο κέφι με τα Αρχαία Ελληνικά.

Μία πρώτη σκέψη είναι να ασχοληθούν με τη Γραμματική και το Συντακτικό (συμπεριφοριστικά αλλά δεν γίνεται διαφορετικά) μέσα από ασκήσεις “σωστό-λάθος”, “αντιστοίχιση” και “συμπλήρωση κενών” που υπάρχουν σε αφθονία στον δικτυακό τόπο

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Yliko%20arx..htm

Η διδασκαλία του λεξιλογίου μπορεί να επιτευχθεί με τα εργαλεία που μας δίνει η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (λεξικά, σώματα κειμένων) αλλά και η on-line έκδοση του λεξικού Liddell-Scott.

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

http://www.perseus.tufts.edu/hopper

Έξυπνες ιδέες μπορούν να προκύψουν αν δούμε κάθε κείμενο ως αφορμή για μια διερεύνηση των παιδιών ή για μια δημιουργία τους με αφετηρία και τέρμα το κείμενο. Ας μην ξεχνάμε ότι σκοπός μας είναι η αρχαιογνωσία και η γνωριμία και αγάπη των παιδιών για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, οπότε η στενή γλωσσοδιδακτική προσέγγιση ίσως γίνει εμπόδιο στο δρόμο μας…Κάποιες ιδέες υπάρχουν στα σενάρια των Αρχαίων Ελληνικών που ακολουθούν.

http://users.sch.gr/gpantidou/index.files/Page291.htm

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ:

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

της Γεωργίας Παντίδου

Τάξη: Α’ Λυκείου

Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία (προεκτάσεις στην Ιστορία)

Προαπαιτούμενες γνώσεις: «Μέθοδος τριών κλειδιών», Ομαδοσυνεργατική μάθηση, επεξεργασία κειμένου και λογισμικό παρουσιάσεων, έρευνα στο Διαδίκτυο.

Χρόνος: πέντε διδακτικές ώρες

Εργαλεία-Μέσα: πρόσβαση στο Διαδίκτυο, Microsoft Office, βιντεοπροβολέας.

Σύντομη περιγραφή του σεναρίου: Οι τρεις τετραμελείς ομάδες των μαθητών/τριών οικοδομούν μία ερμηνευτική προσέγγιση στη «Σατραπεία» του Κ.Π. Καβάφη χρησιμοποιώντας τη «μέθοδο των τριών κλειδιών», το μεθοδολογικό εργαλείο του Στρατή Τσίρκα για την προσέγγιση της καβαφικής ποίησης. Κάθε ομάδα εντοπίζει τους στίχους που ανταποκρίνονται στο δικό της κλειδί και αναζητά στο Διαδίκτυο τις πληροφορίες που χρειάζεται. Στο τέλος όλες οι ομάδες διαβάζουν τα παράλληλα κείμενα, παρακολουθούν τα βίντεο και συζητούν στην ολομέλεια τα συμπεράσματά τους. Σε επόμενο μάθημα παρουσιάζουν τις ομαδικές εργασίες τους.

Στόχοι: ανάπτυξη λογοτεχνικού εγγραμματισμού, ενσυναίσθησης και ευαισθησίας, ποιητικής νοημοσύνης, κριτικού—οπτικού-ψηφιακού γραμματισμού, προφορικού και γραπτού λόγου, δημιουργία πολυτροπικών κειμένων.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ:

ΞΑΝΑΖΟΥΜΕ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ;

της Γεωργίας Παντίδου

Τάξη: Β΄Γυμνασίου/Λυκείου, Α΄ Λυκείου ΕΠΑΛ

Γνωστικό αντικείμενο: Ιστορία (Τοπική) με προεκτάσεις στη Γεωγραφία και τις Τέχνες (έργα Τέχνης, Ποίηση, Λογοτεχνία).

Χρόνος: πέντε διδακτικές ώρες

Προαπαιτούμενες γνώσεις: Ομαδοσυνεργατική μάθηση, γνώση επεξεργασίας κειμένου και λογισμικού παρουσιάσεων, έρευνα στο Διαδίκτυο.

Σύντομη περιγραφή του σεναρίου:

Οι μαθητές/τριες της περιοχής του Σπερχειού γνωρίζουν σε βάθος το ιστορικό γεγονός που σημάδεψε την περιοχή τους στα τέλη της πρώτης χιλιετίας (997 μ.Χ.). Περιηγούνται στο Google Earth και, με τη βοήθεια των πηγών, εντοπίζουν το σημείο της μάχης. Σχεδιάζουν στον υπολογιστή τη θέση των στρατευμάτων και κατασκευάζουν μία παρουσίαση ή ένα βίντεο με τις πληροφορίες που συλλέγουν από επιλεγμένες διαδικτυακές πηγές.

Σκοπός: ανάπτυξη ιστορικής σκέψης και συνείδησης

Στόχοι: καλλιέργεια κριτικής σκέψης και ικανότητας, κριτικού—οπτικού-ψηφιακού γραμματισμού, δημιουργία ιστορικών πολυτροπικών κειμένων.

Διδακτική πρόταση:

Η παρούσα διδακτική πρόταση αφορά στην προσέγγιση του ιστορικού γεγονότος της Μάχης του Σπερχειού (997μ.Χ.) από τους μαθητές και τις μαθήτριες  σχολείων του Νομού Φθιώτιδος λόγω τοπικού ενδιαφέροντος). Εντάσσεται στο πλαίσιο της Τοπικής Ιστορίας και ευρύτερα στην ενότητα της Βυζαντινής Ιστορίας (κεφ. Μακεδονική Δυναστεία). Η προσέγγιση επιτυγχάνεται με ευρεία χρήση πηγών που υπάρχουν στο Διαδίκτυο και οργανώνεται σε μια υπερμεσική εφαρμογή του λογισμικού παρουσιάσεων ειδικά κατασκευασμένη από τη διδάσκουσα για το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός.

Έναυσμα της διδασκαλίας και της έρευνας
Με σκοπό να ερευνηθεί η επιβίωση και η συχνότητα χρήσης του ιδιώματος της ανατολικής Ρωμυλίας στο κοινωνιογλωσσικό περιβάλλον του Νέου Μοναστηρίου Φθιώτιδας και, κυρίως, να διαπιστωθούν οι στάσεις του μαθητικού πληθυσμού με ρίζες από την ανατολική Ρωμυλία και οι αξιολογικές κρίσεις τους ως προς τη χρήση του ιδιώματος και τη διδακτική αξιοποίησή του, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μια πειραματική έρευνα εθνογραφικού – κοινωνιογλωσσικού τύπου και μια διδασκαλία βασισμένη σε πρωτότυπο γλωσσικό υλικό από την προφορική παράδοση των προσφύγων.
Από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας προέκυψαν τα εξής ερευνητικά
ερωτήματα:
1) Υπάγεται και το ιδίωμα της ανατολικής Ρωμυλίας στον γενικό κανόνα, ο οποίος επιβάλλει την αφομοίωση των διαλέκτων/ιδιωμάτων από τη νόρμα;
2) Οδηγείται το ιδίωμα και σε ποιο βαθμό σε συρρίκνωση – υποχώρηση και τελικά σε γλωσσικό θάνατο;
3) Πώς αξιολογούν το ιδίωμα και ποιες στάσεις υιοθετούν έναντι αυτού οι σημερινοί μαθητές;
4) Θεωρούν ότι στιγματίζονται γλωσσικά ή περιθωριοποιούνται όταν
χρησιμοποιούν το ιδίωμα;
Η υπόθεση εργασίας ήταν πως, αν υφίστανται αρνητικές έναντι του ιδιώματος αντιλήψεις και στάσεις των μαθητών, μια διδασκαλία που αξιοποιεί γνήσιο ιδιωματικό υλικό δύναται να επιφέρει σε κάποιο βαθμό αλλαγή των απόψεων και των στάσεων των παιδιών, αναδεικνύοντας την αξία της ύπαρξης και τη σημασία της διατήρησης του ιδιώματός τους για τη γλώσσα και τον πολιτισμό.