ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Τα είδη των συνδέσμων
Συμπλεκτικοί: και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.
Διαχωριστικοί: ή, είτε.
Αντιθετικοί: μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, αν και, μολονότι, μόνο.
Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που.
Επεξηγηματικός: δηλαδή.
Ειδικοί: πως, που, ότι.
Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (πριν να), μόλις, προτού, ωσότου, όποτε, όσο που.
Αιτιολογικοί: γιατί, επειδή, αφού (και το ποιητικό τι).
Υποθετικοί: αν, σαν, άμα.
Τελικοί: να, για να.
Αποτελεσματικοί: ώστε, που.
Διστακτικοί: μη (ν), μήπως.
Συγκριτικός: παρά.
Η σύνδεση των προτάσεων
Οι προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με τρεις τρόπους:
α) ασύνδετο σχήμα
β) παρατακτική σύνδεση ή παράταξη
γ) υποτακτική σύνδεση ή υπόταξη
α) Ασύνδετο σχήμα έχουμε όταν οι προτάσεις μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη χωρίς να έχουν ανάμεσά τους κάποιο σύνδεσμο.
π.χ. Τα σύννεφα ήρθαν, ο ήλιος χάθηκε, η βροχή άρχισε.
β) Παρατακτική σύνδεση ή παράταξη έχουμε όταν συνδέονται μεταξύ τους όμοιες προτάσεις με συνδέσμους παρατακτικούς (συμπλεκτικούς, αντιθετικούς, διαχωριστικούς, συμπερασματικούς).
π.χ.
– Διάβαζε και άκουγε μουσική.
– Έφυγε, αλλά επέστρεψε σύντομα.
γ) Υποτακτική σύνδεση ή υπόταξη έχουμε όταν συνδέονται μεταξύ τους μια ανεξάρτητη (κύρια) πρόταση και μια εξαρτημένη (δευτερεύουσα).
π.χ. Είπε ότι τον γνωρίζει
Μπορεί μια δευτερεύουσα πρόταση να εξαρτάται από άλλη δευτερεύουσα, η οποία συνδέεται υποτακτικά με την κύρια.
π.χ.
Έφτασε νύχτα, γιατί ήταν αργά, όταν ξεκίνησε.
(κύρια) (δευτερεύουσα) (δευτερεύουσα)
Η σύνδεση των προτάσεων γίνεται με υποτακτικούς συνδέσμους (ειδικούς, αιτιολογικούς, τελικούς, αποτελεσματικούς, ενδοιαστικούς, υποθετικούς, χρονικούς).
ΑΣΚΗΣΗ…
Να χαρακτηρίσετε τη σύνδεση των παρακάτω προτάσεων (ασύνδετη, παρατακτική, υποτακτική ).
· Προτίμησε να φύγει παρά να τα βάλει μαζί του……………………………………..
· Είναι έξυπνο, όμορφο, χαμογελαστό κορίτσι. ……………………………………………..
· Τον πήγαμε στο γιατρό ώστε να είμαστε σίγουροι. ………………………………..
· Ακυρώσαμε την εκδρομή αφού αύριο θα βρέξει. …………………………………….
· Έγραφε και έσβηνε συνέχεια. ………………………………………………………………….
· Θα φύγουμε για το χωριό όταν φτιάξει ο καιρός. ………………………………….
· Ο ήλιος έλαμψε, φώτισε την πλάση όλη. ………………………………………………….