Άρθρα είναι οι μικρές λεξούλες που μπαίνουν μπροστά από τα
ουσιαστικά και δείχνουν το γένος τους (δηλαδή αν είναι αρσενικά,
θηλυκά ή ουδέτερα). Είναι δύο ειδών: το οριστικό και το αόριστο.
Οριστικό άρθρο
Το οριστικό άρθρο ο (αρσενικό), η (θηλυκό), το (ουδέτερο)
χρησιμοποιείται όταν μιλάμε για κάτι ορισμένο, συγκεκριμένο.
π.χ. Η μητέρα πλένει.
Αόριστο άρθρο
Το αόριστο άρθρο ένας (αρσενικό), μία (θηλυκό), ένα (ουδέτερο)
χρησιμοποιείται όταν μιλάμε για κάτι αφηρημένο, που δεν είναι
γνωστό. π.χ. Μια γάτα νιαουρίζει.
Κλίνεται μόνο στον ενικό αριθμό:

Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν: πρόσωπο (δάσκαλος), ζώο ή
φυτό (άλογο, γαρίφαλο), πράγμα (καρέκλα),ενέργεια (διάβασμα), κατάσταση (ύπνος), ιδιότητα (εξυπνάδα).Τα ουσιαστικά έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο) και δύο αριθμούς
(Ενικό και Πληθυντικό).
Τα ουσιαστικά χωρίζονται σε:
• Κύρια ονόματα: Φανερώνουν ένα ορισμένο πρόσωπο,τόπο ή ζώο.
• Κοινά ονόματα: Φανερώνουν γενικά πρόσωπα, τόπους,ζώα ή πράγματα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν τι κάνουμε, τι παθαίνουμε
ή σε τι κατάσταση βρισκόμαστε. π.χ. τρώω, κουράζομαι, κοιμάμαι.
Τα ρήματα κλίνονται και έχουν δύο αριθμούς (Ενικό και Πληθυντικό).
Τα ρήματα στο νου να συγυρίζεις και παρέες – παρέες να τα χωρίζεις.
Όμως το γάιδαρο σου μην τον δέσεις, υπάρχουν κάπου – κάπου κι εξαιρέσεις.
• Τα ρήματα σε – ίζω γράφονται με (ι), όπως θερίζω, τρίζω.
Εξαιρούνται τα : δακρύζω, δανείζω, αθροίζω, συγχύζω, πρήζω, πήζω,
γογγύζω, κελαρύζω, αναβλύζω, κατακλύζω.
• Τα ρήματα σε – ώνω γράφονται με (ω), όπως σηκώνω, παγώνω.
• Τα ρήματα σε – αίνω γράφονται με (αι), όπως ανεβαίνω, πηγαίνω.
Εξαιρούνται τα : δένω, πλένω, μένω.
• Τα ρήματα σε – εύω γράφονται με (ευ), όπως μαζεύω, χορεύω.
• Εξαιρούνται τα ρήματα κλέβω και σέβομαι.
Τα ρήματα είναι κλιτά μέρη του λόγου.
• Στην Ενεργητική φωνή βρίσκονται τα ρήματα που δείχνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί:π.χ. Ο Γιώργος γράφει.
• Στην Παθητική φωνή βρίσκονται τα ρήματα που δείχνουν ότι το υποκείμενο δέχεται κάποια ενέργεια, παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
π.χ. Η Ελένη πλένεται. Ο Στάθης αρρώστησε. Ο Χρήστος φοβάται.

Τα ρήματα είναι κλιτά μέρη του λόγου. Τα ρήματα μπορούν να μας δείξουν τον χρόνο που γίνεται αυτό που περιγράφουμε καθώς και αν η πράξη είναι επαναλαμβανόμενη ή αν είναι στιγμιαία.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: Μας δείχνει κάτι που γίνεται τώρα. π.χ. Εγώ γράφω την άσκηση.
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: Μας δείχνει κάτι που γινόταν χτες συνέχεια, για πολλή ώρα. π.χ. Εγώ όλο το πρωί έγραφα την άσκηση.
ΑΟΡΙΣΤΟΣ: Μας δείχνει κάτι που έγινε χτες για μια στιγμή. π.χ. Εγώ έγραψα την άσκηση γρήγορα.
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ : Μας δείχνει κάτι που θα γίνεται αύριο για πολλή ώρα, συνέχεια. π.χ. Εγώ θα γράφω την άσκηση όλη μέρα.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ (ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ) : Μας δείχνει κάτι που θα γίνει αύριο
για μια στιγμή. π.χ. Εγώ θα γράψω γρήγορα την άσκηση.
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: Μας δείχνει κάτι που έχει γίνει ως τώρα. π.χ. Εγώ έχω γράψει την άσκηση και παίζω.
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: Μας δείχνει κάτι που είχε γίνει χτες πριν γίνει κάτι άλλο. π.χ. Εγώ είχα γράψει την άσκηση πριν
ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ : Μας δείχνει κάτι που θα γίνει αύριο μετά από κάτι άλλο. π.χ. Εγώ θα έχω γράψει την άσκηση μέχρι να έρθεις.

ΕΠΙΘΕΤΑ
Λέγονται οι λέξεις που συνοδεύουν τα ουσιαστικά και μας δίνουν πληροφορίες γι’ αυτά, δηλαδή φανερώνουν τι λογής είναι. π.χ. Ο αυστηρός δάσκαλος.
Τα επίθετα δεν τα βρίσκουμε ποτέ μόνα τους στο λόγο. Πάντα συνοδεύουν και προσδιορίζουν κάποιο ουσιαστικό. Γι` αυτό έχουν και τα ίδια χαρακτηριστικά δηλαδή τα επίθετα έχουν:
• Τρία γένη: Αρσενικό, Θηλυκό, Ουδέτερο
• Δύο αριθμούς: Ενικός, Πληθυντικός
• Τέσσερις πτώσεις: Ονομαστική, Γενική, Αιτιατική, Κλητική
Τα επίθετα βρίσκονται στο ίδιο γένος, στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό με τα ουσιαστικά που προσδιορίζουν. π.χ. οι ισχυροί άνεμοι, της έξυπνης γυναίκας, τα μεγάλα σπίτια.

Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα ρήματα και
τα προσδιορίζουν δίνοντάς μας πληροφορίες για τον τόπο, τον
χρόνο, τον τρόπο, την ποσότητα.
Τοπικά Πού; Εδώ, εκεί, επάνω, κάτω, μέσα, έξω, πίσω,
αλλού, πέρα, μακριά, απέναντι, παντού, …
Χρονικά Πότε; Τώρα, πριν, χτες, αύριο, φέτος, ποτέ,
απόψε, αργά, νωρίς, αμέσως, σπάνια…
Τροπικά Πώς; Όπως, έτσι, αλλιώς, καθώς, μαζί,
όμορφα, ήσυχα, κάπως …
Ποσοτικά Πόσο; Όσο, τόσο, περισσότερο, λίγο, πιο,
αρκετά, κάμποσο, πολύ, ελάχιστα

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Προθέσεις είναι οι μικρές άκλιτες λέξεις που δηλώνουν
διάφορες ιδιότητες (τόπο, χρόνο, τρόπο, προέλευση κ.ά.).
Μερικές από αυτές είναι: με, σε, για, ως, προς, μετά, παρά, από,
αντί, κατά, δίχως, χωρίς, ίσαμε, έως, μέχρι, σαν, πριν, λόγω,
εναντίον, εξαιτίας, μεταξύ.

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που αντικαθιστούν ονόματα.
1-Προσωπικές
α)Εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί, εμένα, αυτών…
β) μου, σε …
2-Κτητικές
α)Δικός μου, δική μου, δικό μου…
β) μου, σου, του, της, μας, σας, τους …
3-Αυτοπαθείς
Τον εαυτό μου, τον εαυτό σου, τον εαυτό του, τον εαυτό της…
4-Οριστικές
α)Ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο, τους ίδιους…
β) μόνος μου, μόνη μου, μόνοι τους …
5-Δεικτικές
α)αυτός, αυτή, αυτό…
β)ετούτος, ετούτη, ετούτο…
γ)εκείνος, εκείνη, εκείνο…
δ)τέτοιος, τέτοια, τέτοιο…
ε)τόσος, τόση, τόσο…
6-Αναφορικές
α)που
β)ο οποίος, η οποία, το οποίο…
γ)όποιος, όποια, όποιο…
δ)Όσος, όση, όσο…
ε)ό,τι
7-Ερωτηματικές
α)τι
β)ποιος, ποια, ποιο…
γ)πόσος, πόση, πόσο…
8-Αόριστες
α)ένας, μια, ένα…
β)κανένας, καμιά, κανένα…
γ)κάθε- καθένας, καθεμιά, καθένα…
δ)κάποιος, κάποια, κάποιο…
ε)κάμποσος, κάμποση, κάμποσο…
στ)μερικοί, μερικές, μερικά…
ζ)άλλος, άλλη, άλλο…
η)κάτι-κατιτί
θ)καθετί
ι)τίποτε-τίποτα
κ)ο δείνα, η δείνα, το δείνα
ο τάδε, η τάδε, το τάδε

Σύνδεσμοι λέγονται οι μικρές άκλιτες λέξεις που μας βοηθούν να συνδέσουμε
λέξεις ή προτάσεις μεταξύ τους.
Αιτιολογικοί σύνδεσμοι:γιατί, επειδή, αφού.Τους χρησιμοποιούμε για να δείξουμε την
αιτία.
Η μαμά με έβαλε τιμωρία,γιατί είπα ψέματα. (αιτιολογική πρόταση)
Χρονικοί σύνδεσμοι:όταν, όποτε, μόλις, πριν,προτού, αφού, ώσπου, ενώ,καθώς
Τους χρησιμοποιούμε για να δείξουμε τον χρόνο στον
οποίο γίνεται αυτό που λέμε.Έβαλε τα κλάματα, όταν τη μάλωσα. (χρονική πρόταση)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
1. Συμπλεκτικοί: και, κι, ούτε, μήτε
2. Διαχωριστικοί: ή, είτε
3. Αντιθετικοί: αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ,
μολονότι, μόνο (που),
4. Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που,
οπότε
5. Επεξηγηματικός: δηλαδή
6. Eιδικοί: ότι, πως, που
7. Ερωτηματικοί: αν, μήπως
8. Ενδοιαστικοί/διστακτικοί: μήπως, μη(ν)
9. Υποθετικοί: αν, εάν, άμα, εφόσον, είτε… είτε, εκτός (κι) αν
10. Χρονικοί : όταν, όποτε, μόλις, πριν, αφού, μετά που,
ώσπου, μέχρι που/να, ενώ, καθώς, όσο
11. Αιτιολογικοί : γιατί, διότι, επειδή, αφού, μια και/που
12. Εναντιωματικοί – παραχωρητικοί: αν και, ενώ, μολονότι,
κι ας, και να, και αν
13. Αποτελεσματικοί: που, ώστε(να),
14. Τελικοί: να, για να
15. Συγκριτικός: παρά
16. Βουλητικός: να

Οι μετοχές φτιάχνονται από ρήματα:
• Άκλιτες μετοχές φτιάχνω αν κολλήσω την κατάληξη -οντας/-ώντας στο ρήμα:
π.χ. διαβάζω → διαβάζοντας, ρωτώ → ρωτώντας
Η άκλιτη μετοχή προσδιορίζει το ρήμα και μας δίνει περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο ή τον χρόνο που γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
• Κλιτές μετοχές φτιάχνω αν προσθέσω τις κατάληξεις -μένος/ -μένη/-μένο στο ρήμα:
π.χ. κιτρινίζω → κιτρινισμένος, -η, -ο ζαρώνω → ζαρωμένος, -η, -ο
Γράφονται με δυο μ μόνο στα ρήματα που έχουν χαρακτήρα π, β, φ, πτ,
π.χ.: εγκαταλείπω – εγκαταλειμμένος, ράβω – ραμμένος, γράφω – γραμμένος, απορρίπτω –απορριμμένος κτλ.
Η κλιτή μετοχή κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ος, -η, -ο και λειτουργεί όπως τα επίθετα
(δηλαδή συνοδεύει ουσιαστικά και τα προσδιορίζει).

Αριθμητικά είναι λέξεις που φανερώνουν αριθμούς:
Αριθμητικά επίθετα
1) Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ποσότητα. π.χ. τρία
2) Τα τακτικά αριθμητικά δηλώνουν σειρά. π.χ. τρίτος
3) Τα πολλαπλασιαστικά αριθμητικά φανερώνουν από πόσα μέρη
αποτελείται κάτι και λήγουν σε -πλός. π.χ. τριπλός
4) Τα αναλογικά αριθμητικά δηλώνουν πόσες φορές μεγαλύτερο
είναι κάτι και λήγουν σε -πλάσιος. π.χ. τριπλάσιος
ΤΙ ΝΑ ΘΥΜΑΜΑΙ ΟΤΑΝ ΓΡΑΦΩ

• Τα απόλυτα αριθμητικά μέχρι το είκοσι γράφονται ως μία
λέξη: δεκαέξι, δεκαεφτά. Από το είκοσι ένα και πάνω
γράφονται ως ξεχωριστές λέξεις: σαράντα οκτώ, τέσσερις
χιλιάδες πεντακόσια ενενήντα εννέα.
• Τα τακτικά αριθμητικά από το δέκατος τρίτος και μετά
γράφονται ως ξεχωριστές λέξεις: δέκατος τρίτος, εικοστός
πέμπτος.
• Γράφονται με δύο -νν- το εννέα/εννιά και όσα αριθμητικά
παράγονται από αυτό και περιέχουν ολόκληρη τη λέξη
εννέα/εννιά (εννιακόσιοι, εννιαπλάσιος αλλά ενενήντα,
ένατος, ενενηκοστός).
• Τα σύνθετα αριθμητικά που έχουν δεύτερο συνθετικό τη
λέξη μισός στη λήγουσα γράφονται με -ι. Γράφονται με -η όσα
έχουν πρώτο συνθετικό το αρσενικό ένας και το θηλυκό μία:
ενάμισι ευρώ, τεσσερισήμισι ώρες, εφτάμισι τόνοι, αλλά
μιάμιση ώρα, ενάμισης τόνος.

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Τα περιληπτικά αριθμητικά φανερώνουν ένα πλήθος μονάδων
που αποτελούν ένα σύνολο (-άδα) ή έχουν τη σημασία περίπου (-
αριά). π.χ. δωδεκάδα, εικοσαριά