8. Το κόμμα των Φιλελευθέρων
Οι σημειώσεις του μαθήματος
Πηγές
1.Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις αλλά και στα στοιχεία που θα αντλήσετε από το παρακάτω κείμενο να στηρίξετε τη φράση:
«Η συγκέντρωση της 5ης Σεπτεμβρίου υπογράμμιζε την ηγετική επιβολή του Βενιζέλου στο χώρο της ελληνικής πολιτικής ζωής και επιβεβαίωνε την αναγωγή του σε ουσιαστικό ρυθμιστή της κατάστασης»
Ο Βενιζέλος μετά την εκλογική ετυμηγορία της 8ης Αυγούστου 1910, δεν είχε επανέλθει στην Αθήνα. Στη Λουκέρνη, όπου βρίσκονταν, πληροφορήθηκε την εκλογή του και ύστερα από σύντομη παραμονή στη Ρώμη επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, όπου και παραιτήθηκε από την ηγεσία του εκεί κόμματός του. Στις 5 Σεπτεμβρίου αποβιβάστηκε στον Πειραιά όπου τον υποδέχτηκαν θερμά οπαδοί και φίλοι. Στην πλατεία Συντάγματος προανήγγειλε την ίδρυση ενός κόμματος αρχών που θα ήταν φορέας μεταρρυθμίσεων. Από εκεί αντέταξε και την ακλόνητη εμμονή του στην Αρχή της Αναθεωρητικής και Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής, ενώ στην έκκληση του πλήθους για Συντακτική Βουλή, εκείνος για τρίτη φορά αντέτεινε: “Αναθεωρητική” .Η συγκέντρωση της 5ης Σεπτεμβρίου υπογράμμιζε την ηγετική επιβολή του Βενιζέλου στο χώρο της ελληνικής πολιτικής ζωής και επιβεβαίωνε την αναγωγή του σε ουσιαστικό ρυθμιστή της κατάστασης. Όταν στις 12 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση Δραγούμη παραιτήθηκε, η υποψηφιότητα του Βενιζέλου για την πρωθυπουργία ήταν ακαταμάχητη. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ ανέθεσε σχηματισμό κυβέρνησης στο Βενιζέλο, διότι. “εκπροσωπεί σήμερον την ιδέαν της ανορθώσεως των πολιτικών μας ηθών, την ιδέαν της αναγεννήσεως και επ’ αυτού στηρίζει όλος ο κόσμος τας ελπίδας της σωτηρίας του τόπου από την αναρχίαν και την κακοδαιμονίαν εις την οποίαν περιήλθαμεν”
Του Κώστα Μπογδανίδη
Πηγή : http://www.kairatos.com.gr/venizelos-ellas.htm
2.[ομιλία της 5ης Σεπτεμβρίου]
Αφού μελετήσετε το παράθεμα που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να ερμηνεύσετε γιατί παρόλο που ο Βενιζέλος στην ομιλία της 5ης Σεπτεμβρίου υποστήριξε μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις απέσπασε τη λαϊκή συναίνεση
(…)Από το μπαλκόνι του ” Grand Hotel” στην πλατεία Συντάγματος (ο Βενιζέλος) εκφώνησε την πασίγνωστη εκείνη προγραμματική ομιλία με την οποία παρουσιάστηκε ως «σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών»…
Από τον τρόπο που ο Βενιζέλος παρέθετε τα γενεσιουργά αίτια του πραξικοπήματος του 1909 και από τη βαθιά κρίση του κράτους προέκυπταν κυρίως ανάγκες προσαρμογής. Οπωσδήποτε πολλές μεταρρυθμίσεις θα ικανοποιούσαν τα συμφέροντα του επιχειρηματικού κόσμου, όπως κυρίως η μεταρρύθμιση του δικαίου, γιατί το εμπορικό δίκαιο προερχόταν από μια εποχή στην οποία δεν υπήρχαν ούτε ατμόπλοια ούτε σύγχρονες ασφαλιστικές εταιρείες ούτε ανώνυμες εταιρείες. Ο Βενιζέλος, όμως, επικρίνοντας το αναποτελεσματικό σύστημα δικαίου, τους πεπαλαιωμένους κανόνες δικαίου και την ελλιπή προστασία τον πολίτη από την αδικία, δεν ανταποκρινόταν μόνο στις δικαϊκές προσδοκίες τον επιχειρηματικού κόσμου, αλλά εξέφραζε ταυτόχρονα τον κοσμάκη, που σε αντίθεση με τον τραπεζίτη ή τον επιχειρηματία ήταν απροστάτευτος απέναντι στα κακώς κείμενο, στη δικαιοσύνη. Το ίδιο ισχύει και για την πολεμική του κατά της ευνοιοκρατίας και της διαφθοράς στη διοίκηση. Γενικόλογα επισήμανε την έλλειψη σχεδίων στην οικονομική και δημοσιονομική πολιτική- συγκεκριμένα στράφηκε και κατά της αδιαφορίας για τις τύχες των εργατών και των αγροτών εν γένει, η οποία παρήγε έναν ανταγωνισμό μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, μεταξύ γαιοκτημόνων και ενοικιαστών γης, επικίνδυνο για το σύστημα. Οι συγκεκριμένες εξαγγελίες περιορίζονταν σε τεχνικές πλευρές (π.χ. επιστημονική εκμετάλλευση των δασών) και στη δημιουργία ασφαλιστικών οργανισμών για τις αγροτικές και δασοκομικές εκμεταλλεύσεις. Λέγοντας ότι το σχολείο εκπαίδευε πρωτίστως δημοσίους υπαλλήλους και δεν προετοίμαζε για άλλα «παραγωγικά επαγγέλματα, ο Βενιζέλος καταφέρθηκε πλαγίως κατά των πολιτικών ελίτ και της γραφειοκρατίας. Τέλος, στηλίτευσε την ανικανότητα των προηγούμενων κυβερνήσεων να δημιουργήσουν ετοιμοπόλεμες ένοπλες δυνάμεις και να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ένα σαφές σχέδιο «εθνικής πολιτικής».
[Η. Gunnar , Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα, 1821-1936, τόμος Β’, εκδ. ΜΙΕΤ,
Αθήνα 2006, σελ. 780-781]
3.Το Βενιζελικό κόμμα
Λαμβάνοντας υπόψη το παράθεμα που ακολουθεί και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τη φυσιογνωμία του βενιζελικού κόμματος.
Το κόμμα των φιλελευθέρων θα είναι το πρώτο σύγχρονο κόμμα στην Ελλάδα, αν και η συνοχή του στηριζόταν στη χαρισματική προσωπικότητα του Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος προσπάθησε να φτιάξει ένα «εθνικό» κόμμα απέναντι στα προσωπικά κόμματα των πελατειών που υπήρχαν ως τότε. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα δίκτυο από φιλελεύθερες λέσχες, που θα λειτουργούν και μετά το τέλος της εκλογικής περιόδου και θα συμμετέχουν στον ορισμό των υποψηφίων. Πρόκειται για μια νέα αντίληψη και το κόμμα του θα είναι το πρώτο κόμμα στην Ελλάδα με οργανώσεις βάσης και κομματικό μηχανισμό.
Ο Βενιζέλος επιθυμούσε ένα σύγχρονο αστικό κόμμα. Όμως, παρά την επιθυμία τον, οι αντιδράσεις θα είναι τόσο μεγάλες, ώστε να διατηρηθούν κατά βάση οι οργανωτικές δομές της ολιγαρχικής περιόδου. Απέναντι στην αντίσταση των «τζακιών» θα έπρεπε να αντιπαραθέσει μια λαϊκή κινητοποίηση. Δεν το ήθελε όμως αυτό. Αναγκάστηκε λοιπόν να βρει ένα modus vivendi με τα τζάκια.
Μ. Κοππά, Η συγκρότηση των κρατών στα Βαλκάνια (19ος αιώνας). Τρεις και μία περιπέτειες, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2002, σελ. 286-287
ΠΡΟΣΟΧΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
«Εκλογές Αυγούστου 1910»- σελ. 89(Πριν από … .εκσυγχρονιστές )
σελ. 89(Αυτοί οι ανεξάρτητοι … στους ακτήµονες).
«Ανόρθωση» «Σοσιαλδηµοκρατία» – Γλωσσάριο σελ . 272
«Εκλογές Νοεµβρίου 1910»- σελ . 90 (Ο Βενιζέλος … µεταρρυθµιστικό του έργο)
«Σύνταγµα 1911» σελ. 90 (Το πρώτο … υπαλλήλων).
«Εκλογές 1912»- σελ.91 (Το ρεύµα … προβληµάτων)
«Λέσχη Φιλελευθέρων»- σελ . 91 (Όσον αφορά … περιφέρειες )