Το παρόν θεραπευτικό- εκπαιδευτικό σχέδιο απευθύνεται σε μαθητές της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ( Α΄ – ΣΤ ΄Δημοτικού ) . Οι συναισθηματικές εξάρσεις & κυρίως τα ξεσπάσματα θυμού αποτελούν φαινόμενο που συναντάται συχνά σε πολλούς μικρούς μαθητές τόσο εντός όσο & εκτός του σχολικού περιβάλλοντος προκαλώντας αναστάτωση τόσο στην εύρυθμη λειτουργία του σχολείου- τάξης αλλά κυρίως στους ίδιους τους μαθητές. Ως εκ τούτου θεωρείται επιτακτική ανάγκη να αναγνωρίζουν οι μαθητές τα συναισθήματα που βιώνουν & εν συνεχεία να μάθουν να τα διαχειρίζονται με τρόπους που θα ενισχύσουν θετικά την προσωπική & κοινωνική τους ανάπτυξη .
Εκπαιδευτικό – θεραπευτικό σχέδιο :
Ξεκινώντας την παρουσίαση αναφέρουμε στους μαθητές ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που νιώθουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας . Στόχος μας είναι να αισθανθούν άνετα ενθυμούμενοι στιγμές που ένιωσαν θυμό & όχι να νιώσουν ενοχές για το συναίσθημα του θυμού.
Συνοπτικά αναφέρονται τρεις (3) επιμέρους τομείς :
- Γιατί θυμώνουμε ;
- Με ποιους θυμώνουμε ;
- Τι μας συμβαίνει όταν θυμώνουμε ;
Θέλουμε να εξοικειωθούν οι μαθητές με τις αιτίες του θυμού , να συνειδητοποιήσουν γιατί θυμώνουν , με ποιους θυμώνουν αλλά κυρίως τι είναι αυτό που συμβαίνει μέσα τους αλλά & πως εκφράζουν εξωτερικά (έκφραση , φωνές , αντιδράσεις) το θυμό τους.
Έπειτα παρουσιάζονται εικονοποιημένοι οι παραπάνω τομείς έτσι ώστε με ευδιάκριτο τρόπο να ξεκαθαρίσουν & να κατανοήσουν κάθε έναν ξεχωριστά .
Τέλος , παρουσιάζονται ξεχωριστά πέντε (5) τεχνικές διαχείρισης του θυμού μέσα από βιωματικό , παιγνιώδη τρόπο . Οι τεχνικές αυτές μπορούν να εφαρμοστούν τόσο εντός του σχολικού περιβάλλοντος αλλά & μέσα στο οικογενειακό , φιλικό περίγυρο.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης απευθύνονται ερωτήσεις & διεξάγεται διάλογος με τους μαθητές. Οι απαντήσεις τους αλλά & οι απορίες τους καθορίζουν την εξέλιξη της παρουσίασης , οι λέξεις κλειδιά σημειώνονται στον πίνακα & οι τεχνικές διαχείρισης του θυμού παρουσιάζονται με τη συμμετοχή των μαθητών.
Τεχνικές διαχείρισης θυμού :
- Ο πράσινος δράκος και το μαγικό κουτί
Ο εκπαιδευτικός- σύμβουλος ξεκινά με την αφήγηση της ιστορίας δίνοντας έμφαση στις λέξεις κλειδιά :
«Κάποτε σε ένα πανέμορφο δάσος ζούσε ένας πράσινος, μεγάλος δράκος. Κάθε πρωί που ξυπνούσε έβλεπε τα δέντρα του δάσους, έπαιρνε βαθιές αναπνοές και ένιωθε ευτυχισμένος! Το δάσος ήταν τόσο όμορφο που γρήγορα απέκτησε τεράστια φήμη, με αποτέλεσμα να έρχονται από παντού ζώα να μείνουν εκεί.Από τότε ο δράκος έχασε την ησυχία του. Και όχι τίποτα άλλο, άρχιζε να νευριάζει εύκολα και να θυμώνει. Την πρώτη φορά που θύμωσε ήταν επειδή τα σκιουράκια μάζεψαν βελανίδια και τα αφήσανε παντού στο έδαφος. Πήγε ο δράκος να κάνει τον περίπατό του, τα πάτησε και άρχισε να χοροπηδά από τον πόνο.Θύμωσε τόσο πολύ που από το στόμα του βγήκε φωτιά. Το αποτέλεσμα ήταν να καεί το δέντρο δίπλα του, αλλά και η γλώσσα του. Για μέρες δεν μπορούσε ούτε να μιλήσει ούτε να φάει. Μόλις συνήλθε, συνέβη κάτι άλλο που τον έκανε να θυμώσει.Ένας λαγός έφαγε καρότα και πέταξε τα κοτσάνια έξω από την σπηλιά του δράκου. Ξαναθύμωσε ο πράσινος δράκος, έβγαλε φωτιά από το στόμα του, έκαψε δυο δέντρα αυτή την φορά και έκανε μεγαλύτερη ζημιά στην γλώσσα του.Όσο για την γλώσσα του, είχε γεμίσει φουσκάλες και τον έκανε να τρώει μόνο γιαούρτι και να μιλάει …πθεβδά! Μια μέρα ήρθε στο δάσος ένα ξωτικό που μόλις είδε την μεγάλη καταστροφή, έψαξε να βρει τι έφταιγε. Δεν άργησε να βρει τον δράκο να θυμώνει και να βγάζει φωτιά από το στόμα του, όταν ένας τυφλοπόντικας είχε γεμίσει τον τόπο με τρύπες.Τότε το ξωτικό πήγε κοντά και του έδωσε το «μαγικό κουτί». Από εκείνη την ημέρα ο δράκος όχι μόνο δεν θύμωνε, αλλά και σταμάτησε να βγάζει φωτιές και να καίει τα δέντρα. Σήμερα το δάσος έχει γίνει καταπράσινο, όπως παλιά».
Τι ήταν όμως το μαγικό κουτί;
Ήταν ένα χρωματιστό κουτί που μέσα σε αυτό ο δράκος έγραφε ό,τι τον θύμωνε.
Βάζουμε τα παιδιά να φτιάξουν ένα κουτί με την δική τους προσωπική σφραγίδα.
Κάθε παιδί ή κάθε τάξη έχει το δικό του/της κουτί.Στην συνέχεια τους ζητάμε τα να γράψουν τι τα κάνει να θυμώνουν. Καθετί που γράφεται μπαίνει στο μαγικό κουτί και μετά γίνεται μια συζήτηση για το τι μπορεί να κάνει το παιδί όταν του συμβαίνει αυτό.
Υλικά:
ένα κουτί,
μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές,
χαρτιά.
- Τα θυμωμένα μπαλόνια
Δίνουμε στο παιδί να φουσκώσει ένα μπαλόνι ή του το φουσκώνουμε εμείς και το δένουμε. Εξηγούμε στο παιδί ότι το μπαλόνι είναι το σώμα μας κι ο αέρας είναι ο θυμός.
Δίνουμε το μπαλόνι στο παιδί να το επεξεργαστεί και το ρωτάμε αν μπορεί ο αέρας να βγει από το μπαλόνι. Του περιγράφουμε πως έτσι ακριβώς είναι κι αυτός όταν είναι θυμωμένος. Ρωτάμε το παιδί αν θα μπορούσε να σκεφτεί καθαρά αν το μπαλόνι είναι το μυαλό του κι ο θυμός έπιανε όλο το χώρο.
Μετά δίνουμε μια καρφίτσα στο παιδί και του ζητάμε να σκάσει το μπαλόνι. Το ρωτάμε αν ήταν αυτός ο πιο ασφαλής τρόπος για βγάλει τον αέρα ή όχι και γιατί. Χρησιμοποιήστε το στιγμιαίο φόβο του παιδιού την ώρα που σκάει το μπαλόνι για να δείξετε πως έτσι αισθάνονται οι άλλοι γύρω του όταν γίνεται επιθετικός. Προσπαθήστε να εξηγήσετε στο παιδί πως αν το μπαλόνι ήταν άνθρωπος, το σκάσιμο του μπαλονιού θα ήταν μια επιθετική συμπεριφορά. Ζητήστε από το παιδί να σας πει αν είναι σωστό να εκφράζουμε το θυμό μας με αυτό τον τρόπο.
Στη συνέχεια φουσκώνουμε άλλο μπαλόνι, αλλά δεν το δένουμε. Το δίνουμε στο παιδί να το κρατήσει και του ζητάμε να αφήσει λίγο αέρα να βγει και να κρατήσει ξανά τις άκρες σφιχτά. Ρωτάμε το παιδί αν παρατηρεί την αλλαγή του μεγέθους κι αν αν για να γίνει αυτό χρειάστηκε να σκάσουμε το μπαλόνι. Τονίζουμε το γεγονός ότι το μπαλόνι δεν έσκασε αλλά και το γεγονός ότι κανείς γύρω του δεν έπαθε κάτι. Μετά ζητάμε από το παιδί να αφήσει σιγά σιγά όλο τον αέρα να βγεί από το μπαλόνι.
Τέλος, συζητάμε με το παιδί και του θυμίζουμε πως αν αφήσουμε τον θυμό να μαζευτεί μέσα μας, κάποια στιγμή θα εκραγούμε όπως το μπαλόνι και μπορεί να κάνουμε κακό στον εαυτό μας ή στους γύρω μας. Ως συνέχεια της τεχνικής, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να γράψει πάνω σε μπαλόνια τι τον θυμώνει και να του ζητήσουμε να τα φουσκώσει ανάλογα με το τι τον θυμώνει περισσότερο και τι λιγότερο.
Πηγή : Φώτης Παπαναστασίου- Ειδικός Παιδαγωγός
http://eidikospaidagogos.gr/ta-thimomena-mpalonia/
- Το βάζο της ηρεμίας
Πρόκειται για ένα μεγάλο βάζο που περιέχει λαμπερές πούλιες, και το οποίο δίνεται στο παιδί κατά την “κρίσιμη” στιγμή. Η δασκάλα παίρνει το βάζο και καλεί το παιδί να καθίσει κοντά της, λέγοντας του, ότι θέλει να του δείξει κάτι το ιδιαίτερο. Ανακινεί το βάζο, και στη συνέχεια του το δίνει απαλά στα χέρια του. Το παιδί είναι προφανές ότι έλκεται από τη λάμψη και την κίνηση που κάνουν οι πούλιες και γοητεύεται να τις παρακολουθεί που βυθίζονται στον πυθμένα του βάζου. Μερικές φορές θέλει να κουνήσει το βάζο πάλι και πάλι.. και να δει ξανά και ξανά!!! Συνήθως μετά από δύο ή τρεις φορές το παιδί έχει ηρεμήσει και χαμογελάει ξανά!!
Για να κάνετε το ΒΑΖΟ ΤΗΣ ΗΡΕΜΙΑΣ θα χρειαστείτε:
- Ένα μεγάλο βάζο Αφρώδη σκόνη ζωγραφικής ή glitter σε σκόνη
- Νερό
- Χρώμα τροφίμων
- Αστέρια, πούλιες ή άλλα μικρά λαμπερά διακοσμητικά.
- Γεμίστε το δοχείο με νερό, ρίξτε μερικές κουταλιές σκόνη glitter. Προσθέστε τα άλλα διακοσμητικά στοιχεία Κλείστε το βάζο ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ και ανακινήστε έντονα. Οι πούλιες και η σκόνη glitter πέφτουν σιγά-σιγά προς τα κάτω.
https://blogs.sch.gr/nip-peta/files/2013/01/il-barattolo-della-calma.pdf
- Ανασαίνω & θυμάμαι
Τα περισσότερα παιδιά στην ερώτηση «τι κάνουμε για να ηρεμήσουμε» απάντησαν παίρνουμε βαθιές ανάσες.
Για να μάθουμε λοιπόν σωστά και να θυμόμαστε την τεχνική αυτή συμφωνήσαμε να μετράμε μέχρι το 3 αργά, κάνοντας εισπνοή σαν να μυρίζουμε ένα λουλούδι και εκπνοή σαν να σβήνουμε ένα κεράκι.
Έπειτα ζητάμε να κλείσουν τα μάτια & να φέρουν στο μυαλό τους μια όμορφη εικόνα που τους ευχαριστεί π.χ. ένα γλυκό , ένα παιχνίδι , μια καλοκαιρινή ανάμνηση .
Στο τέλος της διαδικασίας ο μαθητής θα έχει ηρεμήσει & θα έχει αφήσει πίσω του κάθε αναστάτωση που προκάλεσε ο θυμός που ένιωσε & έτσι μπορούμε να συζητήσουμε ήσυχα πια τι τον ενόχλησε.
- Το φανάρι του θυμού
Το «φανάρι του θυμού » είναι μια ευρέως διαδεδομένη τεχνική που βοηθάει τα παιδιά να διαχειριστούν το συναίσθημα του θυμού. Δίνουμε στο μαθητή το σχέδιο του φαναριού και του ζητάμε να ζωγραφίσει τον σηματοδότη. Στη συνέχεια το ρωτάμε τι πρέπει να κάνει ένα όχημα σύμφωνα με τον κώδικα κυκλοφορίας, ανάλογα με το χρώμα. Από τη στιγμή που το παιδί μάς απαντήσει σωστά, κάνουμε σύνδεση μεταξύ του οχήματος και του θυμού, εξηγώντας του ότι:
1. Όπως το αμάξι σταματά στο κόκκινο, έτσι κι εκείνο όταν έχει πολύ θυμό πρέπει να πει STOP και να ακολουθήσει μια ή και περισσότερες από τις παραπάνω στρατηγικές για να ηρεμήσει.
2. Στη συνέχεια στο πορτοκαλί να σκεφτεί και να καταγράψει από τη μια τι το έχει θυμώσει, τι το προβληματίζει και από την άλλη πώς φαίνεται, τι κάνει και τι λέει όταν είναι θυμωμένος και πώς αισθάνεται με τον εαυτό του μετά. Στο σημείο αυτό το παιδί μπορεί να δει τον εαυτό του και τις συμπεριφορές του και να μπει στη διαδικασία να αλλάξει. (Πρόκειται για πολύ σημαντικό στάδιο, το οποίο για να γίνει χρειάζεται να έχει προηγηθεί το προηγούμενο).
3. Στο πράσινο, το παιδί καλείται να επιλέξει την καλύτερη λύση για δράση, τη λύση που θα επιφέρει το καλύτερο αποτέλεσμα και που θα λαμβάνει υπόψη και τα συναισθήματα των άλλων.
http://www.sigmalive.com/simerini/world/326633/thymos-ena-pareksigimeno-synaisthima