Με την γλώσσα μας να έχει ιστορία διάρκειας περίπου 3,5 χιλιάδων ετών κουβαλάμε βαρύ γλωσσολογικό φορτίο. Επιλέγουμε και εξηγούμε φράσεις που μας έρχονται από τα βάθη των αιώνων ή και από την πιο πρόσφατη ιστορία. Γράφει ο Νίκος Καραγιάννης.
Αβρόχοις ποσίν: Χωρίς να βρέξεις τα πόδια σου (από τα άβροχος και πους). Μεταφορά για όποιον πετύχει κάτι χωρίς κόπο. Αναφέρεται στον Κροίσο για τη διάβαση του Αλυ ποταμού, κατά την επίθεσή του στους Μήδους. Οι στρατιώτες του, μετά την πρώτη, αποτυχημένη προσπάθεια, ακολούθησαν τις οδηγίες του Θαλή, τον οποίο αρχικά ειρωνεύτηκε ο Κροίσος για το σχέδιό του, και έτσι κατάφεραν σκάβοντας να αλλάξουν την ροή του ποταμού, κάνοντάς τον να περνάει πίσω από εκεί που ήταν οι στρατιώτες, ενώ η κοίτη μπροστά τους στέγνωσε! Έτσι κατάφεραν να τον διαβούν αβρόχοις ποσίν. Κατά άλλους αναφέρεται στην διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους.
Εξ’ απαλών ονύχων: Από τότε που τα νύχια ήταν απαλά, κατά την νηπιακή ηλικία. Αλλιώς και «παιδιόθεν». Πολλές φορές χρησιμοποιείται λανθασμένα για να περιγράψει κάποια ενέργεια που έγινε επιφανειακά.
Διέβην τον Ρουβίκωνα: Αναφέρεται σε κάποιον που παίρνει μια απόφαση από την οποία δεν μπορεί να κάνει πίσω. Ρουβίκωνας ήταν ο ποταμός τον οποίο πέρασε ο Καίσαρας κατά παράβαση του νόμου που απαγόρευε να περάσει στρατηγός τα στρατεύματα του από εκεί, και φώναξε «ο κύβος ερρίφθη». Βρίσκεται στην Ιταλία και χύνεται στην Αδριατική. Από μια κατεστραμμένη γέφυρα του ποταμού, στις 23 Σεπτέμβρη του 1944 πέρασε το 1ο Τάγμα της 3ης ελληνικής Ταξιαρχίας πιέζοντας κι αναγκάζοντας τους Γερμανούς να υποχωρήσουν. Γι αυτό και ο Ρουβίκωνας αναγράφεται στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Επί ξυρού ακμής: Στην κόψη του ξυραφιού. Αρχαίο ελληνικό «επί ξυρού ίσταται ακμής» (Ιλιάδα). Το είπε ο Νέστορας στον Διομήδη για να τον κάνει να συμμετάσχει στον πόλεμο κατά των Τρώων. Αν και δεν χρειάζεται πολλή εξήγηση καθώς χρησιμοποιείται πολύ συχνά, δηλώνει την άκρως επικίνδυνη, κρίσιμη κατάσταση.
Καραγιάννης Νίκος
Copyright © 2017 Εσπερινό ΕΠΑ.Λ. Σάμου. Με την επιφύλαξη όλων των δικαιωμάτων.
