«e-Portfolio Μαθητών με το Seesaw»

Κελεσίδης Ευάγγελος1, Μανάφη Ιωάννα2

1 Σχολικός Σύμβουλος 2ης Περιφέρειας Δημ. Εκπ/σης Χαλκιδικής, Επιμορφωτής ΤΠΕ-Ε ekelesidis@sch.gr 2 Σχολική Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας Δημ. Εκπ/σης Έβρου, Επιμορφώτρια ΤΠΕΕ ioman@sch.gr

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το εργαστήριο αυτό αφορά τη δημιουργία και τήρηση ηλεκτρονικού φακέλου μαθητή (e-portfolio) με τη χρήση του διαδικτυακού εργαλείου Seesaw και απευθύνεται σε όλους τους εκπαιδευτικούς που καταρχήν ενδιαφέρονται να εφαρμόσουν εναλλακτικές μεθόδους αξιολόγησης στην τάξη τους. Επιπλέον το συγκεκριμένο διαδικτυακό εργαλείο δίνει τη δυνατότητα στους γονείς των μαθητών, εφόσον έχουν δημιουργήσει λογαριασμό, να λαμβάνουν γνώση καθημερινά, μέσω του υπολογιστή τους ή της mobile συσκευής τους, για τις εργασίες που αναρτώνται στο e-portfolio του παιδιού τους.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: e-portfolio, διαδικτυακό εργαλείο, αξιολόγηση μαθητών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό περιβάλλον το οποίο επίσημα και ανεπίσημα αξιολογεί την επίδοση όλων των μελών που συμμετέχουν σε αυτό, ιδιαίτερα δε των μαθητών. (MacDonald, 1989) Η αξιολόγηση των μαθητών συνδέεται με τη σχολική επίδοση, δηλαδή με την προσπάθεια που καταβάλλει ο μαθητής στους τομείς γνώσεων, δεξιοτήτων και κοινωνικοποίησης, ανταποκρινόμενος στις απαιτήσεις του κοινωνικοπολιτικού συστήματος, που διαβιβάζονται μέσω του σχολείου, καθώς και το προϊόν της δραστηριότητας αυτής, το οποίο μετράται και αξιολογείται με διάφορους τρόπους που προβλέπει το εξεταστικό σύστημα. (Ξωχέλλης, 1981) Οι συνηθέστερες «παραδοσιακές» τεχνικές αξιολόγησης, που εφαρμόζονται στο σχολείο, περιλαμβάνουν άτυπη ή συστηματική παρατήρηση από τον δάσκαλο στην τάξη, προφορικές ερωτήσεις, εργασίες αξιολόγησης από το βιβλίο του μαθητή, γραπτές εξετάσεις, πρόχειρες ή επίσημες, τεστ προερχόμενα από το ΥΠ.Π.Ε.Θ., από ιδιωτικούς φορείς, ή από τους εκπαιδευτικούς. Η δε αποτύπωση της επίδοσης των μαθητών γίνεται με την αριθμητική ή εγγράμματη βαθμολογία. Στον αντίποδα, προτείνονται άλλες σύγχρονες μορφές εναλλακτικής αξιολόγησης της μάθησης, οι οποίες, σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ (2003), μπορούν να εγγυηθούν το τρίπτυχο της εγκυρότητας, αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας και την ενεργοποίηση παιδαγωγικών λειτουργιών της αξιολόγησης, όπως η ανατροφοδότηση και η μεταβίβαση της μάθησης. Τέτοιες είναι η περιγραφική αξιολόγηση, ο φάκελος εργασιών του μαθητή (portfolio), η αυτοαξιολόγηση και η αξιολόγηση μαθητή από μαθητή.
4ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Κεντρικής Μακεδονίας
[245]
PORTFOLIO KAI E-PORTFOLIO ΜΑΘΗΤΩΝ Ο Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (portfolio) αποτελεί «συλλογή των έργων ενός μαθητή, τα οποία έχουν επιλεγεί με τη συναίνεσή του και με βάση συγκεκριμένο στόχο. Τα έργα αυτά αποτελούν τεκμήρια για την προσπάθεια, την πρόοδο και την επίδοση του μαθητή σε δεδομένο ή δεδομένα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος (μεμονωμένα ή συσχετιζόμενα). Η συλλογή πρέπει να περιλαμβάνει το σκεπτικό που αναπτύσσει ο μαθητής καθώς καταβάλει προσπάθεια για να εκπονήσει τις εργασίες, που θα περιληφθούν στο portfolio, τις οδηγίες του εκπαιδευτικού τα κριτήρια αξιολόγησης της ποιότητας των έργων και την κριτική του κοινού που έχει κληθεί να μελετήσει και να αξιολογήσει τον φάκελο εργασιών» (Arter & Spandel, 1992). Το e-Portfolio, με τη σειρά του, είναι ο ηλεκτρονικός φάκελος εργασιών του μαθητή που μπορεί να οριστεί ως μια συλλογή από ψηφιακά αντικείμενα: έγγραφα, φωτογραφίες, βίντεο, σύνθεση μουσικής, παρουσιάσεις, λύσεις ασκήσεων που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίξουν μια σειρά από παιδαγωγικές διαδικασίες και σκοπούς αξιολόγησης (Abrami & Barrett, 2005, Abrami et al., 2008). Για τη δημιουργία βέβαια ενός e-Portfolio δεν αρκεί η απλή συγκέντρωση ψηφιακών αντικειμένων σε έναν αποθηκευτικό χώρο, αλλά είναι απαραίτητη η χρήση κατάλληλων εργαλείων που θα προσφέρουν σε μαθητές και εκπαιδευτικούς τη δυνατότητα ολοκληρωμένης διαχείρισής του με την οργάνωση, ενημέρωση και διαμοίραση των περιεχομένων του.
SEESAW: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ E-PORTFOLIO ΜΑΘΗΤΩΝ Ένα εργαλείο για τη δημιουργία e-Portfolio είναι το Seesaw (http://web.seesaw.me), το οποίο διατίθεται δωρεάν και δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές κάθε ηλικίας να τηρούν μόνοι τους το προσωπικό τους ηλεκτρονικό χαρτοφυλάκιο αναρτώντας τεκμήρια της μάθησής τους μέσω φωτογραφιών, βίντεο, κειμένων, σχεδίων, αρχείων pdf και συνδέσμων. Η εργασία των μαθητών μπορεί να διαμοιραστεί στους συμμαθητές, στους γονείς ή να αναρτηθεί στο ιστολόγιο της τάξης. Η εφαρμογή έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε κάθε μαθητής μέσω φορητής συσκευής (tablet) να ανεβάζει στον προσωπικό του χώρο, μέσα στην εικονική «τάξη» που ήδη δημιούργησε ο δάσκαλός του, τις εργασίες που επιθυμεί. Του δίνεται επίσης η δυνατότητα να σχολιάζει μόνος του τη δουλειά του με ηχητικά μηνύματα, σημειώσεις ή και σχέδια πάνω στις εργασίες που αναρτά. Ο εκπαιδευτικός έχει απόλυτη πρόσβαση στις εργασίες των μαθητών του από οποιαδήποτε συσκευή. Αυτός ελέγχει και αποδέχεται κάθε νέα εργασία των μαθητών ή σχόλιο προς ανάρτηση πριν τη διαμοίρασή του. Προαιρετικά μπορεί να δημιουργεί φακέλους προκειμένου να οργανώνει τις εργασίες ανάλογα με το θέμα τους ή το γνωστικό αντικείμενο. Το Seesaw συμπεριλαμβάνει και τους γονείς στη μαθησιακή διαδικασία προσκαλώντας τους να παρακολουθούν το portfolio του παιδιού τους καθημερινά. Η ενημέρωση του Seesaw γίνεται αυτόματα μόλις εισαχθεί νέα εργασία του μαθητή και οι γονείς βλέπουν τις αναρτήσεις σε πραγματικό χρόνο.
SEESAW: ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Για τη χρήση του εργαλείου απαιτείται σύνδεση στο διαδίκτυο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε από τον Η/Υ μέσω ενός φυλλομετρητή με τη δημιουργία
«Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη»
[246]
λογαριασμού του χρήστη στην ιστοσελίδα του εργαλείου είτε από μια φορητή συσκευή (tablet ή smartphone) μέσω της εφαρμογής Seesaw που διατίθεται δωρεάν για φορητές συσκευές (Android και iOS). Ο εκπαιδευτικός δημιουργεί μια εικονική τάξη με όλους τους μαθητές του και κατόπιν κάθε μαθητής, χρησιμοποιώντας είτε μια κοινή για όλους τους μαθητές φορητή συσκευή (shared device) είτε την προσωπική του συσκευή (1:1 device) και μέσω ενός κωδικού κειμένου (text class code) ή ενός QR class code, εισέρχεται στον προσωπικό του χώρο και αναρτά φωτογραφίες ή βίντεο από τις εργασίες του και άλλες ψηφιακές του δημιουργίες. Οι γονείς με τη σειρά τους δημιουργούν προσωπικό λογαριασμό και μέσω ενός συνδέσμου (link) ή ενός QR code, που τους κοινοποιεί ο εκπαιδευτικός, αποκτούν πρόσβαση στο portfolio του δικού τους παιδιού και μόνο. Το υπολογιστικό περιβάλλον (interface) είναι απλό και φιλικό προς τα παιδιά με αστείες εικόνες προφίλ, μεγάλα εικονίδια, λιτό και ευανάγνωστο μενού.
ΠΑΙΔΑΓΩΔΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Το Seesaw μπορεί να εισαχθεί στη καθημερινή διδακτική πράξη για τη δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου των μαθητών με διάφορες χρήσεις:  συγκέντρωση των εργασιών των μαθητών στο πλαίσιο ενός ή περισσότερων γνωστικών αντικείμενων ή εκπαιδευτικών προγραμμάτων  δημιουργία πρωτότυπων εργασιών εντός του περιβάλλοντος του εργαλείου αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει (ζωγραφική, ηχογράφηση, κείμενο κλπ.)  σχολιασμός των εργασιών από τους συμμαθητές, τον εκπαιδευτικό ή/και τους γονείς  αναστοχασμός των μαθητών πάνω στις εργασίες τους μετά το πέρας ικανού χρονικού διαστήματος  ενημέρωση των γονέων Πιο αναλυτικά, το Seesaw μπορεί να αξιοποιηθεί στη μαθησιακή διαδικασία για τη ψηφιοποίηση και διατήρηση των τεκμηρίων μάθησης των μαθητών που δεν είναι εύκολο να αρχειοθετηθούν, όπως οι χειρόγραφες εργασίες και η συμμετοχή σε δραστηριότητες (παιχνίδια ρόλων, debates, θεατρικά δρώμενα κά.). Η συλλογή όλων των εργασιών του μαθητή σε έναν χώρο δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις επιδόσεις του μαθητή και βοηθά τον εκπαιδευτικό ώστε να δίνει στοχευμένη ανατροφοδότηση. Επιπλέον του προσφέρει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται για την τακτική ενημέρωση των γονέων. Το Seesaw, επίσης, ως εναλλακτική μέθοδος αξιολόγησης, παροτρύνει τους μαθητές να αποφασίζουν για τα περιεχόμενα του χαρτοφυλακίου τους, όπως προϋποθέτει άλλωστε η φιλοσοφία του portfolio, και καλλιεργεί μ΄ αυτόν τον τρόπο την κριτική σκέψη, και δεξιότητες αυτοαξιολόγησης και μεταγνωστικές. Επιπλέον, η αξιολόγηση του κάθε μαθητή δε γίνεται μόνο από τον εκπαιδευτικό της τάξης, αλλά και από τους συμμαθητές, τους γονείς και την ευρύτερη κοινότητα μέσω του ιστολογίου της τάξης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Seesaw αναδεικνύεται σε εκπαιδευτικό εργαλείο αξιολόγησης που ενθαρρύνει τους μαθητές να τηρούν το δικό τους προσωπικό ηλεκτρονικό
4ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Κεντρικής Μακεδονίας
[247]
χαρτοφυλάκιο συμμετέχοντας στην αξιολόγησή τους αφού οι ίδιοι αποφασίζουν για τις εργασίες που θα αναρτήσουν. Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να ελέγχει και να φιλτράρει όλη αυτή τη διαδικασία διακριτικά επιτρέποντας στους μαθητές του να πάρουν σημαντικές πρωτοβουλίες. Το πολύ σημαντικό, τέλος, είναι ότι το Seesaw ενδυναμώνει τους δεσμούς σχολείου-οικογένειας, αφού συμπεριλαμβάνει και τους γονείς δίνοντας τη δυνατότητα να παρακολουθούν καθημερινά τα τεκμήρια της μάθησης των παιδιών τους αλλά και να συμμετέχουν στην αξιολόγησή τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ, (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Δημοτικού-Γυμνασίου. Γενικό Μέρος. ΦΕΚ 303Β/13-03-2003. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2016 από τη διεύθυνση http://ebooks.edu.gr/info/cps/1Geniko_Meros.pdf Ξωχέλλης, Π. (1981). Θέματα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, Σημερινά προβλήματα -μελλοντικοί στόχοι. Αθήνα. Δίπτυχο. Abrami, P.C. & Barrett, H. (2005). Directions for research and development on electronic portfolios. Canadian Journal of Learning and Technology, 31, 115. Abrami, C. P., Wade, A., Pillay, V., Aslan, O., Bures, E. M. & Bentley, C. (2008). Encouraging self-regulated learning through electronic Portfolios. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2016 από τη διεύθυνση http://www.cjlt.ca/index.php/cjlt/article/view/507/238 Arter, J. & Spandel, V. (1992). Using Portfolios of Student Work in Instruction and Assessment. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2016 από τη διεύθυνση http://www.literacynet.org/icans/chapter02/portfolios.html MacDonald, B. (1989). Η αξιολόγηση και ο έλεγχος της εκπαίδευσης. Παιδαγωγική