Ένας ζητιάνος καθόταν στην ίδια γωνιά του ίδιου δρόμου για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Κάποια μέρα πέρασε από κει ένας ξένος. “Έχεις κανένα φραγκάκι να μου δώσεις;” μουρμούρισε ο ζητιάνος απλώνοντας μηχανικά το παλιό, φθαρμένο του καπέλο. “Δεν έχω τίποτα να σου δώσω”, είπε ο ξένος, “αλλά πες μου, τι είν΄  αυτό που κάθεσαι πάνω του;” “Τίποτα”, αποκρίθηκε ο ζητιάνος. “Ένα παλιό κουτί. Όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου, κάθομαι πάνω του.” “Κοίταξες ποτέ μέσα στο κουτί;” ρώτησε ο ξένος. “Όχι”, είπε ο ζητιάνος. “Τι νόημα θα είχε; Δεν έχει τίποτα μέσα”. “Για ρίξε μια ματιά”, επέμεινε ο ξένος. Ο ζητιάνος κατάφερε με δυσκολία να ανοίξει το καπάκι. Μην πιστεύοντας στα μάτια του, κατάπληκτος και ενθουσιασμένος, είδε ότι το κουτί ήταν γεμάτο χρυσάφι. Εγώ είμαι αυτός ο ξένος, που δεν έχει τίποτε να σου δώσει και που σου λέει να κοιτάξεις μέσα. ΄Οχι μέσα σε κάποιο κουτί, όπως στην παραβολή, αλλά κάπου ακόμα πιο κοντά: Μέσα σου. “Μα εγώ δεν είμαι ζητιάνος”, σ΄ακούω να λες. Όσοι δεν έχουν βρει τον αληθινό τους πλούτο, που είναι η λαμπερή χαρά της Ύπαρξης και η βαθιά, ακλόνητη γαλήνη που τη συνοδεύει, είναι ζητιάνοι, ακόμα κι αν έχουν μεγάλο υλικό πλούτο. Ψάχνουν έξω απ΄ αυτούς για να πάρουν ψίχουλα χαράς ή ικανοποίησης για να βρουν επιβεβαίωση, ασφάλεια ή αγάπη, ενώ έχουν μέσα τους έναν πολύτιμο θησαυρό, που όχι μόνο περιλαμβάνει όλα τα πιο πάνω, αλλά είναι απείρως μεγαλύτερος από οτιδήποτε μπορεί να προσφέρει ο κόσμος.

<…>

Το να μην μπορείς να σταματήσεις να σκέφτεσαι είναι ένα φριχτό βάσανο, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε, γιατί όλοι υποφέρουμε απ΄ αυτό κι έτσι το θεωρούμε φυσιολογικό. Αυτός ο αδιάκοπος νοητικός θόρυβος σε εμποδίζει να βρεις τη σφαίρα εκείνη της εσωτερικής ησυχίας που είναι αδιαχώριστη από την Ύπαρξη. Δημιουργεί επίσης έναν ψεύτικο εαυτό, κατασκευασμένο από το νου, που ρίχνει μια σκιά φόβου και πόνου. Ο φιλόσοφος Καρτέσιος πίστευε ότι είχε ανακαλύψει την πιο θεμελιώδη αλήθεια όταν δήλωνε: “Σκέφτομαι, άρα υπάρχω.” Στην πραγματικότητα, είχε δώσει έκφραση στο πιο βασικό λάθος: στην εξίσωση της σκέψης με την Ύπαρξη και της ταυτότητας με τη σκέψη. Ο καταναγκαστικά σκεπτόμενος, δηλαδή σχεδόν όλοι, ζει σε μια κατάσταση φαινομενικού διαχωρισμού από τους πάντες και τα πάντα, σ΄έναν παράλογα πολύπλοκο κόσμο συνεχών προβλημάτων και σύγκρουσης, έναν κόσμο που αντανακλά τον ολοένα αυξανόμενο κατακερματισμό του νου<…> Η ταύτιση με το νου σου δημιουργεί ένα αδιαφανές παραπέτασμα από έννοιες, ετικέτες, εικόνες, λέξεις, κρίσεις και ορισμούς που εμποδίζουν κάθε αληθινή σχέση. Μπαίνει ανάμεσα σε σένα και στον εαυτό σου, ανάμεσα σε σένα και στο συνάνθρωπό σου, ανάμεσα σε σένα και στη φύση, ανάμεσα σε σένα και στο Θεό<…>Θέλω να σημειώσω το εξής: ο νους είναι ένα εξαιρετικό όργανο, όταν το χρησιμοποιείς σωστά. Όταν όμως τον χρησιμοποιείς με λάθος τρόπο, τότε γίνεται καταστροφικός. Για να το πω με μεγαλύτερη ακρίβεια, δεν είναι τόσο ότι χρησιοποιείς το νου σου με λάθος τρόπο-συνήθως δεν τον χρησιμοποιείς καθόλου. Αυτός χρησιμοποιεί εσένα. Αυτό είναι αρρώστια. Πιστεύεις ότι είσαι ο νους σου. Αυτή είναι η πλάνη. Το όργανο σε έχει καταλάβει.<…>Η αρχή της ελευθερίας είναι ή συνειδητοποίηση ότι δεν είσαι η οντότητα που σε κατέχει-δεν είσαι αυτός που σκέφτεται. Όταν το γνωρίζεις αυτό, τότε σου δίνεται η δυνατότητα να παρατηρήσεις αυτή την οντότητα. Τη στιγμή που αρχίζεις να παρατηρείς αυτόν που σκέφτεται, ενεργοποιείς ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητότητας. Αρχίζεις τότε να αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχει μια τεράστια σφαίρα ευφυΐας πέρα από τη σκέψη, ότι η σκέψη δεν είναι παρά μια απειροελάχιστη πλευρά αυτής της ευφυΐας. Αντιλαμβάνεσαι επίσης πως όλα εκείνα που έχουν πραγματική σημασία-η ομορφιά, η αγάπη, η δημιουργικότητα, η χαρά, η εσωτερική γαλήνη-προέρχονται από κάτι που είναι πέρα από το νου. Αρχίζεις να αφυπνίζεσαι.<…>Πιθανότατα να έχεις συναντήσει “τρελούς”στο δρόμο, που μιλούν αδιάκοπα μόνοι τους ή μουρμουρίζουν. Ε, λοιπόν, αυτό δεν είναι και πολύ διαφορετικό από εκείνο που κάνεις εσύ και όλοι οι άλλοι “φυσιολογικοί” άνθρωποι, με τη διαφορά ότι δεν το κάνετε μεγαλόφωνα. Η φωνή μέσα στο κεφάλι σου σχολιάζει, εικάζει, κρίνει, συγκρίνει, παραπονιέται, συμπαθεί, αντιπαθεί και ούτω καθεξής. Αυτή η φωνή δεν είναι απαραίτητα σχετική με την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι εκείνη τη στιγμή. Μπορεί να αναβιώνει το πρόσφατο ή το μακρινό παρελθόν, να προβάρει ή να φαντάζεται πιθανές μελλοντικές καταστροφές.

<…>

Το καλό είναι ότι μπορείς να ελευθερωθείς από το νου σου. Αυτή είναι η μόνη αληθινή απελευθέρωση. Μπορείς να  κάνεις το πρώτο βήμα τώρα αμέσως. Άρχισε να ακούς τη φωνή μέσα στο κεφάλι σου όσο πιο συχνά μπορείς. Δώσε ιδιαίτερη προσοχή στα επαναλαμβανόμενα πρότυπα σκέψης, σ΄ αυτούς τους παλιούς δίσκους γραμμοφώνου που παίζουν στο κεφάλι σου ίσως για πολλά χρόνια. Αυτό εννοώ λέγοντας να “παρατηρείς αυτόν που σκέφτεται”, που με άλλα λόγια σημαίνει:άκου τη φωνή μέσα στο κεφάλι σου. Να είσαι εκεί παρών, ως μάρτυρας. Μην κρίνεις και μην καταδικάζεις αυτό που ακούς, απλώς συνέχισε να την παρατηρείς. Σύντομα θα συνειδητοποιήσεις ότι η φωνή είναι εκεί και εδώ είσαι εσύ, αυτή η αίσθηση της δικής σου παρουσίας, δεν είναι σκέψη. Προέρχεται από κάτι που είναι πέρα από το νου…

Έκχαρτ Τόλε, “Η Δύναμη του Τώρα”

    “Η ζωή μου είναι μονότονη. Κυνηγάω κότες, οι άνθρωποι με κυνηγούν. Όλες οι κότες μοιάζουν κι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν. Γι΄ αυτό λοιπόν, βαριέμαι λίγο. Αν όμως μ΄εξημερώσεις, η ζωή μου θα γίνει ηλιόλουστη. Θ΄αναγνωρίζω το θόρυβο ενός βήματος διαφορετικού απ΄όλα τ΄άλλα. Τα άλλα βήματα θα με κάνουν να κρύβομαι κάτω απ΄τη γη. Το δικό σου, σαν μουσική, θα με τραβάει έξω απ΄τη φωλιά μου. Κι έπειτα κοίτα. Βλέπεις εκεί πέρα, τα χωράφια με το στάρι; Δεν τρώω ψωμί. Το στάρι για μένα είναι άχρηστο. Τα χωράφια με το στάρι δε μου θυμίζουν τίποτα. Κι αυτό είναι λυπηρό. Όμως εσύ έχεις μαλλιά χρυσαφένια. Θα είναι υπέροχο λοιπόν όταν θα με έχεις εξημερώσει. Το στάρι, που είναι χρυσαφένιο, θα μου θυμίζει εσένα. Και θα μ΄αρέσει ν΄ακούω τον άνεμο μέσα στα στάχυα…” Η αλεπού σώπασε και κοίταξε ώρα πολλή το μικρό πρίγκιπα: “σε παρακαλώ…εξημέρωσέ με”, είπε. “Το θέλω”, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, “αλλά δεν έχω πολύ χρόνο. Έχω ν΄ανακαλύψω φίλους και πολλά πράματα να γνωρίσω”. “Γνωρίζουμε μονάχα τα πράματα που εξημερώνουμε”, είπε η αλεπού. “Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίζουν τίποτα. Τ΄αγοράζουν όλα έτοιμα απ΄τους εμπόρους. Επειδή όμως δεν υπάρχουν έμποροι που να πουλάν φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους. Αν θέλεις ένα φίλο, εξημέρωσέ με”. “Τι πρέπει να κάνω;” είπε ο μικρός πρίγκιπας. “Χρειάζεται μεγάλη υπομονή”, απάντησε η αλεπού. “Στην αρχή θα καθίσεις κάπως μακριά μου, έτσι, στο χορτάρι. Θα σε κοιτάζω με την άκρη του ματιού κι εσύ δε θα λες τίποτα. Ο λόγος είναι πηγή παρεξηγήσεων. Κάθε μέρα, όμως, θα μπορείς να κάθεσαι όλο και πιο κοντά…”  Την επομένη ο μικρός πρίγκιπας ξαναήρθε. “Θα ήταν καλύτερα αν ερχόσουν την ίδια πάντα ώρα”, είπε η αλεπού. “Αν έρχεσαι, για παράδειγμα, στις τέσσερις τ΄απόγευμα, από τις τρεις θ΄αρχίζω να είμαι ευτυχισμένη. Όσο περνάει η ώρα τόσο πιο ευτυχισμένη θα νιώθω. Στις τέσσερις πια θα κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα και θα ανησυχώ. Θ΄ανακαλύψω την αξία της ευτυχίας. Αν έρχεσαι όμως όποτε λάχει, δε θα ξέρω ποτέ τι ώρα να φορέσω στην καρδιά μου τα γιορτινά της…”

       Έτσι ο μικρός πρίγκιπας εξημέρωσε την αλεπού. Κι όταν πλησίασε η ώρα του αποχωρισμού: “Αχ”, είπε η αλεπού… “Θα κλάψω”. “Εσύ φταις”, είπε ο μικρός πρίγκιπας, “εγώ δεν ήθελα το κακό σου, εσύ θέλησες να σε εξημερώσω…”  “Σωστά”, είπε η αλεπού. “Όμως θα κλάψεις”, είπε ο μικρός πρίγκιπας.” “Σωστά”, είπε η αλεπού. “Τι κέρδισες λοιπόν;” “Κέρδισα”, είπε η αλεπού, “το χρώμα του σταριού”. Έπειτα πρόσθεσε: “Πήγαινε να ξαναδείς τα τριαντάφυλλα. Θα καταλάβεις πως το δικό σου είναι μοναδικό στον κόσμο. Θα ξανάρθεις να με αποχαιρετήσεις και θα σου χαρίσω ένα μυστικό.”  Ο μικρός πρίγκιπας πήγε να ξαναδεί τα τριαντάφυλλα. “Δε μοιάζετε καθόλου με το δικό μου τριαντάφυλλο, δεν είσαστε τίποτα ακόμα”, τους είπε. “Είσαστε όπως ήταν η αλεπού μου. Μια αλεπού ίδια μ΄άλλες εκατό χιλιάδες. Γίναμε όμως φίλοι και τώρα είναι μοναδική στον κόσμο…”

        Και ξαναγύρισε στην αλεπού: “Αντίο”, είπε. “Αντίο”, είπε η αλεπού. “Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό: μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν”. “Την ουσία τα μάτια δεν τη βλέπουν”, επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας για να το θυμάται. “Είναι ο χρόνος που ξόδεψες για το τριαντάφυλλό σου που το κάνει τόσο σημαντικό”. “Είναι ο χρόνος που ξόδεψα για το τριαντάφυλλό μου…”, είπε ο μικρός πρίγκιπας για να το θυμάται. “Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει αυτή την αλήθεια”, είπε η αλεπού. “Εσύ όμως δεν πρέπει να την ξεχάσεις. Θα είσαι υπεύθυνος για πάντα για ό ,τι έχεις εξημερώσει. Είσαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό σου”. “Είμαι υπεύθυνος για το τριαντάφυλλό μου…”, επανέλαβε ο μικρός πρίγκιπας για  να το θυμάται.

 Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

Η αλληγορία του σπηλαίου

Στην Πλατωνική κοσμοθεωρία βασικό στοιχείο αποτελεί η αντίληψη για την ύπαρξη δυοκόσμων, του νοητού και του αισθητού. Πέρα από ό, τι φαίνεται, λέει ο Πλάτων, υπάρχει μια ουσιαστική υπόσταση, που δε φαίνεται, αλλά νοείται. Η νοητή αυτή υπόσταση είναι η ιδέα η οποία έχει τα πρωτεία απέναντι στην υλική ύπαρξη. Αυτή είναι ό, τι υπάρχει αιώνια, δηλαδή αποτελεί την αντικειμενική πραγματικότητα, ενώ τα αισθητά πράγματα, τα φαινόμενα, δεν υπάρχουν. Απλώς έρχονται και παρέρχονται ή γίνονται και χάνονται. Στο νοητό κόσμο, βρίσκονται οι ιδέες, οι οποίες είναι άυλες οντότητες, αναλλοίωτες, αιώνιες και οι μόνες αυθεντικές. Στον άλλο κόσμο, τον αισθητό, μέσα στον οποίο ζουν οι άνθρωποι, οι οποίοι και τον αντιλαμβάνονται με τις αισθήσεις τους, υπάρχουν όλα τα υλικά πράγματα. Αυτά είναι ρευστά, φθαρτά, διαρκώς μεταβαλλόμενα σύμφωνα με τον νόμο του Ηράκλειτου για τη διαρκή ροή των όντων.

Άρα ο νοητός κόσμος, που είναι ο κόσμος των ιδεών, είναι ο αντικειμενικός κόσμος και τον προσεγγίζουμε με τη νόηση, δηλαδή την επιστήμη. Ο άλλος κόσμος, επειδή είναι μεταβαλλόμενος, δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο γνώσης αλλά απλής αντίληψης.

Ενώ όμως αυτή είναι η πραγματικότητα, λέει ο Πλάτων, οι άνθρωποι θεωρούν ως πραγματικές υπάρξεις τα φαινόμενα γύρω τους. Έτσι, για να κάνει αντιληπτή, ο μεγάλος φιλόσοφος, τη σχέση των νοητών πραγματικοτήτων με τα φαινόμενα, παρενέβαλε μέσα στις θεωρητικές αναπτύξεις της Πολιτείας την αλληγορία του σπηλαίου, που καλύτερα από κάθε άλλη ανάλυση φανερώνει τον πλατωνικό κόσμο. Σε αυτή την αλληγορία η σχέση των όντων με τα φαινόμενα παρομοιάζεται με τη σχέση που έχει το πράγμα με τη σκιά του. Στην ουσία, με την αλληγορία του σπηλαίου, ο Πλάτων μας μιλάει για τη θέση που παίρνει ο άνθρωπος απέναντι στην αληθινή πραγματικότητα. Με δυο λόγια ή αλληγορία του σπηλαίου έχει ως εξής στο σύνολό της:

Σε ένα σπήλαιο κάτω από τη γη ζουν αλυσοδεμένοι μερικοί άνθρωποι, έτσι ώστε να μην μπορούν να δουν γύρω τους παρά μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Το φως του ήλιου δεν εισχωρεί ως εκεί, αλλά από αναμμένη φωτιά στην επιφάνεια της γης πίσω τους αναδίνεται ένα αδύνατο φως που φτάνει ως το βάθος του σπηλαίου. Πίσω από έναν τοίχο πάνω στην επιφάνεια της γης περνούν άνθρωποι, που φέρνουν στους ώμους τους διάφορα αντικείμενα. Αυτά ρίχνουν τις σκιές τους στο εσωτερικό του σπηλαίου πάνω στον τοίχο. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί έχουν αντικρίσει σε ολόκληρη τη ζωή τους μόνο τις σκιές των πραγμάτων, νομίζουν ότι οι σκιές αυτές είναι τα ίδια πράγματα. Αν όμως κάποιος από τους δεσμώτες ελευθερωθεί και ανέβει πάνω στη γη, στην αρχή θα τυφλωθεί από το φως του ήλιου και θα θελήσει να ξανακατέβει στο σκοτάδι του σπηλαίου. Αν υποχρεωθεί όμως να μείνει στην επιφάνεια της γης και δει τα πράγματα καθώς καταυγάζονται από το φως, θα καταλάβει την πλάνη του αλλά και την πλάνη των συντρόφων του, που εξακολουθούν μέσα στο σπήλαιο να ζουν με ψευδαισθήσεις.

Ο Πλάτων παρουσιάζει τον Σωκράτη να επεξηγεί την εικόνα του σπηλαίου: το σπήλαιο, λέει, είναι ο κόσμος, το φέγγος της φωτιάς είναι ο ήλιος και οι δεσμώτες εμείς οι άνθρωποι. Η ανάβαση του απελεύθερου δεσμώτη προς την ηλιοφώτιστη περιοχή είναι η πορεία του φιλοσόφου προς το νοητό κόσμο και προς το αγαθό. Γιατί ο φιλόσοφος βλέπει τα ίδια τα όντα, που είναι οι ιδέες, και όχι τα είδωλά τους, που είναι τα αισθητά πράγματα. Ο Πλάτων συσχετίζει εδώ την ελευθερία του ανθρώπου με την έξοδό του από το σκοτάδι.

Η ελευθερία όμως δεν είναι μόνο απελευθέρωση από κάτι αλλά και ελευθερία για κάτι, για την κατανόηση των όντων. Αυτό επιτυγχάνεται με τη νόηση. Οι αναβαθμοί από το σκοτάδι του σπηλαίου προς το φως του ήλιου είναι, κατά τον Πλάτωνα, οι εξής: πρώτα οι δεσμώτες, ατενίζοντας τις σκιές των πραγμάτων, βρίσκονται στον κόσμο της δόξας ή της εικασίας. Κατόπιν ο ελευθερωμένος δεσμώτης αντικρίζει τα ίδια τα αισθητά πράγματα, έχει δηλαδή μια πρώτη αβέβαιη προεπιστημονική γνώση, την πίστη. Από τη βαθμίδα αυτή ανέρχεται στον χώρο της επιστημονικής γνώσης, την οποία ο Πλάτων ονομάζει διάνοια. Τέλος κάποιοι φιλόσοφοι κατορθώνουν να  κοιτάξουν κατάματα τον ήλιο και να φτάσουν στην καθαρή νόηση και στη θέα του αγαθού. Τότε κατά τον Πλάτωνα θα έχουν κατακτήσει το μέγιστον μάθημα γιατί αυτό αποτελεί και το έσχατο τέρμα, δηλαδή τον υψηλότερο αναβαθμό.

Ο Διογένης ο «Κυνικός», ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στη Σινώπη περίπου το 412 π.Χ. και πέθανε το 323 π.Χ. στην Κόρινθο. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Σωκράτης πέθανε την ημέρα της γέννησης του Διογένη. Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος της Κυνικής Φιλοσοφίας. Χρησιμοποιούσε τον αστεϊσμό και το λογοπαίγνιο ως μέσο για τα διδάγματά του. Πίστευε πως η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη φυσική ζωή και πως μόνο με την αυτάρκεια, τη λιτότητα, την αυτογνωσία και την άσκηση μπορεί κανείς να την εξασφαλίσει.

Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ένα εκπαιδευτή, τον Λεωνίδα, που ήταν μυημένος στην κυνική φιλοσοφία. Γνώστης της κυνικής φιλοσοφίας ο Αλέξανδρος γνώριζε για τον Διογένη  και το πνεύμα του. Κάποτε ο Αλέξανδρος θέλησε να τον γνωρίσει, και έστειλε ένα υπασπιστή του να βρει τον Διογένη και να του τον παρουσιάσει. Αφού ο υπασπιστής τον εντόπισε, του είπε: “Σε ζητεί ο Βασιλεύς Αλέξανδρος να σε δει”. Ο Διογένης απάντησε “Εγώ δεν θέλω να τον δω. Εάν θέλει αυτός ας έρθει να με δει”. Πράγματι, ο Αλέξανδρος πήγε να δει τον Διογένη. Ο Αλέξανδρος πλησιάζει το φιλόσοφο και του λέει: “Είμαι ο Βασιλεύς Αλέξανδρος”. Ο Διογένης ατάραχος απαντά “Και ‘γω είμαι ο Διογένης ο Κύων”. Ο Μέγας Αλέξανδρος απορεί και τον ρωτάει: “Δε με φοβάσαι;” Ο Διογένης απαντάει: “Και τι είσαι; Καλό ή κακό;”. Ο Αλέξανδρος μένει σκεπτικός. Δεν μπορεί ένας βασιλιάς να πει ότι είναι κακό, και άμα είναι καλό, γιατί κάποιος να φοβάται το καλό; Αντί να απαντήσει ο Αλέξανδρος τον ερωτά εκ νέου: “Τι χάρη θες να σου κάνω;” Και ο Διογένης ξανά με λογοπαίγνιο απαντά: “Αποσκότισόν με”. Βγάλε με δηλαδή από το σκότος, τη λήθη, και δείξε μου την αλήθεια. Με το έξυπνο λογοπαίγνιο του Διογένη, η απάντηση του μπορεί και να εννοηθεί έως: “Σταμάτα να μου κρύβεις τον ήλιο”, καθώς οι κυνικοί πίστευαν πως η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη λιτότητα, στη ζεστασιά του ήλιου και δεν ζητεί τίποτα από τα υλικά πλούτη. Μόλις το άκουσε αυτό ο Αλέξανδρος είπε το περίφημο: “Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να ήμουν Διογένης”.

Ο Πλάτωνας κλείνει το έργο του «Πολιτεία», με  ένα μύθο, που αναφέρεται στη μεταθανάτια ζωή. Ο δίκαιος άνθρωπος επιβραβεύεται και σ’ αυτόν  τον κόσμο, αλλά και μετά θάνατον. Αντίθετα οι άδικοι, οι τύραννοι, οι κακούργοι , τιμωρούνται σκληρά. Απόδειξη αυτής της απόδοσης της δικαιοσύνης στον άλλο κόσμο , είναι η μαρτυρία του Ηρός του Αρμενίου.

Σύμφωνα με το μύθο, ο Ηρ ο γιος  του Αρμενίου, που ήταν γενναίος πολεμιστής, σκοτώνεται στη μάχη. Το σώμα του για δέκα ημέρες παρέμεινε στο πεδίο της μάχης ανάμεσα στα πτώματα των υπολοίπων πολεμιστών που είχαν αρχίσει να αποσυντίθενται. Μετά από δώδεκα ημέρες, αφού τον είχαν μεταφέρει σπίτι του, τη στιγμή που τον  είχαν πάνω στη νεκρική πυρά, ο ήρωας ξαναγύρισε στη ζωή και άρχισε να διηγείται όσα είχε δει η ψυχή του στον άλλο κόσμο.

Η ψυχή του, όπως διηγείται ο ίδιος ο Ηρ στο μύθο, που είχε φύγει από το σώμα του, πορεύτηκε μαζί με άλλες ψυχές σε έναν τόπο δαιμονικό. Εκεί υπήρχαν δύο ανοίγματα πάνω στη γη, το ένα δίπλα στο άλλο και άλλα δύο απέναντί του πάνω στον ουρανό. Ανάμεσά τους κάθονταν δικαστές, οι οποίοι , αφού δίκαζαν, πρόσταζαν τους δίκαιους να προχωρήσουν δεξιά και επάνω,  μέσα από τον ουρανό και τους άδικους αριστερά και κάτω.

Όταν παρουσιάστηκε ο Ηρ στους δικαστές, του είπαν να ακούει και να βλέπει προσεκτικά ό,τι συνέβαινε εκεί για να γίνει αγγελιοφόρος και να τα ανακοινώσει αργότερα όλα στους ζωντανούς. Έβλεπε εκεί τις ψυχές που είχαν δικαστεί, να προχωρούν προς τα δύο ανοίγματα και άλλες να βγαίνουν από τα άλλα δύο. Όσες ανέβαιναν από τα ανοίγματα της γης ήταν κατασκονισμένες και διψασμένες, ενώ όσες κατέβαιναν από τον ουρανό ήταν καθαρές. Όλες οι ψυχές πήγαιναν προς ένα λιβάδι και κατασκήνωναν εκεί σαν να ήταν  σε πανηγύρι. Όσες  έρχονταν από  τη γη, έκλαιγαν και οδύρονταν για όσα είχαν πάθει κατά την πορεία τους κάτω από τη γη, που είχε κρατήσει χίλια χρόνια. Όσες έρχονταν από τον ουρανό διηγούνταν όλα τα ευχάριστα που είχαν δοκιμάσει και όλη την ομορφιά που είχαν αντικρίσει.

Οι ψυχές που είχαν διαπράξει αδικήματα, πλήρωναν για όλα δεκαπλάσιες ποινές. Επίσης με την ίδια αναλογία, δεκαπλάσιες ήταν και οι ανταμοιβές για όσες ψυχές είχαν φανεί δίκαιες. Ακόμη μεγαλύτερες ήταν οι τιμωρίες για όσους είχαν ασεβήσει προς τους θεούς ή τους γονείς ή για όσους είχαν σκοτώσει με τα ίδια τους τα χέρια. Τον Αρδιαίο, τον τύραννο της Παμφυλίας που διέπραξε στη ζωή του μεγάλα και πολλά κακουργήματα, οι τιμωροί του άλλου κόσμου τον έδεσαν χειροπόδαρα και τον τραβούσαν πάνω στα αγκάθια των ασπαλάθων. Ύστερα μαζί με άλλους πολλούς που είχαν διαπράξει πολλά ανομήματα, τον πέταξαν στον Τάρταρο.

Επτά ημέρες έμειναν οι ψυχές στο λιβάδι και την όγδοη πορεύτηκαν σε ένα τόπο, όπου έβλεπαν ένα φως σαν ουράνιο τόξο. Εκεί, μετά από μιας ημέρας δρόμο, είδαν να’ ναι τεντωμένες από τον ουρανό οι άκρες  των  δεσμών που το συγκρατούσαν. Αυτό το φως ήταν ο σύνδεσμος του ουρανού που συγκρατούσε την ουράνια περιφορά. Από τις άκρες των δεσμών του ήταν σφιχτά στερεωμένο το αδράχτι της Ανάγκης, το οποίο προκαλεί  όλες τις κινήσεις . Το αδράχτι είχε στέλεχος και αγκίστρι από σκληρό μέταλλο και σφόνδυλο που ήταν κοίλος και περιείχε άλλους  επτά σφονδύλους.  Στους  κύκλους που  σχημάτιζαν τα επάνω χείλη των σφονδύλων ήταν καθισμένες και περιστρέφονταν Σειρήνες. Κάθε Σειρήνα έβγαζε από μέσα της έναν ήχο και όλες μαζί σχημάτιζαν ένα αρμονικό ταίριασμα από νότες. Την κυκλική κίνηση των σφονδύλων, πάνω στα γόνατα της Ανάγκης, παρακολουθούσαν καθισμένες πάνω σε θρόνους οι τρεις Μοίρες, η Λάχεσις, η Κλωθώ και η Άτροπος και τραγουδούσαν η καθεμιά πάνω στη μελωδία των Σειρήνων. Η Λάχεσις τα περασμένα, η Κλωθώ τα τωρινά και  η Άτροπος τα μελλούμενα.

Φθάνοντας εκεί οι ψυχές, ήταν αναγκασμένες να διαλέξουν το είδος της ζωής που ήθελαν να ζήσουν κατά την επόμενη ενσάρκωσή τους. Ένας προφήτης έπειτα πήρε από τα γόνατα της Λάχεσης πολλά παραδείγματα ζωής, τα τοποθέτησε μπροστά στις ψυχές και ανεβαίνοντας σε ένα βήμα ψηλό, απήγγειλε ένα λόγο, της Λάχεσης που καλούσε τις ψυχές να τραβήξουν τον κλήρο τους για τη σειρά που θα διαλέξουν. Ο καθέναν έπρεπε  ανάλογα με τη σειρά που προσδιόριζε ο κλήρος του, να επιλέξει ένα ορισμένο είδος ζωής.

Οι αφιλοσόφητες ψυχές έσπευσαν να επιλέξουν βίους ένδοξους, χωρίς να υπολογίσουν πόση δυστυχία κρύβουν μέσα τους τα αξιώματα και τα μεγαλεία. Όσες  όμως  ψυχές είχαν δοκιμαστεί σκληρά στην προηγούμενη ζωή τους, τώρα πρόσεχαν να μην απατηθούν από τη δολερή λάμψη.

Μετά την επιλογή της κάθε ψυχή πήγαινε μπροστά στη Λάχεση και εκείνη έδινε στην καθεμιά ένα δαίμονα που θα τη συνόδευε στη ζωή που είχε διαλέξει. Ο δαίμονας πήγαινε πρώτα την ψυχή  στην Κλωθώ για να επικυρώσει αυτή την επιλογή της μοίρας της κάθε ψυχής και μετά την πήγαινε στην Άτροπο. Έπειτα όλες οι ψυχές, χωρίς να κοιτάζουν πίσω, προχωρούσαν προς την πεδιάδα της λήθης όπου κατασκήνωναν εκεί και έπιναν από το νερό του Αμέλητα ποταμού και σιγά σιγά ο καθένας  ξεχνούσε τα πάντα. Τα μεσάνυχτα, μετά από δυνατή βροντή και σεισμό οι ψυχές άρχιζαν να αναπηδούν προς τα πάνω για να ξαναγεννηθούν μέσα στα νέα τους σώματα. Τον  ΄Ηρα μόνο δεν τον άφησαν να πιει νερό από τον Αμέλητα ποταμό. Το πώς ξαναγύρισε στο σώμα του δεν το ήξερε. Ξαφνικά ανοίγοντας τα μάτια του, απλώς είδε πως ήταν πρωί και βρισκόταν πάνω στην πυρά.