ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

10 Οκτωβρίου 2018 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΟΓΟΥ

Ένα τμήμα του λόγου που εκτείνεται από τελεία σε τελεία λέγεται περίοδος.

H περίοδος μπορεί να αποτελείται μόνο από μία ή και από περισσότερες προτάσεις.

KΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μια πρόταση που δεν εξαρτάται από καμιά άλλη λέγεται κύρια/ανεξάρτητη πρόταση. Μια πρόταση που συμπληρώνει το νόημα μιας άλλης και εξαρτάται από αυτήν λέγεται εξαρτημένη/δευτερεύουσα πρόταση.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Oι λέξεις που συνδέουν κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις μεταξύ τους λέγονται σύνδεσμοι, π.χ. και, όμως, ότι, μήπως κτλ.

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ-ΠΕΡΙΟΔΩΝ

Όταν δύο ή περισσότερες προτάσεις συνδέονται με  παρατακτικούς συνδέσμους, όπως οι σύνδεσμοι:

και, ούτε, ή, είτε, αλλά, παρά, όμως, δηλαδή, όχι μόνο – αλλά και, λοιπόν, ωστόσο,

τότε λέμε ότι συνδέονται παρατακτικά.

Παρατακτικά συνδέονται όμοιες προτάσεις, δηλαδή κύριες με κύριες ή δευτερεύουσες με δευτερεύουσες.

Η ΣΤΙΞΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Πριν από τους συνδέσμους και, ή / είτε συνήθως δε βάζουμε κόμμα.

Συνήθως δε βάζουμε κόμμα πριν από το όμως, ενώ βάζουμε κόμμα πριν από το αλλά.

Bάζουμε πάντα κόμμα πριν από το αλλά και (π.χ. όχι μόνο νίκησαν, αλλά και θριάμβευσαν).

Συνήθως με το ωστόσο αρχίζει νέα περίοδος και έτσι πριν από αυτό υπάρχει τελεία.

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

Ασύνδετο σχήμα έχουμε, όταν λέξεις ή φράσεις βρίσκονται στο λόγο η μία μετά την άλλη χωρίς κάποια συνδετική λέξη ανάμεσά τους. Όταν γράφουμε τις λέξεις ή φράσεις αυτές, πάντα τις χωρίζουμε με κόμμα.

 ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Όταν δύο ή περισσότερες προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες (η μία εξαρτάται από την άλλη), συνδέονται μεταξύ τους με κάποιον από τους υποτακτικούς συνδέσμους ή με μια αναφορική αντωνυμία. Αυτός ο τρόπος σύνδεσης των προτάσεων ονομάζεται υποτακτική σύνδεση.

Συνηθισμένοι υποτακτικοί σύνδεσμοι είναι οι:

ότι, πως, να, μήπως, γιατί, επειδή, όταν, αφού, ώστε κ.ά.

 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Α. ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ

Είναι οι δευτερεύουσες  προτάσεις που  λειτουργούν κυρίως  ως αντικείμενο ή υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης. Τέτοιες είναι οι ειδικές, οι βουλητικές, οι ενδοιαστικές, οι πλάγιες ερωτηματικές και οι ονοματικές  αναφορικές προτάσεις.

π.χ. Είπε ότι θα φύγει από τον τόπο του. (ειδική)

Β. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ

Είναι οι δευτερεύουσες  προτάσεις που  λειτουργούν  ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί·

Oι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις δηλώνουν:

1. χρόνο, οι χρονικές, π.χ.Ότανκατηφορίζεις την Ερμού, έχεις όλη την πόλη μπροστά σου.
2. αιτία, οι αιτιολογικές, π.χ.Θύμωσε,επειδή ο Γιάννης αποφάσισε να φύγει.
3. σκοπό, οι τελικές, π.χ.Τα καράβια έρχονταν(για) να φορτώσουν ξυλεία.
4. αποτέλεσμα, οι αποτελεσματικές ή συμπερασματικές, π.χ.Μιλά πολύ σιγά,ώστε μόλις ακούγεται.
5. υπόθεση, οι υποθετικές, π.χ.Ανπάτε στη Μυτιλήνη, θα περάσετε ωραία.
6. εναντίωση, οι εναντιωματικές, π.χ.Αν καιπερνάει δύσκολα, δεν αφήνει τον τόπο του.

ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Όταν μια δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο ή υποκείμενο στο ρήμα μιας άλλης πρότασης, τότε οι δύο προτάσεις δε χωρίζονται με κόμμα, π.χ. Λέγεται ότι οι πρώτοι Κορίνθιοι χρησιμοποίησαν το σημερινό τρόπο κατασκευής των καραβιών. (κείμ. 5)

Όταν η δευτερεύουσα πρόταση δηλώνει κάποια επιρρηματική σχέση (χρόνο, αιτία, σκοπό κ.λπ.), τότε συνήθως χωρίζεται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζει, π.χ. O κόσμος της αγοράς απλώνεται μπροστά μας, καθώς κατηφορίζουμε την οδό Ερμού. (κείμ. 3)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ:

Ο σύνδεσμος και πριν από φωνήεν στον γραπτό λόγο, αλλά και στον προφορικό, μετατρέπεται σε κι, π.χ. Πήγε κι αυτός στη συναυλία.

Οι ειδικοί σύνδεσμοι πως και που, καθώς και ο συμπερασματικός που, δεν τονίζονται, ενώ τα ερωτηματικά επιρρήματα πώς και πού τονίζονται, π.χ. Ξέρω πως τώρα διαβάζει. Πώς να είναι άραγε; Μου είπε που πήρες μέρος στους αγώνες. Δεν ξέρω πού να πάω.

Ο ειδικός σύνδεσμος ότι γράφεται χωρίς υποδιαστολή (κόμμα), ενώ η αναφορική αντωνυμία ό,τι γράφεται με υποδιαστολή. π.χ. Υποστηρίζει ότι δεν ήταν εκεί. Θα κάνει ό,τι του πεις.

ΠΗΓΕΣ

Συντακτικό της Νεοελληνικής Γλώσσας (Ο.Ε.Δ.Β.)

Γραμματική Νεοελληνικής Γλώσσας (Ο.Ε.Δ.Β.)

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .