ΕΝΟΤΗΤΑ 9: ΑΝΥΠΕΡΒΛΗΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ
25 Φεβρουαρίου 2025 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
| Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τὸν τάφον τοῦ πατρός | Επειδή βλέπω, Νικοκλή, ότι εσύ τιμάς τον τάφο του πατέρα σου |
| οὐ μόνον τῷ πλήθει καὶ τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων, | όχι μόνο με το πλήθος και τη λαμπρότητα των προσφορών σου, |
| ἀλλὰ καὶ χοροῖς καὶ μουσικῇ καὶ γυμνικοῖς ἀγῶσιν, | αλλά και με χορούς και με μουσικούς και αθλητικούς αγώνες, |
| ἡγησάμην Εὐαγόραν | θεώρησα ότι ο Ευαγόρας, |
| εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν | αν νιώθουν κάτι οι νεκροί |
| περὶ τῶν ἐνθάδε γιγνομένων | για όσα γίνονται εδώ (στον κόσμο των ζωντανών), |
| χαίρειν ὁρῶντα | χαίρεται που βλέπει |
| τήν τε περὶ αὑτὸν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν σὴν μεγαλοπρέπειαν | τη φροντίδα για τον εαυτό του και τη μεγαλοπρέπεια των τιμών σου προς αυτόν. |
| Πολὺ δ’ ἔτι πλείω χάριν ἔχοι ἄν, | Και θα όφειλε πολύ μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη, |
| εἴ τις δυνηθείη περὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων | αν κάποιος μπορούσε για τις αρχές της ζωής του |
| καὶ τῶν κινδύνων αὐτοῦ ἀξίως εἰπεῖν· | και τις ριψοκίνδυνες πράξεις του να μιλήσει όπως του αξίζει· |
| εὑρήσομεν γὰρ τοὺς φιλοτίμους καὶ μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν | γιατί θα διαπιστώσουμε ότι οι φιλόδοξοι και γενναίοι άντρες |
| πάντα ποιοῦντας | κάνουν τα πάντα |
| ὅπως ἀθάνατον τὴν περὶ αὑτῶν μνήμην καταλείψουσιν | φροντίζοντας πώς θα αφήσουν πίσω τους αθάνατη την υστεροφημία τους. |
| Τίς δ’ οὐκ ἂν ἀθυμήσειεν, | Και ποιος δεν θα στενοχωριόταν, |
| ὅταν ὁρᾷ τοὺς μὲν περὶ τὰ Τρωϊκὰ γενομένους ὑμνουμένους | όταν βλέπει ότι υμνούνται αυτοί που έζησαν τον καιρό των Τρωικών, |
| αὐτὸν δὲ προειδῇ, | ενώ για τον εαυτό του γνωρίζει εκ των προτέρων, |
| μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τὰς ἐκείνων ἀρετάς, | κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων, |
| μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων; | ότι ποτέ δεν θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους; |
| Τούτων δὲ αἴτιος ὁ φθόνος· | Και αιτία γι’ αυτά είναι ο φθόνος· |
| οὕτω γάρ τινες δυσκόλως πεφύκασιν, | γιατί τόσο μικρόψυχοι είναι μερικοί από τη φύση τους, |
| ὥστε ἥδιον ἂν εὐλογουμένων ἀκούοιεν | ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν να επαινούνται |
| οὓς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν, | αυτοί για τους οποίους δεν γνωρίζουν αν έχουν πράξει, |
| ἤ τούτων ὑφ’ ὧν εὖ πεπονθότες αὐτοὶ τυγχάνουσιν | παρά αυτοί από τους οποίους συμβαίνει να έχουν ευεργετηθεί οι ίδιοι. |
© Ελληνικός Πολιτισμός – Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
Α)ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ :
α) Αν το ρήμα αρχίζει από ένα ή δύο σύμφωνα εκ των οποίων το πρώτο είναι άφωνο (π,β,φ,κ,γ, χ,τ,δ,θ) και το δεύτερο υγρό (λ,ρ) ή ένρινο(μ,ν), κάνω αναδιπλασιασμό δηλαδή επανάληψη του πρώτου συμφώνου με ένα -ε:
π.χ. πράττω …. πέπραχα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: αν το ρήμα αρχίζει από φ ή χ ή θ (δασέα σύμφωνα), κατά τον αναδιπλασιασμό το πρώτο σύμφωνο τροποποιείται ως εξής:
το φ γίνεται π πχ φεύγω … πέφευγα
το χ γίνεται κ πχ χορεύω … κεχόρευκα
το θ γίνεται τ πχ θύω … τέθυκα
β) Αν το ρήμα αρχίζει από τρία σύμφωνα ή από δύο σύμφωνα, (από τα οποία το πρώτο δεν είναι άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο, π.χ. κτ- πτ- σπ- σκ-) ή από ρ ή από διπλό σύμφωνο (ξ, ψ, ζ), τότε μπαίνει μπροστά συλλαβική αύξηση δηλαδή ένα ε-, όπως στον παρατατικό. Για παράδειγμα:
στρατεύω …. εστράτευκα,
σπουδάζω….. εσπούδακα,
ῥίπτω ……… έρριφα
ζητώ …………έζήτηκα
ΠΡΟΣΟΧΗ :Αν το ρήμα αρχίζει από ρ– στον παρακείμενο, εκτός από συλλαβική αύξηση (=ε), διπλασιάζει το ρ π.χ. ρίπτω…. έρριφα
γ) Αν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν ή δίφθογγο, τότε παίρνει χρονική αύξηση, δηλαδή γίνονται αλλαγές όπως και στον παρατατικό: το α και το ε …η, το ο….ω, το οι…ω, το αι και το ει …η, το ευ και το αυ… ηυ . Για παράδειγμα:
οικίζω … ώκικα
άγω ….. ήχα
Β)ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ;
Ανάλογα με το χαρακτήρα του ενεστώτα, η κατάληξη γίνεται –κα ή –χα ή –φα ως εξής:
Χαρακτήρας ενεστώτα: φωνήεν ή δίφθογγος κατάληξη παρακειμένου: -κα
Π.χ. λύω … λέλυκα
Χαρακτήρας ενεστώτα :π, β, φ, πτ, κατάληξη παρακειμένου: –φα
Π.χ. γράφω … γέγραφα
Χαρακτήρας ενεστώτα: τ, δ, θ, ζ , κατάληξη παρακειμένου: -κα
Π.χ. πείθω …. πέπεικα
Χαρακτήρας ενεστώτα: κ, γ, χ, ττ, σσ , κατάληξη παρακειμένου: -χα
π.χ. πράττω …. πέπραχα
Κλίση
| οριστική παρακειμένου | οριστική υπερσυντελίκου |
|---|---|
| τε-τόξευ-κα τε-τόξευ-κας τε-τόξευ-κε τε-τοξεύ-καμεν τε-τοξεύ-κατε τε-τοξεύ-κασι(ν) |
ἐ-τε-τοξεύ-κειν ἐ-τε-τοξεύ-κεις ἐ-τε-τοξεύ-κει ἐ-τε-τοξεύ-κεμεν ἐ-τε-τοξεύ-κετε ἐ-τε-τοξεύ-κεσαν |
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια