ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Ο πλούτος της αττικής γης
9 Δεκεμβρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
Κείμενο- Μετάφραση
| Τῶν Ἀθήνησι προεστηκότων ἔλεγόν τινες | Μερικοί από τους ηγέτες της Αθήνας έλεγαν |
| ὡς γιγνώσκουσι μὲν τὸ δίκαιον, | ότι δήθεν γνωρίζουν το δίκαιο, |
| διὰ δὲ τὴν τοῦ πλήθους πενίαν | όμως λόγω της φτώχειας του λαού |
| ἀναγκάζονται ἀδικώτεροι εἶναι περὶ τὰς πόλεις. | αναγκάζονται να είναι άδικοι απέναντι στις (άλλες) πόλεις. |
| Ἐκ τούτου ἐπεχείρησα σκοπεῖν | Εξαιτίας αυτού επιχείρησα να διερευνήσω |
| εἴ πῃ δύναιντ’ ἂν οἱ πολῖται | αν θα μπορούσαν με κάποιο τρόπο οι πολίτες |
| διατρέφεσθαι ἐκ τῆς ἑαυτῶν. | να συντηρηθούν από τη χώρα τους. |
| Τοῦτο μὲν οὖν εὐθὺς ἀνεφαίνετό μοι 1 | Άρχισα, λοιπόν, να σχηματίζω την εξής γνώμη, |
| ὅτι ἡ χώρα πέφυκεν | ότι δηλαδή η χώρα είναι από τη φύση της ικανή |
| οἵα πλείστας προσόδους παρέχεσθαι. | να παρέχει πάρα πολλούς πόρους/ έσοδα. |
| Αἱ μὲν γὰρ ὧραι ἐνθάδε πρᾳόταταί εἰσιν· | Γιατί οι εποχές εδώ είναι πάρα πολύ ήπιες· |
| ἃ δὲ πολλαχοῦ οὐδὲ βλαστάνει ἐνθάδε καρποφορεῖ. | και τα φυτά που σε πολλά μέρη ούτε καν φυτρώνουν εδώ καρποφορούν. |
| Ὣσπερ δὲ ἡ γῆ, οὕτω καὶ ἡ περὶ τὴν χώραν θάλαττα | Και όπως ακριβώς η γη έτσι και η θάλασσα γύρω από τη χώρα |
| παμφορωτάτη ἐστίν. | παράγει κάθε λογής αγαθά, |
| Καὶ μὴν ὅσαπερ οἱ θεοὶ | Και ασφαλώς, όσα, βέβαια, οι θεοί |
| ἐν ταῖς ὥραις ἀγαθὰ παρέχουσι, | αγαθά δίνουν σε κάθε εποχή |
| καὶ ταῦτα πάντα ἐνταῦθα πρῳαίτα τὰ μὲν ἄρχεται, | και αυτά όλα εδώ πάρα πολύ νωρίς αρχίζουν |
| ὀψιαίτατα δὲ λήγει. | και πάρα πολύ αργά σταματούν. |
| Πρὸς τούτοις καὶ ἀίδια ἀγαθὰ ἔχει ἡ χώρα. | Επιπλέον, η χώρα έχει και παντοτινά αγαθά. |
| Πέφυκε μὲν γὰρ λίθος ἐν αὐτῇ ἄφθονος, | Έτσι, από τη φύση υπάρχει σ’ αυτήν άφθονο μάρμαρο, |
| ἐξ οὗ κάλλιστοι μὲν ναοί, κάλλιστοι δὲ βωμοὶ γίγνονται, | από το οποίο γίνονται πάρα πολύ όμορφοι ναοί, πολύ ωραίοι βωμοί, |
| εὐπρεπέστατα δὲ θεοῖς ἀγάλματα. | και πολύ κομψά για τους θεούς αγάλματα. |
| Ἔστι δὲ καὶ γῆ ἣ σπειρομένη μὲν οὐ φέρει καρπόν, | Υπάρχουν όμως και μερικές περιοχές που, όταν καλλιεργούνται, δεν παράγουν καρπούς, |
| ὀρυττομένη δὲ πολλαπλασίους τρέφει ἢ εἰ σῖτον ἔφερε. | όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη, μπορούν να θρέψουν πολύ περισσότερους απ’ όσους θα έτρεφαν, αν καλλιεργούνταν. |
| Καὶ μήν ὑπάργυρός ἐστι. | Και ασφαλώς έχει κοιτάσματα αργύρου. |
© Ελληνικός Πολιτισμός – Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ
Παραγωγή ουσιαστικών
Παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά (β′ μέρος)
Παρώνυμα – Εθνικά – Πατρωνυμικά – Γονεωνυμικά
Παρώνυμα είναι τα παράγωγα ουσιαστικά που σημαίνουν πρόσωπο σχετικό με αυτό που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη ή πρόσωπο που ανήκει σε αυτό.
Εθνικά λέγονται τα ουσιαστικά που παράγονται από κύρια ονόματα χωρών, πόλεων και τόπων και σημαίνουν εκείνον που κατάγεται από κάποιον τόπο ή ανήκει σε αυτόν.
Πατρωνυμικά ονομάζονται τα ουσιαστικά που παράγονται από κύριο όνομα πατέρα, μητέρας ή άλλου προγόνου και σημαίνουν τον γιο, την κόρη και γενικά τον απόγονο.
εἴμ᾿ Ὀδυσσεὺς Λαερτιάδης (Ὀδύσσεια, θ 19)
Στον Όμηρο ο Οδυσσέας ονομάζεται «Λαερτιάδης», δηλαδή «γιος του Λαερτίου (Λαέρτη)», ενώ ο Αγαμέμνων και ο Μενέλαος «Ἀτρεῖδαι», δηλαδή «γιοι του Ατρέα».
Γονεωνυμικά λέγονται τα ουσιαστικά που σημαίνουν το νεογνό ζώου.
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
1. Οριστική ενεστώτα ρήματος εἰμί
ἐγώ εἰμί
σύ εἶ
(οὗτος, αὕτη, τοῦτο) ἐστί(ν)
ἡμεῖς ἐσμέν
ὑμεῖς ἐστέ
(οὗτοι, αὗται, ταῦτα) εἰσί(ν)
2. Οριστική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων
Ποια ρήματα λέγονται βαρύτονα;
Βαρύτονα λέγονται τα ρήματα που δεν τονίζονται στη λήγουσα, π.χ. λύω, νομίζω, διώκω
Τι είναι το θέμα;
Θέμα είναι το αμετάβλητο μέρος μια κλιτής λέξης, δηλαδή το μέρος εκείνο που δεν αλλάζει μορφή, όταν κλίνεται μια λέξη, π.χ. λύ-ω, λύ-εις, λύ-ει
Τι είναι ο χαρακτήρας;
Χαρακτήρας είναι το τελευταίο γράμμα του θέματος, π.χ.
1) Έχουμε το ρήμα λύω. Αφαιρώντας την κατάληξη –ω μένει το θέμα λυ–
Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το –υ-, είναι ο χαρακτήρας.
2) Έχουμε το ρήμα διώκω. Αφαιρώντας την κατάληξη –ω μένει το θέμα διωκ–
Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το –κ-, είναι ο χαρακτήρας.
Ποιο ρήμα λέγεται φωνηεντόληκτο και ποιο συμφωνόληκτο;
Αν ο χαρακτήρας είναι φωνήεν τότε το ρήμα λέγεται φωνηεντόληκτο.
Αν ο χαρακτήρας είναι σύμφωνο τότε το ρήμα λέγεται συμφωνόληκτο.
Για παράδειγμα:στρατεύω » θέμα = στρατευ- χαρακτήρας = -υ- » φωνηεντόληκτο
γράφω » θέμα = γραφ- χαρακτήρας –φ- » συμφωνόληκτο
Πώς σχηματίζω τον ενεστώτα;
Για να σχηματίσουμε τον ενεστώτα των βαρύτονων ρημάτων προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του ενεστώτα.
λύ-ω
λύ-εις
λύ-ει
λύ-ομεν
λύ-ετε
λύ-ουσιν
Πώς σχηματίζουμε τον μέλλοντα;
Για να σχηματίσουμε τον μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων, (δηλαδή των ρημάτων που έχουν χαρακτήρα φωνήεν)
α. παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα
β. ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το –σ– και λέγεται χρονικός χαρακτήρας.
λύ-σ–ω
λύ-σ–εις
λύ-σ–ει
λύ-σ–ομεν
λύ-σ–ετε
λύ-σ–ουσιν
Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα;όσα, δηλαδή, έχουν χαρακτήρα:
χειλικό: π, β, φ
ουρανικό: κ, γ, χ
οδοντικό: τ, δ, θ
Ο χαρακτήρας των ρημάτων αυτών με το –σ– του μέλλοντα δίνει διάφορες μεταβολές. Έτσι,
Ο χαρακτήρας (π, β, φ, πτ) των χειλικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ψ:
π, β, φ, πτ, + σ = ψ, π.χ.
τρέπω » τρέψω,
τρίβω » τρίψω,
γράφω » γράψω,
βλάπτω » βλάψω
π.χ.
γρά-ψ–ω
γρά-ψ–εις
γρά-ψ–ει
γρά-ψ–ομεν
γρά-ψ–ετε
γρά-ψ–ουσιν
Ο χαρακτήρας (κ, γ, χ ττ, σσ, ζ) των ουρανικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ξ:
κ, γ, χ, ττ, σσ, ζ + σ = ξ,
π.χ.
διώκω » διώξω,
λέγω » λέξω,
ἄρχω » ἄρξω,
φυλάττω » φυλάξω
ἀλαλάζω » ἀλαλάξω
π.χ.
ἄρ-ξ–ω
ἄρ-ξ–εις
ἄρ-ξ–ει
ἄρ-ξ–ομεν
ἄρ-ξ–ετε
ἄρ-ξ–ουσιν
Ο χαρακτήρας (τ, δ, θ, ττ, ζ,) των οδοντικόληκτων αποβάλλεται μπροστά από τον χρονικό χαρακτήρα σ και έτσι μένει μόνο το σ:
τ, δ, θ, -ζ και -ίζ + σ = σ,»
π.χ.
πείθω » πείσω,
σχίζω » σχίσω
ἁρμόζω » ἁρμόσω
π.χ.
πεί-σ–ω
πεί-σ–εις
πεί-σ–ει
πεί-σ–ομεν
πεί-σ–ετε
πεί-σ–ουσιν
ΠΗΓΗ:https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/baritona.htm
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια