ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3 ΦΩΝΕΣ, ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ, ΣΥΖΥΓΙΕΣ, ΤΑΞΕΙΣ, Α΄ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

7 Δεκεμβρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Β1  ΜΕΡΟΣ: ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα ρήματα σύμφωνα με την κατάληξή τους;

Με τα ρήματα δηλώνουμε τι κάνουμε, π.χ. τρέχω, γελώ,  κοιμάμαι, ντύνομαι,  περιποιούμαι κ.τ.λ.

Παρατηρώντας τα ρήματα διαπιστώνουμε ότι στο α’ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα (δηλ. εγώ τώρα…) τελειώνουν σε δύο μόνο καταλήξεις:

στην κατάληξη –ω, π.χ. τρέχω, ζω, αδικώ

στην κατάληξη -μαι, π.χ. φαίνομαι, έρχομαι

Για να μπορούμε, λοιπόν, να τα μελετάμε πιο εύκολα, χωρίζουμε τα ρήματα σε δύο μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με την κατάληξή τους. Τις κατηγορίες αυτές τις ονομάζουμε φωνές. Έτσι,

όσα ρήματα τελειώνουν σε -ω ανήκουν στην ενεργητική φωνή, ενώ όσα ρήματα τελειώνουν σε –μαι ανήκουν στην παθητική φωνή.

ΠΡΟΣΟΧΗ

• Μην μπερδεύουμε τις φωνές με τις διαθέσειςτου ρήματος. Η φωνή αναφέρεται μόνο στο είδος της κατάληξης. Η διάθεση είναι μια ιδιότητα του ρήματος με την οποία φαίνεται αν το υποκείμενο ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

• Πολλά ρήματα τα συναντάμε και στις δυο φωνές, π.χ. γράφω – γράφομαι, μιλώ – μιλιέμαι.
• Υπάρχουν ρήματα που τα συναντάμε μόνο στην ενεργητική φωνή, π.χ. ζω, ξυπνώ, τρέχω
• Υπάρχουν ρήματα που τα συναντάμε μόνο στην παθητική φωνή, π.χ. έρχομαι, φαίνομαι. Τα ρήματα που έχουν μόνο παθητική φωνή ονομάζονται αποθετικά.
• Η ενεργητική και η παθητική φωνή δεν ταυτίζονται πάντα με τη σημασία των ρημάτων. π.χ. σκέφτομαι: παθητική φωνή, ενεργητική σημασία.
• Αν μας δοθεί ένας τύπος του ρήματος που δεν είναι στο α’ ενικό του ενεστώτα, τότε εμείς, για να καταλάβουμε σε ποια φωνή ανήκει, θα το μεταφέρουμε στο α’ ενικό του ενεστώτα, δηλαδή στο εγώ και τώρα, π.χ.

ΠΗΓΗ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos

Β2 ΜΕΡΟΣ: ΣΥΖΥΓΙΕΣ

Συζυγία: κατηγορία ρημάτων

Σε ποιες  μικρότερες κατηγορίες χωρίζονται τα ρήματα  σύμφωνα με τον τονισμό τους;

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Μελετώντας τα παραδείγματα διαπιστώνουμε ότι τα ρήματα της ενεργητικής φωνής δεν τονίζονται όλα στην ίδια συλλαβή. Άλλα τονίζονται στην παραλήγουσα, (α’ στήλη) ενώ άλλα  τονίζονται στη λήγουσα (β’ στήλη). Από τα ρήματα της παθητικής φωνής άλλα τελειώνουν σε -όμαι και τονίζονται στην προπαραλήγουσα  κι άλλα τελειώνουν σε -ιέμαι ή -ούμαι ή -άμαι και τονίζονται στην παραλήγουσα. Γι’ αυτό τα ρήματα  χωρίζονται ανάλογα με τον τονισμό τους κατά την κλίση τους σε δύο συζυγίες την πρώτη συζυγία και τη δεύτερη συζυγία.

ΠΡΩΤΗ ΣΥΖΥΓΙΑ: περιλαμβάνει  τα ρήματα που τονίζονται στην παραλήγουσα της ενεργητικής π.χ. τρέχω, παίζω ή στην προπαραλήγουσα  της παθητικής, π.χ. λύνομαι, γράφομαι

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΖΥΓΙΑ: περιλαμβάνει  τα ρήματα που τονίζονται στη λήγουσα της ενεργητικής, π.χ. μιλώ, γελώ (ή στην παραλήγουσα αν είναι σε -άω, μιλάω) και στην παραλήγουσα της παθητικής, π.χ. μιλιέμαι, προσποιούμαι, φοβάμαι.

Ποιες είναι οι τάξεις (μικρότερες κατηγορίες) της Β΄συζυγίας;

Στην α’ τάξη θα ανήκουν εκείνα τα ρήματα της β’ συζυγίας  που κλείνονται στην ενεργητική σε –ώ, -άς, -ά και στην παθητική σε –ιέμαι, -ιέσαι, -ιέται

Στη β’ τάξη θα ανήκουν εκείνα τα ρήματα της β’ συζυγίας που κλείνονται στην ενεργητική σε –ώ, -είς, -εί και στην παθητική σε -ούμαι, -είσαι, είται ή ούμαι/άμαι, -άσαι, -άται

Μελετήστε τον τρόπο κλίσης των ρημάτων της δεύτερης συζυγίας στο βιβλίο της Γραμματικής  της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, σελίδες 84-86 και 88-93 ή στην ψηφιακή του έκδοση στη διεύθυνση:

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/621/4006,17975/

ΠΗΓΕΣ:

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α΄Β΄Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko

Γ ΜΕΡΟΣ: ΤΟ Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

Τι μέρος του λόγου μπορεί να είναι το α΄συνθετικό;

Μπορεί να είναι:

• ουσιαστικό, π.χ. άνεμος + θύελλα > ανεμοθύελλα
• επίθετο, π.χ. άγριος + λουλούδι > αγριολούλουδο
• ρήμα, π.χ. μπαίνω + βγαίνω > μπαινοβγαίνω
• αριθμητικό, π.χ. δύο + όροφος > διώροφος
• επίρρημα, π.χ. ξανά + βλέπω > ξαναβλέπω
• πρόθεση, π.χ. μετά + αύριο > μεθαύριο
• αντωνυμία, π.χ. αυτό + κολλώ > αυτοκόλλητο

ΠΡΟΣΟΧΗ:

ένας + πλευρά > μονόπλευρος

δύο + όροφος > δι-ώροφος

μετά + αύριο > μεθαύριο

αντί + υπολοχαγός > ανθυπολοχαγός

από + οπλισμός > αφοπλίζω

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .