ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Το ταξίδι των λέξεων στον χρόνο
29 Σεπτεμβρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ
| νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ | η πνευματική υγεία συνδέεται με την σωματική |
| εὖ ἀγωνίζεσθαι | το να αγωνίζεσαι όπως πρέπει |
| πὺξ λὰξ | με γροθιές και με κλοτσιές |
| κύκνειον ἄσμα | το τελευταίο έργο κάποιου δημιουργού |
| δημοσίᾳ δαπάνη | με έξοδα του κράτους |
| τὰ παιδία παίζει | τα παιδιά παίζουν |
| γνῶθι σαυτὸν | γνώριζε τον εαυτό σου |
| ἔπεα πτερόεντα | λόγια που πετούν |
| τὸ δὶς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ | το να κάνεις δυο φορές το ίδιο λάθος δε χαρακτηρίζει σοφό άνθρωπο |
| εὕρηκα! εὕρηκα! | βρήκα, βρήκα |
| εὖ ζῆν | ζωή με ηθικές και πνευματικές αξίες |
| μολὼν λαβὲ | έλα να τα πάρεις (τα όπλα) |
| μὴ μου ἅπτου | μη μ’ αγγίζεις |
| καινὰ δαιμόνια | νέες ιδέες |
| στήλη ἅλατος | στήλη από αλάτι, ακίνητος |
| ἆρον ἆρον | πολύ βιαστικά |
| ἀπὸ μηχανῆς θεὸς | αυτό που γίνεται απρόσμενα |
| γόρδιος δεσμὸς | ο δεσμός στο Γόρδιο, κάθε πρόβλημα που λύνεται δύσκολα |
© Γιάννης Παπαθανασίου-Κατερίνα Πρανδέκου
ΑΝΤΙΔΑΝΕΙΑ
Αντιδάνεια: λέξεις που δανείστηκαν σε άλλην γλώσσα και μετά επιστρέφουν ως δάνεια. Οι ταξιδεύτριες λέξεις!
Π.χ.
παρλάρω < (άμεσο δάνειο) ιταλική parlare (μιλώ) < υστερολατινική parabolare < λατινική parabola < αρχαία ελληνική παραβολή
σκίτσο < (άμεσο δάνειο) ιταλική schizzo < λατινική schedium < αρχαία ελληνική σχέδιον
ΠΗΓΗ: https://el.wiktionary.org/
Βασικά σημεία ενότητας
- Η ιστορία της ελληνικής γλώσσας αρχίζει πριν από 40 αιώνες περίπου. Τα παλαιότερα μνημεία της είναι οι πινακίδες της γραμμικής γραφής Β΄ (περ. 1450-1200 π.Χ.), που ήταν γραμμένες σε συλλαβογραφικό αλφάβητο.
- Το φοινικικό αλφάβητο εισάγεται στην Ελλάδα κατά την περίοδο ακμής των σχέσεων Φοινίκων και Ελλήνων, δηλ. μεταξύ 12ου και 9ου αι. π.Χ. Ήταν ένα συμφωνογραφικό – συλλαβογραφικό αλφάβητο, το οποίο περιλάμβανε 21 συλλαβογράμματα, καθένα από τα οποία αντιστοιχούσε και σε κάποιες συλλαβές, π.χ. το τ = τ, τα, τε, το, τι. Τα γράμματα Ξ, Φ, Χ, Ψ, Ω έλειπαν, ενώ υπήρχαν επιπλέον το δίγαμμα (F) και το κόππα (Ϙ).
- Οι Έλληνες έκριναν ότι το αλφάβητο αυτό θα προκαλούσε δυσκολίες. To προσάρμοσαν, λοιπόν, στις δικές τους φωνητικές ανάγκες και το συμπλήρωσαν μετατρέποντάς το σε φωνολογικό. Δηλαδή, κάθε γράμμα αντιστοιχούσε πλέον σε έναν φθόγγο, φωνήεν ή σύμφωνο, οπότε επιτυγχανόταν ακρίβεια και ευκολία στην εκμάθηση. Το νέο αλφάβητο ονομάστηκε ελληνικό.
- Τα πρώτα σωζόμενα γραπτά μνημεία της ελληνικής γλώσσας στο ελληνικό αλφάβητο είναι η επιγραφή του ποτηρίου του Νέστορος (πιθ. 740-720 π.Χ.) και της οινοχόης του Διπύλου (735-725 π.Χ.).
- Η Αρχαία Ελληνική παρουσιάζει ποικιλία διαλέκτων. Από τον 4ο αι. π.Χ. άρχισε να επικρατεί η Αττική, που διαμορφώθηκε στην Αθήνα. Από αυτήν προήλθε η Ελληνιστική Κοινή (323 π.Χ.-330 μ. Χ.), την οποία ακολούθησε η Βυζαντινή-Μεσαιωνική (330-1453 μ.Χ.), εξέλιξη της οποίας είναι η Νέα Ελληνική (από το 1453 και μετά τυπικά και από τον 10ο αιώνα ουσιαστικά). ΠΗΓΗ: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου ΟΕΔΒ
Δημοσιευμένο στην κατηγορία ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .
Πρόσφατα σχόλια