ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ-ΕΙΚΟΝΑ

26 Μαρτίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Β΄ ΜΕΡΟΣ: ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ

Τα άρθρα είναι λέξεις που χρησιμοποιούμε μπροστά από ουσιαστικά, κυρίως για να δηλώσουμε αν αναφερόμαστε σε κάτι (πρόσωπο, πράγμα) συγκεκριμένο ή όχι.

Η ελληνική γλώσσα έχει δύο άρθρα, το οριστικό (ο, η, το) και το αόριστο (ένας, μια, ένα).

Tο οριστικό άρθρο το χρησιμοποιούμε

α. συγκεκριμένα: όταν αναφερόμαστε σε κάτι που γνωρίζει ο ακροατής / αναγνώστης, ή μπορεί να το αναγνωρίσει, επειδή έχουμε ήδη μιλήσει γι’ αυτό.

β. γενικευτικά: όταν η λέξη που συνοδεύει είναι «ο αντιπρόσωπος» του είδους, ή όταν αναφερόμαστε στα μέλη ενός συνόλου, π.χ. Tο λιοντάρι είναι ο βασιλιάς των ζώων.

Tο αόριστο άρθρο το χρησιμοποιούμε συνήθως, όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε κάτι, το οποίο ίσως είναι άγνωστο στον ακροατή / αναγνώστη μας ή του είναι γνωστό, αλλά εμείς δε θέλουμε να μιλήσουμε συγκεκριμένα, π.χ. τηλεφώνησα σε έναν φίλο μου.

ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ

Δεν πρέπει να συγχέουμε  το αόριστο άρθρο  με το αριθμητικό επίθετο ένας, μία, ένα. Το αριθμητικό επίθετο δηλώνει την ποσότητα του ουσιαστικού που προσδιορίζει.

π.χ. Πήγα σε ένα βιβλιοπωλείο και αγόρασα μερικά βιβλία. (αόριστο άρθρο)

Στην πόλη μου υπάρχει μόνο ένα βιβλιοπωλείο. (αριθμητικό επίθετο)

Το άρθρο μια χρησιμοποιείται ως αόριστο άρθρο χωρίς τόνο, ενώ το αριθμητικό μία χρησιμοποιείται πάντα τονισμένο.

π.χ. Μια φορά κι έναν καιρό…. (αόριστο άρθρο)

Γύρισα το κλειδί μόνο μία φορά. (αριθμητικό επίθετο)

ΕΜΠΡΟΘΕΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ

Πολύ συχνά το οριστικό άρθρο, και συγκεκριμένα οι τύποι της γενικής και της αιτιατικής  ενώνονται με την πρόθεση σε. Τότε  η πρόθεση χάνει το -ε- πριν από το -τ- του οριστικού άρθρου και προκύπτουν οι σύνθετοι τύποι στου, στης, στο(ν), στη(ν), στων, στους, στις, στα. Οι τύποι αυτοί  αποτελούν το εμπρόθετο οριστικό άρθρο.

ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ

Δεν πρέπει να συγχέουμε το οριστικό άρθρο με τους  αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας Γ΄ προσώπου (τον, την, το, του, της, τους). Το οριστικό άρθρο συνοδεύει ονόματα (ουσιαστικά  ή επίθετα). Οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής  αντωνυμίας συνοδεύουν ρήματα (βρίσκονται μπροστά από το ρήμα ή μετά από αυτό)

π.χ. Δώσε μου το βιβλίο. (άρθρο)

Να μου το δώσεις αμέσως. (προσωπική αντωνυμία)

Γ ΜΕΡΟΣ:ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Επίθετα της νέας ελληνικής παράγονται:

α) Από ρήματα: ονομάζονται ρηματικά επίθετα. Οι πιο συνηθισμένες καταλήξεις είναι: -ικός (π.χ. τρομάζω-τρομακτικός), -τος (π.χ. αγαπώ- αγαπητός) και -σιμος (π.χ. μετρώ – μετρήσιμος).

β) Από ουσιαστικά: οι πιο συνηθισμένες καταλήξεις είναι: -ιάρης (π.χ. χάδι – χαδιάρης), -ένιος (π.χ. μάρμαρο – μαρμαρένιος), -ινος (π.χ. χαρτί – χάρτινος), -ερός (π.χ. τρόμος – τρομερός), -ής (π.χ. θάλασ- σα – θαλασσής), -ακός, -ιακός, -ικος/-ικός (π.χ. παραλία – παραλιακός, Έλληνας – ελληνικός).

γ) Από επίθετα: οι πιο συνηθισμένες καταλήξεις είναι: -ούλης (π.χ. φτωχός – φτωχούλης), -ούτσικος (π.χ. χαμηλός – χαμηλούτσικος), -ωπός (π.χ. πράσινος – πρασινωπός).

δ) Από επιρρήματα: η πιο συνηθισμένη κατάληξη είναι: -ινός, π.χ. άλλοτε – αλλοτινός.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Είναι   η έκθεση των ουσιαστικών χαρακτηριστικών κάποιου αντικειμένου, τόπου, γεγονότος, πράξης, σκέψης ή εντύπωσης.

ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Α)  ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Ιστορική

Σχετική με τη ζωή

Σχετική με τη φύση

Καλλιτεχνική

Περιγραφή ζώων

Σχετική με παραδόσεις, θρύλους, μύθους

Β) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Προσωπογραφία: η λεπτομερής περιγραφή της προσωπικότητας κάποιου

Ηθογραφία: η περιγραφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου ή περιγραφή ηθών και εθίμων ενός τόπου

Χαρακτηρισμός: η περιγραφή προσώπου ή πράγματος με τονισμό των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του

Χρονογραφία: περιγραφή της εποχής ή της στιγμής που λέγεται ή γίνεται κάτι

Τοπογραφία : περιγραφή διάταξης ενός τόπου

Περιγραφή  γεγονότων: που συνέβησαν σε ορισμένο τόπο και χρόνο

ΠΟΥ  ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Λογοτεχνία

Επιστήμη

Σχολικά βιβλία

Εφημερίδες

Πρακτικοί οδηγοί

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ

Τοπίο

Αντικείμενο

Κτήριο

Πρόσωπο κ.λπ.

Η περιγραφή μπορεί να είναι υποκειμενική (π.χ. λογοτεχνία) ή αντικειμενική (π.χ. επιστήμη). Γενικά εξαρτάται   από τη θέση στον χώρο, την ιδιαίτερη προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του ατόμου που περιγράφει και από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα.

ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

Α) Προχωρά από το γενικό στο ειδικό.

Β) Οργανώνεται με βάση το σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας στέκει ακίνητος εκεί  και βλέπει τον χώρο ή με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα. Για παράδειγμα από μακριά πάμε κοντά, από βόρεια πάμε νότια, από κάτω πάνω και το αντίστροφο.

ΔΟΜΗ ΑΛΛΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (προσώπου, ζώου , αντικειμένου): η οργάνωση του κειμένου ακολουθεί μια πορεία από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα κύρια.

ΠΗΓΕΣ:

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α ΄, Β΄, Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYM-A112

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .