ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η ΛΕIΤΟYΡΓIΑ ΤΟY ΠΟΛIΤΕYΜΑΤΟΣ ΟI ΛΕIΤΟYΡΓIΕΣ

14 Φεβρουαρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 479-323 π.Χ.

Πότε (μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη),  το αθηναϊκό πολίτευμα διευρύνεται ακόμη περισσότερο; Τι αλλάζει σε αυτό;

Μετά το 462 π.Χ., το έτος της πτώσης της πολιτικής δύναμης του Κίμωνα και την άνοδο του Περικλή, το αθηναϊκό πολίτευμα (η δημοκρατία) διευρύνεται ακόμη περισσότερο (λέγοντας διευρύνεται εννοούμε ότι η εξουσία, όλο και περισσότερο, περνά στα χέρια του δήμου, δηλαδή του λαού). Ως τότε, το αθηναϊκό πολίτευμα λειτουργούσε περίπου όπως το είχε διαμορφώσει η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη. Όμως, στη συνέχεια το πολίτευμα εξελίσσεται, η λαϊκή συμμετοχή διευρύνεται και ο δήμος (λαός) ασκεί το σύνολο της εξουσίας.

Ποια ήταν η δομή του διευρυμένου δημοκρατικού πολιτεύματος; Και ειδικότερα, ποιος ήταν τώρα πια  ο ρόλος Α) της Εκκλησίας του Δήμου, Β)της Βουλής των Πεντακοσίων  Γ ) του Αρείου Πάγου, Δ) των 9 Αρχόντων,  Ε) των 10 Στρατηγών , και Στ) της Ηλιαίας

Α) Η Εκκλησία του Δήμου είναι το κυρίαρχο σώμα στη δομή του αθηναϊκού πολιτεύματος. Όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αττικής, σύμφωνα με τον νόμο, ήταν μέλη της. Κατά τις συνεδριάσεις κάθε πολίτης μπορούσε ελεύθερα να εκφράσει τη γνώμη του. Οι αποφάσεις της Εκκλησίας καθόριζαν την πορεία της πολιτείας σε όλους τους τομείς. Η Εκκλησία, όπως καθόριζε η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, εκλέγει, με θητεία ενός έτους, τα μέλη της Βουλής των Πεντακοσίων.

 Β)Τώρα  οι αρμοδιότητές της Βουλής των Πεντακοσίων, ήταν αυξημένες. Αυτή προετοίμαζε τα κείμενα των νόμων (προβούλευμα), τους οποίους, μετά από συζήτηση, ψήφιζε ή απέρριπτε η Εκκλησία.

Β) Μετά τη μεταρρύθμιση του Εφιάλτη, ο Άρειος Πάγος δεν είχε δικαίωμα να ελέγχει τη βουλή.

Γ) Οι Εννέα Άρχοντες δεν εκλέγονταν πια, αλλά κληρώνονταν. Έτσι το αξίωμά τους είχε καταλήξει να είναι καθαρά διακοσμητικό.

Δ) Αντίθετα, οι Δέκα Στρατηγοί αναδεικνύονται ως οι κύριοι ανώτατοι άρχοντες. Έργο τους είναι η εσωτερική ασφάλεια της πόλης, ο σχεδιασμός της εξωτερικής πολιτικής και η διοίκηση του στρατού και του στόλου.

Ε) Εκεί όμως που σημειώνονται οι ριζοσπαστικότεροι νεωτερισμοί είναι στην απονομή της δικαιοσύνης. Ο Εφιάλτης αφαίρεσε από τον Άρειο Πάγο την αποκλειστικότητα της απονομής της δικαιοσύνης, αφήνοντάς του μόνο τις περιπτώσεις φόνου εκ προμελέτης και εμπρησμού. Όλες οι άλλες περιπτώσεις μεταφέρονται στη δικαιοδοσία ενός πολυμελούς λαϊκού δικαστηρίου, της Ηλιαίας, με 6.000 δικαστές, οι οποίοι εκλέγονταν, με θητεία ενός έτους, από την Εκκλησία του Δήμου. Η Ηλιαία χωριζόταν σε 10 τμήματα. Το κάθε τμήμα είχε αρμοδιότητα σε διαφορετικό δικαστικό τομέα και αντιπροσώπευε μία από τις δέκα φυλές της Αθήνας.

Γιατί η Αθηναϊκή Πολιτεία είχε μεγάλη ανάγκη από χρήματα;
Η Αθηναϊκή Πολιτεία είχε ανάγκη από χρήματα, γιατί είχε έντονη παρουσία σε πανελλήνια κλίμακα:

α) Η συντήρηση του στόλου, β) η οργάνωση μεγαλοπρεπών εορτών, γ) το ανέβασμα πολυπρόσωπων θεατρικών παραστάσεων, ε) η αποστολή πρεσβειών σε πανελλήνιες εορτές, απαιτούσαν τεράστια οικονομική δαπάνη.

Πώς κατάφερνε η Αθηναϊκή Πολιτεία να καλύπτει αυτές τις τεράστιες δαπάνες; Τι ήταν οι λειτουργίες;

Η Αθήνα, με ένα ευφυές (έξυπνο) φορολογικό σύστημα, τις λειτουργίες, υποχρέωνε τους οικονομικά ισχυρούς Αθηναίους να προσφέρουν τα αναγκαία χρήματα για όλες αυτές τις δαπάνες.

Ποιος ήταν ο διπλός ρόλος των λειτουργιών;

Το πρωτότυπο, με το σύστημα των λειτουργιών, είναι ότι α) βοηθείται η πολιτεία οικονομικά και συγχρόνως β)  προωθείται η προσωπική προβολή και υλοποιούνται οι φιλοδοξίες των φορολογουμένων πλούσιων Αθηναίων πολιτών.

Ποιες ήταν οι κυριότερες λειτουργίες;

 Α) Η τριηραρχία, δηλαδή η προσφορά χρημάτων από έναν ή περισσότερους ιδιώτες για τη συντήρηση ενός κρατικού πλοίου.

Β) Η χορηγία, δηλαδή η ανάληψη της δαπάνης για το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης που θα λάμβανε μέρος σε δραματικούς αγώνες.

Γ) Η γυμνασιαρχία, δηλαδή η καταβολή των εξόδων για τη διατροφή και την εκγύμναση αθλητών που θα έπαιρναν μέρος σε «γυμνικούς αγώνες».

Δ) Η εστίαση, δηλαδή η παροχή από έναν πλούσιο πολίτη των χρημάτων για την παράθεση δημόσιου γεύματος στα μέλη της φυλής του σε περίοδο εορτών ή αγώνων.

Πώς τιμούσε η πολιτεία τους πλούσιους πολίτες που αναλάμβαναν ακριβές λειτουργίες;

Τους πλούσιους πολίτες που προσέφεραν μεγάλα ποσά για τις λειτουργίες, η Πολιτεία τους τιμούσε, δίνοντάς τους την άδεια να στήσουν αναμνηστικό μνημείο σε περίπτωση νίκης της ομάδας τους σε δραματικούς ή γυμνικούς αγώνες.

ΠΗΓΕΣ

Αρχαία Ιστορία Α΄Γυμνασίου (ΟΕΔΒ)

Βιβλίο του εκπαιδευτικού

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .