ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό, Ντίνος Δημόπουλος

29 Ιανουαρίου 2024 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

«Ο ΣΑΡΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΝΕΡΟ»

ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ «ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΑΚΙΑ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ» ΤΟΥ ΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ

Η ΖΩΗ ΤΟΥ: Γεννήθηκε  το 1921 στο Πάλαιρο της Άρτας. Μεγάλωσε σε μια εποχή κι έναν τόπο που η μόρφωση δεν ήταν εύκολη. Ο ίδιος, διαβάζοντας λογοτεχνία, προσπάθησε να διαφοροποιηθεί από τον μέσο όρο. Η ασθένεια του πατέρα του τον φέρνει κατά τα γυμνασιακά του χρόνια στον Πειραιά, όπου ο Ντινόπουλος παρακολουθεί ταινίες της εποχής του. Αυτό εξηγεί και τη μετέπειτα στροφή του στη σκηνοθεσία. Όταν τελείωσε το σχολείο, γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, ενώ παράλληλα κατάφερε να εισαχθεί  σε δραματική σχολή. Εκεί γνώρισε πολλούς ανθρώπους  των τεχνών και των γραμμάτων. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής προσβλήθηκε από φυματίωση και νοσηλεύτηκε σε σανατόριο περισσότερο από έναν χρόνο. Για πενήντα χρόνια έγραφε σενάρια και γύριζε ταινίες. Πέθανε το 2003.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ: Ο Δημόπουλος έζησε ως παιδί τη μεταβατική φάση του μεσοπολέμου (την περίοδο μεταξύ Α΄  και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου) κι αργότερα την αγριότητα του πολέμου και του εμφυλίου. Οι εμπειρίες του αυτές διαμόρφωσαν τη θεματολογία του, που εκφράστηκε στην κινηματογραφική του παραγωγή.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ: Οι Γερμανοί ξανάρχονται, Οι ουρανοί είναι δικοί μας,  Κοινωνία ώρα μηδέν, Κοντσέρτο για πολυβόλα, Τα Δελφινάκια του Αμβρακικού  και άλλα.

ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΑΚΙΑ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ

Ο χρόνος στον οποίο αναφέρεται το μυθιστόρημα είναι η περίοδος του Μεσοπολέμου (1923-1940). Σε κάποιο παραθαλάσσιο χωριουδάκι του Αμβρακικού, το Κοχύλι, δυο παιδιά ο Πέτρος 8 χρονών και η Ανθούλα 7 χρονών περνάνε τις διακοπές τους και γίνονται αχώριστοι φίλοι. Όλα είναι όμορφα, μέχρι  τη στιγμή που έρχεται ο Πάνος, ένα παιδί που ζει στο περιθώριο γιατί έχει φυματίωση. Μέσω της φιλίας που αναπτύσσουν μαζί του γνωρίζουν τη σκληρότητα των μεγάλων και τα παιδιά αποφασίζουν να αντισταθούν. Το μυθιστόρημα έγινε ταινία. Το απόσπασμα αναφέρεται στην πρώτη γνωριμία του Πέτρου με τον κινηματογράφο.

ΘΕΜΑ

Η επίσκεψη στον κινηματογράφο που  θα συγκλονίσει τον πρωταγωνιστή.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1^η ΕΝΟΤΗΤΑ «Ο Πέτρος δεν κοιμήθηκε….Ψεύτικα είναι, είπε»:Η προετοιμασία για τον κινηματογράφο και το ταξίδι προς αυτόν.

2^η ΕΝΟΤΗΤΑ «Έμπαιναν τώρα στην πόλη…δεν προλάβουν το έργο»:Η Άρτα

3η ΕΝΟΤΗΤΑ «Φτάσανε κάποτε….κι έβγανα σε δω»:Έξω από τον κινηματογράφο.

4^η ΕΝΟΤΗΤΑ «Ξύπνησε από το βύθισμά του…κι έβγα να σε δω.: Μέσα στον κιν/φο.

5^η ΕΝΟΤΗΤΑ «Κι άξαφνα το τραγούδι…για το φθισικό παιδί»:Ο Πέτρος και το έργο.

ΠΩΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ Ο ΤΙΤΛΟΣ (Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό)

Περιγράφει το τέλος του κειμένου και κυρίως το αίτημα του Πέτρου προς τον Σαρλό. Είναι συγκινητικός γιατί αποδεικνύει  την ευαισθησία και την ανησυχία του μικρού Πέτρου για τον φίλο του.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Εκείνη την εποχή ήταν κάτι σπάνιο που υπήρχε μόνο σε μεγάλες πόλεις. Γι΄ αυτό και η προετοιμασία απαιτούσε ολόκληρη τελετουργία (καλά ρούχα κλπ). Αντίθετα στην εποχή μας είναι μια τυπική καθημερινή διασκέδαση. Ωστόσο πάντα ο κιν/φος γοητεύει και κάνει το κοινό να συμμετέχει και να ζει με ένταση το έργο.

ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

• Αρχικά αισθάνεται ανυπομονησία, αγωνία και  χαρά. Τον έχει κυριεύσει μεγάλη περιέργεια για την επίσκεψη στον κιν/φο. Επίσης,  φαίνεται ότι νιώθει μεγάλο θαυμασμό  και συμπάθεια για την Ανθούλα.
• Όταν φτάνουν στην Άρτα,η ανυπομονησία και η αγωνία του κορυφώνονται τόσο που δε θέλει να φάει ούτε χαλβά, γιατί βιάζεται να μπει στον κιν/φο.
• Φτάνοντας στον κιν/φο, μαγεύεται από τον καινούριο κόσμο, κοιτάζει τις φωτογραφίες, παρατηρεί και είναι έκπληκτος και  γεμάτος απορίες για το πώς κινούνται τα πρόσωπα του έργου.
• Όταν σβήνουν τα φώτα, με αφέλεια απορεί και αδυνατεί να καταλάβει πώς θα βλέπει στο σκοτάδι.
• Όταν ξεκινά η παράσταση, νιώθει μεγάλο θαυμασμό, η ψυχή του ταράζεται  με την αληθοφάνεια των εικόνων  και γεμίζει αγωνία για την εξέλιξη της υπόθεσης. Όταν χαλαρώνει  από την πρώτη έκπληξη, αρχίζει να διασκεδάζει με τον αστείο Σαρλό. Η μαγεία που νιώθει τον αφήνει αμίλητο στις ερωτήσεις και ακίνητο κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Φαίνεται να τα έχει χάσει.
• Στο τέλος έχει πεισθεί τόσο πολύ ότι όσα έβλεπε ήταν αλήθεια, που προσπαθεί να πλησιάσει τον Σαρλό για να του ζητήσει το αθάνατο νερό, για να γιατρευτεί ο φίλος του ο Πάνος.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Οι πλούσιες οικογένειες είχαν αυτοκίνητο με σοφέρ, οι γονείς έντυναν με εντυπωσιακά ρούχα τα παιδιά τους και τα παιδιά είχαν ευγένεια, αγνότητα καις σεβασμό προς τους μεγαλύτερους, περισσότερο από ό, τι στις μέρες μας.

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Ήταν το Θέατρο Σκιών.

ΓΛΩΣΣΑ

Απλή δημοτική με πολλά στοιχεία προφορικού λόγου. Η γλώσσα των παιδιών είναι απλή όπως μιλούν τα παιδιά.

ΥΦΟΣ

Είναι απλό και λιτό χωρίς τίποτα δυσνόητο, χωρίς πολλά σχήματα λόγου. Είναι  επίσης ζωντανό και παραστατικό χάρη στους διαλόγους.

ΧΡΟΝΟΣ

Η υπόθεση τοποθετείται την περίοδο του μεσοπολέμου (1920-30). Η αφήγηση καλύπτει το βράδυ της προηγούμενης (Κυριακή) και ολόκληρη την επόμενη μέρα (Δευτέρα). Ωστόσο περιλαμβάνει και αναδρομές στο παρελθόν (για παράδειγμα, η ανάμνηση παλιότερων επισκέψεων στην Άρτα με τον πατέρα του, οι παραστάσεις του Καραγκιόζη κ.λπ.).

ΤΟΠΟΣ

Παραθαλάσσιο χωριό Κοχύλι , ο δρόμος για την Άρτα και η πλατεία Σκουφά της Άρτας αλλά και  ο χώρος μέσα στον κιν/φο.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Αφήγηση: π.χ. « Πέτρος δεν κοιμήθηκε καθόλου τη νύχτα…»

Περιγραφή: π.χ. «Η Ανθούλα φορούσε  λουλουδάτο φουστάνι με βολανάκια και τιράντες..

Διάλογος: π.χ. «Και τούτος εδώ με το μπαστουνάκι; Αυτός είναι ο Σαρλός»

Σκέψεις; π.χ. «Ναι αυτό ήταν το θέατρο, το ‘ξερε, αλλά ετούτος εδώ ο κινηματογράφος…»

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Τριτοπρόσωπος παντογνώστης αφηγητής.

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ

Εικόνες οπτικές και οσφρητικές: για παράδειγμα  η εικόνα των καλοντυμένων παιδιών, η μυρωδιά της γαλατόπιτας στην Άρτα.

Μεταφορές: για παράδειγμα, «μάτια αχόρταγα».

Παρομοιώσεις: για παράδειγμα, «Τα κεράσια είναι σαν αληθινά».

Προσωποποίηση: για παράδειγμα, «το Νίνο και τη Ντόλη (τις κούκλες), θα ΄κλαιγαν αν τ΄άφηνε μονάχα τους στο σπίτι».

Αναδίπλωση: για παράδειγμα, «όμορφη, πολύ όμορφη».

Επαναλήψεις: για παράδειγμα, «Πέρασε ο πασατεμπάς με την άσπρη καθαρή ποδιά του, τον άσπρο σκούφο…τ’ άσπρο καλαθάκι…το άσπρο φλιτζανάκι».

Υπερβολή: «χιλιάδες μικρές πολύχρωμες χάντρες».

Πολυσύνδετο: για παράδειγμα, «Κι ο Πέτρος μήτε μίλησε μήτε γύρισε μήτε σάλεψε..».

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

ΠΕΤΡΟΣ: φτωχός (δε φοράει παπούτσια), ευγενικός, καλόκαρδος, ευαίσθητος (ενδιαφέρεται για τον άρρωστο φίλο του ή για το παιδί της ταινίας), γεμάτος περιέργεια και απορίες, ντροπαλός, περήφανος για τη φίλη του αλλά και θιγμένος γιατί αυτή γνωρίζει περισσότερα για τον κιν/φο.

ΑΝΘΟΥΛΑ: καλή και αγνή, συμπαθεί πολύ τον Πέτρο, αν και τον πειράζει.

Η ΤΑΙΝΙΑ: ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΑΚΙΑ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ

Ο ΣΑΡΛΟ:

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .