ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

ΑΘΗΝΑ:ΠΟΡΕIΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤIΑ

12 Δεκεμβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Ποια προβλήματα , παρά τη νομοθεσία του Δράκοντα, έκαναν τους Αθηναίους να καλέσουν τον σοφό  και ποιητή Σόλωνα  για να δώσει λύση; Πότε έγινε αυτό;

Η καταγραφή των νόμων ικανοποίησε ένα μέρος των πολιτών. Όμως, το οξύ οικονομικό πρόβλημα που ανάγκαζε όσους δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν τα χρέη τους να γίνουν δούλοι, προκαλούσε συνεχή αναταραχή. Το 594 π.Χ., οι Αθηναίοι επέλεξαν τον Σόλωνα, ποιητή και έναν από τους επτά σοφούς, να δώσει λύση στα δύσκολα προβλήματα της πόλης.

Ποια ήταν τα μέτρα του Σόλωνα;

Α) Σεισάχθεια

Ένα από τα μέτρα που έλαβε ο Σόλωνας ήταν η κατάργηση των χρεών. Απελευθέρωσε αυτούς που είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών και απαγόρευσε στο εξής να δανείζεται κάποιος με εγγύηση την προσωπική του ελευθερία. Αυτή είναι η περίφημη διάταξη της νομοθεσίας του Σόλωνα, γνωστή ως σεισάχθεια, με την οποία λυτρώθηκε η αγροτική τάξη.

Β) Τιμοκρατικό σύστημα χωρισμού πολιτών σε τάξεις

Ένα άλλο μέτρο, με το οποίο ο Σόλωνας αποδυνάμωσε το αριστοκρατικό πολίτευμα, ήταν η διαίρεση των πολιτών σε τέσσερις τάξεις. Ως βάση έθεσε το εισόδημα και όχι την καταγωγή. Ανάλογα όρισε και τα αξιώματα.

Γ) Ενίσχυση Εκκλησίας Δήμου

Παράλληλα, διεύρυνε τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας του Δήμου, στην οποία έπαιρναν μέρος όσοι είχαν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας τους. Τα θέματα που συζητούνταν στη συνέλευση του λαού, τα προετοίμαζε η Βουλή των Τετρακοσίων, αν και η ύπαρξή της αμφισβητείται από ορισμένους μελετητές.

Δ) Ηλιαία

Δημιούργησε την Ηλιαία, ένα δικαστήριο στο οποίο συμμετείχαν με κλήρωση άτομα από όλες τις τάξεις. Ήταν μέτρο που στόχευε στην καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης και την εξάλειψη των ανισοτήτων.

Ε) Τιμωρία των πολιτών που  δε συμμετείχαν στα κοινά

Για να πετύχει, ο Σόλωνας την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, ψήφισε νόμο με τον οποίο στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα από όσους δεν έπαιρναν σαφή θέση πάνω στα κοινωνικά και πολιτικά θέματα.

Πώς κρίνετε τα μέτρα του Σόλωνα;

Από τη μια, τα μέτρα του Σόλωνα ανακούφισαν τη λαϊκή τάξη και εξίσωσαν τους πλούσιους με τους ευγενείς.

Από την άλλη, η γη εξακολουθούσε να είναι στα χέρια λίγων και έτσι ήλθε πάλι στην επιφάνεια το αίτημα για ξαναμοίρασμα της γης. Άρχισαν ξανά  ταραχές.

Με ποιο τρόπο ο Πεισίστρατος έγινε τύραννος; Πώς κυβέρνησε;

Επειδή η γη εξακολουθούσε να είναι στα χέρια λίγων, ήλθε πάλι στην επιφάνεια το αίτημα για ξαναμοίρασμα της γης. Τις ταραχές, που άρχισαν για τον λόγο αυτό, τις  εκμεταλλεύτηκε ο Πεισίστρατος που ήταν ένας  ευγενής. Αυτός,  με τη συμπαράσταση του λαού, κατέλαβε την εξουσία και επέβαλε τυραννικό πολίτευμα.

 Ο Πεισίστρατος στέρησε από τους Αθηναίους ελευθερίες που με αγώνες είχαν κατακτήσει. Συνέδεσε, όμως, το όνομά του με σημαντικά εξωραϊστικά έργα (Εννεάκρουνος πηγή, νέα Αγορά, τελεστήριο της Ελευσίνας κ.ά.), καθώς και με την προσπάθεια για δημιουργία βιβλιοθήκης.

Μετά τον θάνατό του, το 527 π.Χ., την εξουσία ανέλαβε ο γιος του Ιππίας, τον οποίο οι Αθηναίοι ανέτρεψαν το 510 π.Χ.

Πώς η Αθήνα οδηγείται στη δημοκρατία μετά την πτώση της τυραννίας;

Μετά  την πτώση της τυραννίας, ακολούθησε πολιτική διαμάχη, από την οποία  ευνοημένοι βγήκαν οι δημοκρατικοί. Αυτοί με αρχηγό τον Κλεισθένη προχώρησαν σε ενέργειες (μέτρα) που θεμελίωσαν το δημοκρατικό πολίτευμα.

Ποια μέτρα έλαβαν  οι Δημοκρατικοί με τον Κλεισθένη για να θεμελιώσουν τη δημοκρατία;

Α) Δέκα φυλές

Σημαντικό μέτρο ήταν η δημιουργία των δέκα φυλών, των οποίων τα μέλη προέρχονταν από διαφορετικές περιοχές της Αττικής. Έτσι έπαψαν η συγγένεια και η καταγωγή να παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή της Αθήνας. Με το μέτρο αυτό ο Κλεισθένης «έδωσε την πολιτεία (δηλαδή τη διακυβέρνηση) στον λαό», όπως έγραψε αργότερα ο Αριστοτέλης.

Β) Βουλή Πεντακοσίων

Ένα άλλο μέτρο ήταν η αύξηση της βουλής κατά 100 μέλη (Βουλή των Πεντακοσίων).

Γ)  Δέκα στρατηγοί

Για να προστατεύσει τους πολίτες από τον κίνδυνο αύξησης της δύναμης του πολέμαρχου στρατηγού, αύξησε τον αριθμό των στρατηγών σε δέκα.

Δ) Κυριαρχία Εκκλησίας του Δήμου (συνέλευσης του  λαού)

Κυρίαρχο σώμα έγινε πλέον η Εκκλησία του Δήμου, στην οποία λαμβάνονταν οι πιο σοβαρές αποφάσεις.

Ε) Οστρακισμός

Ο οστρακισμός ήταν η δεκάχρονη απομάκρυνση από την Αθήνα των πολιτών που θεωρούνταν επικίνδυνοι για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Πώς κρίνετε το έργο του Κλεισθένη; Ποια ήταν η συμβολή του στην πρόοδο των ανθρώπινων κοινωνιών;

Ο Κλεισθένης έκανε προσιτά στους πολίτες όλα τα αξιώματα και εξασφάλισε τη λαϊκή συνοχή (ενότητα). Δίκαια θεωρείται ως ο θεμελιωτής του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι δημοκρατικοί θεσμοί αφύπνισαν (ξύπνησαν) το ενδιαφέρον του πολίτη για τα κοινά και επέφεραν σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής της πόλης. Το αποφασιστικό αυτό βήμα προς τη δημοκρατία που πραγματοποιήθηκε στην αρχαία Αθήνα έχει παγκόσμια ιστορική σημασία.

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .