ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η ΣΠΑΡΤΗ

4 Δεκεμβρίου 2023 ΑΡΚΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ

Βίντεο για την αρχαία Σπάρτη από την εκπαιδευτική τηλεόραση.

Ποια φύλα κατοίκησαν τη Λακωνική και δημιούργησαν το κράτος της Σπάρτης;

Οι Δωριείς που κατευθύνθηκαν προς τα νότια της Πελοποννήσου κατέλαβαν τη Λακωνική και ίδρυσαν ένα ισχυρό κράτος με κέντρο τη Σπάρτη.

Ποιους πολέμους έκαναν οι Δωριείς για να επεκτείνουν τα σύνορα του κράτους της Σπάρτης;

Οι Δωριείς, αφού ίδρυσαν το κράτος της Σπάρτης,  σε μια προσπάθεια να διευρύνουν την επικράτειά τους, ήλθαν σε σύγκρουση με τους Μεσσηνίους, τους οποίους τελικά υπέταξαν ύστερα από μακροχρόνιους πολέμους (8ος-7ος αιώνας π.Χ.). Ισχυρός αντίπαλος της Σπάρτης, με τον οποίο συγκρούστηκε πολεμικά ήταν και το Άργος.

Τι συνέπειες είχαν οι πόλεμοι στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Σπάρτης;

Μετά τους πολέμους  η ζωή στη Σπάρτη άλλαξε. Το εμπόριο με τις άλλες περιοχές σταμάτησε και οι σχέσεις περιορίστηκαν. Σιγά-σιγά η πόλη της Σπάρτης «κλείστηκε» στον εαυτό της και πήρε τη μορφή στρατοπέδου. Η αιτία ήταν ο φόβος, γιατί οι εχθροί που περιέβαλλαν τους Σπαρτιάτες ήταν πολλοί, ενώ οι Σπαρτιάτες λίγοι. Ζούσαν σκληρά και καθόλου ελεύθερα και άνετα.

Ποιες κοινωνικές τάξεις διαμορφώθηκαν στην Σπάρτη , ποια δικαιώματα και ποιες υποχρεώσεις είχε η κάθε κοινωνική τάξη;

Α) Οι Σπαρτιάτες. Ήταν οι Δωριείς που κατέλαβαν τη Σπάρτη και οι απόγονοί τους. Είχαν πλήρη δικαιώματα και τους είχε μοιραστεί η γη. Κύριες απασχολήσεις τους ήταν τα πολιτικά πράγματα και η πολεμική τέχνη. Δεν εργάζονταν. Ο  αριθμός τους δεν ξεπέρασε ποτέ τις 10.000.

Β) Οι περίοικοι. Ονομάζονταν όσοι κατοικούσαν τους οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη. Ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και ακολουθούσαν τους Σπαρτιάτες στον πόλεμο.

 Γ) Οι είλωτες. Οι παλιοί κάτοικοι της Λακωνικής τους οποίους υπέταξαν οι Δωριείς έγιναν δούλοι (είλωτες) με την υποχρέωση να καλλιεργούν τη γη και να παραδίδουν ένα μέρος της παραγωγής στους ιδιοκτήτες του κτήματος. Δεν είχαν κανένα δικαίωμα. Ο φόβος μιας επανάστασης των δούλων ήταν πάντοτε υπαρκτός και βασάνιζε τους Σπαρτιάτες.

Ποιος δημιούργησε  το πολίτευμα της αρχαίας Σπάρτης;

Το πολίτευμα της Σπάρτης, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν έργο του μεγάλου νομοθέτη Λυκούργου.

Ποιοι ήταν οι πολιτειακοί θεσμοί στην αρχαία Σπάρτη; Ποιοι από αυτούς είχαν την ουσιαστική εξουσία;

Α)  Η πόλη είχε δύο βασιλείς. Το γεγονός αυτό προέκυψε, σύμφωνα με μία άποψη, ως ανάγκη, από τη γέννηση κάποτε δίδυμων διαδόχων.

Οι βασιλείς δεν είχαν πολλές αρμοδιότητες. Ήταν θρησκευτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί.

Β) Οι πέντε έφοροι, είχαν την ουσιαστική εξουσία στην πόλη, ήταν  υπεύθυνοι για την άμυνα και τις εξωτερικές σχέσεις του κράτους.

Γ) Η γερουσία ήταν ένα συμβούλιο από 28 άτομα που είχαν ηλικία άνω των εξήντα ετών. Κύριο έργο είχε να προετοιμάζει τα θέματα που υποβάλλονταν για έγκριση στην Απέλλα.

Δ) Η Απέλλα ήταν η λαϊκή συνέλευση στην οποία συμμετείχαν όλοι οι Σπαρτιάτες που είχαν συμπληρώσει το τριακοστό έτος της ηλικίας τους.

Ποια ήταν η αγωγή των παιδιών (αγοριών και κοριτσιών) στην Αρχαία Σπάρτη;

Ο τρόπος με τον οποίο είχε οργανωθεί η ζωή στη Σπάρτη επηρέασε και την αγωγή των νέων. Τα παιδιά από την ηλικία των επτά ετών τα αναλάμβανε η πόλη. Ζούσαν όλα μαζί σε ομάδες, όπου μάθαιναν να υπομένουν τη σκληρή ζωή και τις κακουχίες. Διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, μουσική και χορό. Με ανάλογο τρόπο εκπαιδεύονταν και τα κορίτσια, τα οποία συμμετείχαν ελεύθερα σε πολλές εκδηλώσεις της πόλης. Έπρεπε και αυτά να αποκτήσουν δυνατό σώμα και να διαπλάσουν ηθικό χαρακτήρα. Έτσι θα μπορούσαν στο μέλλον να γίνουν άξιες μητέρες.

Υπήρξαν αλλαγές με την πάροδο του χρόνου στη ζωή των Σπαρτιατών;

Για πολλά χρόνια η ζωή στη Σπάρτη συνεχίστηκε χωρίς σημαντικές αλλαγές και διαφοροποιήσεις. Οι Σπαρτιάτες, ανδρείοι και υπερήφανοι, άφησαν ένα υπόδειγμα γενναιότητας, μοναδικό στον κόσμο.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΚΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΙ ΥΛΗΣ

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ

Τη ζωή και το νομοθετικό έργο του περίφημου αρχαίου Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργου, την καλύπτει η ομίχλη των μύθων και των θρύλων της αρχαιότητας. Ήταν βασιλιάς της Σπάρτης, έζησε περίπου στα 800 π.Χ., ταξίδεψε σε πολλά μέρη της γης, επισκέφτηκε την Κρήτη και, πολύ πιθανό, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και την Ιβηρία. Επιστρέφοντας στη Σπάρτη φρόντισε να μεταρρυθμίσει το σπαρτιατικό πολίτευμα. Ο μύθος λέει ότι έφυγε από τη Σπάρτη για πάντα, ώστε να μην αλλάζουν τη νομοθεσία του οι συμπολίτες του, που είχαν ορκιστεί να μην το κάνουν παρά μόνο αν κάποτε επέστρεφε.

Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις του Λυκούργου ήταν:

• Η σιδερένια πειθαρχία των πολιτών κι η κοινή μόρφωση των αγοριών και των κοριτσιών καθώς κι η σκληραγώγησή τους από την παιδική ηλικία.
• Η απαγόρευση της χρήσης ασημένιων και χρυσών νομισμάτων, αλλά μόνο σιδερένιων, για να είναι βαριά και να δυσκολεύουν τους Σπαρτιάτες στη μεταφορά τους.
• Η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους.

Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν ως οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.

ΚΡΥΠΤΕΙΑ

Στην αρχαία Σπάρτη, η κρυπτεία ήταν ένα είδος μυστικής αστυνομίας. Οργανωμένη από την άρχουσα τάξη του σπαρτιατικού κράτους, σκοπό είχε την τρομοκράτηση της κατώτερης τάξης των ειλώτων και την πρόληψη και καταστολή εξεγέρσεων. Ο Αριστοτέλης, στον οποίο παραπέμπει ο Πλούταρχος, αναφέρει ότι οι έφοροι, κάθε φθινόπωρο, κήρυτταν πόλεμο κατά των ειλώτων, ώστε ο φόνος είλωτα από Σπαρτιάτη να είναι απολύτως νόμιμος, χωρίς φόβο τιμωρίας και τη νύχτα έστελναν εκπαιδευμένους νεαρούς, τους κρύπτες, οπλισμένους με εγχειρίδια, δηλαδή κοφτερά μαχαίρια, για να σκοτώνουν τους πιο ρωμαλέους και τους πιο απείθαρχους είλωτες στα υπόδουλα στη Σπάρτη χωριά της Λακωνίας και της Μεσσηνίας.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, την εποχή της μάχης των Πλαταιών (479 π.χ.) ο υπόδουλος πληθυσμός των ειλώτων ήταν επτά φορές μεγαλύτερος από αυτόν των Σπαρτιατών, και ο φόβος εξεγέρσεων δεν έφευγε ποτέ από το νου και τους σχεδιασμούς της σπαρτιατικής ηγεσίας.

ΠΗΓΕΣ

Εκπαιδευτική τηλεόραση

Αρχαία Ιστορία Α΄Γυμνασίου (ψηφιακό βιβλίο)

Βιβλίο του εκπαιδευτικού

Εικόνες google

Δημοσιευμένο στην κατηγορία  ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ .